Đề cương môn lý thuyết dịch

ĐỀ CƯƠNG HỌC PHẦN: LÝ THUYẾT DICH
Loại hình: Bắt buộc
1. Thông tin về giảng viên
- Họ và tên: Trần Thái
- Chức danh, học hàm, học vị: Thạc sĩ, giảng viên chính
- Địa điểm làm việc:
- Địa chỉ liên hệ: Nhà 5, Tập thể ĐHSP Hà Nội 2
- Điện thoại: 0983661327
- Địa chỉ thư điện tử:
- Các hướng nghiên cứu chính: Lí luận giảng dạy tiếng Anh, Ngữ dụng học, Ngữ âm, Từ
vựng - Ngữ nghĩa, Lí thuyết dịch
Thông tin về giảng viên 2
- Họ và tên: Nguyễn Thị Hồng Nhật
- Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên – Thạc sỹ
- Thời gian, địa điểm làm việc: Khoa Ngoại ngữ
- Địa chỉ liên hệ: Khoa Ngoại ngữ - Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2
Đường Nguyễn Văn Linh – Xuân Hoà – Phúc Yên – Vĩnh Phúc
- Điện thoại liên hệ: 02113863679/0987891339
- Email:
Thông tin về trợ giảng
- Họ và tên:
- Chức danh, học hàm, học vị:
- Địa điểm làm việc:
- Địa chỉ liên hệ:
- Điện thoại:
- Địa chỉ thư điện tử:
2. Thông tin về môn học
- Tên môn học: Lí thuyết dịch
- Mã môn học: ACN401
- Số tín chỉ: 02
- Loại môn học: Bắt buộc

- Giờ tín chỉ với các hoạt động học tập
+ Giờ học lý thuyết trên lớp: 30
+ Giờ thực hành: 0
+ Giờ tự học, nghiên cứu: 60
- Đơn vị phụ trách môn học
+ Bộ môn: Dịch
+ Khoa: Ngoại ngữ
3. Mục tiêu của môn học
Kiến thức
- Dựa trên nền tảng ngữ pháp vững chắc sinh viên được tiếp cận với lý thuyết biên dịch
để các em nắm vững nguyên lý, phương pháp, và kỹ thuật dịch văn bản sao cho đạt hiệu quả cao
nhất.
- Cung cấp cho sinh viên lý thuyết phiên dịch để các em nắm vững những đòi hỏi về kỹ
năng và thủ pháp của công tác phiên dịch.
Kỹ năng
- Kiến thức về Lí thuyết dịch sẽ tạo cơ sở để sinh viên học môn Thực hành dịch, môn này
tích hợp của cả 4 kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết.
Các mục tiêu khác
- Thông qua các hoạt động đánh giá một bản dịch, người học vừa củng cố được các kiến
thức về ngôn ngữ vừa nâng cao được các hiểu biết về văn hoá.
4. Tóm tắt nội dung môn học
Học hết 02 tín chỉ Lí thuyết dịch, sinh viên sẽ có khả năng nắm được: lý thuyết biên dịch,
khái niệm biên dịch, các bước thực hiện một bản dịch, tiêu chí đánh giá một bản dịch, các
nguyên tắc biên dịch, phân tích văn bản, mục đích của tác giả, văn phong, chất lượng văn bản,
sắc thái nghĩa biểu vật và biểu niệm, yếu tố văn hoá trong văn bản, các phương pháp biên dịch,
biên dịch từng từ, biên dịch theo nghĩa đen, biên dịch sát, biên dịch ý, biên dịch chuyển đổi, biên
dịch tự do, biên dịch nghĩa bóng, biên dịch giao tiếp. Sinh viên sẽ có khả năng nắm được: lý
thuyết phiên dịch, các hình thức phiên dịch, phiên dịch đoạn ngôn bản, phiên dịch đuổi, phiên

dịch song hành, phiên dịch tóm tắt, kỹ năng phiên dịch viên, kỹ năng nghe, kỹ năng ghi nhớ, kỹ
năng ghi tốc ký, kỹ năng chuyển dịch, kỹ năng tái tạo ngôn bản, các vấn đề phiên dịch viên hay


gặp và cách khắc phục, khó khăn về từ vựng chuyên ngành, hạn chế về kiến thức nền, một số thủ
pháp thực hành phiên dịch.
5. Nội dung chi tiết môn học
Hỡnh

Thời

thức tổ

Nội dung chính

chức dạy

Số

Yêu cầu đối với sinh

gian và

tiết

viên

địa

học

điểm

Tuần 1

Translation and Translation

Lý thuyết

Theory

Tự đọc tài liệu ở nhà
02

(yêu cầu tối thiểu bằng

- Definition of Translation

thời gian 04 tiết học).

- Scope of Translation Theory,

- Đọc Giáo trình: 1-18

The relationship between

- Đọc Bui, B.T &

Translation and Linguistic

Dang, T. X: 9-15.

Theory

- Đọc Hung, N.Q: Bien

- History of Translation

dich: 9-25.

Lớp học

- The translation process and
the role of translators: Analysis
=> Transfer => Restructuring
(Nida & Tabor, 1969)
- Criteria for translation
Tự học

evaluation: Accurate, Clear,
Natural
- Criteria for a good translation
Massoud (1988: 19-24) sets
criteria for a good translation
- Characteristics of language
which affect translation
(Larson, 1984, 1998:6-12)
=> Some implications for
novice translators: which skills

04

Ở nhà,
thư viện.


are essential.
Tuần 2
Lý thuyết

Grammatical skewing
- Definition of skewing

Tự đọc tài liệu ở nhà
02

(yêu cầu tối thiểu bằng

- Multiple senses of lexical

thời gian 04 tiết học).

items and grammatical

Đọc: - Giáo trình: 20-

skewing

32.

Lớp học

- Grammatical hierarchy and its
comparison with semantic
hierarchy
- Illustrations of grammatical
skewing
Tự học

- Skewing of illocutionary

Ở nhà,

04

thư viện.

functions
- Other Levels of Grammatical
Skewing
- The unskewed relationship
between illocutionary force
and the grammatical form
Tuần 3

Translation Shifts

Lý thuyết

- Definition of translation shifts

02

thời gian 04 tiết học)

+ level shifts
+ category shifts

Lớp học

(yêu cầu tối thiểu bằng

- Types of translation shifts:
Tự học

Tự đọc tài liệu ở nhà

04

Đọc: - Giáo trình: 33

Ở nhà,
thư viện.

Tuần 4
Lý thuyết

Translation Types
- Translation types according to
components of language for

02

Tự đọc tài liệu ở nhà
(yờu cầu tối thiểu bằng

Lớp học


which translation equivalents

thời gian 04 tiết học).

are sought

Đọc: - Giáo trình: 36-

- Translation types according

52,

to the translation evaluation

- Bui, B.T & Dang, T.

- Classification of Translation

X: 20-21.

According to Translation

Methods:
+ Semantic translation
+ Free translation
+ Communicative translation
+ Idiomatic translation
+ Normal & restricted
translation
+ Grammatical and lexical
translation
+ Phonological translation
+ Normal – partial
phonological translation
Tự học

+ Graphological translation

Ở nhà,

04

thư viện

- Refinement of the model of
translation
- Quality assessment
+ Overt translation
+ Covert translation
Tuần 5
Lý thuyết

Translation equivalence and
translation loss
- Translation equivalence

02

Tự đọc tài liệu ở nhà
(yờu cầu tối thiểu bằng
thời gian 04 tiết học).

- Functional equivalence

Đọc: - Giáo trình: 54-

- Bridging the differences

69

across languages

Lớp học


- Translation procedures
+ Transference: borrowings,
Tự học

loan translation and

Ở nhà,

04

transcriptions

thư viện

+Transpositions/shifts
- Translation of metaphors
- A descriptive framework of
translation types
- The equivalent effect
- Translation Loss
Tuần 6
Lý thuyết

Tự đọc trước tài liệu ở

Translation and culture
- Definition of “culture” in

nhà (yêu cầu tối thiểu

translation

bằng thời gian 04 tiết

- Features of culture

học).

- Language and culture

Đọc: - Giáo trình: 70-

- Culture translation categories
Tự học

Lớp học

02

- Cultural transposition

81
04

- Translating names
- Cultural borrowings
- Communicative translation
- Cultural transplantation
Tuần 7
Lý thuyết

Translation Evaluation
- Introduction:

02

Tự đọc tài liệu ở nhà

+ Yan Fu’s triple principle of

(yờu cầu tối thiểu bằng

translation

thời gian 04 tiết học).

+ M. L. Larson’s criteria in

Đọc: - Giáo trình: 82-

translation evaluation

99


- Testing as part of the
translation procedure
- Accuracy Prerequisite
- Transposition/translation shift
- Clarity requirement
- Naturalness necessity
- The conflict between
accuracy, clarity and
naturalness
Tự học

- Who does the testing?

04

- How is the testing done?
- Back-translation
- The pros and cons of backtranslation
- Comprehension tests
- Naturalness tests
- The test of equivalent effects.
- Readability tests
- How are the testing results
used?
- The pyramid of testing
Tuần 8
Lý thuyết

Strategies for translators
- Strategy 1: How to deal with
non-equivalence at word level.
+ Translation by a more
specific word
+ Translation by a more
general word
+ Translation by cultural
substitution

02

Tự đọc tài liệu ở nhà
(yêu cầu tối thiểu bằng

thời gian 04 tiết học).
Đọc: Bui, B.T &
Dang, T. X; Nguyen,
Q. H: Bien dich 26-280

Lớp học


+ Translation using a loan
word plus explanation
+ Translation by paraphrase
+ Translation by omission
- Strategy 2: How to deal with
idioms and fixed expressions
+ Using an idiom or fixed
expression of similar meaning
+ Using an idiom or fixed
expression of similar meaning
but dissimilar form
+ Translation by paraphrase
+ Translation by omission
- Strategy 3: How to deal with
voice, number and person
+ Voice
+ Number
+ Person
Tự học

- Strategy 4: How to deal with
proper names

+ Geographical terms
+ names of organizations
+ Proper names in medical
texts
- Strategy 5: How to deal with
non-subject sentences
(Vietnamese – English
translation)
+ Some technique of
translation can be used.
- Strategy 6: How to deal with

04


newspaper headlines
+ Some main characteristics
of newspaper headlines
adlines.
Tuần 9
Lý thuyết

Ôn tập + Kiểm tra giữa kì

02

Chuẩn bị cho

Lớp học

Ôn tập + Kiểm tra
giữa kì
Tự ụn tập ở nhà (yờu

Tự học

Tuần 10

04

Tự học

Ở nhà,

gian 04 tiết học)

thư viện

Tự đọc tài liệu ở nhà

Lớp học

Interpretation
- Interpretation versus

Lý thuyết

cầu tối thiểu bằng thời

02

translation

(yờu cầu tối thiểu bằng

- Types and modes of

thời gian 04 tiết học).

interpretation

Đọc: - Giáo trình: 100-

- Factors involved in the

108

interpretation process

- Bui, B.T & Dang, T.

- Some tactics in simultaneous

04

X: 36-40

Ở nhà,
thư viện

interpretation
- Training of interpreters
- The interpretation profession
- The future
Tuần 11
Lý thuyết

Interpreter
02

Tự đọc tài liệu ở nhà

- Skills an interpreter needs

(yờu cầu tối thiểu bằng

+ Listening skill

thời gian 04 tiết học).

+ Memorizing skill

- Đọc Bui, B.T &
Dang, T. X: 36-50

Lớp học


- Nguyen, Q. H: Phien

+ Jotting skill

dich: 27-183.
+ Translation shifts
+ Skill of reproducing texts
- Interpreter’s difficulties and
Tự học

solution

Ở nhà,

04

thư viện

+ Interpreter’s psychology
+ Passive transitions between
languages
+ Cultural differences
+ Terminologies
+ Background knowledge
- Qualities an interpreter needs.
Tuần 12
Lý thuyết

Evaluating a translation

02

Tuần 13

Evaluating a translation

Lý thuyết

document

Tự học

bằng thời gian 04 tiết

- Using translation theory to
evaluate a translation document.

Lớp học

nhà (yêu cầu tối thiểu

document
Tự học

Tự đọctrước tài liệu ở

04

học).

Ở nhà,
thư viện

02

Tự đọc trước tài liệu ở

- Using translation theory to

nhà (yêu cầu tối thiểu

evaluate a translation document

bằng thời gian 04 tiết
04

học)

Lớp học

Ở nhà,
thư viện


Tuần 14

Evaluating a translation

Lý thuyết

document

02

Tự đọctrước tài liệu ở

- Using translation theory to

nhà (yêu cầu tối thiểu

evaluate a translation document.

bằng thời gian 04 tiết

Lớp học

học).
Tự học

Ở nhà,

04

thư viện
Tuần 15
Lý thuyết

Ôn tập + Giải đáp các câu hỏi

02

Tự đọc trước tài liệu ở

Lớp học

nhà.
Tự học

Ở nhà,
thư viện

04
6. Học liệu
Giáo trình bắt buộc:
[1]. Tập bài giảng. (Giáo viên bộ môn biên soạn)
Sách tham khảo:

[1]. Greenbaum, Sidney & Randolph, Q. (1998). A Student's Grammar of the English Language.
Rev. ed. Harlow: Longman.
[2]. Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation. London: Prentice-Hall
[3]. Sofer, M. (1999). The Translator's Handbook, 3rd rev. ed. Rockville, MD: Schreiber
Publishing.
[4]. Nguyen, H. Q. (2007). Hướng dẫn kĩ thuật biên dịch Anh-Việt, Việt-Anh. Nhà xuất bản văn
hoá Sài Gòn.
[5]. Nguyen, H. Q. (2007). Hướng dẫn kĩ thuật phiên dịch Anh-Việt, Việt-Anh. Nhà xuất bản văn
hoá Sài Gòn.
[6]. Bui, B. T., & Dang, T. X. (1999). Lí thuyết Dịch - Interpreting and Translation Coursebook.
Xưởng in Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội.
7. Kế hoạch giảng dạy cụ thể
Tuần

Giảng viên lên lớp (tiết)

Sinh viên tự học và
nghiên cứu (tiết)

Tổng


Minh
Lý thuyết

hoạ, ôn
tập, kiểm
tra

Thực
hành, bài
tập

Xêmina,

Chuẩn bị,

thảo luận

tự đọc

Bài tập ở
nhà, bài
tập lớn

1

2

4

6

2

2

4

6

3

2

4

6

4

2

4

6

5

2

4

6

6

2

4

6

7

2

4

6

8

2

4

6

9

2

4

6

10

2

4

6

11

2

4

6

12

2

4

6

13

2

4

6

14

2

4

6

15

2

4

6

8. Yêu cầu của giảng viên đối với môn học
- Điều kiện để tổ chức giảng dạy môn học
+ Phòng học đủ chỗ theo số lượng sinh viên tham gia.
- Yêu cầu đối với sinh viên
+ Tự học ở nhà: Đọc và tự nghiên cứu tài liệu trước ở nhà
+ Tham gia đầy đủ các giờ lên lớp của giáo viên
9. Phương pháp và phương thức kiểm tra đánh giá môn học
9.1. Đánh giá chuyên cần: tham dự và đóng góp xây dựng bài: 10%
9.2. Kiểm tra giữa kỳ: 20% (hình thức: kiểm tra viết )
9.3. Thi hết môn: 70% (do Phòng Khảo thí và Kiểm định Chất lượng đảm nhận - hình
thức thi: Viết)