tích hợp liên môn sinh học 9 an toàn thực phẩm để có sức khỏe tốt

Hà Quỳnh Châu

PHIẾU THÔNG TIN HỌC SINH
Tham dự cuô ̣c thi “Vâ ̣n du ̣ng kiế n thức liên môn để giải quyế t
tın
̀ h huố ng thực tiễn dành cho ho ̣c sinh trung ho ̣c”
1.Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố: Hà Nô ̣i
2.Phòng Giáo du ̣c và Đào ta ̣o: quâ ̣n Hoàng Mai
3.Trường: THCS Tân Mai
4.Điạ chı:̉ 16E, nhà A3, 151A Nguyễn Đức Cảnh, phường Tương Mai, quâ ̣n Hoàng
Mai, thành phố Hà Nô ̣i.
5.Điêṇ thoa ̣i: 01647748205
6.Email:
7.Thông tin về ho ̣c sinh
Ho ̣ và tên: Hà Quỳnh Châu
Ngày sinh: 27-12-2000
Lớp: 9A

-1-


Hà Quỳnh Châu

BÀ I THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ
GIẢI QUYẾT CÁC TÌ NH HUỐNG THỰC TIỄN

I) Tình huống:

“An toàn thực phẩm để có sức khỏe tốt”

Thứ hai đầu tuần, tôi vui vẻ đến lớp với dư âm của buổi liên hoan lớp chiều hôm

qua. Vào lớp, tôi bỗng thấy thật lạ. Sao hôm nay không khí trong lớp có vẻ nặng nề thế
nhỉ? Khi nghe được lí do, tôi tưởng như sét đánh ngang tai: một bạn trong lớp phải
nhập viện vì… ngộ độc thực phẩm. Tại vì sao mà khi không lại ngộ độc thực phẩm?
Hôm qua bạn ấy vẫn ăn uống vui vẻ với cả lớp cơ mà. Có khi nào do buổi liên hoan
hôm qua? Tôi chợt nhớ hôm qua khi về nhà tôi bị đau bụng và đi ngoài nhưng không
nghiêm trọng nên cũng bỏ qua. Bây giờ nghĩ lại, có lẽ tôi cũng bị ngộ độc nhẹ. Vì tôi
không ăn nhiều bằng bạn ấy nên không nghiêm trọng đến nỗi phải nhập viện. Tan học,
tôi và một số bạn khác theo cô giáo chủ nhiệm đến bệnh viện thăm bạn. Đúng lúc bác
sĩ cũng đang ở đó khám cho bạn ấy, thấy chúng tôi và cô giáo, bác sĩ nói rằng tình
trạng của bạn không còn gì đáng lo ngại và còn cho chúng tôi lời khuyên: Để có một
sức khỏe tốt, cần chọn các thực phẩm sạch, chế biến hợp vệ sinh và ăn uống điều độ,
đúng cách. Chúng tôi nghe, hiểu lời bác sĩ nói nhưng để thực hiện lời khuyên này thì
thật không dễ chút nào. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu chuyên sâu hơn về vấn đề
này trong các mục dưới đây nhé!
II) Mục tiêu giải quyết tình huống:
1) Như thế nào là thực phẩm sạch?
Người xưa có câu: “ Dân dĩ thực vi thiên, thực dĩ an vi tiên” ( con người lấy cái ăn
làm trời, cái ăn lấy lành làm đầu). Vậy “thực” phải như thế nào mới có thể nói là “an”?
Hoặc nói một cách dễ hiểu: Thực phẩm thế nào thì được gọi là sạch, là an toàn? Đó là

-2-


Hà Quỳnh Châu
những thực phẩm không có chất ô nhiễm gây hại (gồm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật,
kim loại nặng, các vi sinh vật gây hại) hoặc các chất ô nhiễm gây hại được khống chế
dưới mức giới hạn cho phép, bảo đảm thực phẩm không gây hại cho sức khỏe người
tiêu dùng.

- Đối với thực vật:

+ Nguồn gốc: nguồn nước tưới tiêu không ô nhiễm, không sử dụng phân bón hóa
học, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, không sử dụng hóa chất gây biến đổi gen,…

Rau,củ,quả sạch
+ Bảo quản: nên bảo quản rau trong tủ lạnh ở nhiệt độ 1-5 độ C để đảm bảo không
lạnh quá mà đóng băng, cũng như vi khuẩn khó phát triển mạnh. Các loại củ như cà
rốt, củ cải, hành tây có thể để trong tủ lạnh 1-2 tuần nhưng những loại hành hoa, rau

-3-


Hà Quỳnh Châu
thơm, rau diếp, đậu Hà Lan thì chỉ có thể để được 3-5 ngày. Đối với hoa quả, ta loại bỏ
các quả bị bầm dập, rửa sạch, để ráo nước, cho vào bao xốp hay túi ni lon, buộc kín
cho vào ngăn mát của tủ lạnh.
- Đối với động vật:
+ Nguồn gốc: con giống tuyển chọn, định kì kiểm tra nguồn thức ăn và nguồn
nước, thuốc thú y an toàn, không dùng thuốc tăng trọng, vệ sinh thú y, nước dùng trong
quá trình giết mổ, nước thải theo tiêu chuẩn, không vượt quá giới hạn cho phép,…

Sản phẩm thịt sạch
+ Bảo quản: các loại thịt cá, hải sản, đồ tươi sống nên rửa sạch, ướp gia vị chia vào
các hộp nhỏ cho từng bữa ăn, đậy kín và cho vào ngăn đá trong tủ lạnh để. Trước khi
ăn nên để ra ngoài trước 4-5 tiếng. Thực phẩm chín thì phải để nguội hẳn trước khi cho
vào tủ lạnh. Cần bảo quản riêng thực phẩm chín và thực phẩm sống.

-4-


Hà Quỳnh Châu

2) Chế biến:
a) Chế biến hợp khẩu vị
Món ăn ngon hay dở một phần do thực phẩm nhưng quan trọng hơn cả vẫn là cách
chế biến của người đầu bếp. Một người đầu bếp không bao giờ tìm hiểu cách chế biến
thì cho dù thực phẩm tươi ngon, gian bếp hiện đại đến mấy thì món ăn cũng không thể
ngon hơn được. Vì thế mà từ xa xưa, ông cha ta đã có bí quyết nấu nướng:
Con gà cục tác lá chanh
Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi
Con chó khóc đứng khóc ngồi
Bà ơi đi chợ mua tôi đồng giềng
Con trâu khóc ngả khóc nghiêng
Tôi không ăn giềng, mua tỏi cho tôi.
Vậy người đầu bếp phải chế biến món ăn như thế nào thì mới vừa lòng mọi người đây?
Tất nhiên không ai có thể làm vừa ý tất cả mọi người. Tùy theo khẩu vị của mỗi người
mà chế biến các món ăn phù hợp , không trang trí quá cầu kì mà vẫn đẹp mắt, chỉ dùng
công thức nấu ăn thông thường mà vẫn khiến người ăn cảm thấy ngon miệng thì mới
thật sự là một đầu bếp có tài. Để tập sự làm một đầu bếp có tài, chúng ta hãy cùng nhau
xem qua một số phương pháp chế biến thực phẩm thông thường mà hữu dụng nhé!
- Các loại đậu (đỗ) thường được nấu (các loại chè) hay chế biến trực tiếp (đậu
tương), có thể xay nhuyễn (tương và chao) và đôi khi cũng được dùng dưới dạng tinh
bột (bột đậu xanh, bột đậu nành) nhưng mức độ sử dụng còn ít hơn
- Các thực phẩm từ lúa mì, lúa mạch thường chỉ được chế biến từ dạng bột (bánh mì,
bánh bao, các loại bánh nướng,…)
- Thịt hay xương động vật thường được chế biến dưới hai dạng chính: tươi sống và
khô (cá khô, mực khô, thịt bò khô,…)

-5-


Hà Quỳnh Châu

- Các thực phẩm từ gạo có thể nấu trực tiếp (cơm, xôi), xay nhỏ (tấm) hay làm thành
bột rồi mới chế biến (các loại bánh được tráng hay nấu trong khuôn), có thể nấu kết
hợp với các loại thực phẩm khác (bánh chưng, cháo các loại)

Xôi được nhuộm bằng phẩm màu tự nhiên
- Các loại quả và củ thường có thể chế biến trực tiếp (ngô, khoai nướng) hay chế
biến thành bột để làm các loại bánh

Ngô nướng
-6-


Hà Quỳnh Châu
b) Chế biến hợp vệ sinh
Chúng ta đã có thực phẩm sạch, đã có đầu bếp giỏi, chắc chắn món ăn được nấu sẽ
rất thơm ngon đây. Nhưng liệu món ăn ấy đã đảm bảo cho sức khỏe chúng ta chưa? Xã
hội loài người ngày càng phát triển thì bệnh truyền nhiễm, độc tố trong môi trường
ngày càng cao ví dụ như ở trong các chất cấu tạo dụng cụ nấu ăn chẳng hạn… Để có
những món ăn đúng như mong đợi, chúng ta hãy liệt kê ra một số chú ý rồi cùng nhau
thực hiện nhé.
* Người chế biến:
- Không bị mắc những bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp (viêm gan B, cảm cúm,
đau mắt đỏ,…) vì người chế biến tiếp xúc với thực phẩm, chỉ cần hắt hơi hay ho một
cái cũng dễ khiến người ăn lây bệnh.
- Nên chú ý sử dụng những phụ kiện nhà bếp như tạp dề, mũ đầu bếp, khăn đầu
bếp,… Ngoài ra, ở những nhà hàng cao cấp, nhân viên còn có đồng phục:

Đồng phục đầu bếp
* Dụng cụ chế biến:
- Không nên mua những dụng cụ không rõ nới sản xuất, có thể gây hại cho cơ thể.

-7-


Hà Quỳnh Châu
Nếu chất liệu làm dụng cụ có chất độc hại thì rất nguy hiểm vì chất độc sẽ không phát
tác ngay mà ngấm dần vào cơ thể, đến một ngày nào đó sẽ “trỗi dậy” khiến cơ thể phát
bệnh nghiêm trọng.
- Khi đã có dụng cụ tốt, sau khi nấu ăn xong, ta phải rửa bằng nước rửa bát, tráng lại
bằng nước sạch sau đó để cho ráo nước hoặc dùng khăn sạch lau khô rồi mới cất vào
nơi quy định

Để dụng cụ ráo nước trước khi cất
- Thiết kế trạn để bát đĩa, tủ đựng xoong nồi, chảo, nơi để các dụng cụ khác phải hợp
lí với điều kiện gian bếp, tiện cho người sử dụng
3) Chế độ ăn uống hợp lí
Những món ăn đã hoàn tất, từ nguồn gốc thực phẩm cho tới quá trình chế biến đều
sạch và hợp vệ sinh. Nhưng những món ăn thơm ngon ấy chỉ thực sự mang lại lợi ích
nếu chúng được dùng trong một chế độ ăn uống hợp lí. Như cầu dinh dưỡng khuyến
nghị cho người Việt Nam được nêu ở bảng sau đây:

-8-


Hà Quỳnh Châu

Năng lượng (kcal)

Lứa tuổ i
(năm)

Nam:
18 – 30
30 – 60
>60
Nữ:
18 – 30
30 – 60
>60
Phu ̣ nữa có
thai (6 tháng
cuố i)
Phu ̣ nữ cho
con bú(6
tháng đầ u)

Lao động
Nhe ̣
2300
2200
1900

Vừa
2700
2700
2200

Nă ̣ng
3200
3200

2200
2100
1800

2300
2200

2600
2500

Lứa tuổ i
(năm)
Trẻ em< 1tuổ i
3 - < 6 tháng
6 – 12 tháng
1–3
4–6
7–9
Nam thiế u niên
10 – 12
13 – 15
16 – 18
Nữ thiế u niên
10 – 12
13 – 15
16 – 18

Muố i
Vitamin
khoáng

Ca
Fe
A
B1
B2
PP
C
(mg) (mg) (µg) (mg) (mg) (mg) (mg)

Prôtêin
(g)

60
60
60

500
500
500

11
11
11

600
600
600

1,2
1,2

1,2

1,8
1,8
1,8

19,8
19,8
19,8

75
75
75

55
55
55

500
500
500

24
24
9

500
500
500

0,9
0,9
0,9

1,3
1,3
1,3

14,5
14,5
14,5

70
70
70

+350

+15

1000

30

600

+0,2 +0,2 +2,3

+10

+550

+28

1000

24

850

+0,2 +0,4 +3,7

+30

Năng
lượng
(kcal)

Vitamin
Prôtêin Muố i khoáng
(g)
Ca(mg) Fe(mg) A(µg) B1(mg) B2(mg) PP(mg) C(mg)

620
820
1300
1600
1800

21

23
28
36
40

300
500
500
500
500

10
11
6
7
12

325
350
400
400
400

0,3
0,4
0,8
1,1
1,3

0.3

0,5
0,8
1,1
1,3

5
5,4
9,0
12,1
14,5

30
30
35
45
55

2200
2500
2700

50
60
65

700
700
700

12

18
11

500
600
600

1,0
1,2
1,2

1,6
1,7
1,8

17,2
19,1
20,3

65
75
80

2100
2200
2300

50
55
60

700
700
600

12
20
24

500
600
500

0,9
1,0
0,9

1,4
1,5
1,4

15,5
16,4
15,2

70
75
80

-9-

Hà Quỳnh Châu
Chế độ dinh dưỡng hợp lí là:
- Đáp ứng được nhu cầu năng lượng của cơ thể : đối với mỗi người, năng lượng bị
tiêu hao phụ thuộc vào cường độ lao động, thời gian lao động nên nhu cầu năng lượng
cũng khác nhau và một chế độ dinh dưỡng hợp lí sẽ mang đến nguồn năng lượng cần
thiết cho mỗi người.
- Đáp ứng được nhu cầu về các chất dinh dưỡng: đủ các chất protein, lipit, gluxit,
vitamin, chất khoáng và chúng được đưa vào cơ thể một cách cân bằng:

Tháp dinh dưỡng
+ Prôtêin (12% nhu cầu năng lượng): lấy từ thực phẩm có nguồn gốc động vật như
thịt, cá, trứng, sữa,…và thực phẩm có nguồn gốc thực vật như gạo, ngô, các loại
đậu,…

- 10 –


Hà Quỳnh Châu
+ Lipit (15-20% nhu cầu năng lượng): lấy từ các thực phẩm như bơ, mỡ lợn, dầu
thực vật,…
+ Gluxit (65-70% nhu cầu năng lượng): lấy từ các thực phẩm như khoai, sắn, gạo,
ngô,…
+ Vitamin: lấy từ các thực phẩm như hoa quả, rau xanh,…
+ Muối khoáng: lấy từ các thực phẩm thủy hải sản và các sản phẩm từ sữa …
- Thực hiện chế độ ăn hợp lí:
+ Ăn đủ một ngày ba bữa
+ Khoảng cách giữa các bữa ăn không quá 4-5 giờ
+ Nên điều chỉnh lượng thức ăn để đảm bảo sự cân đối trong từng bữa ăn

III) Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đế n viêc̣ giải quyế t tın
̀ h huố ng
- Sử dụng kiến thức môn Ngữ Văn: lập luận trong bài viết; dùng những câu ca dao
tục ngữ
- Sử dụng kiến thức môn Toán học: lập bảng thống kê về tın
̀ h tra ̣ng suy dinh dưỡng
ở trẻ em qua các năm
- Sử dụng kiến thức môn Sinh học: chương V (Tiêu hóa), chương VI (Trao đổi chất
và năng lượng), chương VII (Bài tiết) trong sách Sinh học 8
- Sử dụng kiến thức môn Kĩ thuật nông nghiệp: cách trồng rau sạch, cách chăn nuôi
động vật đảm bảo an toàn vệ sinh
- Sử dụng các loại sách, báo, tạp chí khác
- Sử dụng ứng dụng tìm kiếm google
IV) Hiện trạng ở nước ta
1) Tình hình dinh dưỡng
Ở nước ta, số trẻ em bị suy dinh dưỡng thấp còi hay nhe ̣ cân còn rấ t nhiề u, tình
trạng thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn đang cần được quan tâm.

- 11 -


Hà Quỳnh Châu
Năm
2000 2001 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Tıǹ h
tra ̣ng
Nhe ̣
cân
33,8 31,9 30,1 28,4 26,6 25,2 23,4 21,2 19,9 18,9 17,5 16,8 16,2 15,3
(W/A)

Thấ p
còi
36,5 34,8 33,0 32,0 30,7 29,6 31,9 33,9 32,6 31,9 29,3 27,5 26,7 25,9
(H/A)
Bên ca ̣nh đó, tỷ lệ thừa cân và béo phì cũng đang có xu hướng gia tăng ở các thành
phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, cao nhất ở lứa tuổi tiểu học (hiện có
12-14% trẻ bị thừa cân, béo phì). Những điều đáng lo ngại nói trên đều do chế độ ăn
uống không hợp lí, kém khoa học mà thành. Ngoài ra, nguyên nhân này còn gây nên
nhiều loại bệnh khác như gout, xơ vữa động mạch, sỏi mật, bệnh tim, xuất huyết não,
xuất huyết dạ dày, xơ gan, máu nhiễm mỡ,… Vậy chế độ ăn không hợp lí này do đâu
mà ra?
- Nguyên nhân cơ bản của suy dinh dưỡng là sự thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết
ban đầu cho cơ thể trong các thức ăn. Ngoài ra, suy dinh dưỡng có thể là do kết quả
của các bệnh về thể chất cũng như tinh thần. Có rất nhiều nguyên nhân khác dẫn đến
việc suy dinh dưỡng như nghèo, đói ăn, ăn không đủ chất, ăn uống thiếu cân bằng,…
hoặc do một số loại bệnh.
- Rươ ̣u bia là mô ̣t ứng du ̣ng của rươ ̣u etylic (công thức hóa ho ̣c là C2H5OH), nế u sử
du ̣ng vừa phải thı̀ không có ha ̣i hoă ̣c có thể còn có lơ ̣i nhưng nế u la ̣m du ̣ng mô ̣t lươ ̣ng
lớn thường xuyên thı̀ sẽ gây xơ gan, tổ n thương tới naõ ,…
- Khi chế độ ăn cung cấp năng lượng vượt quá nhu cầu, nếp sống làm việc tĩnh lại, ít
tiêu hao năng lượng sẽ làm cân nặng cơ thể tăng lên. Nhiều người thường khó kiểm

- 12 -


Hà Quỳnh Châu
soát chế độ ăn của mình. Các nhà nghiên cứu cho rằng chỉ cần ăn dư ra 70 calo mỗi
ngày sẽ dẫn tới tăng cân. Một khẩu phần ăn giàu chất béo, tinh bột, đường, đồ ngọt sẽ
khiến bạn tiến gần đến nguy cơ béo phì.

Người béo phì
- Ở người lớn tuổi ít vận động cơ bắp, nếu chế độ ăn giàu côlesterôn (thịt, trứng,
sữa,…) sẽ có nhiều nguy cơ bị bệnh xơ vữa động mạch. Động mạch xơ vữa không còn
nhẵn như trước khiến việc vẫn chuyển máu trong mạch khó khăn, tiểu cầu dễ bị vỡ và
hình thành cục máu đông trong mạch gây tắc mạch. Bệnh này có những tai biến trầm
trọng như đau tim, đột quỵ, xuất huyết dạ dày, xuất huyết não,…
- Trong bệnh gout, viêm xảy ra do các tinh thể nhỏ của Acid uric lắng đọng trong
khớp, đó là tinh thể muối Urat. Acid uric là một chất thải hình thành bởi sự phá hủy tự
nhiên chất purin trong cơ thể (chất purin có trong các tế bào của cơ thể). Thói quen ăn

- 13 -


Hà Quỳnh Châu
nhậu, thói quen dinh dưỡng không phù hợp không chỉ làm tăng hàm lượng purin mà
còn là nguồn chuyển hóa dở dang tạo ra vô số các gốc tự do, chu chuyển lang thang
trong cơ thể và sẵn sàng gắn vào bất kỳ gen nào có nguy cơ biến đổi.
- Với áp lực công việc, và gia đình nhiều người không có thời gian ăn sáng, và đây
là một trong những nguyên nhân gây sỏi mật. Vì theo thói quen mật tiết dịch vào các
bữa ăn giúp tiêu hóa thực phẩm. Nếu không ăn sáng, mật không có thức ăn tiêu hóa,
mật tích lũy lâu trong túi mật. Tình trạng này kéo dài, dịch mật sẽ bị ứ đọng trong mật
hoặc trong ống mật và kết tủa thành sỏi.
- Thức ăn nhanh đem lại cho chúng ta sự tiện lợi song về lâu dài thì nó gây hại cho
sức khỏe. Dù biết tác hại của loại thực phẩm này song nhiều người vẫn sử dụng thường
xuyên. Nếu là người nghiện thức ăn nhanh, có lẽ đã đến lúc bạn phải nghĩ lại vì cuối
cùng, những đồ ăn chiên và nước ngọt sẽ gây ra những bệnh tiêu hóa, thậm chí cả bệnh
ung thư.

Thức ăn nhanh

- Một chế độ thực phẩm nguyên chất bao gồm rau tươi, trái cây, các loại hạt sẽ giúp
cơ thể bổ sung vitamin và muối khoáng nhiều hơn. Tuy nhiên, nó cũng có những mặt

- 14 -


Hà Quỳnh Châu
trái khi lạm dụng những món ăn tươi sống như gỏi hay trứng, sắn thì nguy cơ tiếp
xúc vi khuẩn và dị ứng rất cao.
- Lạm dụng thuốc để giảm cân như thuốc lợi tiểu, thuốc xổ… để giảm cân có thể gây
ra rất nhiều biến chứng xấu. Khi sử dụng thuốc xổ, không chỉ mỡ mà tất cả các chất
dinh dưỡng khác đều bị thải ra ngoài, dẫn đến thiếu chất trầm trọng.

Thuốc giúp giảm cân
Đối với thuốc lợi tiểu, chúng ta có thể rơi vào tình trạng mất nước và chất điện giải, tụt
huyết áp, mệt mỏi, suy nhược… Không chỉ thế, việc sử dụng thuốc một cách tùy tiện
còn có thể khiến bạn gặp rất nhiều biến chứng nguy hiểm.
- Vì không đủ thời gian để nấu ăn nên rất nhiều người thường ăn đồ ăn ở các quán lề
đường, hè phố không rõ nguồn gốc, không đảm bảo vệ sinh, có hại cho sức khỏe

- 15 -


Hà Quỳnh Châu

Quán ăn lề đường, hè phố
2) Chế biến
* Người chế biến:
- Người chế biến mắc các loại bệnh lây nhiễm qua đường hô hấp khi chế biến khiến
vi khuẩn, virus bám vào thức ăn, gián tiếp gây bệnh cho người ăn

- Người chế biến để tóc không gọn gàng, khi nấu sẽ gây mất vệ sinh
- Người chế biến không đeo găng tay đảm bảo vệ sinh khiến vi khuẩn có hại ở tay có
cơ hội xâm nhập vào thức ăn gây mất vệ sinh an toàn thực phẩm
* Dụng cụ:
Có một thực tế là ở thời đại ngày nay tuy rằng mọi thứ đều phát triển với mục đích
phục vụ nhu cầu thẩm mỹ ngày càng cao của con người nhưng không phải cái gì đẹp
hơn cũng có nghĩa là tốt hơn. Bạn có biết những chiếc chảo chống dính hiện nay hoàn
toàn có thể gây hại hơn là chiếc chảo gang cũ kỹ. Tất nhiên bản thân những dụng cụ
nấu ăn là không có hại, mà thứ độc hại chính là nguyên liệu làm ra chúng.

- 16 -


Hà Quỳnh Châu
- Chảo chống dính phổ biến nhất hiện nay được bao phủ bởi chất teflon, một loại hóa
chất hữu cơ khá độc hại có tính chịu nhiệt và không kết dính. Thường xuyên sử dụng
chảo ở nhiệt độ cao sẽ nhanh dẫn đến tình trạng nứt lớp bao phủ, và khi đó các chất
độc hại sẽ bay vào không khí. Khi sử dụng loại chảo này dưới nhiệt độ cao sẽ làm thoát
ra rất nhiều loại vi khuẩn, chúng có thể xâm nhập vào buồng phổi và dẫn đến các triệu
chứng của bệnh phổi.
- Sử dụng các vật dụng làm từ pha lê như cốc, ly, chén, đĩa thì cơ thể có thể nhiễm
chì vì trong pha lê có chứa một lượng các chất phóng xạ làm sản sinh ra chì.
- Lớp trang trí trên các loại đồ gốm sứ sử dụng bột màu có chứa chì, cadmium,
coban... có tác hại xấu đến sức khỏe con người.
- Sử dụng những nồi nhôm được sản xuất từ nhôm phế thải sẽ gây ra những hậu quả
khôn lường.

Chảo nhôm
Khi nấu ở nhiệt độ cao với thức ăn có nước mắm, muối, canh chua, canh riêu phản
ứng hoá học xảy ra nhanh hơn, tạp chất độc sẽ thôi nhiễm nhanh hơn và lẫn vào thức

- 17 -


Hà Quỳnh Châu
ăn. Theo các nghiên cứu khoa học, đồ dùng nhôm chứa đựng thức ăn nóng, chua,
mặn hoặc để qua đêm, bề mặt nhôm dễ bị rỗ, giải phóng các ion nhôm vào cơ thể, tích
luỹ ở tế bào não, gây ra hội chứng lú lẫn sớm. Biểu hiện là trí nhớ giảm sút, phản ứng
trì trệ, trí năng giảm, cử động chậm chạp, cười khóc bất thường.
3) Thị trường thực phẩm trong nước ta hiện nay
Từ thực trạng dinh dưỡng ta thấ y ý thức con người còn xem nhe ̣ viê ̣c ăn uố ng của
bản thân, gia đình và của cả mọi người xung quanh. Quả thâ ̣t là như vâ ̣y! Nhưng nế u
nhıǹ vào mô ̣t mă ̣t khác, thi ̣trường thực phẩ m trong nước ta hiêṇ nay thực chấ t có đươ ̣c
mấ y mă ̣t hàng đảm bảo an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng? Trong tıǹ h huố ng này,
chẳ ng phải những con người xem nhe ̣ viêc̣ ăn uố ng ấ y cũng ăn cùng mô ̣t loa ̣i thực
phẩ m với những người coi tro ̣ng viêc̣ ăn uố ng hay sao? Nế u đang diễn ra mô ̣t cuô ̣c
tranh luâ ̣n, ho ̣ sẽ phản bác rằ ng ho ̣ ăn rau phun thuố c sâu, người khác lấ y đâu ra rau
sa ̣ch?

Rau quả nhiễm hóa chất

- 18 -


Hà Quỳnh Châu
Rằ ng ho ̣ ăn thiṭ bò, thiṭ heo bơm nước, người khác chẳ ng lẽ đươ ̣c ăn thiṭ tố t hơn ho ̣
sao?

Thịt heo bơm nước
Rằ ng ho ̣ ăn hoa quả ngâm hóa chấ t, người khác thı̀ đươ ̣c ăn hoa quả tươi hay sao?

Hoa quả ngâm hóa chất
- 19 -


Hà Quỳnh Châu
Rằ ng có thể mô ̣t ngày ho ̣ sẽ bê ̣nh tâ ̣t nằ m viên,
̣ nhưng biế t đâu ngày đó chúng ta sẽ
gă ̣p nhau trong viêṇ thı̀ sao? Nế u như thi ̣ trường thực phẩ m Viêṭ Nam vẫn không đảm
bảo cho sức khỏe con người, liêụ ho ̣ có thay đổ i thı̀ rố t cuô ̣c nhâ ̣n đươ ̣c kế t quả gı?̀
Trên thị trường có rất nhiều thực phẩm chứa chất bảo quản và phẩm màu độc hại. Chất
bảo quản là mô ̣t loa ̣i hóa chấ t dùng để bảo quản thực phẩm để khỏi bị hư và có tính
chống mốc. Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm Hoa Kỳ, mức chấp nhận của hóa chất
này trong thực phẩm là 0,1% và nồng độ có thể gây tử vong khi xâm nhập vào cơ thể là
2g/kg trọng lượng cơ thể. Phẩ m màu hóa ho ̣c là mô ̣t chấ t tan trong nước và ổ n đinh
̣
hơn phẩ m màu thiên nhiên. Ưu điể m của phẩ m màu hóa ho ̣c là màu rất bền, không bị
tác dụng do thời gian, nhiệt độ hay ánh sáng nhưng đây la ̣i là mô ̣t trong những
hóa chất có nguy cơ gây ung thư.

Đồ uống chứa phẩm màu hóa học

- 20 -


Hà Quỳnh Châu
* Thực phẩm nguồn gốc thực vật:
- Lê Trung Quốc có chất gây vô sinh, táo Trung Quốc nhiễm độc, nho Trung Quốc
có hóa chất vượt ngưỡng 3-5 lần
- Ô mai Trung Quốc chứa chất gây ung thư

- Các loại trái cây như chuối, chôm chôm, sầu riêng, mít, xoài… gần đây nhà nông
sử dụng hóa chất bán trôi nổi trên thị trường để ép hoa quả chín nhanh
- Bỏ vài muỗng hóa chất và một viên pin vào nồi luộc 200 bắp ngô, chưa đến 2 giờ
sau toàn bộ bắp sẽ chín, thơm, ngọt và để lâu mà không bị ôi thiu
- Đậu đỗ, dưa chuột, rau cải tiềm ẩn nguy cơ nhiễm hóa chất
- Bánh mì nhiễm vi sinh vật gây ngộ độc cho người
- Nhờ những chất bảo quản bị cấm hay hàm lượng quá cao, nho để tủ lạnh 3 tháng
vẫn tươi; lê, táo, mận... cũng để cả tháng trời mà không hề hỏng, bề ngoài vẫn tươi,
mặc dù thời tiết rất nóng
* Thực phẩm có nguồn gốc động vật:
- Tôm được chích lấy ra hết đất cát, rồi tẩm hóa chất cho có màu, sau đó luộc, phơi
khô trên nền đất
- Cá được đưa từ biển về, nhúng vào thùng nước đá có pha đạm urê, sau đó vớt ra
sạp bán, công đoạn này được gọi là "tráng đạm"
- Thịt heo được tiêm thuốc an thần Prozil để thịt không hôi, và nhìn tươi đỏ: dễ gây
rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng đến tim mạch, run chân tay, thay đổi huyết áp, nhức đầu
và chóng mặt. Dùng liên tục sẽ gây ra nhiều nguy cơ bệnh tật như ung thư xương, tác
hại đến thần kinh gây ra các hội chứng đãng trí, trầm uất và run tay chân
- Jăm bông, thịt nguội, pa-tê nhiễm Coliforms và E.Coli vượt quá giới hạn cho phép
từ 2 đến 15 lần
- Còn có trường hợp biến thịt lợn sề thành thịt bò

- 21 -


Hà Quỳnh Châu
V) Biện pháp khắc phục
1) Khắc phục thị trường thực phẩm
a)Như thế nào là sản xuất thực phẩm sạch?
Ở Thành phố Hồ Chí Minh, trung bình một ngày tiêu thụ hết ba triệu quả trứng gà.

Mà trong một năm, một con gà trung bình đẻ được 259 quả trứng. Nghĩa là, số trứng để
cung cấp cho Thành phố Hồ Chí Minh trong một ngày thì theo lí thuyết, một con gà
phải đẻ trong khoảng…11583 năm. Nói cách khác, khoảng 11853 con gà đẻ trứng
trong một năm mới đủ cung cấp cho Thành phố Hồ Chí Minh trong một ngày. Đó chỉ
là một thành phố trong một đất nước. Hỏi trên thế giới này có bao nhiêu đất nước? Mỗi
đất nước lại có bao nhiêu thành phố? Nếu tính ra một con số cụ thể, không biết sẽ
khổng lồ tới mức nào? Vì thế mà người xưa có câu: “Miệng ăn núi lở”. Đó chỉ là ví dụ
về quả trứng. Còn biết bao loại thực phẩm khác cũng mang con số tiêu thụ khổng lồ
như thế. Nhưng con người chúng ta khó có thể kiểm soát có bao nhiêu phần trăm thực
phẩm sạch, đảm bảo cho sức khỏe. Vậy cách tốt nhất là hạn chế tối đa các loại thực
phẩm không đảm bảo, gia tăng những loại thực phẩm sạch. Và vấn đề được đặt ra là:
làm thế nào để có thực phẩm sạch?
- Đối với thực vật:
+ Chọn đất: đất cao, thoát nước tốt, thích hợp với quá trình sinh trưởng, phát triển
của cây. Vùng trồng cây phải cách ly với khu vực có chất thải công nghiệp nặng và
bệnh viện ít nhất 2km, với chất thải sinh hoạt của thành phố ít nhất 200m. Đất có thể
chứa một lượng nhỏ kim loại nhưng không được tồn dư hoá chất độc hại.
+ Giống: Chỉ gieo những hạt giống tốt và trồng cây con khoẻ mạnh, không có
mầm bệnh. Phải biết rõ lý lịch nơi sản xuất hạt giống. Hạt giống nhập nội phải qua
kiểm dịch thực vật.
+ Nước tưới: Nếu không có nước giếng cần dùng nước sông, ao, hồ không bị ô

- 22 -


Hà Quỳnh Châu
nhiễm. Nước sạch còn dùng để pha các loại phân bón. Trong công nghệ trồng rau sạch
với quy mô lớn, người ta còn dùng hệ thống tưới nước để tưới trên diện tích lớn.

Hệ thống tưới nước trên diện tích lớn

+ Phân bón: Mỗi loại cây có chế độ bón và lượng bón khác nhau. Tuyệt đối không
dùng phân chuồng tươi để loại trừ các vi sinh vật gây bệnh, tránh nóng cho rễ cây và
để tránh sự cạnh tranh đạm giữa cây trồng và các nhóm vi sinh vật. Tuyệt đối không
dùng phân tươi và nước phân chuồng pha loãng tưới cho rau.
+ Bảo vệ thực vật: Không sử dụng thuốc hoá học bảo vệ thực vật, khi thật cần thiết
có thể sử dụng nhưng nên chọn các loại thuốc ít độc hại và sử dụng đúng liều lượng.
Kết thúc phun thuốc hoá học trước khi thu hoạch ít nhất 5 đến 10 ngày. Ưu tiên sử
dụng các chế phẩm sinh học, các chế phẩm thảo mộc, các ký sinh thiên địch để phòng
bệnh. Áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt: luân canh cây trồng hợp lý, sử dụng giống
tốt không bệnh, chăm sóc cây theo yêu cầu sinh lý,...
+Thu hoạch, đóng gói: thu hoạch đúng độ chín, rau loại bỏ các lá già, héo, quả

- 23 -


Hà Quỳnh Châu
loại những quả bị sâu, dị dạng. Sản phẩm được rửa kỹ bằng nước sạch, để ráo cho vào
bao, túi sạch trước khi mang đi tiêu thụ tại các cửa hàng. Trên bao bì phải có phiếu bảo
hành ghi rõ địa chỉ nơi sản xuất.
- Đối với động vật:
+ Xác định đúng vị trí, điều kiện tự nhiên, kinh tế, thế mạnh của từng vùng để phát
triển các hoạt động chăn nuôi phù hợp
+ Trong chăn nuôi, thức ăn được coi là “nguyên liệu” cho sản xuất “công nghiệp”.
Điều quan trọng hơn là cỗ máy “công nghiệp” chăn nuôi lại phải hoạt động liên tục
không được phép nghỉ dù chỉ một ngày nên nguồn thức ăn đòi hỏi phải được đảm bảo
một cách đầy đủ kịp thời, thường xuyên liên tục. Thức ăn chăn nuôi gồm nhiều loại, có
nguồn gốc khác nhau nhưng phải đảm bảo cân đối giữa: chất thô, chất bột, chất đạm và
muối khoáng,… Trên hết, nguồn thức ăn phải đảm bảo an toàn, không chứa thuốc tăng
trọng,…

Thiết kế máng ăn cho heo

- 24 -


Hà Quỳnh Châu
+ Do vật nuôi có hệ thần kinh nên nhạy cảm với môi trường sống, do đó phải có
biện pháp kinh tế, kĩ thuật để tạo điều kiện sống thích hợp cho vật nuôi phát triển.
+ Để tăng năng suất, không nên chọn những chất kích thích cơ thể vật nuôi độc hại
mà thay vào đó, ta nên đẩy mạnh nghiên cứu phát triển các ứng dụng khoa học kĩ thuật
tiên tiến

Gà được nuôi trong điều kiện thuận lợi
+ Công tác thú y phải hết sức coi trọng. Cần phải hiện đại hóa, tăng cường năng
lực ngành thú y để có thể phòng trừ, khống chế dịch bệnh và đảm bảo an toàn thực
phẩm cho người tiêu dùng.
b) Biện pháp khắc phục thị trường Việt Nam
- Nhà nước nên có thêm chính sách khuyến khích sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi
- Thực hiện nghiêm ngặt việc kiểm tra chất lượng thực phẩm
- Thực hiện lệnh cấm dùng hóa chất độc hại trong thực phẩm
- 25 -