TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------

CHANHSOUK XAYASONE

TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC
CÓ NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


HÀ NỘI - 2015

ii


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------

CHANHSOUK XAYASONE

TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC CÓ NỘI
DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11)

Chuyên ngành

: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học

Mã số

: 60.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: 1 - PGS.TS.ĐẶNG THỊ OANH
2 - TS. TRẦN THỊ KIM LIÊN


HÀ NỘI - 2015

ii


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới PGS.TS Đặng
Thị Oanh, TS. Trần Thị Kim Liên – Người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ,
động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Em xin chân thành cám ơn tập thể các thầy cô giáo khoa Hoá học, đặc
biệt là các thầy cô giáo trong tổ bộ môn Phương pháp giảng dạy Hóa học –
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo điều kiện, giúp đỡ, động viên, chia sẻ
với em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo và toàn thể
các em học sinh trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng
Chăn và trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong
quá trình hoàn thành luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, người thân và bạn bè,
nguồn động viên lớn lao, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi, để tôi hoàn thành luận
văn này.

Hà Nội, tháng 9 năm 2015
Tác giả

Chanhsouk XAYASONE


NHỮNG KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN VĂN
BTHH

: Bài tập hóa học

BTTT

: Bài tập thực tiễn

CHDCND

: CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN

DHHH

: Dạy học hóa học

ĐC

: Đối chứng

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

LL và PPDH : Lí luận và phương pháp dạy học
NXB

: Nhà xuất bản

PPDH

: Phương pháp dạy học

PPDHHH

: Phương pháp dạy học hóa học

PTHH

: Phương trình hóa học

SGK

: Sách giáo khoa

THPT

: Trung học phổ thông

TN

: Thực nghiệm

TNSP

: Thực nghiệm sư phạm

TT

: Thứ tự

VD

: Ví dụ


MỤC LỤC
CHANHSOUK XAYASONE..........................................................................i
TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC ..........i
CÓ NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG ......................................i
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG ............................................................................................................i
NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11).................i
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC..........................................i
CHANHSOUK XAYASONE..........................................................................i

TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC CÓ
NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG .............................................i
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11). i
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC..........................................i
Người hướng dẫn khoa học: 1 - PGS.TS.ĐẶNG THỊ OANH.......................i
2 - TS. TRẦN THỊ KIM LIÊN.....................................................................i
MỤC LỤC........................................................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................8
DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................11
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài.................................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................2
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu..................................................2
4. Vấn đề nghiên cứu..............................................................................................................3
5. Giả thuyết khoa học...........................................................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................3
7. Dự kiến đóng góp mới của đề tài.......................................................................................4
8. Cấu trúc của luận văn.........................................................................................................4

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI...............4


1.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học môn hoá học ở trường trung học phổ thông
nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào...................................................................................5
1.2. Bài tập hóa học..............................................................................................................17
1.3. Bài tập hóa học thực tiễn...............................................................................................19
1.4. Thực trạng về việc rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn thông
qua quá trình dạy học môn hóa học ở trường phổ thông hiện nay ở nước CHDCND Lào..22

Bảng 1.1: Kết quả phiếu điều tra về mục đích sử dụng BTHH..................22
Bảng 1.2: Đánh giá giờ học hóa học..............................................................22
Bảng 1.3: Kết quả điều tra đánh giá HS.......................................................24
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.......................................................................................................27

CHƯƠNG 2. TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP
HÓA HỌC THỰC TIỄN ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN
THỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NƯỚC CHDCND
LÀO................................................................................................................28
(PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11)........................................................28
2.2. Một số nguyên tắc khi xây dựng bài tập thực tiễn [13]................................................29
2.3. Qui trình xây dựng bài tập hóa học gắn với thực tiễn để phát triển năng lực vận dụng
kiến thức của học sinh trung học phổ thông.........................................................................30
2.5. Nguyên tắc và quy trình rèn kĩ năng vận dụng kiến thức cho học sinh trong dạy học
hóa học.................................................................................................................................71
2.6. Một số biện pháp sử dụng bài tập hóa học có nội dung thực tiễn của phần hóa học hữu
cơ lớp 11 để rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức của học sinh trung học phổ thông nước
CHDCND Lào......................................................................................................................72
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.......................................................................................................77

CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.................................................78
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ........................................................78
3.2. Thời gian, đối tượng thực nghiệm ................................................................................78
3.3. Quá trình tiến hành thực nghiệm...................................................................................78
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm.......................................................................................80

Bảng 3.1. Số lượng HS đạt điểmXi của trường THPT Năng Khiếu và Dự bị
dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................................................................80

Bảng 3.2. Tần suất (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Năng Khiếu và
Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.............................................................80
Bảng 3.3. Tỉ lệ (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Năng Khiếu và Dự
bị dân tộc đại học – Viêng Chăn...................................................................81
Hình 3.1. Đường luỹ tích điểm kiểm tra - Lần 1 - trường THPT Năng
Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.............................................81
Bảng 3.4. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS
trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn..........81
Hình 3.3. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS trường
THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................82
Bảng 3.5. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS
trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn..........82
Hình 3.4. Tần suất biểu diễn kết quả lần 2 bài kiểm tra của HS trường
THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................83
Bảng 3.6. Số lượng HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Bảng 3.7. Tần suất (%)HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Bảng 3.8. Tỉ lệ (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Hình 3.5. Đường luỹ tích điểm kiểm tra - Lần 1- Trường THPT Sa Thít –
Viêng Chăn.....................................................................................................84
Bảng 3.9. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS
trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn............................................................84
Hình 3.7. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS trường
THPT Sa Thít – Viêng Chăn.........................................................................85
Bảng 3.10. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS
trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn............................................................85

Hình 3.8. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS trường
THPT Sa Thít – Viêng Chăn.........................................................................85
Bảng 3.11. Tổng hợp các tham số đặc trưng................................................87
3.5. Phân tích kết quả bài kiểm tra.......................................................................................88
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.......................................................................................................89
KẾT LUẬN CHUNG VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................92

DANH MỤC CÁC BẢNG
CHANHSOUK XAYASONE..........................................................................i
TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC ..........i
CÓ NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG ......................................i
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG ............................................................................................................i
NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11).................i
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC..........................................i
CHANHSOUK XAYASONE..........................................................................i
TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC CÓ
NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG .............................................i
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11). i
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC..........................................i
Người hướng dẫn khoa học: 1 - PGS.TS.ĐẶNG THỊ OANH.......................i
2 - TS. TRẦN THỊ KIM LIÊN.....................................................................i
MỤC LỤC........................................................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................8


DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................11
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài.................................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................2
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu..................................................2
4. Vấn đề nghiên cứu..............................................................................................................3
5. Giả thuyết khoa học...........................................................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................3
7. Dự kiến đóng góp mới của đề tài.......................................................................................4
8. Cấu trúc của luận văn.........................................................................................................4

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI...............4
1.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học môn hoá học ở trường trung học phổ thông
nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào...................................................................................5
1.2. Bài tập hóa học..............................................................................................................17
1.3. Bài tập hóa học thực tiễn...............................................................................................19
1.4. Thực trạng về việc rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn thông
qua quá trình dạy học môn hóa học ở trường phổ thông hiện nay ở nước CHDCND Lào..22

Bảng 1.1: Kết quả phiếu điều tra về mục đích sử dụng BTHH..................22
Bảng 1.2: Đánh giá giờ học hóa học..............................................................22
Bảng 1.3: Kết quả điều tra đánh giá HS.......................................................24
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.......................................................................................................27

CHƯƠNG 2. TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP
HÓA HỌC THỰC TIỄN ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN
THỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NƯỚC CHDCND
LÀO................................................................................................................28
(PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11)........................................................28
2.2. Một số nguyên tắc khi xây dựng bài tập thực tiễn [13]................................................29
2.3. Qui trình xây dựng bài tập hóa học gắn với thực tiễn để phát triển năng lực vận dụng
kiến thức của học sinh trung học phổ thông.........................................................................30

2.5. Nguyên tắc và quy trình rèn kĩ năng vận dụng kiến thức cho học sinh trong dạy học
hóa học.................................................................................................................................71


2.6. Một số biện pháp sử dụng bài tập hóa học có nội dung thực tiễn của phần hóa học hữu
cơ lớp 11 để rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức của học sinh trung học phổ thông nước
CHDCND Lào......................................................................................................................72
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.......................................................................................................77

CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.................................................78
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ........................................................78
3.2. Thời gian, đối tượng thực nghiệm ................................................................................78
3.3. Quá trình tiến hành thực nghiệm...................................................................................78
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm.......................................................................................80

Bảng 3.1. Số lượng HS đạt điểmXi của trường THPT Năng Khiếu và Dự bị
dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................................................................80
Bảng 3.2. Tần suất (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Năng Khiếu và
Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.............................................................80
Bảng 3.3. Tỉ lệ (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Năng Khiếu và Dự
bị dân tộc đại học – Viêng Chăn...................................................................81
Hình 3.1. Đường luỹ tích điểm kiểm tra - Lần 1 - trường THPT Năng
Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.............................................81
Bảng 3.4. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS
trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn..........81
Hình 3.3. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS trường
THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................82
Bảng 3.5. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS
trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn..........82
Hình 3.4. Tần suất biểu diễn kết quả lần 2 bài kiểm tra của HS trường

THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................83
Bảng 3.6. Số lượng HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Bảng 3.7. Tần suất (%)HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83


Bảng 3.8. Tỉ lệ (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Hình 3.5. Đường luỹ tích điểm kiểm tra - Lần 1- Trường THPT Sa Thít –
Viêng Chăn.....................................................................................................84
Bảng 3.9. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS
trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn............................................................84
Hình 3.7. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS trường
THPT Sa Thít – Viêng Chăn.........................................................................85
Bảng 3.10. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS
trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn............................................................85
Hình 3.8. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS trường
THPT Sa Thít – Viêng Chăn.........................................................................85
Bảng 3.11. Tổng hợp các tham số đặc trưng................................................87
3.5. Phân tích kết quả bài kiểm tra.......................................................................................88
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.......................................................................................................89
KẾT LUẬN CHUNG VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................92

DANH MỤC CÁC HÌNH
CHANHSOUK XAYASONE..........................................................................i
TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC ..........i
CÓ NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG ......................................i

VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG ............................................................................................................i
NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11).................i
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC..........................................i
CHANHSOUK XAYASONE..........................................................................i
TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỰNG BÀI TẬP HÓA HỌC CÓ
NỘI DUNG THỰC TIỄN ĐỂ RÈN KĨ NĂNG .............................................i
VẬN DỤNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG NƯỚC CHDCND LÀO ( PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11). i
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC..........................................i
Người hướng dẫn khoa học: 1 - PGS.TS.ĐẶNG THỊ OANH.......................i
2 - TS. TRẦN THỊ KIM LIÊN.....................................................................i
MỤC LỤC........................................................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................8
DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................11
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài.................................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................2
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu..................................................2
4. Vấn đề nghiên cứu..............................................................................................................3
5. Giả thuyết khoa học...........................................................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................3
7. Dự kiến đóng góp mới của đề tài.......................................................................................4
8. Cấu trúc của luận văn.........................................................................................................4

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI...............4
1.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học môn hoá học ở trường trung học phổ thông
nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào...................................................................................5
1.2. Bài tập hóa học..............................................................................................................17

1.3. Bài tập hóa học thực tiễn...............................................................................................19
1.4. Thực trạng về việc rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn thông
qua quá trình dạy học môn hóa học ở trường phổ thông hiện nay ở nước CHDCND Lào..22


Bảng 1.1: Kết quả phiếu điều tra về mục đích sử dụng BTHH..................22
Bảng 1.2: Đánh giá giờ học hóa học..............................................................22
Bảng 1.3: Kết quả điều tra đánh giá HS.......................................................24
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.......................................................................................................27

CHƯƠNG 2. TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP
HÓA HỌC THỰC TIỄN ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN
THỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NƯỚC CHDCND
LÀO................................................................................................................28
(PHẦN HÓA HỌC HỮU CƠ LỚP 11)........................................................28
2.2. Một số nguyên tắc khi xây dựng bài tập thực tiễn [13]................................................29
2.3. Qui trình xây dựng bài tập hóa học gắn với thực tiễn để phát triển năng lực vận dụng
kiến thức của học sinh trung học phổ thông.........................................................................30
2.5. Nguyên tắc và quy trình rèn kĩ năng vận dụng kiến thức cho học sinh trong dạy học
hóa học.................................................................................................................................71
2.6. Một số biện pháp sử dụng bài tập hóa học có nội dung thực tiễn của phần hóa học hữu
cơ lớp 11 để rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức của học sinh trung học phổ thông nước
CHDCND Lào......................................................................................................................72
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.......................................................................................................77

CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.................................................78
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ........................................................78
3.2. Thời gian, đối tượng thực nghiệm ................................................................................78
3.3. Quá trình tiến hành thực nghiệm...................................................................................78
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm.......................................................................................80

Bảng 3.1. Số lượng HS đạt điểmXi của trường THPT Năng Khiếu và Dự bị
dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................................................................80
Bảng 3.2. Tần suất (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Năng Khiếu và
Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.............................................................80
Bảng 3.3. Tỉ lệ (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Năng Khiếu và Dự
bị dân tộc đại học – Viêng Chăn...................................................................81
Hình 3.1. Đường luỹ tích điểm kiểm tra - Lần 1 - trường THPT Năng
Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.............................................81


Bảng 3.4. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS
trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn..........81
Hình 3.3. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS trường
THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................82
Bảng 3.5. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS
trường THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn..........82
Hình 3.4. Tần suất biểu diễn kết quả lần 2 bài kiểm tra của HS trường
THPT Năng Khiếu và Dự bị dân tộc đại học – Viêng Chăn.......................83
Bảng 3.6. Số lượng HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Bảng 3.7. Tần suất (%)HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Bảng 3.8. Tỉ lệ (%) HS đạt điểm Xi của trường THPT Sa Thít – Viêng
Chăn................................................................................................................83
Hình 3.5. Đường luỹ tích điểm kiểm tra - Lần 1- Trường THPT Sa Thít –
Viêng Chăn.....................................................................................................84
Bảng 3.9. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS
trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn............................................................84
Hình 3.7. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 1 của HS trường

THPT Sa Thít – Viêng Chăn.........................................................................85
Bảng 3.10. Bảng tổng hợp phân loại kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS
trường THPT Sa Thít – Viêng Chăn............................................................85
Hình 3.8. Tần suất biểu diễn kết quả bài kiểm tra lần 2 của HS trường
THPT Sa Thít – Viêng Chăn.........................................................................85
Bảng 3.11. Tổng hợp các tham số đặc trưng................................................87
3.5. Phân tích kết quả bài kiểm tra.......................................................................................88
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.......................................................................................................89
KẾT LUẬN CHUNG VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................92



MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Hiện nay, Lào đang trong thời kỳ đổi mới, đòi hỏi ngành Giáo dục và Đào tạo
có những cải cách về mọi mặt, nhằm đào tạo ra con người lao động có đủ kiến thức,
năng lực sáng tạo, trí tuệ và phẩm chất đạo đức tốt, đáp ứng được yêu cầu nhân lực
của đất nước.
Nghị quyết Đại hội Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lần thứ VIII (2011) đã
khẳng định: Phát triển hệ thống giáo dục quốc gia sao cho có chất lượng và đổi mới
tích cực, tiến tới hiện đại. Trong điều kiện khoa học công nghệ trở thành lực lượng
sản xuất trực tiếp và là yếu tố quyết định sự phát triển thế giới thì công tác giáo dục
càng đóng vai trò quan trọng. Nếu công tác giáo dục và xây dựng con người có chất
lượng thì sẽ giúp cho sự phát triển có tốc độ nhanh hơn và nước Lào sẽ bắt kịp xu
thế phát triển chung của thế giới. Trong công tác giáo dục và đào tạo con người,
chúng ta cần phải chú ý hai mặt đi đôi với nhau: Thứ nhất là cần phải chú ý đào tạo
về chính trị tư tưởng và lý tưởng xã hội chủ nghĩa, giáo dục ý thức pháp luật và kỷ
luật, thứ hai là phải mở rộng qui mô đào tạo các chuyên gia đáp ứng được yêu cầu
về trình độ chuyên môn trong các ngành khoa học giáo dục hiện nay, từng bước

sánh kịp các nước trên thế giới.
Nghị quyết Đại hội Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lần thứ VIII đã khẳng
định: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ
một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo cho người học, từng bước áp dụng
các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo
điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, sinh viên’’.
Trong chương trình giáo dục phổ thông ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân
(CHDHCND) Lào kéo dài 12 năm, môn Hóa học được dạy từ lớp 8. Trong quá
trình dạy học đó, bài tập Hóa học (BTHH) đóng một vai trò rất quan trọng trong
việc thực hiện mục tiêu giáo dục ở trường phổ thông. Tuy nhiên, hiện nay việc sử
dụng bài tập trong dạy học Hóa học (DHHH) còn chưa đạt được kết quả cao do
nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Một trong những nguyên nhân đó là
phương pháp dạy học (PPDH) của giáo viên (GV) chưa phát huy tính tích cực, chủ
động và sáng tạo của học sinh (HS), BTHH còn nặng về lý thuyết, tính toán, phi thực

1


tiễn hoặc ít gắn với thực tiễn, môi trường. Để góp phần nâng cao chất lượng học tập
của HS cần đổi mới mạnh mẽ PPDH, trong đó có việc lựa chọn nội dung và phương
pháp sử dụng BTHH đóng vai trò quan trọng.
Thực trạng dạy học môn Hóa học ở nước CHDCND Lào cho thấy chưa có
sự đổi mới đáng kể. Trước tình hình đó, mục tiêu của chúng tôi là cập nhật
những kiến thức mới về PPDH môn Hóa học và vận dụng một cách thích hợp
nhằm phát triển năng lực cho HS trung học phổ thông (THPT) nước CHDCND
Lào, để từng bước đổi mới việc dạy học môn Hóa học ở các trường THPT, nâng
cao chất lượng học tập, góp phần đào tạo thế hệ HS mới đáp ứng được yêu cầu
ngày càng phát triển của đất nước.
Trên cơ sở đó tôi đã chọn đề tài: “Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng bài tập
hóa học có nội dung thực tiễn để rèn kĩ năng vận dụng kiến thức của học sinh

THPT Nước CHDCND Lào (Phần Hóa học hữu cơ lớp 11)”
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng BTHH gắn với thực tiễn thông qua phần
Hóa học hữu cơ lớp 11 chương trình THPT nước CHDCND Lào.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về DHHH hiện nay ở nước CHDCND Lào, điều tra
thực trạng xây dựng và sử dụng BTHH gắn với thực tiễn ở một số trường THPT tại
Lào.
- Nghiên cứu về các phương pháp biên soạn BTHH theo những xu hướng đổi
mới PPDH Hóa học.
- Nghiên cứu, tuyển chọn BTHH có nội dung thực tiễn để rèn kĩ năng vận
dụng kiến thức cho HS lớp 11 THPT.
- Nghiên cứu sử dụng BTHH gắn với thực tiễn thông qua phần Hóa học hữu
cơ vào quá trình dạy học ở trường THPT.
- Thực nghiệm sư phạm để xác định hiệu quả của việc tuyển chọn, xây dựng
và sử dụng BTHH gắn với thực tiễn thông qua phần Hóa học hữu cơ lớp 11 chương
trình THPT nước CHDCND Lào.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
2


Quá trình DHHH ở trường THPT nước CHDCND Lào.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
BTHH gắn với thực tiễn thông qua phần Hóa học hữu cơ lớp 11 chương trình
THPT nước CHDCND Lào.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
BTHH gắn với thực tiễn thông qua phần Hóa học hữu cơ cho HS lớp 11 ở
trường THPT nước CHDCND Lào.

4. Vấn đề nghiên cứu
Đề tài tập trung vào nghiên cứu ba vấn đề cơ bản sau:
- Nguyên tắc tuyển chọn BTHH gắn với thực tiễn.
- Cách xây dựng BTHH THPT.
- Sử dụng BTHH gắn với thực tiễn như thế nào qua phần hóa học hữu cơ lớp
11 THPT?
5. Giả thuyết khoa học
Nếu tuyển chọn và xây dựng được BTHH gắn với thực tiễn thông qua phần
Hóa học hữu cơ lớp 11 có chất lượng tốt và sử dụng trong giảng dạy một cách hợp
lý và có hiệu quả thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học (DHHH) ở
trường THPT nước CHDCND Lào.
6. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp
nghiên cứu sau:
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phương pháp thu thập các nguồn tài liệu lý luận.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp các nguồn tài liệu đã thu thập.
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra thực trạng sử dụng BTHH gắn với thực tiễn trong DHHH hiện nay ở
trường THPT nước CHDCND Lào.
- Trao đổi với GV về cách thức xây dựng và sử dụng BTHH hữu cơ lớp 11
gắn với thực tiễn.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm (TNSP): Đánh giá hiệu quả của việc xây
dựng và sử dụng BTHH hữu cơ gắn với thực tiễn nhằm nâng cao kết quả dạy và học

3


Hóa học lớp 11 ở trường THPT.
6.3. Phương pháp xử lý thống kê toán học kết quả thực nghiệm sư phạm

Đưa ra những kết quả phân tích định tính, định lượng từ đó rút ra kết luận cho đề
tài.
7. Dự kiến đóng góp mới của đề tài
- Tổng quan một cách hệ thống cơ sở lý luận về đổi mới PPDH theo hướng
dạy học tích cực, cơ sở lý luận về BTHH và BTHH gắn với thực tiễn.
- Tuyển chọn, xây dựng và đề xuất biện pháp sử dụng hệ thống BTHH có nội
dung gắn với thực tiễn thông qua chương trình hữu cơ lớp 11 nước CHDCND Lào.
8. Cấu trúc của luận văn
Khóa luận gồm phần mở đầu, nội dung 3 chương, kết luận và tài liệu tham
khảo:
Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài.
Chương II: Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng BTHH có nội dung thực tiễn
để rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức của HS THPT nước CHDCND Lào (phần
hóa học hữu cơ lớp 11).
Chương III: Thực nghiệm sư phạm

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

4


1.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học môn hoá học ở trường trung
học phổ thông nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
1.1.1. Quan điểm dạy học của nước CHDCND Lào trong xu thế hiện nay
Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông bước đầu thể hiện được
quan điểm dạy học phân hóa, tích hợp và tính liên thông, có nhiều tiến bộ về nội
dung và hình thức trình bày. Đầu tư cho giáo dục được ưu tiên, cơ sở vật chất của
nhà trường từng bước được cải thiện, xã hội hóa giáo dục được đẩy mạnh. Tuy
nhiên, chất lượng giáo dục phổ thông nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu
giáo dục cũng như yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kì hội

nhập. Hệ thống giáo dục nước CHDCND Lào hiện nay còn “thiếu hơi thở của thời
đại và hơi thở của thực tiễn” chất lượng giáo dục thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu
xã hội [25]. Giáo dục kiến thức về xã hội, kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin,
trình độ ngoại ngữ, kĩ năng thực hành lập kế hoạch, làm việc nhóm... còn kém, chưa
phát huy khả năng tự học, tính chủ động sáng tạo của người học.
Ðể thực hiện mục tiêu đổi mới giáo dục toàn diện trước hết nội dung chương
trình phải đổi mới theo hướng phân hóa HS, tích hợp, giảm lí thuyết, tăng cường
thực tiễn; đổi mới mạnh mẽ từ nhà trường khép kín sang giáo dục xã hội, đưa nhà
trường thâm nhập vào cuộc sống. PPDH phải đổi mới theo hướng phân hóa, dạy
theo hướng tương tác đa chiều, không dừng lại ở lí thuyết mà vươn tới hoạt động
thực hành, trải nghiệm. HS thích thú, chủ động và tích cực tìm tòi học tập, nâng cao
năng lực tự học, tạo ra môi trường học tập ở đó HS được trải nghiệm, được giải
quyết các bài toán thực tế, được phát triển mọi kĩ năng cần thiết [24].
1.1.2. Phương pháp dạy học tích cực
1.1.2.1. Khái niệm phương pháp dạy học tích cực
PPDH tích cực là khái niệm nói tới những phương pháp giáo dục, dạy học
theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học. Vì vậy PPDH
tích cực thực chất là các PPDH hướng tới việc giúp HS học tập chủ động, tích cực,
sáng tạo chống lại thói quen học tập thụ động.
PPDH tích cực chú trọng đến hoạt động học, vai trò của người học trong quá
trình dạy học theo các quan điểm, tiếp cận mới về hoạt động về dạy hoc như: “Lấy

5


người học là trung tâm”; “Hoạt động hoá người học”; “Kiến tạo theo mô hình tương
tác”…
1.1.2.2. Những dấu hiệu đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực
PPDH tích cực có những dấu hiệu đặc trưng cơ bản như:
- PPDH có chú trọng đến việc tổ chức, chỉ đạo để người học trở thành chủ thể

hoạt động, tự khám phá những kiến thức mà mình chưa biết. Trong giờ học HS được
tổ chức, động viên tham gia vào các hoạt động học tập qua đó vừa nắm được kiến
thức, kĩ năng mới vừa nắm được phương pháp nhận thức, học tập. Trong PPDH tích
cực việc tổ chức để HS học được tri thức, kĩ năng, phương pháp học tập luôn gắn
quyện vào nhau theo quá trình học kiến thức - hoạt động đến biết hoạt động và muốn
hoạt động qua đó mà phát triển nhân cách người lao động tự chủ, năng động và sáng
tạo.
- PPDH chú trọng rèn luyện kĩ năng, phương pháp và thói quen tự học, từ đó mà
tạo cho HS sự hứng thú, lòng ham muốn, khao khát học tập, khơi dậy những tiềm
năng vốn có trong mỗi HS để giúp họ dễ dàng thích ứng với cuộc sống của xã hội
phát triển.
- PPDH chú trọng đến việc tổ chức các hoạt động học tập của từng HS, hoạt
động học tập hợp tác trong tập thể nhóm, lớp học, thông qua tương tác giữa GV với
HS, giữa HS với HS. Bằng sự trao đổi, tranh luận, thể hiện quan điểm của từng cá
nhân, sự đánh giá nhận xét những quan điểm của bạn mà HS nắm được kiến thức,
cách tư duy, sự phối hợp hoạt động trong một tập thể.
- PPDH có sự phối hợp sử dụng rộng rãi các phương tiện trực quan nhất là các
phương tiện kĩ thuật nghe nhìn, máy vi tính, phần mềm dạy học… đáp ứng yêu cầu
cá thể hoá hoạt động học tập theo năng lực và nhu cầu của mỗi HS, giúp các em tiếp
cận được với các phương tiện hiện đại trong xã hội phát triển.
- PPDH có sử dụng các phương pháp kiểm tra, đánh giá đa dạng, khách quan,
tạo điều kiện để HS được tham gia tích cực vào hoạt động tự đánh giá và đánh giá
lẫn nhau. Nội dung, phương pháp, hình thức kiểm tra đánh giá phải đa dạng, phong
phú với sự trợ giúp của các thiết bị kĩ thuật, máy tính và phần mềm kiểm tra để đảm
bảo tính khách quan, phản ánh trung thực tình trạng kiến thức của HS và quá trình

6


đào tạo. Sự thay đổi khâu đánh giá sẽ có tác dụng mạnh mẽ đến việc đổi mới PPDH

theo hướng dạy học tích cực.
Những nét đặc trưng của PPDH tích cực đã thể hiện được quan điểm, xu
hướng đổi mới PPDH hoá học. Như vậy khi sử dụng các PPDH trong dạy học hoá
học chúng ta cần khai thác những yếu tố tích cực của từng PPDH đồng thời cũng
cần phối hợp các PPDH với phương tiện trực quan, phương tiện kĩ thuật, tính đặc
thù của PPDH hoá học để nâng cao tính hiệu quả của quá trình đổi mới PPDH hoá
học.
1.1.2.3. Các phương pháp dạy học tích cực
Các PPDH tích cực thường được sử dụng trong dạy học hoá học đó là các
phương pháp đàm thoại tìm tòi (gợi mở), dạy học nêu và giải quyết vấn đề, sử dụng
thí nghiệm và các phương tiện trực quan. Dạy học theo hợp đồng, dạy học theo góc,
dạy học theo dự án, sử dụng bài tập trong dạy học hoá học …
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài chúng tôi tập trung đi sâu vào cơ sở lý
luận của 2 phương pháp là PPDH theo dự án và sử dụng bài tập trong dạy học theo
hướng dạy học tích cực.
Sử dụng PPDH theo dự án để phát triển năng lực vận dụng kiến thức hoá
học vào thực tiễn
Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó HS thực hiện một
nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với thực tiễn, kết hợp lý thuyết với thực hành, tự
lực lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá kết quả. Hình thức làm việc chủ yếu là theo
nhóm, kết quả dự án là những sản phẩm hành động có thể giới thiệu được.
Các thiết bị được sử dụng để học theo dự án bao gồm: máy tính, máy chiếu,
máy ảnh, các chương trình tin học ứng dụng như powerpoint, moviemaker.
Khi giải quyết các vấn đề nghiên cứu của dự án, HS được phát triển năng lực
phát hiện và giải quyết vấn đề như sau:
- HS được tự chọn tiểu chủ đề trong chủ đề nghiên cứu làm đề tài cho dự án
của mình.
- Nhóm HS tự chọn nội dung vấn đề nghiên cứu trong đề tài của mình.
- Lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch đề ra thông qua bảng phân công nhiệm
vụ cụ thể trong nhóm.

7


- Mỗi nhóm HS đề xuất phương án giải quyết vấn đề của riêng mình như tìm
thông tin thông qua sách, báo hay internet. Đi thực tế tại địa phương, chụp ảnh nhân
vật, phỏng vấn nhân vật hay sưu tầm mẫu vật.
- Tạo ra sản phẩm dự án bằng cách báo cáo bằng chương trình thuyết trình
trên powerpoint hoặc chụp các bức ảnh rồi dựng thành film có thuyết minh bằng
chương trình moviemaker.
- Biết thuyết trình, bảo vệ kết quả thực hiện của nhóm. Biết nhận xét, đặt câu
hỏi phản biện cho nhóm khác và đề xuất hướng hoàn thiện.
- Biết sử dụng các thiết bị kĩ thuật phục vụ cho việc tạo ra sản phẩm của dự án
của nhóm HS.
Sử dụng bài tập hoá học theo hướng dạy học tích cực
• Ý nghĩa tác dụng của bài tập hoá học trong dạy học tích cực
Trong dạy học hoá học, bản thân bài tập hoá học đã được coi là PPDH có hiệu
quả cao trong việc rèn luyện kỹ năng hoá học. Nó giữ vai trò quan trọng trong mọi
quá trình dạy học hoá học. Song tính tích cực của phương pháp này còn được nâng
cao hơn khi được sử dụng như là nguồn kiến thức để HS tìm tòi chứ không phải để
tái hiện kiến thức.
Với tính đa dạng của mình bài tập hoá học có tác dụng:
- Đối với HS, nó là phương pháp học tập tích cực, hiệu quả và giúp HS nắm
vững kiến thức hoá học, phát triển tư duy, hình thành kĩ năng, vận dụng kiến thức
hoá học vào thực tiễn, từ đó làm giảm nhẹ sự nặng nề căng thẳng của khối lượng
kiến thức lý thuyết và gây hứng thú say mê học tập cho HS.
- Đối với GV, bài tập hoá học là phương tiện, là nguồn kiến thức giúp HS hình
thành khái niệm hoá học, tích cực hoá hoạt động nhận thức của HS trong quá trình
dạy học. Cụ thể là:
+ Bài tập hoá học được sử dụng như là nguồn kiến thức để HS tìm tòi, phát

triển kiến thức, kỹ năng.
+ Bài tập hoá học dùng để mô phỏng một số tình huống thực tế đời sống để HS
vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề của thực tế đặt ra.
+ Sử dụng bài tập để tạo tình huống có vấn đề kích thích hoạt động tư duy tìm
tòi sáng tạo và rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề học tập, nâng cao hứng thú học
8