skkn sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình toán5 nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

A/ Đặt vấn đề:
lí do chọn đề tài:
Dạy - học là hai hoạt động có quan hệ hữu cơ với nhau, đó là hoạt
động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Cả hai hoạt động
này được tiến hành nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục.
Dạy học là một quá trình, dưới tác động chủ đạo của giáo viên,
người học tự giác học, tích cực, độc lập nắm vững những tri thức và
những kĩ năng, kĩ xảo tương ứng, phát triển năng lức hoạt động trí tuệ,
đặc biệt là năng lực tư duy, đồng thời hình thành được những phẩm chất
hoạt động trí tuệ, trên cơ sở đó hình thành và phát triển thế giới quan
khoa học, những phẩm chất đạo đức của người công dân, người lao động.
Thông qua hoạt động dạy và học, với các vai trò của giáo viên và
học sinh trong quá trình dạy học, giáo viên và học sinh là các nhân tố
trung tâm. Trong đó giáo viên là người giữ vai trò chủ đạo, người tổ chức
, điều khiển quá trình dạy học, còn học sinh là người chủ động trong quá
trình lĩnh hội những tri thức mới. Giáo viên đóng vai trò là chủ thể tác
động của quá trình dạy học, học sinh vừa là khách thể vừa là chủ của
quá trình dạy học. Là khách thể nhận thức,
học sinh chịu sự tác động của giáo viên trong quá trình tiếp thu, lĩnh hội
tri thức; là chủ thể của quá trình nhận thức, học sinh tiếp thu, lĩnh hội tri
thức một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo.

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Hoạt động học của học sinh chính là hoạt động nhận thức. Hoạt
động này chỉ có hiệu quả khi học sinh tích cực hoạt động học tập, chủ
động, tự giác với một động cơ nhận thức đúng đắn.
Kết quả học tập của học sinh là thước đo kết quả hoạt động dạy
của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Trong quá trình dạy học,
điểm tập trung là bản thân người học chứ không phải là người dạy, tức là
hoạt động dạy học cần dựa trên nhu cầu, hứng thú, thói quen và năng lực
của người học ở các lứa tuổi khác nhau.
Trong dạy học nói chung và dạy học môn Toán 5 nói riêng, cần
thực sự coi trọng quá trình học của học sinh, tức là coi trọng việc hình
thành, phát triển kĩ năng tự học, chủ động tìm ra kiến thức, đáp ứng yêu
cầu của thời đại bùng nổ thông tin, tiếp cận kho tàng tri thức ngày càng
phong phú của nhân loại.
Để đạt được mục đích trên, giáo viên dạy lớp 5 phải nắm được một
số đặc điểm của nội dung dạy học Toán lớp 5 đó là: Môn Toán lớp 5 là
môn học thống nhất tích hợp các nội dung giáo dục toán học và các nội
dung giáo dục khác, với hình học là nội dung trọng tâm, là hạt nhận của
môn Toán lớp 5.
Nói hình học là nội dung trọng tâm của môn toán lớp 5 vì :
+ Hình học góp phần chủ yếu vào việc hình thành và phát triển kĩ
năng tính toán, một trong những kĩ năng cơ bản của người lao động trong
giai đoạn hội nhập hiện nay.
+ Thời lượng dạy học hình học 30/175 tiết, chiếm 17,1% tổng thời
lượng dạy học toán lớp 5.

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Phát huy các kết quả của đổi mới phương pháp dạy học Toán 5 cần
tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương pháp theo định hướng chung là dạy
học Toán trên cơ sở giáo viên tổ chức và hướng dẫn, học sinh tham gia
vào các hoạt động học tập một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, khuyến
khích học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề của bài học để vận dụng
rồi chiếm lĩnh kiến thức mới góp phần tạo lập hứng thú và tự tin trong
học tập toán của các đối tượng học sinh.

B/ nội dung:
I/ cơ sở lí luận:
1. Vị trí môn Toán ở Tiểu học:
Mục tiêu của dạy học Toán ở bậc Tiểu học nhằm giúp học sinh có
những kiến thức cơ bản ban đầu về số học, các số tự nhiên, phân số, số
thập phân, các đại lượng thông dụng, một số yếu tố hình học và thống kê
đơn giản. Hình thành các kĩ năng tính, đo lường, giải bài toán có nhiều
ứng dụng kiến thức trong đời sống. Góp phần bước đầu phát triển năng
lực tư duy, khả năng suy luận hợp lý và diễn đạt đúng (nói và viết), cách
phát hiện và cách giải quyết các vấv đề đơn giản, gần gũi trong cuộc
sống, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập, góp phần bước
đầu hình thành phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học,
chủ động, linh hoạt, sáng tạo.
2. Tính tích cực trong học tập:
Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con người trong đời
sống xã hội. Con người không chỉ hưởng thụ những gì sẵn có trong thiên
nhiên mà còn chủ động sản xuất ra những của cải vật chất cần thiết cho
sự sống, sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Từ đây, con người
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

bộc lộ năng lực sáng tạo, khả năng khám phá, tạo ra các nền văn minh ở
mỗi thời đại, chủ động cải tiến môi trường tự nhiên cũng như môi trường
xã hội.
Tính tích cực được biểu hiện trong hoạt động của mỗi người
2. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học:

Mục đích của đổi mới phương pháp là làm thế nào để học sinh phải
thực sự tích cực, chủ động tự giác, luôn trăn trở, tìm tòi, sáng tạo trong
quá trình lĩnh hội tri thức và lĩnh hội cả cách thức để có tri thức ấy nhằm
phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình. Dạy học về diện tích các
hình trong chương trình Toán 5 cũng cần đạt được mục đích trên.
Khi đổi mới mục tiêu và nội dung dạy học, những phương pháp đã
và đang sử dụng sẽ không đáp ứng với yêu cầu đào tạo nếu không có sự
đổi mới về cách thức tiến hành phương pháp.
Đổi mới phương pháp không phải là thay thế các phương pháp dạy
học cũ bằng một loạt phương pháp dạy học mới. Đổi mới phương pháp là
cách thức tiến hành các phương pháp, đổi mới các phương tiện và hình
thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai thác triệt để ưu điểm các
phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số phương pháp mới nhằm
phát huy tối đa tính tích cực chủ động sáng tạo của người học.
3. Nội dung về dạy học diện tích các hình ở lớp 5:
- Hình tam giác - Diện tích hình tam giác.
- Hình thang - Diện tích hình thang.
- Hình tròn, đường tròn - Chu vi, diện tích hình tròn.
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

- Hình hộp chữ nhật- Hình lập phương.
- Diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình hộp chữ
nhật và hình lập phương.
- Tính diện tích của một số hình bằng cách chia hình đã cho thành
các hình đã biết cách tính diện tích.

II/ Cơ sở thực tiễn:
Trong nội dung chương trình môn Toán ở bậc Trung học, học sinh
được làm quen với nhiều loại Toán, với nhiều kĩ thuật tính và giải khác
nhau, trong đó mạch nội dung về diện tích là kiến thức khó và rất quan
trọng.
Cái khó của bài học này là hình thành quy tắc tính và rèn luyện kĩ
năng thực hành tính. Do đó trong quá trình dạy học, học sinh còn lúng
túng trong việc áp dụng từ quy tắc tính vào bài toán cụ thể với các dạng
khác nhau.
Dạy học sinh về diện tích trong chương trình toán lớp 5 có những
đặc điểm khó vì nó đòi hỏi năng lực tổ chức tiếp cận tri thức và rèn luyện
kĩ năng một cách linh hoạt, sáng tạo của học sinh trên lớp sao cho phát
huy được tính tích cực trong học tập của học sinh.
Thực tiễn qua dự giờ, khi dạy học về diện tích, hiện tượng giáo viên
áp đặt kiến thức, bắt học sinh ghi nhớ máy móc về kĩ thuật tính, ghi nhớ
quy tắc. Kĩ năng vận dụng, kĩ năng tính toán của học sinh phần nào vẫn
chưa đáp ứng được yêu cầu.

III/ Thực trạng và tình hình:
1. Thực trạng:
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

- Thực trạng dạy học nội dung về diện tích các hình trong chương
trình Toán 5 năm học qua và năm học 2009 - 2010 ở trường TH số 2
Kiến Giang:

+ Giáo viên đẫ chú ý giáo dục tính tích cực tự giác và tạo điều kiện
cho học sinh cố gắng vươn tới nhưng vẫn chưa đồng đều, chỉ tập trung ở
một số đối tượng.
+ Giáo viên đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn và sáng tạo các
PPDH khác nhau, nhưng khi dạy học phần này vẫn chưa kết hợp được
hoặc kết hợp chưa nhuần nhuyễn dẫn đến hiệu quả chưa cao.
+ Phần nào đã biến yêu cầu của dạy học thành nhu cầu nhận thức
của người học, song các tình huống nhận thức mà giáo viên đưa ra đôi
lúc chưa thật hợp lí và thiếu tính sáng tạo.
+ Về phát triển khả năng tự học của học sinh, khi dạy nội dung
trên, giáo viên đã chú ý song vẫn chưa đưa ra được biện pháp hợp lí để
giúp học sinh xây dựng biện pháp tự học, tăng cường các hoạt động tự
tìm kiếm tri thức hay ứng dụng tri thức vào cuộc sống.
+ Dạy học về diện tích các hình trong chương trình Toán lớp 5 hầu
hết giáo viên đã chú ý kết hợp hoạt động cá nhân với hoạt động nhóm và
phát huy khả năng của cá nhân, tuy vậy vẫn còn mang tính hình thức,
hiệu quả các hoạt động chưa cao.
+ Các tiết dạy đã chú trọng kĩ năng thực hành, song biện pháp tổ
chức thực hành thiếu linh hoạt, nhiều khi lúng túng hoặc rập khuôn máy
móc.
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

+ Sử dụng thiết bị dạy học trong thiết kế bài dạy và lập kế hoạch
bài học còn nhiều vấn đề cần phải điều chỉnh và định hướng cụ thể hơn
vì giáo viên sử dụng thiết bị dạy học, học sinh sử dụng dụng cụ học toán
còn lúng túng.

+ Trong kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh đã được
chú trong nhưng việc tổ chức đánh giá và tự đánh giá vẫn còn lúng túng.

2. Kết quả đánh giá thông qua dự giờ và sử dụng phiếu điều tra
giáo viên trực tiếp dạy lớp 5:
* Về nhận thức:
+ Tìm hiểu về nội dung diện tích các hình trong chương trình SGK
Toán 5 và nội dung chương trình trong phạm vi Toán 5:
Số người được lấy ý kiến: 2
Số người có nhận thức tốt: 1 đ/c - đạt 50%
+ Điều tra nhận thức về những định hướng về đổi mới phương
pháp dạy học về diện tích các hình nói chung và vận dụng vào việc đổi
mới phương pháp dạy học phần kiến thức trong chương trình toán lớp 5:
Số người được lấy ý kiến: 2
Số người có nhận thức tốt: 1
Số còn lại nhận thức chưa đầy đủ.
+ Điều tra qua dự giờ giáo viên dạy nội dung về diện tích các hình
ở lớp 5 năm học 2009-2010:
Số tiết đã dự giờ: 9 tiết/2 giáo viên
Xếp loại tốt: 3 tiết đạt 33,3%

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Xếp loại khá: 4 tiết đạt 44,4%
Xếp loại trung bình: 2 tiết đạt 22.2%
Chưa đạt yêu cầu: 1 tiết đạt 11,1%
+ Điều tra học sinh lớp 5 qua khảo sát chất lượng học nội dung về
diện tích các hình:
Số học sinh dự khảo sát: 67 học sinh
Đạt điểm 9-10: 13 em chiếm 19,4 %
Đạt điểm 7-8: 32 em chiếm 47,7%
Đạt điểm 5-6 : 18 em chiếm 26,9 %
Đạt điểm dưới 5: 4 em chiếm 6%
Các số liệu điều tra trên cho thấy cần có những giải pháp tích cực
trong việc đổi mới cách dạy và đổi mới cách học nhằm nâng cao chất
lượng dạy học về diện tích các hình trong chương trình Toán lớp 5 góp
phần nâng cao chất lượng dạy học môn toán.

IV/ Các giải pháp cụ thể:
1. Tập trung chuẩn bị tốt bài dạy:
- Tìm hiểu sách giáo khảo Toán 5, sách tham khảo và một số tài
liệu có liên quan để xác định mục tiêu dạy cho từng bài học, tiết học.
- Xác định nội dung trọng tâm và mức độ dạy học nội dung trọng
tâm của tiết học theo chuẩn kiến thức và kĩ năng của Toán 5.
- Các hoạt động học tập chủ yếu của học sinh và các phương pháp,
phương tiện tổ chức dạy để giúp học sinh đạt được mục tiêu của bài học
theo năng lực từng đối tượng học sinh.

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

- Tự lập được kế hoạch môn Toán nói chung và kế hoạch dạy học
phần diện tích nói riêng. Cái cốt lõi là kế hoạch từng bài phải ngắn gọn,
cụ thể và trọng tâm định rõ việc làm của thầy và trò.
- Xác định rõ đồ dùng dạy học và hình thức, thời điểm, thời gian sử
dụng của giáo viên và học sinh.
- Đặc biệt chú ý hoạt động của thầy và trò trong tiết học đó. Chọn
và sử dụng các hình thức tổ chức dạy học như thế nào để vừa nhẹ nhàng,
vừa mang lại hiệu quả.
- Thiết kế bài dạy phải định rõ những kiến thức, những hoạt động
và đồng thời định được thời gian của những công việc để hoàn thành mục
tiêu.
- Trong quá trình thiết kế bài dạy giáo viên cần lưu ý đúng mức đến
hệ thống câu hỏi. Câu hỏi phải có nội dung rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp với
trình độ học sinh, Câu hỏi phải liên quan đến nội dung bài học, tránh
những câu hỏi không ăn nhập với nội dung và tiến trình bài học. Cần có
những câu hỏi ở những mức độ nhận thức khác nhau. Câu hỏi yêu cầu
học sinh hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức. Câu hỏi yêu cầu học sinh
vận dụng kiến thức đã học. Các câu hỏi trên yêu cầu phải sắp xếp từ dễ
đến khó.

Ví dụ: Thiết kế bài dạy diện tích hình thang
I, Mục tiêu:
- Hình thành công thức tính diện tích hình thang.

- Nhớ và vận dụng công thức tính diện tích hình thang để giải các bài tập
có liên quan.
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

- Giáo dục học sinh tính cẩn thận, tìm tòi, sáng tạo trong học hình học.

II, Đồ dùng dạy học:
- Bộ đồ dùng Toán 5 (giáo viên và học sinh).
- Bìa ghi sẵn BT1 của tiết trước.
- Phiếu học tập khổ to ghi sẵn BT2 (4 phiếu- 4 nhóm)
- Máy chiếu đa năng.

III, Các hoạt động dạy họcchủ yếu:

Kiến thức
Thời gian

Hoạt động của giáo viên

1. Bài cũ:

- GV đính bài tập 1 ghi sẵn ở phiếu

(3- 4)

lên bảng.Gọi 1 H thực hiện bài tập, cả

lớp theo dõi.

Hoạt động
của học sinh

- H thực hiện.

Gọi H nhận xét bài làm của bạn.
GV nhận xét chung, ghi điểm.

Gọi 1 H nêu quy tắc tính diện tích - 1 H nêu, lớp

2. Bài mới:
a/Hình thành
công

hình tam giác.

nhận xét.

* Giới thiệu bài- Ghi đề bài

- Lấy hộp đồ
dùng.

thức * Y/c H chọn hình thang trong hộp đồ - Thực hiện theo

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

tính diện tích dùng.

y/c.

hình
- Theo dõi.
thang:(15-

- GV thực hiện chọn hình thang, đính

16)

lên bảng lớp, viết kí hiệu (hình thang
nguyên).

-

Lắng

nghe,

GV: Cô chia đôi cạnh BC, M là trung theo dõi.
điểm của cạnh BC. Nối AM, cắt rời
hình tam giác ABM. Ta có hình tứ giác

AMCD.
A

B
M

D

H

C

- GV đính hình tứ giácAMCD và đính
tiếp hình tam giác ABM lên bảng. Y/c
H chọn hai hình (tứ giác và tam - Theo dõi.
giác)ghép thành hình thang như giáo
viên vừa thao tác.
GVy/c H từ hình thang này hãy ghép
thành hình tam giác
A

- Ghép hình tam
giác.

M
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

D

H

C
(B)

K
(A)

- GV theo dõi, nhận xét.
- GV thực hiện trên bảng lớp, ghi kí
hiệu-gọi tên hình tam giác vừa tạo

thành.
GV: Em có nhận xét gì về diện tích
hình thang ABCD và diện tích hình
tam giác ADK?
(Diện tích bằng nhau)
GV: Em hãy so sánh chiều cao của hai
- 1-2 H trả lời

hình?

(chiều cao bằng nhau)
GV: Em hãy nêu cách tính diện tích
hình tam giác ADK?
( Diện tích hình tam giác ADK =
DK AH
2

)

- HS suy nghĩ,
trả lời.

GV: Mà DK là tổng của hai đoạn -1-2 HS trả lời
thẳng nào?
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

(DK là tổng của DC và CK)
GV trình chiếu: diện tích hình tam
giác

ADK là:

DK AH
2

Mà

DK AH ( DC CK ) AH ( DC AB) AH


2
2
2

- HS trả lời.

- GV : CK cũng là đoạn thẳng nào?

( GV trình chiếu tiếp)
- GV: DK là gì của hình thang?
(DK là đáy lớn)

- Trả lời.

- GV: Còn AB? (AB là đáy bé)
- Vậy ai có thể nêu được cách tính - Học sinh nêu
diện tích hình thang ABCD?
- GV trình chiếu: Vậy diện tích hình
thang ABCD =

( DC AB ) AH
2

- GV: Dựa vào công thức vừa lập em
nào có thể nêu được cách tính diện
tích hình thang

- 1-2 học sinh
nêu

- GV nhận xét
- Yêu cầu học sinh lấy SGK Cho vài

- Học sinh lấy

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

học sinh đọc quy tắc, đồng thời GV vẽ SGK
hình lên bảng
b

h
a

- GV trình chiếu: Nếu gọi S là diện
tích hình thang; a, b là độ dài các
cạnh đáy; h là chiều cao; em hãy nêu

công thức tính diện tích hình thang

- Học sinh:
S

( a b) h
2

- Một số học
b/ Thực hành - GV trình chiếu: S (a b) h
sinh nhắc lại

2
Bài 1: ( 6)
( S là diện tích; a, b là độ dài các cạch công thức
đáy; h là chiều cao)

- Gọi 1 học sinh đọc yêu cầu bài tập GV trình chiếu yêu cầu và phần a)
- GV: Em vận dụng trực tiếp công thức
tính diện tích hình thang để làm bài
tập 1
- GV trình chiếu: a)

S

( a b) h
2

- GV: Độ dài hai đáy lần lượt là bao
nhiêu?

- Học sinh; a là
12 cm, b là 8

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Bài 2 ( 5--6) (chỉ vào hình), chiều cao là bao cm, h là 5 cm
nhiêu?

- Thực hiện theo

- GV trình chiếu các số liệu lên hình y/c.
thang
- GV: Em thay số liệu vào công thức

- GV ghi bài tập học sinh vừa nêu
* Yêu cầu học sinh lên làm bài tiếp - Học sinh làm
bài tập 2 trên giấy nháp
trên giấy nháp
- 1 học sinh làm
ở bảng lớp

- Đối chiếu, chữa bài

- Nhóm 6

- Học sinh hoạt động nhóm
+ Lưu ý học sinh: phần b) là hình
thang vuông
- GV: hình thang vuông có đặc điểm -HS: Có 1 cạnh
gì?

bên vuông góc
với 2 đáy
-

Chiều

cao

- GV: Em nào có nhận xét gì về chiều chính là cạnh
cao của hình vuông?

bên vuông góc
với 2 đáy

- GV: Khi hoạt động nhóm, nhóm
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

trưởng cần lưu ý cho các bạn nêu
được, chỉ được độ dài cạnh đáy và
chiều cao

- Học sinh nhận

- GV giao nhiệm vụ cho hai nhóm

nhiệm vụ
- Học sinh làm

- GV chốt thời gian

bài

- GV đính 2 bài đại diện lên bảng
- Gọi học sinh nhận xét (chữa bài a
trước)

Bài 3 (8-10)

- GV chốt
* Gọi học sinh đọc yêu cầu bài tập

- Đáy lớn =

- GV: Bài toán cho biết gì?

110m,
đáy bé = 90,2m,
chiều

cao

=

TBC của đáy
lớn và đáy bé.
- Tính diện tích
- GV: Bài toán yêu gì?

thửa ruộng
- Đáy lớn, đáy

- GV: Muốn tính được diện tích thửa bé, chiều cao

ruộng hình thang này ta phải biết
những yếu tố nào?
- GV: Chiều cao của hình thang này
là bao nhiêu?

- Lấy đáy lớn

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

- GV: Làm thế nào để tính được chiều cộng
cao? ( Ghi tóm tắt)

đáy bé

chia 2
- Học sinh làm

- Yêu cầu học sinh làm vở

vở

- 1 Học sinh làm bảng phụ

- 1 học sinh làm
bảng phụ

- Đối chiếu, chữa bài tập
Bài giải
Chiều cao của hình thang là:

(110 + 90,2 ) : 2 = 100,1 (m)
Diện tích thửa ruộng hình thang là:
(110 +90,2) X 100,1 : 2 = 10020,01
(m2)
Đáp số: 10020,01 m2
- Học sinh trả
3. Củng cố, - GV: Chúng ta vừa học xong bài gì?
dặn dò

lời

- GV: Ai có thể nêu lại công thức tính - Học sinh nêu
diện tích hình thang
- GV: Muốn tính diện tích hình thang - Học sinh trả
ta làm thế nào?

lời

- (GV đọc bài thơ tính diện tích hình
thang)

- Học sinh lắng
nghe

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

2. Nâng cao hiệu quả sử dụng đồ dùng và phương tiện dạy học
trong dạy diện tích các hình:
Thật vậy, các phương tiện dạy học hỗ trợ không nhỏ đến hiệu quả
khi sử dụng phương pháp dạy học tiểu học. Điều này phụ thuộc nhiều
vào cơ sở vật chất và các đồ dùng dạy học ở mỗi nhà trường. Giáo viên
cần chú ý sử dụng tối đa các phương tiện dạy học hiện có để giờ học đạt
hiệu quả cao về chất lượng. Đồ dùng trực quan luôn
gắn liền với phương pháp dạy học ở tiểu học. Để nâng cao hiệu quả sử
dụng đồ dùng và phương tiện dạy học trong dạy diện tích các hình trrong
chương trình Toán 5, GV cần lưu ý những vấn đề sau;
- Giáo viên cần khai thác triệt để bộ đồ dùng dạy học dùng cho
toán 5. Nghiên cứu và sử dụng tối đa hiệu quả bộ đồ dùng dành cho giáo
viên và học sinh. Qua các tiết thao giảng, sinh hoạt chuyên môn, giáo
viên cùng nhau trao đổi, vận dụng các hình thức tổ chức dạy học phù hợp
với hoạt động sử dụng đồ dùng Toán 5.
- Vận dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng một cách nhạy bén,
linh động, song không quá lạm dụng trong các tiết lên lớp; qua sử dụng
đồ dùng, hình thành cho học sinh kĩ năng tự học, phát huy tính sáng tạo,
tìm tòi qua việc sử dụng đồ dùng.
3. Nâng cao hiệu quả, chất lượng các hình thức hoạt động học
tập trên lớp:
Chọn và tổ chức các hình thức học tập trên lớp phù hợp với điều
kiện và phương tiện dạy học là một trong những giải pháp thực hiện

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh trong học tập; ngoài
ra, khi các hình thức tổ chức dạy học thay đổi sẽ kéo theo
sự thay đổi của các phương pháp dạy học . Nếu như hình thức tổ chức
dạy học chủ yếu hiện nay là hình thức lớp-bài, gắn liền với hình thức này
giáo viên thường sử dụng các phương pháp dạy học khác nhau trong giờ
lên lớp như thuyết trình, trực quan, vấn đáp, thực hành, nêu vấn đề, kiểm
tra.....thì khi hình thức dạy học thay đổi, như thảo luận nhóm, tự học cá
nhân lúc đó phương pháp dạy học phù hợp là luyện tập, làm việc độc lập
với sách.
Hình thức tổ chức thường được sử dụng khi dạy về diện tích các
hình trong chương trình Toán 5 là hình thức tổ chức dạy học theo
nhóm:
* Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm:
- Dạy học theo nhóm là hình thức dạy học đặt học sinh vào môi
trường học tập tích cực, trong đó học sinh được khuyến khích thảo luận
và hướng dẫn làm việc hợp tác với nhau.
- Hoạt động nhóm là hoạt động tích cực đem lại cho học sinh cơ
hội được sử dụng các kiến thức và kĩ năng mà các em được lĩnh hội và
rèn luyện, hoạt động nhóm giúp các em luyện và phát triển năng lực làm
việc.
- Dạy học theo nhóm giáo viên sẽ có dịp tập trung các kinh nghiệm
và sự sáng tạo của học sinh trong học tập.
Để tổ chức có hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học về diện tích các
hình ở chương trình Toán lớp 5, giáo viên cần căn cứ vào nội dung kiến
thức của bài để chọn số lượng học sinh trong một nhóm.
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang

Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Ví dụ: Khi dạy bài Diện tích hình tam giác

+ Giáo viên cho học sinh hoạt động theo nhóm 4 để thực hiện thao
tác cắt ghép hình tam giác thành hình chữ nhật.
+ Học sinh dựa theo cách tính diện tích hình chữ nhật để hình
thành cách tính diện tích hình tam giác.
Sau khi hoạt động nhóm, giáo viên gọi đại diện nhóm trình bày kết
quả, lớp nhận xét bổ sung để rút ra cách tính diện tích hình tam giác.
4. Tăng cường rèn luyện kĩ năng thực hành tính và giải toán
cho học sinh:
Thời gian rèn kĩ năng thực hành trong tiết về diện tích trong
khoảng thời gian từ 20 đến 25 phút trong một tiết dạy hình thành kiến
thức mới, thời gian rèn kĩ năng thực hành trong tiết luyện tập khoảng từ
30 đến 35 phút. Để đảm bảo thời gian trong lĩnh hội kiến thức và củng cố
kiến thức, cần chọn các hình thức tổ chức hoạt động trọng tâm, thao tác
kĩ thuật chính xác, đưa ra các tình huống và xử lí tình huống cụ thể , ít
diễn giải, không làm thay học sinh.
Trong việc rèn kĩ năng gắn với thực tiễn, để nâng cao chất lượng
dạy học; giáo viên phải luôn bám sát nội dung SGK, chọn các dạng điển
hình để củng cố khắc sâu và nâng cao kiến thức cho học sinh.
5. Hình thành phương pháp tự học, tăng cường các hoạt động
tự tìm kiếm tri thức và ứng dụng tri thức vào cuộc sống:
Trong phương pháp học, điều cốt lõi là phương pháp tự học. Để đạt
được yêu cầu này trong chỉ đạo dạy học nội dung diện tích các hình,
giáo viên phải tạo ra hàng loạt các mâu thuẫn để lôi kéo học

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

sinh tự ý thức tiếp nhận và tìm tòi cách giải quyết. Để đạt được mục tiêu
trên, giáo viên phải có kĩ năng sử dụng tốt thiết bị đồ dùng trực quan, có
kĩ năng tạo tình huống cố vấn đề, dựa vào những điều các em đã biết, đã
học để gợi mở và dẫn dắt.
Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác. Trong học
tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được hình thành bởi
những hoạt động thuần túy cá nhân. Lớp học là môi trường giao tiếp
thầy- trò, trò - trò, tạo mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con
đường đi tới những tri thức mới.
Hình thức hoạt động học tập này diễn ra trong tất cả các tiết học
nói chung và học về diện tích các hình trong chương trình toán lớp 5 nói
riêng.
6. Dạy học trên cơ sở tổ chức và hướng dẫn các hoạt động học
tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Khuyến khích học sinh hoạt động, giải quyết các vấn đề của bài
học để tự chiếm lĩnh kiến thức mới, dành thời lượng thích đáng cho thực
hành, luyện tập, ôn tập hoặc kiểm tra kiến thức có liên quan, phát triển
năng lực tự học của từng đối tượng học sinh.
Giáo viên phải linh hoạt áp dụng các phương pháp và hình thức tổ
chức dạy học. Khuyến khích học sinh hoạt động cá nhân, hoạt động theo
nhóm nhỏ, hoạt động lớp. Tạo sự cố gắng độc lập suy nghĩ của từng học
sinh.
7. Tổ chức dạy thể hiện nhiều lần với các dạng bài khác nhau
nhằm giúp người dạy và người dự rút kinh nghiệm.

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Dạy thể hiện là một trong những giải pháp tích cực góp phần nâng
cao hiệu quả, chất lượng dạy học nói chung và phần diện tích các hình
nói riêng trong chương trình Toán Lớp 5. thông qua những việc làm và
hoạt động cụ thể của thầy và trò trong tiết dạy, từ đó trao đổi và rút ra bài
học kinh nghiệm.
Từ những tiết dạy cụ thể, giáo viên điều chỉnh và thống nhất được
cách và thời điểm sử dụng đồ dùng dạy học; chọn hình thức dạy học; bố
trí thời gian cho từng hoạt động; sự can thiệp của thầy giáo, cách nhận
xét và đánh giá.

V/ Kết quả và bài học kinh nghiệm :
I. Kết quả:
Qua thực tế giảng dạy và vận dụng một số giải pháp đã nêu ở trên
trong dạy học diện tích các hình trong chương trình toán lớp 5. Thực tế
từ kết quả dự giờ thăm lớp, từ kiểm tra giáo viên và từ khảo sát chất
lượng học sinh trong năm qua, cho thấy chất lượng dạy học ở nội dung
này đã có chuyển biến tích cực.
Các giải pháp đã trình bày có tác dụng định hướng, thúc đẩy và hỗ
trợ cho giáo viên trong việc thiết kế bài dạy. Bài soạn đã xác định được
kiến thức cơ bản trọng tâm, đồng thời tập trung vào những kĩ năng cần
rèn luyện kĩ năng cho học sinh sát với từng đối tượng học sinh trong lớp.
Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học trong từng tiết dạy. Định rõ
được các nội dung công việc, các hình thức hoạt động của thầy và trò

trong tiết dạy, thời gian được phân bố hợp lí hơn, tăng cường thời gian
luyện tập thực hành cho học sinh.
Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Chất lượng bài soạn được nâng lên rõ rệt và luôn được đánh giá
cao, kết quả cụ thể: Số tiết dạy đạt loại khá giỏi 100% trong số tiết soạn
đạt tốt chiếm 70%.
Vận dụng giải pháp chuẩn bị và sử dụng đồ dùng dạy học, bộ đồ
dùng học toán của học sinh đã tạo ra được nề nếp, chất lượng sử dụng đồ
dùng của giáo viên và học sinh. Đặc biệt, kĩ năng thao tác ,kĩ năng tư duy
khoa học chính xác hơn.100% số tiết cần sử dụng đồ dùng dạy học được
chuẩn bị và sử dụng có hiệu quả cao.
Các hình thức dạy học trên lớp đã được lựa chọn và tổ chức hoạt
động có hiệu quả, đạt được mục tiêu của bài dạy, tạo sự hứng thú, tích
cực trong hoạt động học tập của học sinh. Huy động được các đối tượng
học sinh trong lớp tham gia hoạt động học tập. Giáo viên có thời gian và
điều kiện để bồi dưỡng học sinh giỏi và giúp đỡ học sinh yếu trong giờ
học.
Kết quả qua khảo sát của chuyên môn, 2/2 giáo viên dạy lớp 5 thực
hiện tốt các hình thức hoạt động trên lớp, 90% số tiết chọn và vận dụng
hình thức tổ chức hoạt động học tập trên lớp phù hợp, mang lại hiệu quả
cao trong tiết dạy.
Đối với học sinh, cho thấy rằng số học sinh biết cách học cá nhân,
cách học phối kết hợp với cộng đồng đạt từ 95 -98%. Số còn lại việc phát
huy vai trò tự học còn chậm.
Qua vận dụng biện pháp về thực hiện đánh giá và tự đánh giá, nhìn

chung học sinh đã phát huy được vai trò nhận xét, đánh giá và tự đánh
giá. Đã củng cố được niềm tin trong học tập cho học sinh.

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

Kết quả về chất lượng qua điều tra và khảo sát sau khi vận dụng các
giải pháp trong nội dung về diện tích các hình trong chương trình toán 5:
- Số học sinh lớp 5 được điều tra qua bài kiểm tra: 74em (năm học 20082009)
+ Đạt điểm 9-10: 19 em chiếm 25,7%
+ Đạt điểm 7-8 : 39 em chiếm 52,7%
+ Đạt điểm 5-6: 16 em chiếm 21,6%
+ Đạt điểm dưới 5: 0
- Số học sinh khối 5 dự khảo sát: 76 em (đến tại thời điểm tháng 1- 2010)
+ Đạt điểm 9-10 : 26 em chiếm 34,2%
+ Đạt điểm 7-8 : 42 em chiếm 55,3%
+ Đạt điểm 5-6: 8 em chiếm 10,5%
2. Bài học kinh nghiệm:
- Để thực hiện tốt mục tiêu đề ra, trước hết phải chú trọng công tác
bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, tự học, tự nghiên cứu để nắm được những
định hướng cơ bản về yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, vận dụng
sáng tạo những định hướng đổi mới đó vào nội dung dạy học nói chung
và dạy diện tích các hình nói riêng cho phù hợp với điều kiện thực tiễn.
- Bồi dưỡng, nâng cao việc sử dụng công nghệ thông tin vào soạn
giảng nhằm khai thác tối đa hiệu quả đồ dùng dạy học, tạo niềm hứng
thú cho H trong mỗi tiết dạy.

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang


Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán5
nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

- Nghiên cứu kĩ nội dung chương trình sách giáo khoa, tài liệu tham
khảo, từ đó có kế hoạch để chuẩn bị bài dạy, lên lớp phù hợp với đối
tượng học sinh.
- Thường xuyên cải cách soạn bài, nâng cao chất lượng bài soạn
của từng tiết.
- Luôn có kế hoạch dự giờ thăm lớp để rút kinh nghiệm.
- Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học và dụng cụ học tập.
- Quan tâm đến việc chọn và thực hiện tốt các hình thức hoạt động
học tập trên lớp, kích thích, động viên sự tiến bộ trong học tập của học
sinh.
- Coi trọng việc hình thành phương pháp học tập cá nhân, học tập
cộng đồng, nhóm, tạo cho học sinh thói quen và kĩ năng học tập.
- Đảm bảo kế hoạch kiểm tra đánh giá thường xuyên, đánh giá định
kì. Theo dõi, nắm bắt kịp thời chất lượng từng đối tượng học sinh qua
từng thời điểm để có giải pháp điều chỉnh kịp thời và phù hợp.

C. Kết luận:
Vận dụng một số giải pháp dạy học diện tích các hình trong
chương trình Toán 5 theo phương pháp phát huy tính tích cực sáng tạo
trong học tập của học sinh đã giúp cho học sinh hoạt động học tập tích
cực và có hiệu quả hơn. Sự phối hợp giữa người học và người dạy nhẹ
nhàng, thoải mái. Học sinh hoàn toàn chủ động để tiếp cận

Người viết: Đinh Thị Tố Như - Trường TH số 2 Kiến Giang