Module Giáo dục thường xuyên 3- Đặc điểm của đối tượng giáo dục thường xuyên - Hoàng Thị Kim Thúy

HOÀNG THỊ KIM THUÝ

MODULE gdtx

3
®Æc ®iÓm cña ®èi t−îng
gi¸o dôc th−êng xuyªn

|

95


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
1. B c vào thiên niên k th hai c a th k XXI, m t trong nh ng nhân t
quy t nh, thúc y quá trình h i nh p qu c t là ch t l ng ngu n
nhân l c c a m i qu c gia. Vi t Nam, trong ho ch nh chi n l c
phát tri n kinh t — xã h i, ng và Nhà n c ã r t chú tr ng n nhân
t con ng i, coi s phát tri n con ng i v a là m c tiêu, v a là ng l c
chính c a phát tri n xã h i. Trong các v n ki n c a i h i ng l n th
XI ã kh ng nh phát tri n v s l ng và ch t l ng ngu n nhân l c là
m t trong nh ng gi i pháp t phá phát tri n kinh t — xã h i.
Giáo d c và ào t o c xem là c s phát huy ngu n l c con ng i.
Hi n nay, Vi t Nam ang trong quá trình xây d ng và phát tri n m t xã
h i h c t p — n i m i ng i dân u c trang b ki n th c, k n ng và
tay ngh cao; c h c th ng xuyên, liên t c và su t i. H th ng giáo
d c th ng xuyên Vi t Nam ã tr thành công c m r ng t o c
h i h c t p cho m i ng i và xây d ng xã h i h c t p.
Chi n l c phát tri n giáo d c giai o n 2001 — 2010 và trong d th o
chi n l c giáo d c giai o n 2011 — 2020 ch rõ quan i m: xây d ng xã
h i h c t p, t o i u ki n cho m i ng i, m i l a tu i, m i trình

c h c t p th ng xuyên, h c t p su t i. Báo cáo chính tr t i i
h i ng toàn qu c l n th IX c a ng C ng s n Vi t Nam c ng ch
tr ng y m nh phong trào h c t p trong nhân dân b ng nh ng hình
th c giáo d c chính quy và giáo d c không chính quy, th c hi n giáo d c
cho m i ng i, c n c tr thành m t xã h i h c t p.
Th c t cho th y, nhu c u h c t p th ng xuyên ã tr thành i u thi t
y u i v i nhi u ng i dân. Các lo i hình giáo d c và ào t o và hình
th c h c c a ng hóa nh m áp ng nhu c u h c ngày càng t ng
c a xã h i. Các c s giáo d c th ng xuyên chính là n i t o c h i h c
t p th ng xuyên, liên t c, h c t p su t i cho m i i t ng trong xã
h i và nó ã c ánh giá là mô hình giáo d c r t quan tr ng và có hi u
qu trong vi c th c hi n xã h i hoá giáo d c, giáo d c cho m i ng i,
góp ph n nâng cao ch t l ng cu c s ng c a ng i dân và phát tri n
c ng ng m t cách b n v ng. Theo th ng kê, trong nh ng n m g n ây,
96 | MODULE GDTX 3


các c s giáo d c th ng xuyên không ch các tr ng l p BTVH, trung
tâm giáo d c th ng xuyên c p t nh, huy n, các c quan. Xí nghi p mà còn
có các trung tâm h c t p c ng ng h u h t các xã trong toàn qu c ã
góp ph n không nh trong vi c th c hi n m c tiêu giáo d c cho m i ng i.
2. Theo Lu t Giáo d c 2005, giáo d c th ng xuyên là m t trong hai b
ph n c a h th ng giáo d c qu c dân. Giáo d c th ng xuyên v i
ph ng th c giáo d c linh ho t, v i n i dung h c t p thi t th c, hình
th c h c t p a d ng, th t c tham gia h c t p n gi n. Nó giúp cho
m i ng i, nh t là nh ng ng i l n có nhu c u, có i u ki n, kh n ng
u có th t ch n cho mình m t n i dung h c t p v i hình th c h c
phù h p nh m nâng cao tri th c s ng và làm vi c ngày càng t t h n
và có th thích nghi c v i nh ng thay i th ng xuyên, liên t c
c a i s ng xã h i. Cùng v i giáo d c chính quy, giáo d c th ng xuyên

góp ph n nâng cao dân trí trong c ng ng, t o thêm và tái t o ngu n
l c cho s phát tri n kinh t — v n hóa — xã h i và th c hi n công b ng
trong giáo d c.
3. C ng theo Lu t Giáo d c n m 2005, giáo d c th ng xuyên có 4 lo i
ch ng trình giáo d c: Ch ng trình xoá n n mù ch và giáo d c ti p
t c sau bi t ch ; Ch ng trình ào t o b sung, tu nghi p nh kì, b i
d ng nâng cao trình , c p nh t ki n th c, k n ng; Ch ng trình giáo
d c áp ng yêu c u ng i h c; Ch ng trình giáo d c l y v n b ng
c a h th ng giáo d c qu c dân theo hình th c v a h c v a làm, h c t
xa, t h c có h ng d n. M i lo i ch ng trình u c xác nh: m c
ích, n i dung, ph ng pháp, ánh giá.
M i lo i ch ng trình ch ph c v giáo d c cho m t lo i i t ng nh t
nh, vì h có nh ng nhu c u riêng, m c ích riêng, i u ki n h c t p
khác nhau, kh n ng nh n th c khác nhau và c bi t do công vi c khác
nhau nên h h c c ng r t khác nhau.
4. H c viên h c giáo d c th ng xuyên th ng là ng i l n tu i. H h c
cho hôm nay, h c làm ngay “c n gì h c n y” ch không ph i h c cho
t ng lai, cho mai sau. Th c t c ng có nhóm i t ng là thanh thi u
niên, do nh ng hoàn c nh và i u ki n h không th theo h c t i các
tr ng ph thông mà h ph i tham gia h c giáo d c th ng xuyên có
ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

97


th th c hi n c c m là c h c t p ph n u tr thành ng i lao
ng có ki n th c, có k n ng. Nhóm i t ng này có nh ng c i m
tâm lí, tình c m, nh n th c c ng khác nhau vì v y c i m h c t p c a

h c ng khác nhau.
Nói tóm l i, m i lo i ch ng trình u có i t ng th c hi n riêng bi t,
có nhu c u, ng c riêng, có n ng l c nh n th c riêng và có nh ng i u
ki n hoàn c nh h c t p riêng nên khi xem xét ph i phân lo i có
nh ng nh n nh úng mà t ch c th c hi n t t n i dung, ph ng pháp
c a các lo i ch ng trình ó.

B. MỤC TIÊU
1. MỤC TIÊU CHUNG
— Hi u, phát bi u c nh ng c i m yêu c u c a các lo i ch ng trình
giáo d c th ng xuyên (theo Lu t Giáo d c n m 2005).
— N m v ng c các lo i i t ng h c viên t ng ng v i các ch ng
trình giáo d c th ng xuyên (theo Lu t Giáo d c n m 2005).
— Phân tích c c i m c a các nhóm i t ng h c viên giáo d c
th ng xuyên.
2. MỤC TIÊU CỤ THỂ
2.1. VỀ KIẾN THỨC

— Nêu c các lo i ch ng trình giáo d c th ng xuyên theo quy nh
c a Lu t Giáo d c n m 2005:
+ Ch ng trình xoá n n mù ch và giáo d c ti p t c sau bi t ch ;
+ Ch ng trình ào t o b sung, tu nghi p nh kì, b i d ng nâng cao
trình , c p nh t ki n th c, k n ng;
+ Ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u ng i h c;
+ Ch ng trình giáo d c l y v n b ng c a h th ng giáo d c qu c dân
theo hình th c v a h c v a làm, h c t xa, t h c có h ng d n.
— Nêu c m c ích, n i dung, ph ng pháp, ánh giá c a m i lo i
ch ng trình giáo d c th ng xuyên ã nói trên.

98 | MODULE GDTX 3

— Nêu c trong m i ch ng trình l i có nh ng lo i i t ng khác nhau.
Ví d : tham gia ch ng trình h c t p ch ng trình áp ng yêu c u
ng i h c có các lo i i t ng là ng i tr tu i hay ng i l n tu i; có
nh ng ng i h c chuy n giao khoa h c — công ngh , nh ng l i có ng i
h c d ng sinh, s c kh e...
— Nêu c trong m i lo i ch ng trình giáo d c ch có th áp ng nhu
c u h c t p c a m i nhóm i t ng nên ph i có cách gi ng n i dung,
ph ng pháp giáo d c riêng...
— Nêu c c i m h c t p c a các nhóm i t ng tham gia trong các
ch ng trình giáo d c th ng xuyên: nhu c u, ng c , i u ki n, kh
n ng h c t p.
— Bi t c nh ng khó kh n, thu n l i khi h c viên tham gia t ng lo i
ch ng trình h c t p.
— Bi t c i u ki n, kh n ng c a trung tâm giáo d c th ng xuyên áp
ng nhu c u h c t p c a các lo i i t ng giúp h c viên h c t p t t.
2.2. VỀ KĨ NĂNG

— Phân tích c nguyên nhân vì sao mà giáo d c th ng xuyên có 4 lo i
ch ng trình trên. M c tiêu c a các lo i ch ng trình y là gì?
— Bi t phân tích t ng lo i ch ng trình áp ng cho t ng lo i i t ng
h c t p, trên có s ó mà xác nh c nh ng n i dung, cách th c t
ch c h c t p thích h p.
— Bi t phân tích c i m h c t p c a h c viên l a ch n nh ng n i dung
và ph ng pháp thích h p giúp h c viên t k t qu trong h c t p.
2.3. VỀ THÁI ĐỘ

— Trân tr ng v i k t qu t c c a m i lo i ch ng trình trong vi c
nâng cao dân trí, ào t o nhân l c và b i d ng nhân tài cho t n c.

— Th hi n tinh th n trách nhi m trong d y và h c các lo i ch ng trình trên.
— Khi xem xét các lo i i t ng c n phân tích th n tr ng, t m có
nh ng gi i pháp thích h p trong vi c giáo d c.
— Thông c m, chia s v i c i m khó kh n và thu n l i c a h c viên
trong h c t p.
ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

99


C. NỘI DUNG

Nội dung 1
CÁC LOẠI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HIỆN NAY
(Chương trình giáo dục thường xuyên theo Luật Giáo dục năm 2005)

Hoạt động. Thảo luận các loại chương trình theo Luật Giáo dục năm
2005: mục tiêu, nội dung, phương pháp, đánh giá kết quả.
1. CÂU HỎI

— M c tiêu c a ch ng trình xóa mù ch và giáo d c ti p t c sau bi t ch
là gì? Nêu n i dung c a ch ng trình.
— M c tiêu c a ch ng trình ào t o b sung, tu nghi p nh kì, b i d ng
nâng cao trình , c p nh t ki n th c, k n ng là gì? Nêu m t s n i dung
c b n c a lo i ch ng trình này.
— M c tiêu c a ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u ng i h c là gì?
Nêu m t s n i dung c b n c a ch ng trình.
— M c tiêu c a lo i ch ng trình giáo d c l y v n b ng c a h th ng

giáo d c qu c dân là gì? Nêu m t s n i dung c a lo i ch ng trình này.
2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

2.1. Các loại chương trình đang thực hiện ở giáo dục thường xuyên

* Hi n nay, các ch ng trình sau ây ang c th c hi n giáo d c
th ng xuyên:
— Ch ng trình xoá mù ch , sau xoá mù ch .
— Ch ng trình giáo d c th ng xuyên c p ti u h c.
— Ch ng trình giáo d c th ng xuyên c p THCS (b túc THCS).
— Ch ng trình giáo d c th ng xuyên c p THPT (b túc THPT).
— Ch ng trình v a h c v a làm trình trung h c chuyên nghi p, trung
h c ngh , cao ng, i h c.
— Ch ng trình b i d ng ngo i ng .
— Ch ng trình b i d ng tin h c ng d ng.

100 | MODULE GDTX 3


— Các ch ng trình ào t o b sung, tu nghi p nh kì, b i d ng và nâng
cao trình , c p nh t ki n th c, k n ng, chu n hóa các lo i trình .
— Các ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u c a ng i h c.
Trong các ch ng trình trên thì a s các c s giáo d c th ng xuyên
u th c hi n, ó là các ch ng trình b túc THPT (chi m t l h n 92%),
ch ng trình b i d ng ngo i ng (h n 60%), ch ng trình b i d ng
tin h c ng d ng (g n 70%). M t s c s giáo d c th ng xuyên còn m
các l p chuyên giúp ng i dân nâng cao thu nh p, c i thi n ch t
l ng cu c s ng (g n 37%); các l p b i d ng c p nh t ki n th c v
qu n lí, pháp lu t, kinh t và xã h i cho cán b qu n/huy n, xã/ph ng
(28,9%); các khoá ào t o, ào t o l i, b i d ng nâng cao trình v

chuyên môn, nghi p v , qu n lí, lí lu n chính tr , tin h c, ngo i ng ... cho
cán b , GV, công ch c, viên ch c trong các c quan Nhà n c (g n 41%);
các l p d y ngh (g n 40%).
* Theo i u tra c a tài khoa h c c p b tr ng i m: H th ng giáo d c
th ng xuyên trong nh ng th p k u c a th k XXI, cho chúng ta th y
th t u tiên c a các lo i ch ng trình giáo d c th ng xuyên ang th c
hi n trong các trung tâm giáo d c th ng xuyên nh sau (xem b ng 1.1):
B ng 1.1. Th t u tiên c a các lo i ch ng trình
giáo d c th ng xuyên hi n nay
TT

1
2
3
4
5
6
7
8

Các lo i ch ng trình

Ch ng trình xoá mù ch
Ch ng trình giáo d c ti p t c sau xoá mù ch
Ch ng trình b túc ti u h c
Ch ng trình b túc THCS
Ch ng trình b túc THPT
Ch ng trình b i d õng tin h c ng d ng
Ch ng trình b i d ng ngo i ng
Giáo d c t xa

%

TT u tiên

20,4
19,6
5,3
48,4
92,3
69,6
60,1
31,1

10
11
13
4
1
2
3
8

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

101

TT

Các lo i ch ng trình

%

TT u tiên

Chuyên giúp ng i dân nâng cao thu nh p, c i 36,9
7
thi n ch t l ng cu c s ng
10 Ch ng trình b i d ng c p nh t ki n th c v
qu n lí, pháp lu t, kinh t , xã h i cho cán b 28,9
9
qu n/huy n, xã/ph ng
11
Các khoá ào t o, ào t o l i, b i d ng nâng cao
trình v chuyên môn, nghi p v , qu n lí, lí lu n
chính tr , tin h c, ngo i ng ... cho cán b , giáo 40,6
5
viên, công ch c, viên ch c trong các c quan Nhà
n c, các chuyên chính tr — xã h i và chuy n
giao k thu t
12
Ch ng trình d y ngh
37,3
6
13
Các ch ng trình khác
19,0

12
* ánh giá m c quan tr ng c a các lo i ch ng trình giáo d c th ng
xuyên ang th c hi n l y v n b ng, ch ng ch c a h th ng giáo d c
qu c dân và không l y v n b ng ch ng ch (xem b ng 1.2):
9

B ng 1.2. Xét theo lo i giáo d c l y v n b ng và giáo d c không c n l y v n
b ng, ch ng ch c a h th ng giáo d c qu c dân
Ý ki n tr l i
TT Lo i hình giáo d c th

1
2

ng xuyên

Lo i hình giáo d c l y v n b ng,
ch ng ch c a giáo d c qu c dân
Lo i hình giáo d c không l y v n
b ng, ch ng ch c a giáo d c
qu c dân

102 | MODULE GDTX 3

R t
quan
tr ng

Quan
tr ng

Không
quan
tr ng

T ng

52,6

43,3

4,1

100

22,0

53,8

24,2

100


Nh v y theo k t qu i u tra v m t h c t p,
c nh n v n b ng
ch ng ch c a h th ng giáo d c q c dân là r t quan tr ng và quan
tr ng chi m 95,9%, Xét v m t i m trung bình c a lo i hình này là
2,48/3. Lo i hình h c t p không c n l y v n b ng ch ng ch thì r t quan
tr ng và quan tr ng là 75,8%, i m trung bình là 1,98/3. i u ó có

ngh a là hi n nay ng i i h c r t c n có b ng, có ch ng ch vì nhu c u
vi c làm, vì các c quan tuy n d ng lao ng còn coi n ng v b ng c p
mà ch a tuy n ch n ng i lao ng có n ng l c th c s . M t khác Nhà
n c còn ch a có nh ng chính sách thích h p t o i u ki n cho ng i
h c có ki n th c th c s và s d ng nhân tài thông qua n ng l c c a h .
* Xem xét m c nhu c u l y v n b ng ch ng ch và không l y v n b ng,
ch ng ch c a các lo i ch ng trình giáo d c th ng xuyên nh sau (xem
b ng 1.3):
B ng 1.3. Xét theo trình

ào t o

c nh n v n b ng, ch ng ch
Ý ki n tr l i

TT

1
2
3
4
5
6
7

Lo i hình giáo d c th ng xuyên
l y v n b ng, ch ng ch

R t
quan

tr ng

Quan
tr ng

L y ch ng nh n hoàn thành xoá mù
ch
L y ch ng nh n h t ti u h c
L y ch ng nh n h t b túc THCS
L y b ng t t nghi p b túc THPT
L y b ng t t nghi p trung h c chuyên
nghi p v a làm v a h c
L y b ng t t nghi p trung h c k thu t,
trung h c ngh v a làm v a h c
L y b ng t t nghi p cao ng v a làm
v ah c

19,1

43,6

37,2

100

18,8
33,0
59,6
41,7

45,8
56,4
39,4
51,0

35,4
10,6
1,0
7,3

100
100
100
100

40,6

52,1

7,3

100

40,6

52,1

7,3

100

Không
quan T ng
tr ng

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

103


Ý ki n tr l i
TT

Lo i hình giáo d c th ng xuyên
l y v n b ng, ch ng ch

L y b ng t t nghi p cao ng ngh
v a làm v a h c
9 L y b ng t t nghi p i h c t i ch c
10 L y ch ng ch ngo i ng
11 L y ch ng ch tin h c
Các lo i hình giáo d c khác (nêu tên)
12 Chuyên lu t giao thông, giáo d c
chính quy, gi y phép lái xe các lo i...
8

i m trung bình theo trình
TT

1
2
3
4
5
6
7
8

ào t o

Lo i hình giáo d c th ng xuyên
v n b ng, ch ng ch

R t
quan
tr ng

Quan
tr ng

38,9

53,7

7,4

100

43,3
21,4
21,9
12,5

49,5
57,1
56,3
45,0

7,2
21,4
21,9
42,5

100
100
100
100

c nh n v n b ng, ch ng ch
l y

L y ch ng nh n hoàn thành xoá mù ch
L y ch ng nh n h t ti u h c
L y ch ng nh n h t b túc THCS
L y b ng t t nghi p b túc THPT
L y b ng t t nghi p trung h c chuyên nghi p
v a làm v a h c
L y b ng t t nghi p trung h c k thu t, trung

h c ngh v a làm v a h c
L y b ng t t nghi p cao ng v a làm v a h c
L y b ng t t nghi p cao ng ngh v a làm
v ah c

104 | MODULE GDTX 3

Không
quan T ng
tr ng

TB

1,82
1,83
2,22
2,67
2,34
2,33
2,33
2,32

Thang i m

3 : R t quan
tr ng
2 : Quan tr ng
1 : Không quan
tr ng

TT

9
10
11
12

Lo i hình giáo d c th ng xuyên
v n b ng, ch ng ch

l y

TB

Thang i m

L y b ng t t nghi p i h c v a làm v a h c
2,36
L y ch ng ch ngo i ng
2,00
L y ch ng ch tin h c
2,00
Các lo i hình giáo d c khác
1,70
V các v n b ng, ch ng ch : Các lo i b ng t t nghi p quan tr ng nh t:
b ng t t nghi p b túc THPT, b ng trung c p chuyên nghi p t i ch c,
b ng trung h c ngh t i ch c, b ng cao ng ngh , cao ng chuyên
nghi p t i ch c, b ng i h c t i ch c... Trong ó b ng t t nghi p b túc

THPT là s 1: 2,67/3, th 2 là b ng t t nghi p trung h c chuyên nghi p t i ch c:
2,34/3, th 3 là b ng t t nghi p trung h c k thu t và trung h c ngh : 2,33/3.

* N u xem xét các m c quan tr ng c a các lo i hình giáo d c không l y
v n b ng ch ng ch c ng cho ta m t k t qu i u tra nh sau (xem b ng 1.4):
B ng 1.4. Xét lo i hình không l y v n b ng, ch ng ch

Ý ki n tr l i
TT

1
2
3
4

Lo i hình giáo d c th ng xuyên
không l y v n b ng, ch ng ch

Nh ng ng i còn mù ch , m i bi t
ch ho c trình v n hoá th p
Nâng cao hi u bi t v chính tr —
xã h i
Nâng cao hi u bi t v kinh t —
thu nh p
Áp d ng khoa h c — công ngh vào
s n xu t

R t
quan
tr ng

Quan
tr ng

Không
quan
tr ng

T ng

31,5

41,3

31,5

100

36,5

54,2

9,4

100

50,0

40,4

9,6

100

57,3

38,5

4,2

100

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

105


Ý ki n tr l i
TT

Lo i hình giáo d c th ng xuyên
không l y v n b ng, ch ng ch

5

Nâng cao tay ngh , h c ngh m i
B i d ng chuyên môn, nghi p v
6 cho cán b , công ch c

Giáo d c, truy n thông c a các B ,
7 Ban ngành (B Lao ng, Th ng binh,
Xã h i; B Y t ...)
Giáo d c, truy n thông c a các t
8 ch c chính tr — xã h i (H i Ph n ,
oàn Thanh niên...)
Giáo d c, truy n thông c a các h i,
9 hi p h i (H i Khuy n h c, H i
Nông dân...)
Các lo i hình giáo d c khác (nêu tên)
10
Không c p l p

R t
quan
tr ng

Quan
tr ng

Không
quan
tr ng

T ng

47,9

51,1

1,1

100

52,6

40,0

7,4

100

17,9

61,1

21,1

100

16,5

62,9

20,6

100

17,9

65,3

16,8

100

2,9

57,1

40,0

100

B ng 1.5. i m trung bình c a các lo i ch ng trình
không l y v n b ng, ch ng ch
TT

Lo i hình giáo d c th

ng xuyên

không l y v n b ng, ch ng ch

1 Nh ng ng i còn mù ch , m i bi t
ch ho c trình v n hoá th p
cao hi u bi t v chính tr —
2 Nâng
xã h i
106 | MODULE GDTX 3

TB

2,09
2,27

Thang i m

3 : R t quan
tr ng.
2 : Quan tr ng.


TT

Lo i hình giáo d c th

ng xuyên

không l y v n b ng, ch ng ch

Nâng cao hi u bi t v kinh t —
3 thu nh p
Áp d ng khoa h c — công ngh vào
4 s n xu t
5 Nâng cao tay ngh , h c ngh m i
B i d ng chuyên môn, nghi p v
6 cho cán b , công ch c
Giáo d c, truy n thông c a các b ,
7 ban ngành (B Lao ng, Th ng

binh, Xã h i; B Y t ...)
Giáo d c, truy n thông c a các t
8 ch c chính tr — xã h i (H i Ph n ,
oàn Thanh niên...)
Giáo d c, truy n thông c a các h i,
9 hi p h i (H i Khuy n h c, H i Nông
dân, H i Ngh nghi p...)
10 Các lo i hình giáo d c khác

TB

2,40

Thang i m

1 : Không quan
tr ng.

2,53
2,47
2,45
1,97
1,96
2,01
1,63

Lo i ch ng trình không c n l y v n b ng ch ng ch : ch

ng trình h c
áp d ng khoa h c công ngh vào s n xuât là quan trong nh t, i m trung

bình 2,53/3; th hai là ch ng trình nâng cao tay ngh hay h c ngh m i:

2,47/3 và ch ng trình nâng cao trình và b i d ng nghi p v cho
cán b công ch c là 2,45/3, r i n các lo i ch ng trình khác. M c dù
các ch ng trình trên u c n thi t trong vi c nâng cao dân trí, b i
d ng nhân l c và nâng cao ch t l ng cu c s ng cho m i ng i.
* Xem xét các m c thu n l i, khó kh n hi n nay c a vi c th c hi n các
lo i ch ng trình giáo d c th ng xuyên nh sau (xem b ng 1.6):
ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

107


B ng 1.6. Xét m c thu n l i, khó kh n c a vi c th c hi n
ch ng trình giáo d c th ng xuyên
M c
TT

(%)

Các lo i ch ng trình
Giáo d c th ng xuyên R t Thu n Bình Khó R t
thu n
khó T ng
l y v n b ng,
l i th ng kh n
l i
kh n

ch ng ch

Ch ng trình xoá mù
1 ch và giáo d c ti p t c
sau khi bi t ch
2 Ch ng trình b túc THCS.
3 Ch ng trình b túc THPT.
Ch ng trình trung h c
4 chuyên nghi p v a làm
v ah c
Ch ng trình trung h c
5 k thu t, trung h c ngh
v a làm v a h c
6 Ch ng trình cao ng
v a làm v a h c
7 Ch ng trình cao ng
ngh v a làm v a h c
8 Ch ng trình i h c
v a làm v a h c
9 Ch ng trình l y ch ng
ch ngôn ng
10 Ch ng trình l y ch ng
ch tin h c
108 | MODULE GDTX 3

8,1

14,1

25,3

38,4 14,1 100

6,1
7,9

19,4
17,8

34,7
32,7

37,8 2,0 100
30,7 10,9 100

3,3

26,1

43,5

15,2 12,0 100

2,2

25,0

45,7

20,7

2,2

37,0

37,0

12,0 12,0 100

2,2

29,3

41,3

14,1 13,0 100

7,7

31,9

35,2

12,1 13,2 100

6,1

22,4

40,8

26,5

4,1

100

8,2

20,6

53,6

15,5

2,1

100

6,5

100


M c
TT

(%)

Các lo i ch ng trình

Giáo d c th ng xuyên R t Thu n Bình Khó R t
thu n
khó T ng
l y v n b ng,
l i th ng kh n
l i
kh n
ch ng ch

ng trình giáo d c l y 5,9
11 Ch
v n b ng ch ng ch khác

20,6

44,1

8,8

20,6 100

B n 1.7. i m trung bình v m t thu n l i, khó kh n c a các lo i
ch ng trình giáo d c th ng xuyên hi n nay
TT

1
2
3
4
5

6
7
8
9
10
11

Các lo i ch ng trình giáo d c th ng
xuyên l y v n b ng, ch ng ch

Ch ng trình xoá mù ch và giáo d c ti p
t c sau xoá mù ch
Ch ng trình b túc THCS
Ch ng trình b túc THPT
Ch ng trình trung h c chuyên nghi p
v a làm v a h c
Ch ng trình trung h c k thu t, trung
h c ngh v a làm v a h c
Ch ng trình cao ng v a làm v a h c
Ch ng trình cao ng ngh v a làm
v ah c
Ch ng trình i h c v a làm v a h c
Ch ng trình l y ch ng ch ngo i ng
Ch ng trình l y ch ng ch tin h c
Ch ng trình giáo d c l y v n b ng
ch ng ch khác

TB

2,64 5

4
2,90 3
2,81 2
1
2,93

Thang i m

: r t thu n l i.
: thu n l i.
: bình th ng.
: khó kh n.
: r t khó kh n.

2,96
3,05
2,93
3,09
3,00
3,18
2,82

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

109


Bi u mô t v thu n l i, khó kh n trong vi c th c hi n các lo i

ch ng trình giáo d c th ng xuyên hi n nay.
Ch ng trình giáo d c l y
v n b ng, ch ng ch khác
Ch ng trình l y ch ng ch tin h c
Ch ng trình l y ch ng ch ngo i ng
Ch ng trình

i h c v a làm v a h c

Ch ng trình cao ng ngh
v a làm v a h c
Ch ng trình cao ng v a làm v a h c
Ch ng trình trung h c k thu t,
trung h c ngh v a làm v a h c
Ch ng trình trung h c chuyên nghi p
v a làm v a h c
Ch ng trình b túc trung h c ph thông
Ch ng trình b túc trung h c c s
Ch ng trình xoá mù ch và giáo d c
ti p t c sau khi bi t ch

Qua kh o sát k t qu cho th y, vi c th c hi n ch ng trình ào t o l y
ch ng ch tin h c th c hi n thu n l i nh t, i m trung bình là 3,18/5;
th hai là ch ng trình ào t o i h c v a làm v a h c: 3,09/5; th ba là
ch ng trình ào t o cao ng v a làm v a h c: 3,05/5, r i n các lo i
ch ng trình khác. i u này có v r t ngh ch lí, càng ào t o trình
cao thì ch ng trình l i càng d th c hi n. Ch ng trình xoá mù ch và
giáo d c ti p t c sau xoá mù ch l i khó th c hi n nh t: 2,64/5. Vì v y
c n xem xét l i c u trúc c a ch ng trình xoá mù ch và giáo d c ti p
t c sau xoá mù ch .

* V c quan, b , ban ngành cung c p ch ng trình giáo d c:
Các ban, ngành cung c p ch ng trình giáo d c l y v n b ng ch ng
ch và ch ng trình không l y v n b ng ch ng ch c a giáo d c qu c dân.
110 | MODULE GDTX 3


B ng 1.8. Xét các lo i ch ng trình do các c quan, ban ngành cung c p

TT

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

C quan, ban ngành cung
c p các
ch ng trình giáo d c

th ng xuyên

B Giáo d c và ào t o
B Lao ng, Th ng binh,
Xã h i
B V n hoá, Th thao,
Du l ch
B Nông nghi p, Phát tri n
nông thôn
B Yt
B Thông tin, Truy n thông
B Tài nguyên, Môi tr ng
B Lâm nghi p
B Thu s n
B T pháp
oàn Thanh niên C ng s n
H Chí Minh
H i Thanh niên
H i Ph n
H i Nông dân
H i Khuy n h c
H i Ng i cao tu i

Ch ng trình
l y v n b ng,
ch ng ch

Ch ng trình
không l y
v n b ng,

ch ng ch

T ng

99,0

1,0

100

44,2

55,8

100

41,7

58,3

100

38,6

61,4

100

58,8
39,3

40,5
46,4
47,6
50,0

41,2
60,7
59,5
53,6
52,4
50,0

100
100
100
100
100
100

21,4

78,6

100

8,4
12,0
15,5
8,4
2,4

91,6
88,0
84,5
91,6
97,6

100
100
100
100
100

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

111


TT

C quan, ban ngành cung
c p các
ch ng trình giáo d c
th ng xuyên

Ch ng trình
l y v n b ng,
ch ng ch

Ch ng trình
không l y
v n b ng,
ch ng ch

T ng

17,9

82,1

100

16,0

84,0

100

17 H i Ngành ngh
Các lo i ch ng trình d án
18 qu c gia

Các ch ng trình giáo d c l y v n b ng ch ng ch h u h t là do B
Giáo d c và ào t o cung c p (99%), r i n các B Y t , B T Pháp, B

Thu s n, B Lao ng — Th ng binh và Xã h i. Ng c l i, các ch ng
trình không c n v n b ng, ch ng ch ch y u do các các oàn th , các
h i nh H i Ng i cao tu i (97,%), H i Khuy n h c (91,%), H i Thanh

niên (91,%), H i Ph n (88,0%), H i Nông dân (84,5%), oàn Thanh
niên C ng s n H Chí Minh (79,%) cung c p.
* Xem xét các hình th c t ch c h c t p ch ng trình giáo d c th ng
xuyên nh sau (xem b ng 1.9):
B ng 1.9. Xét các hình th c t ch c h c t p
TT

Hình th c
h ct p

1

H c t p trung

60,0

10,0

30,0

2

H c n a t p trung

36,5

41,9

21,6

3

V a làm v a h c

30,3

37,1

32,6

4

H c t xa

19,3

66,3

14,5

112 | MODULE GDTX 3

Hi n t i

T

ng lai

C hi n t i và
t ng lai

T ng

190
100
174
100
189
100
183


Hình th c
h ct p

Hi n t i

5

T h c có h ng
dn

17,1

61,0

22,0

6

T h c không có
h ng d n

3,6

80,4

16,1

7

Hình th c khác

11,1

88,9

0

TT

T

ng lai

C hi n t i và
t ng lai

T ng

100
182
100
156
100
109
100

V các hình th c h c t p hi n nay, ch y u h c t p trung, n a t p trung
là chính, r i n v a làm v a h c, còn trong t ng lai thì hình th c t
h c không có h ng d n và h c t xa là ch y u.
Nh v y, khi xem xét các lo i ch ng trình giáo d c th ng xuyên hi n
nay ang th c hi n các trung tâm giáo d c th ng xuyên, chúng ta
ánh giá m t s khía c nh th c hi n c a ch ng trình nh : Các lo i
ch ng trình ang th c hi n; m c u tiên c a các lo i ch ng trình;
nhu c u h c t p các lo i ch ng trình; nhu c u b ng c p hay không
b ng c p; nh ng khó kh n hay thu n l i; các hình th c h c... trên c s
ó có cái nhìn t ng th v vi c th c hi n các ch ng trình giáo d c
th ng xuyên hi n nay.
3. BÀI TẬP

— Anh/ch hãy trình bày khái quát m c tiêu, n i dung c b n c a ch ng

trình áp ng theo nhu c u ng i h c.
— Anh/ch trình bày khái quát m c tiêu, n i dung c b n c a ch ng trình
ào t o b sung, tu nghi p nh kì, b i d ng nâng cao trình , c p nh t
ki n th c, k n ng.
(Anh/ch vi t thành ti u lu n kho ng 7 — 10 trang kh A4)

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

113


Nội dung 2

XÁC ĐỊNH CÁC NHÓM ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN TƯƠNG ỨNG VỚI
CÁC CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

Hoạt động. Thảo luận phân loại các nhóm đối tượng tham gia
học tập các loại chương trình giáo dục thường xuyên.
1. CÂU HỎI

—

i v i ch ng trình xóa mù ch và giáo d c ti p t c sau bi t ch , h c
viên là nh ng ng i nh th nào?
— i v i ch ng trình ào t o b sung, tu nghi p nh kì, b i d ng
nâng cao trình , c p nh t ki n th c, k n ng, h c viên là ng i nh
th nào?
— i v i ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u ng i h c, h c viên là
ng i nh th nào?
— i v i ch ng trình giáo d c l y v n b ng c a h th ng giáo d c
qu c dân, h c viên là ng i nh th nào?

2. THÔNG TIN PHẢN HỒI

—

—
—
—

K t qu i u tra th c t cho th y i t ng c a giáo d c th ng xuyên
th ng là:
Nh ng ng i ch a bao gi
c i h c các nhà tr ng chính quy.
Nh ng ng i ph i b h c d ch ng các c p b c h c khác nhau.
c bi t các thành ph l n nh Hà N i, TP. H Chí Minh, i t ng
tham gia h c t p còn là thanh thi u niên nh p c , không có h kh u nên
ph i h c t i các trung tâm giáo d c th ng xuyên.
Nh ng ng i ã và ang công tác mu n h c thêm hoàn thi n ki n
th c, chu n hóa, và nâng cao n ng l c làm t t h n công vi c ho c h c
ngh tìm ki m vi c làm có thu nh p cao h n.
T 2000 n nay, s h c viên theo h c các ch ng trình giáo d c th ng
xuyên khác nhau t ng lên m t cách áng k , c bi t khi m ng l i các
trung tâm h c t p c ng ng xã/ph ng/th tr n phát tri n r ng kh p
trong c n c (xem b ng 2.1).

114 | MODULE GDTX 3


B ng 2.1. Các ch ng trình giáo d c th ng xuyên
t 2002 — 2003 n 2007 — 2008
02 — 03

03 — 04

04 — 05

05 — 06

06 — 07

07 — 08

Xoá mù ch 47.909 41.760 65.454 52.621
75.896
78.570
Sau xoá 183.514 183.514 43.092 39.095
43.814
54.470
mù ch
B túc
51.770
49.750
ti u h c 31.288 37.543 42.293 39.856
B túc
151.667 165.616 248.609 209.170 143.163 154.158
THCS
B túc
264.090 311.398 351.281 380.171 389.611 475.859
THPT
Chuyên 416.667 2.333.656 4.114.994 6.297.194 10.217.048 12.780.540
Ngo i ng , 303.094 550.000 526.321 807.225 1.089.280 1.970.580
tin h c
H c t xa 90.000 100.000 79.602 127.768 206.527 307.159
(Ngu n: Th ng kê giáo d c và ào t o, B Giáo d c và ào t o và V
Giáo d c Th ng xuyên — Báo cáo t ng k t hàng n m)

c bi t t 2000 n nay, h ng n m giáo d c th ng xuyên ã m nhi u
l p b túc THCS cho kho ng 150.000 — 200.000 h c viên và ã góp ph n
tích c c trong vi c ph c p giáo d c THCS. H c viên b túc THCS t ng t
n m 2000 n n m 2005, sau ó b t u có xu th gi m. Ng c l i, h c
viên b túc THPT có xu th t ng trong nh ng n m cu i và s t ng m nh
h n sau 2010 góp ph n ph c p giáo d c b c THPT.
Cùng v i s phát tri n nhanh chóng và r ng kh p mô hình trung tâm h c
t p c ng ng c p xã/ph ng/th tr n, giáo d c th ng xuyên ã t o c h i
cho ông o ng i lao ng c ti p t c h c t p, ào t o l i, c b i
d ng ng n h n, nh kì và th ng xuyên theo các ch ng trình giáo d c,
ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

115


các ch ng trình k n ng ngh nghi p phù h p v i nhu c u nâng cao
n ng su t lao ng, t ng thu nh p và chuy n i ngh nghi p. S l t
ng i c h c các chuyên
các trung tâm h c t p c ng ng t ng
t bi n, t 200.000 l t ng i (n m h c 2000 — 2001) lên t i 12.780.540
l t ng i (n m h c 2008 — 2009), t ng h n 60 l n.
Ngoài ra, h ng n m, giáo d c th ng xuyên ã t ch c cho hàng tri u
l t h c viên theo h c các l p ngo i ng , tin h c ng d ng và s l ng
h c viên n m h c 2007 — 2008 t ng h n 4 l n so v i n m h c 2000 — 2001.
V i s li u th ng kê k trên, cho th y xu h ng chung là quy mô giáo d c
th ng xuyên các t nh ngày càng phát tri n. Giáo d c th ng xuyên ã
t o c h i cho nhi u ng i dân c h c t p th ng xuyên, h c t p su t
i, b ng nhi u hình th c phong phú, a d ng, theo các n i dung khác

nhau nâng cao dân trí, góp ph n ào t o i ng cán b và l c l ng
lao ng có v n hoá, có chuyên môn, tham gia áng k vào phát tri n
kinh t — xã h i c a a ph ng.
K t qu phi u xin ý ki n cho th y có 82,4% s cán b qu n lí giáo d c và
GV nh n nh hi n t i, trong 2 lo i i t ng c a giáo d c th ng xuyên
là thanh thi u niên và ng i l n tu i (nh ng ng i lao ng, cán b ,
công nhân,...) thì t l thanh thi u niên là cao h n, chi m kho ng 75%,
nh ng sau n m 2010 n 2020 i t ng ch y u c a giáo d c th ng
xuyên s là ng i l n tu i, chi m t l cao h n kho ng 65%. H cho r ng
n n m 2020, do hoàn thành ph c p giáo d c THPT nên i t ng
thanh thi u niên s gi m d n và do vi c phát tri n ngày càng nhi u các
lo i hình tr ng THPT (ngoài công l p) s thu hút nhi u thanh thi u
niên theo h c. (xem b ng 2.2.)
B ng 2.2. T l tu i c a h c viên h c giáo d c th ng xuyên
hi n t i và t ng lai

Các lo i

it

ng

T 15 — 21 tu i
Trên 21 tu i (ng i lao
b , công nhân viên...)
116 | MODULE GDTX 3

ng, cán

2008 — 2010 (%)

2015 — 2020 (%)

75

35

25

65


3. BÀI TẬP

B n hãy nêu các lo i i t ng có nhu c u tham gia h c t p 4 lo i
ch ng trình giáo d c th ng xuyên theo Lu t Giáo d c n m 2005 và các
lo i ch ng trình khác mà hi n nay các trung tâm giáo d c th ng xuyên
ang th c hi n (Vi t kho ng 7 — 10 trang ánh máy kh A4).

Nội dung 3

ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG CƠ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA CÁC NHÓM ĐỐI
TƯỢNG HỌC CÁC CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

Hoạt động 1. Phân tích động cơ, nhu cầu học tập, điều kiện học
tập của các nhóm đối tượng học các chương trình giáo dục
thường xuyên.
1. CÂU HỎI

Phân tích ng c , nhu c u u vào h c t p c a các nhóm i t ng h c

các ch ng trình giáo d c th ng xuyên.

2. THÔNG TIN CƠ BẢN

— H c viên tham gia h c ch ng trình xóa mù ch và giáo d c sau bi t ch
bi t c, bi t vi t, có th th c hi n nh ng k n ng s ng t t h n nh :
d y con cái h c hành, c các n thu c ch a b nh hay thu c b o v v t
nuôi cây tr ng ho c tham gia vào các l p chuy n giao khoa h c k thu t
nâng cao n ng su t v t nuôi cây tr ng. Nói chung i u ki n h c t p c a
h c viên r t khó kh n.
— H c viên tham gia h c ch ng trình ào t o b sung, tu nghi p nh kì,
b i d ng nâng cao trình , c p nh t ki n th c, k n ng làm t t công
vi c ang làm, ho c nâng cao trình
ti p t c h c lên b c cao h n.
i u ki n h c t p c a h nói chung không c thu n l i, nh t là th i
gian h c t p.
— H c viên tham gia ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u ng i h c
c p nh t, b sung ki n th c k n ng s ng c n thi t, góp ph n nâng
cao hi u bi t, nâng cao ch t l ng cu c s ng c a b n thân, gia ình,
c ng ng và góp ph n phát tri n c ng ng b n v ng. i u ki n h c
t p c a h không có khó kh n l m.
ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

117


— H c viên tham gia ch ng trình giáo d c l y v n b ng c a h th ng
giáo d c qu c dân theo hình th c v a làm v a h c, h c t xa, t h c có

h ng d n nâng cao trình , có th ti p t c h c lên các c p b c
h c trên, ho c c ng có th tham gia lao ng s n xu t và có b ng c p
b ng b n bè. i u ki n h c t p c a h c viên h c các ch ng trình l y
v n b ng ch ng ch c ng có nhi u khó kh n nh t là v a làm v a h c.

Hoạt động 2. Thảo luận, phân tích năng lực nhận thức của các
nhóm đối tượng học giáo dục thường xuyên.
1. CÂU HỎI

Phân tích k n ng nh n th c c a các nhóm
th ng xuyên.

i t ng h c giáo d c

2. THÔNG TIN CƠ BẢN

M c ích h c t p c a hai lo i i t ng các trung tâm giáo d c th ng
xuyên có khác nhau:
— i v i nh ng thanh niên/thi u niên, h u h t u có m c ích tìm ki m
c h i ti p t c h c lên b c cao h n (m c dù các i u ki n h c t p
không m y thu n l i), xin i h c ngh ki m vi c làm, i làm ho c
tham gia lao ng s n xu t.
— i v i nh ng ng i lao ng l n tu i, m c ích h c t p ch y u là
làm t t h n công vi c ang làm, chuy n i công vi c có thu nh p cao
h n, áp ng yêu c u chu n hoá i ng cán b và m t s ng i có
m c ích t o c h i ti p t c h c lên b c h c cao h n b ng ph ng
th c không chính quy (t i ch c ho c t h c, h c t xa...).
Kh o sát v ng c , nhu c u h c t p c a các lo i i t ng giáo d c
th ng xuyên, có 80,5% s cán b qu n lí giáo d c và giáo viên cho
r ng ng c , nhu c u c a h c viên khi n giáo d c th ng xuyên là

có thay i trong t ng lai. i v i i t ng là nh ng thanh
niên/thi u niên, h u h t u có m c ích tìm ki m c h i ti p t c
h c lên b c cao h n ho c l y b ng c p, vì v y t l lo i i t ng này
chi m u th h n (70%) nh ng t sau 2010 n 2020, khi mà i t ng
118 | MODULE GDTX 3


ch y u c a giáo d c th ng xuyên là nh ng ng i lao ng l n tu i
m c ích h c t p ch y u c a h là làm t t h n công vi c ang làm,
chuy n i công vi c có thu nh p cao h n ho c b sung, hoàn
thi n ki n th c... chi m n 60%. (xem b ng 3.1).
B ng 3.1. T l

ng c và nhu c u h c t p c a h c viên hi n t i và t ng lai

TT

ng c , nhu c u h c t p

Hi n t i —
2010 (%)

2015 —
2020 (%)

Theo nhu
cu

l y b ng c p
70

35
Không c n b ng c p
30
65
H c lên b c cao h n
60
40
Theo
Tham gia lao ng s n xu t
ng c ho c b sung, hoàn thi n
2
40
60
ki n th c
làm t t h n
công vi c ang làm...
N u xét theo nhu c u h c l y các lo i v n b ng, ch ng ch c a giáo
d c th ng xuyên hay giáo d c chính quy, h c viên c ng có nh ng nhu
c u khác nhau (xem b ng 3.2)
1

ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

119