Nâng cao đạo đức cách mạng, quet sạch chủ nghĩa cá nhân

NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG, QUÉT SẠCH CHU
NGHĨA CÁ NHÂN
40 năm trước, đúng Ngày kỷ niệm thành lập Đảng lần thứ 39
(3/2/1969), Báo Nhân Dân, cơ quan Trung ương của Đảng công bố
bài viết "Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân"
của Chủ tịch Hồ Chí Minh với bút danh T.L. Sau tác phẩm đó, cho
đến lúc từ biệt thế gian này sau đó 7 tháng, Hồ Chủ tịch còn viết một
số thư, một số bài nhưng tôi nghĩ rằng đây là tác phẩm về đạo đức
cách mạng quan trọng nhất cuối đời của Người.
Một tác giả đã đánh giá có phần hợp lý rằng, có thể coi tác phẩm
này như một di chúc về giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng với cán
bộ, đảng viên. Trong Di chúc lịch sử, Người dặn: "Đảng ta là một đảng
cầm quyền. Mỗi đảng viên phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng,
thật sự cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư". Nhưng trong tác phẩm nói
trên, Người nói kỹ, nói sâu sắc về đạo đức cách mạng.
Trong không khí tiếp tục cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh", nhắc lại và cùng nhau phân tích tác phẩm
quan trọng này của Người có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất lớn, để ôn lại
lời dạy của Người góp phần thúc đẩy cuộc vận động trong toàn Đảng,
toàn quân, toàn dân ta làm cho Đảng ta thêm vững mạnh, xã hội thêm
lành mạnh, tiếp tục công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện
đại hóa hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh.
Xã hội nào cũng có cách phân định thiện - ác, tốt - xấu, vinh nhục... Những phạm trù đó có những tiêu chí giống nhau nhưng có những
khác nhau của mỗi hình thái kinh tế - xã hội, của mỗi dân tộc trong từng


giai đoạn phát triển, hình thành hệ giá trị cốt lõi của văn hóa mỗi dân tộc,
chủ yếu để định hướng phát triển của xã hội và là tiêu chí để bình xét,
đánh giá các hiện tượng và con người.
Cùng với hệ giá trị của mỗi dân tộc, lại có chuẩn mực đạo đức có ý

nghĩa ràng buộc với những ai ở trong cộng đồng đó. Đạo đức cách mạng
là chuẩn mực đạo đức của những người cách mạng, có những tiêu chí
chung và nhất quán như sự hy sinh vì lý tưởng, ý thức tổ chức kỷ luật,
tinh thần hết lòng phụng sự Tổ quốc, nhân dân... đồng thời lại có những
yêu cầu riêng của từng thời kỳ cách mạng.
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh luôn luôn quan tâm giáo dục đạo
đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Ngay trong tác phẩm "Đường
Cách mệnh" tập hợp những bài giảng cho lớp thanh niên tiến bộ chuẩn bị
cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Người đã đề cập các nội
dung về đạo đức của người chiến sĩ cách mạng.
Khi cách mạng thành công, Đảng lãnh đạo chính quyền, đảng viên
có nhiều cơ hội có địa vị, quyền hành, Hồ Chủ tịch lại đặc biệt quan tâm
việc giáo dục cán bộ, đảng viên mà có tác giả nước ngoài đã đánh giá là
vị lãnh tụ quan tâm nhất tới việc giáo dục đạo đức của cán bộ cầm quyền.
Ngay từ rất sớm, những nhà nghiên cứu thường nhắc tới hai bức thư
Người gửi cho các đồng chí Bắc Bộ, Trung Bộ khi mới trải qua hơn một
năm Cách mạng Tháng Tám thành công và tác phẩm "Sửa đổi lối làm
việc" mà chúng ta vừa kỷ niệm 50 năm ngày công bố.
Ngay từ lúc đó Người đã nhìn ra bệnh "quan cách mạng" có thể
phát triển, nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải tránh các bệnh địa phương
chủ nghĩa, óc bè phái, hẹp hòi, quân phiệt quan liêu, ham chuộng hình
thức, làm việc bàn giấy xa rời nhân dân, bệnh kiêu ngạo tự mãn vô kỷ


luật, ích kỷ, hủ hóa, "óc địa vị, cố tranh cho được ủy viên này, chủ tịch
kia", chỉ "lo ăn ngon mặc đẹp, lo chiếm của công làm của tư", "giữ thói
một người làm quan cả họ được nhờ, đem bà con bằng hữu đặt vào chức
này, việc kia", rồi "không phê bình giúp nhau sửa đổi, mà lại che đậy cho
nhau", làm hỏng việc của đất nước, làm mất niềm tin của nhân dân.
Theo Người, cán bộ, đảng viên phải là người vừa có đức vừa có tài

nhưng đức là gốc vì "Trước mặt quần chúng, không phải ta viết lên trán
hai chữ "cộng sản" mà ta được họ mến. Quần chúng chỉ yêu quý những
người có tư cách, đạo đức"; "Muốn hướng dẫn quần chúng phải làm mực
thước cho người ta bắt chước, hô hào nhân dân tiết kiệm thì mình phải
tiết kiệm trước đã"...
Rèn luyện đạo đức cách mạng là để làm cách mạng, làm tròn
nhiệm vụ nhân dân giao, để xứng đáng là công bộc của dân.
Trong tác phẩm "Đạo đức cách mạng", sau khi nêu rõ "thói quen và
lạc hậu cũng là do kẻ địch to, nó ngấm ngầm cản trở cách mạng tiến bộ"
cho nên phải đổi mới, Hồ Chủ tịch đề cập kẻ địch thứ hai là chủ nghĩa cá
nhân. Tác phẩm "Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá
nhân" tập trung đề cập "kẻ thù thứ hai" mà Người cho là mẹ đẻ ra các thói
hư tật xấu của cán bộ, đảng viên khi Đảng cầm quyền.
Người cho rằng, người mắc chủ nghĩa cá nhân thì "việc gì cũng
nghĩ tới lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo mình vì mọi người
mà chỉ muốn mọi người vì mình". Tuy nhiên, khi chỉ ra phải đấu tranh
chống chủ nghĩa cá nhân thì Hồ Chủ tịch lại nói: "Đấu tranh chống chủ
nghĩa cá nhân không phải là giày xéo lên lợi ích cá nhân", "mỗi người
đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng của bản thân và


gia đình. Nếu những lợi ích cá nhân đó không trái với tập thể thì không
phải là xấu".
Khi nói về tác hại của chủ nghĩa cá nhân, Người nhấn mạnh: "Do
chủ nghĩa cá nhân mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô hủ hóa,
lãng phí, xa hoa. Họ tham danh, trục lợi, tham địa vị, quyền hành. Họ tự
cao, tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên
quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh
lệnh. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập tiến
bộ... Do chủ nghĩa cá nhân mà sinh mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính

kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước, làm hại đến lợi ích của cách mạng, của nhân
dân".
Đọc lại những dòng viết này vào những ngày này khi liên hệ với
thực tiễn, tôi có cảm giác như thấy Người đang nhìn chúng ta vừa âu yếm
với tình thương bao la vừa nghiêm khắc với cháu con khi chưa làm được
những điều Người dặn lại, vì Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương lần
thứ 3, khóa X (tháng 7/2006 đã đánh giá: "Một bộ phận không nhỏ đảng
viên, cán bộ, công chức suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo
đức, lối sống. Không ít cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành, kể cả lãnh
đạo cao cấp còn thiếu gương mẫu trong việc giữ gìn phẩm chất, đạo đức",
và chỉ rõ "Cuộc đấu tranh còn nhiều hạn chế, khuyết điểm, hiệu quả thấp.
Tham nhũng, lãng phí vẫn diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều
cấp, nhiều lĩnh vực với phạm vi rộng, tính chất phức tạp, gây hậu quả xấu
nhiều mặt, làm giảm lòng tin của nhân dân, là một nguy cơ lớn đe dọa sự
tồn vong của Đảng và chế độ".
***


Trong cuộc đấu tranh về tư tưởng, đạo đức, lối sống, bao giờ cũng
phải giải quyết mối quan hệ xây và chống, phòng ngừa và đấu tranh; về
cơ bản và lâu dài thì bao giờ cũng lấy xây và phòng ngừa là chính,
khuyến khích và phát huy những cái tốt đẹp để át đi cái xấu. Đó là tư
tưởng xuyên suốt của Nguyễn Ái Quốc khi từ năm 1924, Người đã cho
rằng một tấm gương sáng có thể có hiệu quả hơn nhiều bài diễn thuyết.
Và vào cuối đời, Người trực tiếp chỉ đạo viết sách "Người tốt việc tốt" để
nêu gương sáng cho mọi người cùng làm theo. Do đó, sau khi nêu lên
những tác hại của chủ nghĩa cá nhân, trong tác phẩm quan trọng này
Người đã nêu lên 5 giải pháp để khắc phục chủ nghĩa cá nhân. Đó là:
- Phải thực hiện phê bình và tự phê bình nghiêm chỉnh;

- Phải hoan nghênh và khuyến khích quần chúng thật thà phê bình
cán bộ, đảng viên;
- Phải nghiêm túc thực hiện chế độ sinh hoạt;
- Phải nghiêm minh thực hiện kỷ luật của Đảng;
- Tiến hành chặt chẽ công tác kiểm tra của Đảng.
Có lẽ, trong lúc này, đã qua 40 năm, đã có nhiều Nghị quyết,
hướng dẫn của Đảng và Nhà nước, riêng tôi nghĩ không thấy có biện pháp
nào mới hơn, chỉ có điều các biện pháp đó đều làm chưa tốt, có biện pháp
làm rất ít hiệu quả, do đó các tiêu cực do chủ nghĩa cá nhân sinh ra vẫn cứ
phát triển ngày một nghiêm trọng. Từ "một số ít" đến "một số", "một số
không nhỏ" mắc tiêu cực, từ chỗ chỉ là cán bộ sơ cấp, trung cấp, cán bộ
thừa hành tới chỗ "không ít cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành, kể cả cán
bộ cao cấp còn thiếu gương mẫu trong giữ gìn phẩm chất, đạo đức" như
Nghị quyết Trung ương 3 đã khẳng định.


Nghe các đồng chí giúp việc Bác kể lại, đầu đề của bản thảo tác
phẩm lúc đầu là "Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách
mạng" nhưng khi đưa cho một số đồng chí góp ý kiến thì Bác sửa lại như
đã công bố; tuy sửa lại theo ý kiến đóng góp nhưng Bác vẫn nói rằng: lúc
này phải nhổ cho sạch cỏ thì cây cối mới mọc lên được.
Nghe kể lại như thế tôi lại chợt nhớ tới buổi bế mạc Hội nghị
Trung ương Đảng lần thứ 3 (khóa X), trong bài phát biểu, đồng chí Tổng
Bí thư đã phân tích: "Nhìn xuyên suốt cả nhiệm vụ đấu tranh thì phòng
ngừa là chính. Nhưng trước tình hình bức xúc hiện nay, phải hết sức coi
trọng việc kiên quyết đấu tranh, phát hiện, xử lý kịp thời, cũng là để răn
đe, là một biện pháp phòng ngừa".
Cuộc đấu tranh khắc phục chủ nghĩa cá nhân vị kỷ là một nhiệm vụ
lâu dài nhưng trong tình hình hiện nay lại có ý nghĩa cấp bách, do đó tác
phẩm "Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân" có ý

nghĩa thực tiễn mang tính thời sự nóng hổi