giáo án tích hợp liên môn lịch sử 6 bài 10 những chuyển biến trong đời sống kinh tế

Phụ lục I.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BA VÌ.

Địa chỉ: Trường THCS Phong Vân - Ba Vì - Hà Nội
Điện thoại: 0168 2.251.293
Email:
Thông tin về giáo viên:
+ Họ và tên: Lê Thị Thanh Xuân
+ Ngày sinh: 21 - 03 - 1979
+ Môn dạy: Lịch Sử.

Năm học: 2014 - 2015
1


Phụ lục II.
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC
1. Tên hồ sơ dạy học.
Tích hợp liên môn thông qua kiến thức các môn: Vật lý, Địa lý, Ngữ văn,
Âm nhạc và Giáo dục kĩ năng sống vào giảng dạy bài: Những chuyển biến trong
đời sống kinh tế. Bộ môn Lịch sử lớp 6
2. Mục tiêu dạy học.
Lịch sử chính là cuộc sống, quá khứ của loài người, trải qua lao động sản
xuất và đấu tranh chống áp bức, bất công khi xã hội phân chia thành giai cấp.
Trong cuộc sống lao động và đấu tranh xã hội, nhân dân trong quá trình lịch sử
để lại nhiều bài học, kinh nghiệm quý báu cho các thế hệ sau học tập, noi gương,
phát huy trong cuộc sống. Vì vậy thông qua bài học giúp các em nhận biết được
ông cha ta đã lao động sản xuất như thế nào?
Trong quá trình dạy học lịch sử tôi đã đề ra một số giải pháp vận dụng
kiến thức các môn học Vật lí, Địa, Ngữ văn, Âm nhạc .... để giải quyết tốt các

vấn đề có liên quan đến chủ đề.
a. Kiến thức:
Học sinh biết sử dụng kiến thức của các môn học như Địa lý ( để giới
thiệu một số địa điểm trên lược đồ và đặc điểm của địa hình nước ta), Vật lí (để
biết được quá trình nấu chảy quặng để lọc ra kim loại…), Ngữ văn (để thấy
được vai trò của lúa gạo đối với cuộc sống của con người, qua các câu chuyện,
ca dao, tục ngữ….), Âm nhạc (khắc sâu hình ảnh hạt gạo và sự lao động cần cù,
vất vả của người lao động)... vào nội dung bài học.
b. Kỹ năng:
- Biết cách nhận xét, phân tích, xử lí những tình huống có liên quan.
- Có năng lực tổng hợp, vận dụng các kiến thức liên môn vào giải quyết
các vấn đề.
- Rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong cuộc sống.
c. Thái độ, tình cảm.
- Tự hào với những phát minh của con người: Thuật luyện kim và nghề
nông trồng lúa nước.
- Yêu quý, trân trọng, biết ơn những người lao động.
- Hứng thú, yêu thích bộ môn.
- Ý thức hơn trong việc học tập bộ môn.
3. Đối tượng dạy học của bài học
- Đối tượng dạy học là học sinh lớp 6 – Trường THCS Pong Vân.
- Số lượng học sinh: 36 em
- Số lớp thực hiện: 01 lớp
Đặc điểm cần thiết khác của học sinh: Nhìn chung, cơ bản các em có học
lực khá, giỏi chăm học, có ý thức học tập tìm tòi, nghiên cứu bài học.

2


4. Ý nghĩa của bài học

Qua thực tế quá trình dạy học tôi thấy rằng, việc kết hợp kiến thức liên
môn để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm hết sức cần
thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên không chỉ nắm chắc kiến thức môn mình
dạy, mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác và kiến thức
thực tế, để giáo viên chủ động và tự tin hơn trong việc hướng dẫn các em giải
quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách chính xác và
hiệu quả nhất.
Là giáo viên, nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động
này nên tôi thực hiện bài dạy.
Đối với các môn học nói chung, môn Sử 6 nói riêng, tích hợp trong
giảng dạy sẽ giúp học sinh phát huy sự suy nghĩ, tư duy, sáng tạo trong học tập
và ứng dụng vào thực tế đời sống.
Cụ thể: Đối với bài dạy này khi thực hiện sẽ giúp các em hiểu sâu hơn về
những chuyển biến về đời sống kinh tế của người nguyên thủy trên đất nước ta
và từ đó các em có cách nhìn nhận và so sánh với cuộc sống ngày nay.
Trong thực tế tôi nhận thấy, khi soạn bài có kết hợp các kiến thức của
các môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những
vấn đề đặt ra. Từ đó tổ chức hướng dẫn học sinh sẽ linh hoạt hơn, sinh động
hơn. Học sinh có hứng thú học tập, tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được
suy nghĩ, sáng tạo nhiều hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn.
5. Thiết bị dạy và học.
- Các thiết bị dạy học, học liệu sử dụng trong dạy học:
+ Tranh, ảnh (công cụ sản xuất và đồ gốm)
+ Lược đồ Việt Nam
+ Đồ dùng để học sinh sinh hoạt nhóm (giấy A0, bút dạ, vở thực hành của
học sinh…)
+ Máy chiếu
- Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy học: Bài giảng điện tử, các
hình ảnh, vi deo….
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học

a. Mục tiêu bài học.
* Kiến thức.
- Học sinh biết sử dụng kiến thức của các môn học như Địa lý, Ngữ văn,
Vật lí, Âm nhạc, Giáo dục kĩ năng sống….vào bài học.
- Hiểu được công cụ của người nguyên thủy được cải tiến như thế nào.
- Hiểu được những phát minh quan trọng của người nguyên thủy: Thuật
luyện kim và nghề nông trồng lúa nước.
+ Trên cơ sở nào thuật luyện kim ra đời.
+ Nghề nông trồng lúa nước ra đời ở đâu và trong điều kiện nào.
+ Biết được đặc điểm, môi trường sống, quá trình sinh trưởng và phát
triển của cây lúa.
- Hiểu sâu sắc hơn về vai trò, ý nghĩa của lúa gạo và những người làm ra
nó.
3


* Kĩ năng.
- Biết cách phân tích, giải thích các tình huống có liên quan đến chủ đề.
- Có năng lực tư duy, tổng hợp vận dụng các kiến thức liên môn để giải
quyết các vấn đề.
- Rèn luyện kĩ năng giải quyết tình huống trong cuộc sống.
* Thái độ, tình cảm.
- Tự hào những phát minh quan trọng của con người: phát minh thuật
luyện kim và nghề nông trồng lúa nước.
- Nâng niu, trân trọng những hạt lúa, gạo và biết ơn người làm ra nó.
- Có hứng thú, ham muốn tìm hiểu chủ đề.
- Từ đó ý thức hơn trong việc học tập bộ môn.
b. Các phương pháp.
Với bài này, giáo viên kết hợp sử dụng các phương pháp:
- Giải quyết vấn đề.

- Đàm thoại, phân tích tổng hợp.
- Thảo luận nhóm.
c. Cách tiến hành.
* Tích hợp môn Địa lí:
Trước khi vào bài mới, giáo viên giới thiệu về thực trạng cảnh quan nước
ta: Thời xa xưa, nước ta là một vùng rừng núi rậm rạp với nhiều hang động,
nhiều sông suối, có vùng ven biển dài: khí hậu hai mùa nóng – lạnh rõ rệt, thuận
lợi cho cuộc sống của cỏ cây, muông thú và con người. Trong quá trình sinh
sống con người từng bước di cư, mở rộng vùng cư trú...và đây là thời điểm hình
thành những chuyển biến lớn về kinh tế.
Cùng với liên môn Địa lí, giáo viên giới thiệu những địa điểm phát hiện
những công cụ được cải tiến vào thời kì này như: Phùng Nguyên (Phú Thọ),
Lung Leng (Kon Tum), hay những nơi phát hiện kim loại đầu tiên đó là: Hoa
Lộc (Thanh Hóa), Phùng Nguyên (Phú Thọ). Đồng thời giáo viên cũng chỉ rõ
cho học sinh thấy được ở Đồng bằng, ven các con sông lớn - nơi có điều kiện
đất đai màu mỡ, đủ nước tưới...thuận lợi cho nghề nông trồng lúa phát triển.
Và GV cũng cho HS thấy được để mở rộng vùng cư trú thì con người
cần phải làm gì? Đó chính là sự cải tiến về công cụ lao động.
Công cụ lúc đầu của người nguyên thủy là những công cụ đá còn thô
sơ, chưa có hình thù rõ ràng, nhưng nhờ quá trình lao động con người ngày càng
cải tiến hon nữa trong kĩ thuật chế tác công cụ: Tiến tới việc mài nhẵn, sắc ở
phần lưỡi và có hình dáng cân xứng...
GV cho HS quan sát một số công cụ: Rìu đá Phùng Nguyên, Hoa Lộc
và Lung Leng và so sánh với các công cụ trước đó để thấy được sự tiến bộ trong
việc chế tác công cụ của con người thời đó.
Và ở thời kì này đồ gốm cũng được phát triển thể hiện ở cách trang trí
hoa văn với hình dáng cân xứng.
Ở nội dung này giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận nhóm và đưa ra
nhận xét.
Học sinh cũng chỉ ra được: Những công cụ được mài nhẵn, có hình

dáng cân xứng, những mảnh gốm có in hoa văn độc đáo.
4


-> Kỹ thuật chế tác công cụ lao động: đạt trình độ cao (mài nhẵn, hình dáng cân
đối, sắc bén, dễ làm)
- Kĩ thuật làm gốm: đồ gốm ngày càng tiến bộ, hoa văn độc đáo.
Từ đó, GV cho HS biết được từ kĩ thuật làm gốm con người đã phát minh ra
thuật luyện kim.
* Tích hợp môn Vật lí để giải thích.
Để học sinh hiểu rõ điều này, giáo viên giới thiệu cho học sinh một quy
trình làm đồ gốm. Từ việc tìm ra đất sét, nặn thành các hình và đồ dùng cần thiết
sau đó xếp vào lò nung ở nhiệt độ cao để cho ra những sản phẩm theo ý muốn
của con người.
GVGT: Trong tự nhiên kim loại tồn tại dưới hình thức quặng, nghĩa là không có
kim loại nguyên chất, phải nấu chảy quặng mới lọc ra được kim loại, mà muốn
nấu chảy quặng phải có độ nóng cao và điều này đã làm được khi người ta đốt lò
nung đồ gốm. Sau đó, muốn làm được những công cụ, đồ dùng theo ý mình
người ta không thể ghè đẽo kim loại như ghè đẽo đá mà phải làm khuôn đúc
bằng đất sét, sau đó nấu chảy kim loại rồi rót vào khuôn để tạo ra các kim lọai
hay đồ dùng cần thiết. (Nghề làm gốm đã giúp con người làm được các khuôn
đúc đó.) Vì vậy, có thể nói, nghề làm gốm phát triển đã tạo điều kiện phát minh
ra thuật luyện kim.
GV cho HS thấy được ý nghĩa của việc phát minh ra thuật luyện kim:
Thuật luyện kim đã mở ra một thời đại mới trong lĩnh vực chế tạo công cụ của
loài người (công cụ bằng kim loại thay thế dần công cụ bằng đá). Làm thay đổi
sức sản xuất. Đây là một phát minh to lớn không chỉ đối với người thời đó mà
đối với cả thời đại sau và xã hội ngày càng phát triển, máy móc cũng được phát
triển cùng với sự phát triển của KHKT.
Sau đó GV giới thiệu một phát minh tiếp theo của con người, đó là nghề

nông trồng lúa nước. Và cũng cho HS biết được đặc điểm môi trường và quá
trình phát triển của cây lúa nước: được trồng chủ yếu ở vùng Đồng bằng, ven
sông, ven biển,....nơi có đất phù sa màu mỡ, đủ nước tưới cho cây trồng.
HS cũng thấy được ý nghĩa to lớn của cây lúa: Lúa là cây lương thực
chính của con người. Từ đây con người có thể định cư lâu dài ở những vùng ven
sông, ven biển.
Ngày nay nhân dân ta phát huy truyền thống cần cù lao động, hăng hái
tăng ra sản xuất, lúa không những đủ ăn mà con dư thừa để xuất khẩu. Nước ta
xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới sau Thái Lan.
GVGT một số vựa lúa lớn của nước ta: Đồng bằng Sông Hồng, Đồng bằng Sông
Cửu Long, Thái Bình, Hưng Yên....
* Tích hợp môn Ngữ văn.
GVGT: Để nói tới tầm quan trọng của nghề nông trồng lúa và vai trò của hạt
gạo, truyền thuyết bánh chưng, bánh giầy có đoạn viết:
“Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo. Chỉ có gạo mới nuôi sống con
người và ăn không bao giờ chán. Các thứ khác tuy ngon, nhưng hiếm, mà người
không làm ra được. Còn lúa gạo thì mình trồng lấy, trồng nhiều được nhiều.
Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương”.
(Trích truyền thuyết Bánh Chưng – Bánh Giầy)
5


Từ xưa, người Việt ta đã làm ra hạt gạo và biết quý trọng hạt gạo, bời vì
hạt gạo đã nuôi sống con người. Qua đó, thấy được thái độ đề cao lao động, đề
cao nghề nông và đồng thời cũng thể hiện sự tôn kính tổ tiên.
* Tích hợp với môn Âm nhạc.
Âm nhạc là một nguồn suối dồi dào làm giàu thêm đời sống tinh thần cho
con người. Chính vì vậy khi kết hợp dạy bài: Những chuyển biến trong đời sống
kinh tế với Âm nhạc, vừa giúp tiết học đỡ căng thẳng hơn, vừa khiến học sinh
khắc ghi hình ảnh hạt gạo.

GV đặt câu hỏi: Em nào thuộc bài thơ: “Hạt gạo làng ta” của nhà thơ Trần
Đăng Khoa
Nhiều em HS sẽ thuộc bài thơ này và một HS đọc cho cả lớp nghe.
GVGT: Nhân dân ta vẫn phát huy truyền thống cần cù lao động, các bác nông
dân không quản khó nhọc, một nắng hai sương để làm nên những hạt lúa vàng.
Bài thơ: “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa đã nói lên điều đó.
Giáo viên trích một đoạn trong bài thơ:
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy
Có lời mẹ hát
Ngọt bùi đắng cay...
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có mưa tháng ba
Giọt mồ hôi sa những trưa tháng sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy...
...
Sau đó, GV cho HS cả lớp nghe bài hát “Hạt gạo làng ta”( nhạc sĩ Trần
Viết Bình phổ thơ Trần Đăng Khoa).
GV bật video bài hát: “Hạt gạo làng ta”, để các em nghe (HS cả lớp có thể hát
theo)
Khi nghe bài hát, các em sẽ cảm nhận sâu sắc hơn về sự lao động vất vả
của người lao động làm nên những hạt lúa vàng.
GV tích hợp giáo dục kĩ năng sống.

Kĩ năng sống là khả năng điều chỉnh và lựa chọn thái độ và hành vi đúng
đắn, có khả năng điều chỉnh nhu cầu của bản thân một cách hợp lý và ứng phó
trước những thách thức trong cuộc sống. Ở đây giáo dục cho HS biết nhận xét,
đánh giá sự biết ơn đối với người khác.
6


Học sinh bày tỏ thái độ biết ơn, yêu quý những người lao động, quý trọng
hạt gạo: sử dụng tiết kiệm, nấu vừa ăn, không lãng phí.
* Tích hợp môn Ngữ văn
GVGT: Hãy nâng niu hạt gạo như cha ông xưa đã làm, đã coi đó là vật quý báu
nhất của muôn đời, rất linh thiêng và được trân trọng.
Ca dao có nói:
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
-> Đó là lời tâm tình và cũng là lời nhắn nhủ của người làm ra lúa gạo với
người dùng nó.
Sau khi kết thúc tiết học, giáo viên kết luận và tóm tắt nội dung bài học
bằng sơ đồ tư duy.

7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập.
Việc kiểm tra, đánh giá học tập của học sinh trong dạy học có tầm quan
trọng đặc biệt, qua kiểm tra, giáo viên đánh giá được sự tiếp thu bài của học sinh
một cách chính xác nhất. Kiểm tra, đánh giá theo hướng đổi mới, giáo viên linh
hoạt, sáng tạo hơn trong việc ra đề. Qua đó việc sử dụng kiến thức liên môn để
đặt ra câu hỏi đối với học sinh là một biện pháp cần thiết.
Giáo viên có thể kiểm tra bằng nhiều hình thức: Kiểm tra miệng, kiểm
tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết.
Sau khi học xong bài này, giáo viên ra câu hỏi phân công nhiệm vụ cho
học sinh (và yêu cầu học sinh về nhà làm trong một tuần).

Với những câu hỏi sau:
1. Theo em, thời nguyên thủy con người đã có những phát minh lớn nào?
2. Nghề nông trồng lúa nước ra đời có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống
con người?
3. Theo em việc tích hợp liên môn trong học tập có lợi ích gì?

7


8. Các sản phẩm của học sinh.
Sau khi giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh, một tuần sau, giáo viên thu
bài của các em.
Nhìn chung đa số các em nắm được và làm được bài, đặc biệt với câu
hỏi: Việc tích hợp liên môn trong học tập có lợi ích gì? Đa số các em rất thích và
cho rằng việc học tập liên môn giúp các em hiểu sâu sắc hơn kiến thức của các
môn học nói chung và môn lịch sử nói riêng và tôi cũng nhận thấy các em có
hứng thú, say mê với môn học này hơn.
Cụ thể kết quả đạt được như sau:
Sĩ số
36

Loại
Giỏi
Khá
Trung bình

Số lượng
12
13
11

%
33,3
36,1
30,6

Phong Vân, ngày 28/12/2014.

Người thực hiện.

Lê Thị Thanh Xuân

8


GIÁO ÁN DỰ THI.
CHƯƠNG II:
THỜI ĐẠI DỰNG NƯỚC : VĂN LANG – ÂU LẠC
Tiết 11.
Bài 10:
NHỮNG CHUYỂN BIẾN TRONG ĐỜI SỐNG KINH TẾ
I. Mục tiêu :
1. Kiến thức:
Giúp HS hiểu được những chuyển biến lớn có ý nghĩa hết sức quan
trọng trong đời sống kinh tế của người nguyên thuỷ:
- Nâng cao kỹ thuật mài đá.
- Phát minh thuật luyện kim.
- Phát minh nghề nông trồng lúa nước.
2. Tư tưởng, tình cảm: Nâng cao tinh thần sáng tạo trong lao động.
3. Kỹ năng: Bồi dưỡng kỹ năng nhận xét, so sánh, liên hệ thực tế.

II. Tài liệu, phương tiện
Giáo viên:
- Ứng dụng CNTT: Sử dụng phần mềm soạn giảng để trình chiếu các
Slide minh hoạ nội dung kiến thức từng phần cần truyền đạt cho học sinh.
- Lược đồ Việt Nam.
- Tranh ảnh có liên quan đến bài học.
- Video bài hát: “Hạt gạo làng ta”( nhạc sĩ Trần Viết Bình phổ thơ Trần
Đăng Khoa).
Học sinh:
- Chuẩn bị trước bài.
- Sưu tầm các câu ca dao, tục ngữ, bài hát nói về hạt lúa, hạt gạo….
III. Tiến trình:
1. Ổn định lớp: SS.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Em hãy cho biết người nguyên thủy sinh sống chủ yếu ở đâu?
HS: Sống trong các hang động, mái đá, trong những khu rừng rậm rạp.( vì lúc
đó, cuộc sống của họ chủ yếu phụ thuộc vào thiên nhiên.)
? Nhưng có phải nước ta chỉ có đồi núi?
HS: Nước ta còn có đồng bằng, ven sông, ven biển...
GVKL:
GV: Tích hợp môn địa lí và yêu cầu HS quan sát lược đồ (giới thiệu cảnh
quan nước ta)
GVGT vị trí địa lí nước ta: Thời xa xưa, nước ta là một vùng rừng núi
rậm rạp với nhiều hang động, nhiều sông suối, có vùng ven biển dài: khí hậu hai
mùa nóng – lạnh rõ rệt, thuận lợi cho cuộc sống của cỏ cây, muông thú và con
người.

9

Lược đồ: Cảnh quan nước ta.
GVKL:
3. Bài mới:
GV giới thiệu bài: Đất nước ta không phải chỉ có rừng núi, mà còn có đồng
bằng, đất ven sông, ven biển. Trong quá trình sinh sống con người từng bước di
cư, mở rộng vùng cư trú...và đây là thời điểm hình thành những chuyển biến lớn
về kinh tế. Cuộc sống của họ có những chuyển biến gì, cô trò cùng tìm hiểu bài
mới.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cần đạt.
1. Công cụ sản xuất
được cải tiến và thuật
luyện kim đã được phát
minh như thế nào?
GV yêu cầu HS nghiên
a. Công cụ sản xuất
cứu mục 1.
HS nghiên cứu mục 1.
? Trong quá trình sinh
sống người nguyên thuỷ
đã mở rộng vùng cư trú
như thế nào ?
- Một số dừng lại ở chân
núi, thung lũng...
Số khác chuyển xuống
vùng đất bãi ven sông.
GVGT: Hình ảnh địa bàn cư trú của người nguyên thủy.

10

Hình ảnh: Địa bàn cư trú của người nguyên thủy.
GTKL: Một số dừng lại ở các vùng chân núi, thung lũng ven khe, suối, một số
khác thì chuyển xuống các vùng đất bãi ven sông, dựng chòi, cuốc đất, trồng
trọt, làm chuồng nuôi lợn, gà, chó.
? Tại sao họ lại chọn
vùng đất ven sông để
sinh sống ?
- Điều kiện tự nhiên
thuận lợi, dễ trồng trọt,
chăn nuôi.
? Em hãy cho biết công
cụ sản xuất của họ?
- Nhiều loại: Rìu đá, lưỡi - Công cụ nhiều loại: Rìu
đục, bàn mài, cưa đá, đá, lưỡi đục, bàn mài,
xương, sừng, đồ gốm.
cưa đá, xương, sừng, đồ
gốm
? Ngoài ra các nhà khảo
cổ học còn tìm thấy công
cụ sản xuất ở đâu và từ
bao giờ?
HS trả lời.
- Cách đây 4000 - 3500
năm, ở Phùng Nguyên
(Phú Thọ), Hoa Lộc
11


(Thanh Hóa), Lung Leng
(Kon Tum) tìm thấy:

+ Công cụ: rìu, bôn
+ Đồ trang sức.
+ Đồ gốm
GV: Tích hợp môn địa lí: Để xác định vị trí các địa điểm trên lược đồ.
GVGT vị trí các địa điểm trên lược đồ.

Phùng nguyên
Hoa Lộc

Lược đồ Việt Nam
GVGT: Hình ảnh các công cụ và đồ trang sức.

12


Rìu đá Phùng Nguyên.

Rìu đá Hoa Lộc.

Rìu đá Lung Leng.

Hoa văn trên đồ gốm Hoa Lộc.
GV yêu cầu HS quan sát
và nhận xét:
- Công cụ được mài - Công cụ được mài
nhẵn, có hình dáng cân nhẵn, có hình dáng cân
xứng
xứng
- Những mảnh gốm có - Những mảnh gốm có
13

in hoa văn.

in hoa văn.

GV yêu cầu HS quan sát
H: 28, 29, 30/sgk và so
sánh với các công cụ
trước đó.
Học sinh thảo luận
nhóm (theo bàn)
? Em có nhận xét gì về
trình độ sản xuất của con
người thời đó?
- Con người không
ngừng cải tiến công cụ
lao động.
- Công cụ nhiều loại,
nhiều kiểu dáng khác
nhau
-> Kỹ thuật chế tác công
cụ lao động: đạt trình độ
cao (mài nhẵn, hình dáng
cân đối, sắc bén, dễ làm)
- Kĩ thuật làm gốm: đồ
gốm ngày càng tiến bộ,
hoa văn độc đáo.
GVGT: Cuộc sống của người nguyên thủy ngày càng ổn định hơn, dần dần đã
xuất hiện những làng bản đông dân ở những vùng ven sông, đặc biệt là ven các

con sông lớn, cuộc sống lâu dài đòi hỏi con người lúc đó cần phải cải tiến hơn
nữa các công cụ sản xuất và đồ dùng hàng ngày.
Từ trình độ cao của kỹ thuật chế tác công cụ và làm đồ gốm, con người
đã tiến thêm một bước căn bản – phát minh ra thuật luyện kim
b. Thuật luyện kim
? Trên cơ sở nào thuật
luyện kim ra đời?
HS trả lời.
- Nhờ sự phát triển nghề
gốm
-> Phát minh thuật luyện
kim.
? Tại sao từ việc làm đồ
gốm con người đã phát
minh ra thuật luyện kim? HS trả lời (nhờ vào
khuôn đúc và độ nung
cao)
GV tích hợp môn Vật lí để giải thích quá trình lọc quặng trong tự nhiên
ra kim loại.
GV: Để học sinh hiểu rõ điều này, giáo viên giới thiệu cho học sinh một quy
trình làm đồ gốm. Từ việc tìm ra đất sét, nặn thành các hình và đồ dùng cần thiết
sau đó xếp vào lò, nung ở nhiệt độ cao để cho ra những sản phẩm theo ý muốn
14


của con người. Hiện nay nhiều làng gốm nổi tiếng ở nước ta: Bát Tràng (Hà
Nội), Thổ Hà (Bắc Ninh), Chu Đậu (Hải Dương),...
GVGT: Trong tự nhiên kim loại tồn tại dưới hình thức quặng, nghĩa là không có
kim loại nguyên chất, phải nấu chảy quặng mới lọc ra được kim loại, mà muốn
nấu chảy quặng phải có độ nóng cao và điều này đã làm được khi người ta đốt lò

nung đồ gốm. Sau đó, muốn làm được những công cụ, đồ dùng theo ý mình
người ta không thể ghè đẽo kim loại như ghè đẽo đá mà phải làm khuôn đúc
bằng đất sét, sau đó nấu chảy kim loại rồi rót vào khuôn để tạo ra các kim lọai
hay đồ dùng cần thiết. (Nghề làm gốm đã giúp con người làm được các khuôn
đúc đó.) Vì vậy, có thể nói, nghề làm gốm phát triển đã tạo điều kiện phát minh
ra thuật luyện kim.
? Kim loại đầu tiên được
tìm thấy là gì?
- Là đồng.
? Vì sao kim loại đầu tiên
là đồng?
-> Đồng mềm, dẻo, dễ
nung chảy.
? Bằng chứng nào cho
thấy thuật luyện kim đã
phát triển?
- Ở Phùng Nguyên, Hoa - Ở Phùng Nguyên, Hoa
Lộc: phát hiện nhiều cục Lộc: phát hiện nhiều cục
đồng, xỉ đồng....
đồng, xỉ đồng....
? Việc phát minh thuật
luyện kim có ý nghĩa gì? -> Con người làm ra -> Con người làm ra
những công cụ theo ý những công cụ theo ý
muốn.
muốn.
-> Năng suất lao động -> Năng suất lao động
tăng.
tăng.
GVKL: Thuật luyện kim đã mở ra một thời đại mới trong lĩnh vực chế tạo công
cụ của loài người (công cụ bằng kim loại thay thế dần công cụ bằng đá). -> Làm

thay đổi sức sản xuất. Đây là một phát minh to lớn không chỉ đối với người thời
đó mà đối với cả thời đại sau và xã hội ngày càng phát triển, máy móc cũng
được phát triển cùng với sự phát triển của KHKT.
GV chuyển ý: Bên cạnh việc phát minh ra thuật luyện kim, nghề nông trồng lúa
ra đời.
2. Nghề nông trồng lúa
nước ra đời ở đâu và
GVGT: Theo các nhà
trong điều kiện nào ?
khoa học thì nước ta là
một trong những quê
hương của cây lúa hoang.
? Những dấu tích nào
chứng tỏ nghề nông
trồng lúa đã ra đời?
- Di chỉ Hoa Lộc, Phùng
Nguyên: tìm thấy công
cụ (lưỡi cuốc đá), gạo
15


cháy, thóc, lúa, bình,
vò...
-> Nghề nông trồng lúa
GV: Như vậy nghề nông ra đời.
trồng lúa ra đời là một
phát minh tiếp theo của
người nguyên thủy.
GVGT hình ảnh bình, vò, gạo cháy.

Gạo cháy - Đồng Đậu - Phú Thọ
Bình đựng bằng đất nung.
GVKL: Phát minh này có ý nghĩa cực kì quan trọng đối với đời sống con người,
lúa gạo là nguồn lương thực chính của người việt Nam chúng ta. Phát minh ra
nghề nông, con người cũng chủ động hơn trong trồng trọt và tích lũy lương thực.
Từ đó con người có thể yên tâm, định cư lâu dài, xây dựng xóm làng, đồng thời
là cơ sở để tạo nên sự chuyển biến to lớn về xã hội.
Tích hợp với môn Địa lí để cho HS thấy rõ nghề nông trồng lúa ra đời ở Đồng
bằng, ven các con sông lớn.
? Nghề nông trồng lúa ra
* Địa điểm:
đời ở đâu?
- Đồng bằng, ven các con - Đồng bằng, ven các con
sông lớn.
sông lớn.
? Vì sao Nghề nông
trồng lúa ra đời ở đồng
bằng, ven các con sông
lớn?.
-> Đất đai phù sa màu * Điều kiện:
mỡ, đủ nước tưới cho cây -> Đất đai phù sa màu
lúa, thuận lợi cho cuộc mỡ, đủ nước tưới cho cây
sống của con người
lúa.
GV bổ sung: Ngoài ra
trồng lúa ở thung lũng,
ven suối, vùng trung du,
vùng cao châu thổ...nơi
có đất đai màu mỡ.
16

? Việc phát minh ra nghề
nông trồng lúa nước có ý
nghĩa gì trong cuộc sống
của con người?
-> Lúa trở thành cây LT -> Lúa trở thành cây LT
chính của con người
chính của con người
Tích hợp môn địa lí, GV giới thiệu một số địa điểm: Vựa lúa lớn của nước ta:
Đồng bằng sông Hồng, Đồng bằng sông Cửu Long.
- Thái Bình cũng được biết đến với quê hương của “Chị hai 5 tấn”, hiện
nay cùng với Nam Định, Hưng Yên đã trở thành vựa lúa lớn nhất miền bắc nước
ta.
GV: Nước ta xuất khẩu gạo đứng thứ 2 trên thế giới (sau Thái Lan)
GVGT Hình ảnh: Đồng lúa, xuất khẩu gạo của VN.
HS quan sát hình ảnh.

Hình ảnh: Làm mạ (gieo giống) và cấy lúa.

Hình ảnh: Thu hoạch lúa trên cánh đồng.

Hình ảnh: Nước ta xuất khẩu gạo.
17


? Cùng với sự phát triển - Chăn nuôi, đánh cá phát - Chăn nuôi, đánh cá phát
của nghề nông trồng lúa, triển.
triển.
nghề nào cũng được phát

triển theo?
Học thảo luận nhóm
? Em hãy so sánh cuộc
sống của con người
trước đây và sau khi có
nghề nông trồng lúa
nước?
- Trước đây cuộc sống
bấp bênh, phụ thuộc vào
thiên nhiên
- Giờ đây con người có
cuộc sống ổn định.....
? Vì sao từ đây con
người có thể định cư lâu
dài ở đồng bằng ven các
con sông lớn?
- Ven các sông lớn, đất
đai màu mỡ, nguồn nước
dồi dào, thức ăn phong
phú....
- Công cụ sản xuất ngày
càng cải tiến
-> Năng suất lao động
tăng, của cải làm ra ngày
càng nhiều.
Tích hợp môn Ngữ văn.
GVGT: Để nói tới tầm quan trọng của nghề nông trồng lúa và vai trò của hạt
gạo, truyền thuyết bánh chưng, bánh giầy có đoạn viết:
“Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo. Chỉ có gạo mới nuôi sống con
người và ăn không bao giờ chán. Các thứ khác tuy ngon, nhưng hiếm, mà người

không làm ra được. Còn lúa gạo thì mình trồng lấy, trồng nhiều được nhiều.
Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương”.
(Trích truyền thuyết Bánh Chưng – Bánh Giầy)
GV: Từ xưa, người Việt ta đã làm ra hạt gạo và biết quý trọng hạt gạo, bời vì hạt
gạo đã nuôi sống con người. Qua đó, thấy được thái độ đề cao lao động, đề cao
nghề nông và đồng thời cũng thể hiện sự tôn kính tổ tiên.
GV tích hợp với môn Âm nhạc.
Âm nhạc là một nguồn suối dồi dào làm giàu thêm đời sống tinh thần cho
con người. Chính vì vậy khi kết hợp dạy bài: Những chuyển biến trong đời sống
kinh tế với Âm nhạc, vừa giúp tiết học đỡ căng thẳng hơn, vừa khiến học sinh
khắc ghi hình ảnh hạt gạo.
GV có thể hỏi em nào thuộc bài thơ: “Hạt gạo làng ta” của nhà thơ Trần Đăng
Khoa
18


Nhiều em HS sẽ thuộc bài thơ này và một HS đọc cho cả lớp nghe.
GVGT: Nhân dân ta vẫn phát huy truyền thống cần cù lao động, các bác nông
dân không quản khó nhọc, một nắng hai sương để làm nên những hạt lúa vàng.
Bài thơ: “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa đã nói lên điều đó.
GV cho HS cả lớp nghe bài hát “Hạt gạo làng ta”( nhạc sĩ Trần Viết Bình phổ
thơ Trần Đăng Khoa).
Khi nghe bài hát, HS sẽ cảm nhận sâu sắc hơn về sự lao động vất vả của người
lao động làm nên những hạt lúa vàng.
GV tích hợp giáo dục kĩ năng sống.
Kĩ năng sống là khả năng điều chỉnh và lựa chọn thái độ và hành vi đúng
đắn, có khả năng điều chỉnh nhu cầu của bản thân một cách hợp lý và ứng phó
trước những thách thức trong cuộc sống. Ở đây giáo dục cho HS biết nhận xét,
đánh giá sự biết ơn đối với người khác.
GV đặt câu hỏi: Qua đó các em có thái độ ntn đối với những người lao động làm

nên những hạt gạo?
HS: Tỏ thái độ biết ơn, yêu quý những người lao động, quý trọng hạt gạo: sử
dụng tiết kiệm, nấu vừa ăn, không lãng phí.
GV tích hợp môn Ngữ văn
GVGT: Hãy nâng niu hạt gạo như cha ông xưa đã làm, đã coi đó là vật quý báu
nhất của muôn đời, rất linh thiêng và được trân trọng.
Ca dao có nói:
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
-> Đó là lời tâm tình và cũng là lời nhắn nhủ của người làm ra lúa gạo với
người dùng nó.
GVKL và tóm tắt nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy.

19


GV kết luận toàn bài: Trên bước đường sản xuất để nâng cao cuộc
sống, con người đã biết: sử dụng những ưu thế của đất đai. Tạo ra hai phát minh
lớn: thuật luyện kim và nghề nông trồng lúa nước đồng thời đó cùng là cơ sở tạo
nên những chuyển biến lơn về xã hội. Một cuộc sống mới bắt đầu, chuẩn bị cho
con người bước sang thời đại mới – thời đại dựng nước: Văn Lang-Âu Lạc
4. Củng cố:
- Những công cụ sản xuất được cải tiến như thế nào ?
- Việc phát minh ra thuật luyện kim có ý nghĩa gì ?
- Sự ra đời của nghề nông trồng lúa nước có tầm quan trọng ra sao ?
- Cho biết sự đổi thay trong đời sống kinh tế của con người trong thời
kỳ này so với người thời Hoà Bình – Bắc Sơn? (Thời kỳ này k/tế chủ yếu là
nông nghiệp.....)
5. HDVN:
- Học bài.

- Làm các bài tập trong SGK
- Và giao nhiệm vụ cho học sinh làm những câu hỏi sau:
1. Theo em, thời nguyên thủy con người đã có những phát minh lớn nào?
2. Nghề nông trồng lúa nước ra đời có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống
con người?
3. Theo em việc tích hợp liên môn trong học tập có lợi ích gì?
- Đọc nghiên cứu bài 11: Những chuyển biến về xã hội.
Tìm hiểu kĩ:
+ Sự phân công lao động đã được hình thành như thế nào?
+ Xã hội có gì đổi mới.
+ Bước phát triển mới về xã hội được nảy sinh như thế nào?

Phong Vân, ngày 28/12/2014.

Người thực hiện.

Lê Thị Thanh Xuân

20


21