Bài giảng bệnh học thủy sản chương 2 hồ phương ngân

CHƯƠNG II
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ BỆNH LÝ


I. KHÁI NIỆM
1. Mối quan hệ giữa môi trường sống và cơ
thể sinh vật:
Kích thích bên ngoài → cơ thể sinh vật→
biến đổi
từ từ
đột ngột


2. Định nghĩa:
• Bệnh:
• Bệnh lý:


• Định nghĩa về bệnh:
Tác nhân gây
bệnh tác động

Xuất
hiện các
dấu hiệu
bệnh lý

Tác nhân gây
bệnh xâm nhập
Hoạt động
sống bình

thường

Hoạt động sống bị rối loạn
Hoạt động sống bị ngừng trệ
Hoạt động sống bị phá hủy

Con cá
này đã
bị
bệnh


• Bệnh là biểu hiện trạng thái bất thường
của cơ thể sinh vật với sự biến đổi xấu
của môi trường xung quanh, cơ thể nào
thích ứng được thì tồn tại và ngược lại
không thích ứng thì mắc bệnh và chết
(Brown, E.E and gratzek, J.B., 1980)


Bệnh không chỉ phát sinh do sự lây
nhiễm mầm bệnh mà còn do các
vấn đề về môi trường và dinh
dưỡng gây ra


Những biểu hiện bất thường của ĐVTS


BỆNH LÝ

Cá nổi đầu

Tôm nổi lên trên
mặt nước và tấp
vào ven bờ

Phản ứng của cơ thể bằng sự thay đổi một
phần hay toàn bộ chức năng sinh lý bình
thường của cơ thể sinh vật khi có tác nhân gây
bệnh xâm nhập, đồng thời có sự thay đổi đột
ngột của các yếu tố ngoại cảnh


II. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN
PHÁT SINH BỆNH LÝ


NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH
BỆNH LÝ
1+2=Không bệnh

2+3= bệnh không xảy
ra

1+3=có thể bệnh do
môi trường

• Sniezko 1974

1+2+3= bệnh xảy ra

1. Nguyên nhân phát sinh bệnh lý:
Là những yếu tố kích thích vào cơ thể làm ĐVTS
thay đổi hoạt động sinh lý bình thường và làm
ĐVTS bệnh (sinh vật gây bệnh, môi trường, bản
thân sinh vật).
Vd:
- Tác động một số kích thích bên ngoài
- Do thiếu các chất cơ thể cần
- Tác động trực tiếp của sinh vật gây bệnh
- Sinh lý sinh vật thay đổi


2. Điều kiện phát sinh bệnh:
- Nguồn gốc gây bệnh
- Tính mẫn cảm của ĐVTS đối với mầm
bệnh
- Do quá trình sinh sản và lan truyền của
mầm bệnh
- Môi trường sống của ĐVTS không tốt


→ Có 03 điều kiện phát sinh bệnh chủ yếu:
• Cơ thể sinh vật suy yếu
• Tác nhân gây bệnh có điều kiện phát sinh
• Môi trường nuôi bất lợi cho cơ thể sinh vật

III. CÁC LOẠI BỆNH – THỂ BỆNH
VÀ TÍNH CẢM NHIỄM
1. Các loại bệnh
a. Căn cứ vào các nguyên nhân gây
bệnh:
- Bệnh truyền nhiễm:
- Bệnh không truyền nhiễm:


a. Căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh:
BỆNH TRONG NUÔI TRỒNG
THỦY SẢN

Bệnh không truyền
nhiễm

Bệnh truyền nhiễm

Ký sinh
trùng

Vi khuẩn

Vi rút

Nấm

Dinh
dưỡng

Môi
trường

Độc tố


III. CÁC LOẠI BỆNH – THỂ BỆNH
VÀ TÍNH CẢM NHIỄM
b. Căn cứ vào vị trí ký sinh ở các cơ quan, các tổ chức:
- Bệnh ngoài da:
Trên cá: bệnh trắng đuôi, nấm thủy mi, Trichonosis,
Lernaeosis,…
Trên tôm: tiêm mao trùng Zoothamnium, Epistylis,
bệnh đốm đen, ăn mòn phụ bộ,…
- Bệnh ở mang:
Trên cá: Dactylogyrosis, Trichodinosis,
Ichthyophthyriosis
Trên tôm: vi khuẩn, nấm, tiêm mao trùng, tảo, các
chất cặn bã bám trên mang làm mang tôm có màu nâu


III. CÁC LOẠI BỆNH – THỂ BỆNH
VÀ TÍNH CẢM NHIỄM
- Bệnh đường ruột: viêm ruột do vi trùng,
nguyên sinh động vật, sán lá, sán dây,
giun tròn, giun đầu móc,…
- Bệnh máu: Bệnh đốm đỏ,
Trypanosomosis, Sanguinicolosis
- Bệnh ở một số cơ quan khác: mắt, não,
cơ, túi mật, xoang, bụng, gan,…

III. CÁC LOẠI BỆNH – THỂ BỆNH
VÀ TÍNH CẢM NHIỄM
2. Các thể bệnh: căn cứ vào triệu chứng
- Bệnh cấp tính
- Bệnh thứ cấp tính
- Bệnh mãn tính


III. CÁC LOẠI BỆNH – THỂ BỆNH
VÀ TÍNH CẢM NHIỄM
BỆNH

BỆNH
CẤP TÍNH

Bệnh
xảy
ra đột
ngột

Diễn
biễn
bệnh
nhanh

Tỷ lệ
nhiễm
cao ở

đàn

BỆNH
THỨ CẤP
TÍNH

Gây
chết
cao, tác
hại lớn

Bệnh
xảy ra
rất từ
từ

BỆNH
MÃN TÍNH

Diễn
biễn
bệnh
chậm

Gây
chết
rải rác

Tác hại
chủ yếu

lên sinh
trưởng


III. CÁC LOẠI BỆNH – THỂ BỆNH
VÀ TÍNH CẢM NHIỄM
3. Tính cảm nhiễm:
- Cảm nhiễm đơn thuần
- Cảm nhiễm hổn hợp
- Cảm nhiễm đầu tiên
- Cảm nhiễm tiếp tục
- Cảm nhiễm tái phát
- Cảm nhiễm lặp lại


IV. TRIỆU CHỨNG CƠ BẢN CỦA
BỆNH LÝ
1. Định nghĩa triệu chứng:
Nhiều tác nhân gây bệnh khác nhau xâm
nhập vào 1 hay nhiều cá thể sinh vật
nhưng chúng có quá trình triệu chứng
diễn biến giống nhau, quá trình đó gọi là
quá trình triệu chứng cơ bản của bệnh lý


IV. CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA
BỆNH LÝ
• Các triệu chứng của bệnh lý: 5 loại

Rối loạn

cơ quan
hô hấp

Rối
loạn
hệ
tiêu
hóa

Rối
loạn hệ
tuần
hoàn

Rối
loạn hệ
bài tiết

Rối
loạn hệ
thần
kinh


IV. TRIỆU CHỨNG CƠ BẢN CỦA
BỆNH LÝ
• Rối loạn cơ quan hô hấp:
Tác nhân gây bệnh → mang → phá hủy
mang → mạch máu trên mang bị cắt đứt
→ mang tiết nhiều dịch nhầy → cản trở hô

hấp.


IV. TRIỆU CHỨNG CƠ BẢN CỦA
BỆNH LÝ
• Rối loạn hệ tiêu hóa:
Sán dây ký sinh với cường độ cao → tiết
ra chất độc → mõng thành ruột.
• Rối loạn hệ tuần hoàn:
Hiện tượng xuất huyết nội và xuất huyết
ngoại