Quan niệm của hồ chí minh về sức khoẻ với việc xây dựng con người mới ở nước ta hiện nay

D A I H O C Q I I O C ( H A HA N O I

TRUÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHÀN VÀN
V

CAD THI SINH

QUAN NIÉM CÙA HO CHJ MINH VE Sl/C KHOE vAl VIÈC
XAY DÙNG CON NGiròi mófi a Ni/ófc TA HIÈN NAY

Chuyén ngành: ( l l l ì NCillÌA \ A l l ò l KIIOA f i o r
Ma so:

5.01.03

LUÀN VÀN THAC SY KHOA HOC TRIET HOC

Nguòì huóng don khoa hoc: T.S H O A N G M I N H D Ò
OAi HOC •'.A'.''.

HA NOI-2002

•;»'*. ( Ì A NO»


MUC LUC
Trang

MÒDAU

6

NOI DUNG

9

ChufTfìg

9

I : QUAN NIÉM VE SÙC KHOÉ CUA HO CHI MINH

1.1. Quali nielli ve nói dung va vai trò sire klioé cùa Ho Chi Minh
1.1.1. Qiian nióm ve bau cliA'l sue klioc cùa Ilo Chi Miiili
1.1.2. Quali nieni ve noi dung sue klioc cùa I lo Chi Minti
1.1.3. Quan niCui ve vai trò sue klioc cùa Ilo Chi' Minh
1.2. Quan nielli ve rèii luyéii sue kliué cùa Ho Chi Minh
1.2.1. Rcn luyCn ban lình
1.2.2. Song Irong sacli, lành nianh
1.2.3. Tàng ciròfng lao elong, lo cliuc lao dong hap ly, cai ihicn dòi song
vAt cbA'l
1.2.4. Rèn luyen than ihe, luycn lap the due thè timo
1.2..*). Phòng bónb, cbua bCnh
1.2.6. XAy dirng va bao ve niòi tnròng saeh dcp
Chumtg

2: XAY DUNG CON NGOÙI MCn 0 Nl/tìrc TA THEO QUAN NIÉM VE SÙt! KHOÈ CUA HO CHJ MINH

2.1. Nai.^ eao siVc khoc - Mot yèn eau Ironj» vice xa> dung
n|;uòi mai (V nuóe la hiOn nay
2.1.1. Con nguCyi niói a ViCl Nani hiCn nay

2.1.2. Sue khoè cùa con ngu'òi Vici Nain hien nay
2.2. IVIot so giììi pliap nànp cao sire klioé pop pluìn \ a y diinp
npiriri nicJi a niróe (a liién nay Iheo (pian niéni ve siie khoe
Ho Chi Minh
2.2.1. NAng cao nliAn Ihue ve sue khoc elio nioi rigu'òi va xà bòi
2.2.2. Phal Irién kinh lo'nliÀni lao la dicu kicn ve vAl eliA't, nlifriig
dò de dÀu lir elio giao due sire khoc, nAng eao sire khoé
2.2.3. XAy dtrng va bao ve moi tnràng (tir nhicn va xà boi)

e(»n

con
eiia

tic-n

9
9
I I
17
20
20
22
2ll
27
M
}^
3S

3S

3S
43
16

46
4X
.'^O

2.2.4. DA'y nianli pliong trào the* due thè Ihao

f\^

2.2.!). Phal trién y \6, dae biòt là y le dir phòng

.^6

KÈT HJAN

^>^>

DANI! MUC TÀI Llt-U TllAM KIIAO

63

PIIANPIIULUC

67


NHllNGCHC VIÈT TAT

CNTB

Chù nghTa tir bàn

CNXH

Chù nghìa xà lioi

XHCN

Xà boi dui nghla

CNH

Cóng nghiep boa

HDH

Hien dai boa

TDTT

The due the thao


M() DAll

1. Tình cap thiéì cùa de (ài
Si're khoc là von (|My nbAÌ ena con nguòi va cna toàii xH boi. Sue klmr ('M;I

nbAn dAn co vai Irò lo laii Irong xà liói hien dai, Irong su nghiep hào ve v;i xAy
dirng Tó quòc. Sue khoc e*.» niòi liCr» liC ture liCp dCn eliiCn hroc pbiit tiiOn con
ngiròi loàn dien ò niri'rc la. Vi vAy. nghiC-n ci'ru quan nieni ve sue khoc cùa Ilo
Cbf Minh là vA'n de co y nglna c*\ ve mal ly luAn va Ibue tión trong (|M;Ì iiình
xAy dirng va dào tao con ngiròi mai.
Thirc Irang sire khoé cùa

CCMI

nguòi Viet Nam hien nay va yèn e;1u cùa

thirc lièn Irong cóng cuòc dói mói dal niróc dòi bòi pbài eó nbùng con ngiròi
phal trién cao ve trf tue, cuòng iràng ve the cbA't. phong pini ve linb llifin. trong
sàng ve dao dire. Vi vAy, vice nghicMi ei'ru ''Quan iuém ve sia khde dui Ho Chi
Minh vài vice .uìy (h/ng con iii^ifòi mói so de giài quyet vAn dò Iren.
Ho Chf Minh là mot nhà vati boa lòn cùa Vici Nani va the giói. Di sAu
ngbicn citu quan niein ve sire khoc cùa Nguòi, chùiig ini by vong làiii rò luta,
bd sung Ibem vào su biéu bici ve lu tiròng cùa Nguòi.
Là mól càn bó giàng day ò 'Iruòng Cao dàiig su |)ham 1 he diìL Truiig
uang I, vói de lai này, cbùng lòi mong gòp pbAn thiel lliire, dù là ubò he \ào
nbièm vu cbi'nb tri cùa nhà Iriròng: dào lao va bòi duòiig càc thày giào. co giào
tuofng lai giàng day giào due thè eliAl ò càc Iruòng phd tlióng.
2. Thih hìiih ngliién ci'rii de (ài
Tir Iriròc dc'n nay, dae bici là tir thòi kì dàt niròe dòi mói, n^Jiièn niu lir
liròng Ilo Chi Minh là mot vA'n de lini bùi sir (|uan lAm eùa khóug ft eàe nhà
chinh tri, càc nhà vàn boa, càc nhà khoa hoc liong va ngoài nuóe.


O niróc ta, càc còng Irình cùa càc làc già nghièn eùu quan niém vC sue

khoé cùa Ho Chi M i n h dà duoc de cAp dcn ò nhfìng noi dung sau:
- Quan diém ve ve sinb phòng bcnb.
- Quan diém ve the due the ibao
- Quan diem ve nep song lành manb, boa nliAp vói con nguòi va l u nhicMi
- Quan diém ve y le.
Trong càc bài vici, càc còng Irình cùa càc tàc già nghien eùu quan niem
ve sue khoc cùa Ho Chf Minh dà co nhuiig dòiig g(')p vào vice làni s;'mg lo lu'
tuùng cùa Nguòi. Song, cbua co còng irình nào nghien eùu "'Qmnì nicnì ve sire
khoc dia Ho Chi Minh vói vice xày dung con nt^u'òi fìióri ó' nnó'( la hien nav^^
Dò cung là vA'n de ma chùng lòi lAm buyel va dal ra nghien eùu ò luAn
vàn này.
3. M u c dieh, nhiém vu va pbani vi ngbién cnu cùa luan vaii
- Muc dfch nghien ciru cùa luAn vàn:
Trén co so ^;uan niem ve sire khoè cùa Ho Chi M i n h , ibire irang sù<' khoè
con nguòi V i c i Nam, cbùng lòi dua ra nbùng giài ph;ip nhàm iiàng cai» sue
khoè trong viec xAy dirng con nguòi mói ó luróc ta hien nay.
- Nhiem vu nghien ciru cùa luan vàn:
Mài là: Làm rò quan niem ve nói dung va vai trò sue khoè. pliuong pliàp
rcn luycn sire khoè cùa Ho Chi M i n h .
Ha là: Làm rò thirc Irang sue khoè cùa CCMI nguòi V i c i Nam va yéu cÀu
cùa vice xAy dung con nguòi mói.
Ra là: De xuA'l mot so giài pbàp n;1ng eao sue klK^c con nguòi V i c i Nam
nhàm dàp ùng yCu cÀu C N I I . U D I I dAÌ nuóe Iheo quan diém ve siie khoé eua
Ho Chi M i n h ,
- Pham vi nghien eùu cùa luan vàn:


LuAn vàn nghien euu (pian niem ve sue khoé cùa Ilo Chi' Minh ehù yèn
qua càc vàn bàn cùa Nguòi duoc lAp bop trong Ho Chi Minh loàn lAp ( 12 lap)
LuAn vàn bàn dcn nbùng yèu cAu cùa vice xày dung con nguòi mói à

Viel Nam (chù yéu ve yèu cfìu siìrc khoè) Irong thòi ky dòi mói dal nuóe.
4. C a s o ly luan va plurtnig pbàp nghièii ei'rn
- Luan vàn dira Iren co so ly luan, phuong pbàp luan cùa Chù ngliTa Miìe
- Lenin, tu luóng Ho Chf Minh va quan diém cùa Dàng còng san Vièi Nam,
nhàl là càc quan diém ve sue khoè con nguòi va xAy LuAn vàn cung su dung kcì qua iighieMi eùu cùa càc còng tiình dà còng ho lieti
quan dén de lai luAn vàn.
- Pbirong pbàp nghien cuu ehhib cùa luAii vàn là plurofng pbàp két liop
phAn licb vói long bop, kèì bop logfc vói l i d i su. plurong pliàp ibò'ng ké.
5. Dóng góp eiia luan vàn
- LuAn vàn góp phàn làm sàng lo quan niem ve sue khoé, vai liò

siìe

khoè, plurong pbàp rèn luycn sue khoc cùa Ho Chi M i n h .
- Dua ra mot so giài pbàp nAng cao sue khoè de gòp phàn xAy dung et)n
ngiròi mói ò nuóe la.
6. \^ nghìa ly luan va tiare tién cùa luAn vaii
- Góp phàn vào vice nghien eùu l u luóng Ho Chf Nbnb ve con ngiròi, vò
sue khoè gàn vói vice xày dung con nguòi mói.
- Luan vàn eó thè dùng làm lai lièu tliam kbào trong nghien eùu va giàng
day ve con nguòi, ve plurong jiliàp rèn luycn sue khoè ó càc tiuòng l);n hoc va
cao dang, dae bici là càc Iruòng Ihc due thè thao va Iruòng y.
7. Ket eau eiia hiàii vàn
Ngoài plifin mò dÀu, keì biAii, daiih muc tài lieu Iham kliào v;i phu lue.
luAn vàn duóc kèì eau làm 2 clnrong, 4 lièi


NOI DllNC;

Chuong I

QUAN NIÉM VE SUfC KHOE CUA HO CHI MINH

1.1, Qiian niem ve nói dung va vai trò sire khóe cùa Ilo ( hi Minh
1,1,1. Quan niem ve hdn chiù site khóe cita Ilo Chi Minh
Truóc kbi di sAu xeni xcl quan nièm ve sue khoc cùa Ho Chf Minh,
cbùng lòi xin duoc diém qua mot vài cpian niem ve sue klinc \\ nhién ben (punì
tói quan nièm sue kbòe cùa Ngirói.
Triróc kia, óng clia la thuòng tpian nièm ve sue kliòe rAÌ giàn di, moc
niac, dà de cAp dèn sue khóe thè lue cùa con nguòi. Cliàng Iian nhu "siie dìii
vai r6ng*\ " tuoi muòi bay bè gay sùng IrAu", 'ìròng elio ehàn cung dà ménV\
"klióng ó'm khóng dau làm giàu niAy elióc" ...
Nhà danli y cùa Vici Nam the ky XVIII - Hai Ibuong Làn ()n^ Le llùu
Trac dà quan niem ve sue kbòe nhu sau: "Thè chat va linb thàn luón luòii
kliang kicn ma lAn huóng bèi tuoi tho, ngoài tram tuoi mói eó thè clièr' |6U
52J. Tu luóng này cùa Hai Thuong Làn Oiig dà the hien e;'eli xeni xét sue
kbòe cùa con nguòi trong mói quan he buu c(t giùa thè cbài va linb lliàn.
Theo quan diém cùa chù nghìa Màc-Lcnin, con ngiiòi là mot ihuc thè lu
nhién - xà boi, là su kèì bop bài hoà giùa cài sinh vai va cài x^ boi. Do dò. càc
nhà sàng lAp ra chù nghìa Màc-Lènin luòn quan lAm i.\(:n vAn de con nguòi,
mong muón xAy dung mol xà boi lòi dep ma ò dò con nguòi (bKve gi.'ii pht'tng
loàn dien va liièl de, con nguòi eó diéu kièn de pliàl trién eà ve mal thè chat va
linb lliAii.
Trong làc phAm Tu hdn, Càc Màe dà phàn Ifeli: su hòc lòt cùa <"N IH dòi
vói sue lao dòng cùa nguòi còng nlian làm Ihuè khóng ehi bang càdì tàng


10

cuòng dò lao dóng ma con kéo dai ngày lao dóng. V i muc di'cb tao ra iigày
càng nbiéu già tri Ihang óu, loi nluiAn, nhà tu bàn vài kièt eà Ihé lue va trf lue
cùa nguòi còng nhAn. Càc Màe vièì: ' T u bàn khóng bao giò quan lAm dèn sue
kbòe va luòi Ilio cùa nguòi còng nhAn, nèu xà bòi khóng cuòng bàcb nò pbài
quan l A m " [39- 394].
À n g ghen trong tàc phAm Chóng Day - rinh dà pliAn ti'cb ành biròng lièu
ciré cùa su phAn còng lao dòng trong xà bòi tu bàn do che dò so luìu tu nbàn tu
bàn chù nghìa sinh ra dà dàn tói su pliàt trién pliièii dien ve thè eliAÌ va linh
thàn cùa con nguòi: "Ngay su pban cóng lao dòng lón làn Ibu nbàt, lire là su
làch ròi giùa Ihànb ibj va nòng lliòn, dà dAy dAn cu nòiig tlión bang mày ngbìn
nàm vào vòng ngu tói, con nbùng nguòi ó tbànli Ibi ibi mòi nguòi dèu hi nò
djcb bòi cài ngbé thù còng eà ibé cùa minh. Nò dà tlui lièu cài co so pbàt
Irién tri lue cùa dAn cu ó nóng thón, va ccif so pluìl tiién thè Ine eiia dan cu
thànhlhr[38-403].
Lenin cùng dà pbè phàn su phAn còng lao dòng l u bàn chù nghìa dà làm
cho con nguòi bi nbò he, hi Ihoài hoà. Nguòi ehi ra ràng xà boi cong san ehù
nghìa ma giai doan IhA'p cùa nò là C N X H se lao diéu kièn de luìiig cao sue
khoé cho ngiròi lao dòng. Lenin dà coi sue khoè cùa nguòi càn bò va cóng
nbàn Xò viét là tài san cùa nhà nuóe va xà bòi mói.
K é thùa nbùng tu luóng Iruyèn tbòng cùa dAn toc la ve sue khoè va pbài
trién càc quan diém co bàn cùa chù nghìa Màe - Lenin ve con nguòi, Ho Chi
M i n h dà dua ra quan nièm ve sue khoè rAÌ giàn di va de biéu nliung lai cbua
dung cà mot nói dung ròng lón, nèu bài duoc bàn cliAÌ còl lòi cùa vAn de.
Trong bài Site khoé va the due, vici sau ngày Càcb mang lliàng Tàm tbànb
cóng (27/3/1947), Ho Chi M i n h dà dua ra mot quan nièm eó linb ebuAn mire
ve bàn chA'l sue khoè: "Ngày nào cùng lAp^kbi biiyet Imi tbóng, linh llifìn day
dù, nhu vAy là sue khoè'' [43- 212J.


Sue khoé trong quan nièm cùa Ho Chi Minh là bao gòni su lành manh cà

ve the chat lAn linb thàn. Quan nièm này eó tinh khài quàt cao va rat hàm
xùc.Theo Giào su Dò Nguyèn Plurong - Bó iruòng Bó Y le, nói dung quan
niem ve sù'c khoè cùa Ho Chi Minh boàn loàn tbòng nbàt vói dinli nghìa ve
sue khoè cùa tó cliùc Y tè lliè giói (World heallb oigani/alion - W H O ) trong
Tuyén ngón Alma Ata nàm 1978: "Sue khoè khóng ehi là kliòiig bcnb tal. ma
con là trang ibài thoài mài ve lAm bón, ve thè xàe, ve xà b ò i " [61 - 32].
N h u vAy, Ho Chi M i n h dà dua ra mot quan nièm day dù ve bàn chat cùa
sire khoé. Quan nièm dò pini bop va gÀn gOi vói quan nièm ve sue khoè cùa xà
boi duong dai. Su so sànb ve phuctng dien l i d i su' elio pliép ebùng ta dàiih già
quan niem ve sire khoè cùa Nguòi mot eàcli kliàch quan, dùng dàn.
Co the nói, quan nièm ve sue khoè cùa Bàc ngày nay vfui g i ù nguyèn già
trj, khóng chi rièng cho Vièt Nam ma cho eà cóng dòng nhAn Ioai.
Sue khoè bao goni cà thè chA't va linb thàn, vói nói hàm ày va kbi cbùng
ta xàe dinb con nguòi là nguón lire pbàt trién Ibi cung eó thè nói duoe ràng:
*'Sùe khoè là nguòii lue phàl Irién". Ihrn Ihe nùa, dal Irong su so sànb vói eàe
nguón lue khàc nhu: tài nguyèn lliièn iibièn, khoa hoc-còng nghè, von... ihì
con nguòi lai chnih là yéu lo nói sinh, là nguón lue quan Irong va cpiycl diiih
nbàt.
LI,2,

Quan niem ve nói dung site khoé cita Ilo Chi

Minh

Quan nièm v6 nói dung sue khoè cùa Ho Chi' Minh lìifiu- he), thó'ng nlìàt giira hai yen lo: ihcelià't

va tifili llian. Diéu này thè hien trong

quan nièm ve bàn cliA'l sue khoè cùa Nguòi ma chùng ini dà phàn Ifeh ò muc

( l . l . l . ) Theo Ho Chf M i n h , mól iiguói khoè manh khóng chi d^ lliAn thè
eiròng Iràng ma linb ibAn pbài thoài mài, lành manh. Nguoe lai, linb thàn eó
lành mnnh ibi co thè mói khoè khofui. Co thè khoc manh là dièii kicn de con
nguòiphàl trién ve tri lue. XuAl phàl tir quan nièm ve sue khoè nliir ticn, lr(Mig
Thifgiti

Hai Ughi Quan y lliàng 3/1948. Ho Chi Minh dà càn dàn: nguòi thày


12

thuòc chàng nbùng eó nbièm vu eùu chùa bèiih lAI ma enii pbài iiAng dò linb
tbttn nbùng nguòi óm yeu. Quan diém này cùa I l o Chù Tich ve sue khoè lioàn
toàn nbàt quan vói quan nièm ve sue khoè ncn trèn cùa Nguòi. Co Thù tuóng
Pham Vàn Dóng cùng cho ràng: sue khoè cùa con nguòi bao goni thè chat,
lliÀn kinh va linh IhÀii: 'Thài là C(ÌII nguòi khoè manh, con nguòi bióu luón san
sàng. San sàng nghìa là lue nào cùng sung sue, co ibé tòt, thàn kinh tòt. linb
thàn tòt. Sue khoè là nhu vAy. Chùng ta phài Iiiéu sue khoè day là sue khoè
cùa co thè, sue khoè cùa linb lbÀn''|63-l851.
Hai là, sue khoè gàn lièn vói cuòc song lao dóng, gàn vai mot nep song de|x
Tir xira, òng cha ta eó cAu: " À n duoc. ngù duoc là l i è n ' \ coi dAy l:i mot
lièu chuAn cùa sue khoè con nguòi. Dói vói Chù ticli Ho Chi M i n h , iiuan niem
ve sue khoè cùa con nguòi khóng chi dùng lai ó: àii, ngù, sinb boat ma con
gàn vói boat dóng. Sire khoè - lao dòng - làm vièe là nhung yèu lo lluun sau
vào cuòc song bang ngày cùa Nguòi:
"Àn khoc, njL^it ngon, làm vice khoc
Triin nìà nlnr thckcm gì lien "

145-5^]

Trong tu tuóng cùa Ho Chi M i n h , sue khoè gàn vói niòl nèp song dep,
Ihanh dam, yèu lao dòng, boa nliap vói con nguòi va tu nbièn, huóng lói boat
dòng Ihuc lièn lao dóng san xuA't. V i vAy, quan nièm cùa Nguxri ve sue khoè
con bao góm càc yéu lo: sinh boat vAl chA'l vùa va dù - ' ì u cung Ibanli d a m " ;
trang thài linb thàn thanb Ihàn, sàng suoi - "tiiili IbÀn sàng"; huóng tói lao
dòng bùu icb - " l o su ihung dung" de huóng su song làu dai - "nbat nguyèl
Iruòng". Theo Ticn sì Le Quy DUÌ:: " C O le kliòng eó mól quan nièm nào trae
vici h(tn quan nièm lièn cùa Ho Chi Minh ve sue kboi'^ trong (bè gi(Vi nhiui
sinb..." |3-83|. " T u cung thanb dam, linb thàn sàng", dAy khóng ehi là mot
phong càch song "lào ihuc", mot nèp song dcp cùa rièng Ho Chi M i n h ma con
là mol ti iè't ly song dal ra cho moi nguòi trong (bòi dai ngày iiiiy.


13

Da là, sue khoè cà nhAn gàn lièn vói sue khoè cóng dóng - Quan diém
sue khoè loàn dAn, sue khoè còng dóng.
Ho Chi M i n h cho ràng con nguòi là góc cùa moi cóng vice. V i vAy. suol
cà cuòc dòi, Ho Chi M i n h phAn dàu cho muc tiéu giài phòng dan toc, giài
phóng xà bòi va di dèn giài phòng trièt de con nguòi. Su nghiep eàeli mang
giài phóng dAn toc cùa Ho Chi Minh khóng nàm ngoài mól muc dfch cao eà là
giành lai quyén song, quyén tu do, hanh phùc elio nliAn dAn. Sinb thòi. Bàc e('>
mot boài bào lón là làm sao elio dAÌ nuóe diroc dòc lAp, iiliAn clan diroc Ani no,
ai cung co cam àn, ào mac, ai cùng duoc hoc bànli. Nguòi dae bici quan lAm
dén vAìi de sire khoè cùa toàn thè dAn toc.
Nbùng nàm dÀu Ibc ky X X , Nguòi dau xót truóc cànb nliAn dan la bi Ihue
dàn Pbàp doa day, bóc lòt làn khóe cà ve mal linh lliàn va Ihé xàe. Trong làc
phAm nói lièng Iian ón che dò (hitc dàn Phitp, vièt nàm 1925. Nguyèn A i
Quóc - Ho Chi M i n h dà lo cào che dò llurc dAn Phàp nói rièng, che dò ihue
dAn nói chung **dÀu dòc linb ihAn va thè xàe" nbàn dAn tliuóc dia bang "ruou

con va lliuóc phièn" nhàm miie dfch huy lioai sue khoè cùa nói gióng eàe tiàn
toc bàn xù, nói gióng Vièt Nam.
T u nbùng ngày dàu sau Càch mang tbàng l à m . I l o Chi M i n h dà lièi sue
quan lAm déìi sue khoè cùa mói nguòi dAn, sire khoè cùa loàn thè dan lóc.
Nguòi cho ràng: " M ó i mot nguòi dAn yéu ót, tue là cà nuóe yéu ót, mòi mot
nguòi dAn khoé manh tue là cà nuóe khoè manh... dAn euóng ihì «piòe Ibinb"
[43-2121. N h u vAy, sire khoè cùa cà nlian là mot bò phàn cùa sue khoè còng
dóng, mòi nguòi khoè manh cà dAn toc se khoè manh. Nguoc lai, kbi cóng
dóng khoè manh, kbòng bènh lAl ibi mòi nguòi cung khoè manh, thoài mài,
kbi dAn toc pbàt trién dÀn dén dòi song cùa con nguòi óuac nAng cao. tao diéu
kien de nguòi dàn iiang eao sue khoè. Xà liói càng phàl Irién ibi mòi eà iiliàii
liép nhAn dirgc ngày càng nliiéu nhùng già tri vAl eliAt va linh ihrìn do xà hòi
dò dàp ùng. Ò dAy, Ho Chi M i n h dà dal mói quan he giùa sue khoé cà nliàn


14

vói sue khoè xà bòi, sue khoé còng dóng trong linb tbòng nbàt va bièn chùng.
NhAn lliùc duoc sAu sàc diéu do, cho nèn tu càc bòi ngbj càn bò eao cap dén
càc cuòc tbàin hòi, gap gó va nói chuycn vói nhAn dAn eàe dia pliucyiig, l ù
n j n g tbó.ì dén Ihàiih Ibi, tir Iruòng hoc dén dcm vi quAn dói, l ù dóng bào mién
nùi dén dóng bào r.iién xuòi. Ho Chù Tich thuòng xuyén nhàe nbò nhAn dAn:
ebani nom sue khoè minh, sire khoè già dinb minh, sue khoè ca quan minh.
Dói VÓI Nguòi, sue khoè cùa mòi cà nhAn là mot bò phAn khóng làch ròi cóng
dòng. Song sue manh cùa còng dóng lai góp phÀii tàng cuòng sue manh cho
m ò i cà nhAn. Nguòi viét: ' T u y luòi boi già, nhung vi nuóe la tré. dan la tré elio
nén linh IhAn va lue luang lòi vàn Ire" [45-2131.
Quan diém sue khoé toàn dàn, sue khoè còng dòng cùa \\6 C1if Nbnli eón
duoc coi là mot nbièm vu quan trong cùa càch mang, là mot Irong nbùng yéu
tó quan Irong nhA't lluie day su nghiep " g i ù gin dAn ehù, xAy dung nuóe nhà,

gAy dòi song m ó i " . Dò cùng chinh là ibé bièn chù nghìa nban vàn cao cà trong
tu tuóng Ho Chi M i n h .
Ngày nay, sue khoè toàn dAn là mol muc lièu eó y ngliìn ehién luf^e. Tri
tue là tài san quy nhA't cùa moi tài san va chinh sue khoè là mot lièn de càn
thiét de làm ra lai san dò. Theo Tò ehùe Y té thè giói, sue khoè toàn dAn là
mot trong nhùng yéu lo càn ibièì cùa mói còng dóng vàn minh vh tnong Irung
cho mot Irong nhùng nguón loi quy già nbàt de tao ra moi nguón loi giàu eò
khàc. V i vAy, quan diém trèn cùa Ho Chi M i n h kbòng ehi eó già tri irong hién
lai ma con eó già tri eà ò tirong lai.
min là, de cao sire manh linb lliÀn, coi Hong sue manh y chf.
Là mot nguòi rat ihue lièn va duy vai, nhung Ho Chi M i n h dà dànli già
cao yéu tó tinli lliÀii, y ehi. I l o Chi Minh quan nièm ve sue khoè là su kèl ln/p
bài hoà giùa hai yéu lo: thè cliAt v;i linh lliÀn. chùng là diém Ina, bò xung tbùe
diiy lÀii nbau, nhung irong nliiéu Iruòng bop, Nguòi lai liét sue eini Hong i\vn
SU khai phóng, lành manh, phong phù, cùa dòi song linh ibÀii ngay cà kbi ma


15

diéu kièn va cuòc song vài chat con co nbùng giói ban khó khan. Tàp \\MI
trttng

nhgt

ky rNliAt k y trong

lù) dà thè hièn dn(re

Ngitc

sue r i ; u i h linh Ib;1n. sire

manh y c h i cùa nguòi ehién sy còng san - Ho Chf M i n h . Trèn UM\]Ì

h\\\ (Tip \\\o

này là I r n h ve hai tay hi xiéng cùng bón cAu Ibo, duoc N a m I làn dieh nhu sau:
"Ihàn

ihc ó' Irong

lao,

ì iniì ihàn ó ngoài

hfo:

Miion

ncn su nghiep

lòfi,

Tiffh tlìàfì eàffi^ phài ( T r o n g k b ò t h o trèn, c h ù n g la IhA'y nói lèn m o t boàn cànb, m o t con n g u ò i .
H o à n cànb thì dcn l ó i , nàiig né. C o n nguòi ihì m u ó n thoài liorm e;nib, vuol l i n i 1
thè. H o C h i M i n h noi lèn mot su tliAt: chàp nhAn mot Ibiie lai don diiy eùa thaàn
Ihé (lliAn thè ó I r o n g lao) n h u n g lai boàn loàn ehù donj,' \ è l i n h thrin ( t i n h i h ;àn
ó ngoài lao). 0 dAy, thè hièn bai k h ò n g girili dói làp: I r o n g Ino \ n ngoni lao.
q u a n he giùa nhà lù va nguòi t u , quan he giùa IhAii thè va t i n h thrin I r o n g b;iii

IhAn n g u ò i l ù . N g u ò i lù ve m a l lliAn xàe hi càm tìi, do;i day, n h u n g k b ò n g ( l i i u
g i a n i h à m t i n h thàn. u r g i à i pli('>ng t i n h lliàn inình k l i ò i nhà tìi. I ình lliàn n g u o i
l ù vfui t u d o , k h ó n g gì g i a m hiìm duoc. Bòi le, m u ó n làm nèn su n g b i è p l ó n
phài eó t i n h thàn l ó n . l i n b thàn \iu\ sé làm nèn su n g h i e p \ón. N g u o i ehién sy
c ò n g san I r o n g giaii lao, doa day thì 'Minh thrin càng pbài e:io" de c b i è n Ihàng
ké t h ù , ehién l l i à n g iigue l ù .
T r o n g Ngite

ttung

nhói

ky hièn t u o n g " t i n h ibrìn lai ngnc n g o n i ' ' (bidc

the hien ò n b i c u bài lh(t khàc. Càc nhà n g h i e n eùu vàn hoc " t u d o ' xuAÌ bièn l ó i 1 3 làn t r o n g lap t h o này, i\ó elifnh là ''cuòc vuol ngne \'è
l i n b l l u ì n " . D i r ò ! góc dò eùa de t à i , c b ù n g tói x i n bò sung: ehfnh siìe i m i n l i VWA
l i n b thrin, y chf dà g i ù p H o Chf M i n h v u o l lèn trèn boàn ei'uib song lù day de
i r ò ve su ung d u n g , tir l a i , day lae cpian: ''Niinò-i
iràng

nlióin

khc ci'fa ngdffì fihà lìnf^ [ 4 2 - 2881.

fii^ani fiótii^ .\oi n\uu)i t no .\o


16

Chùng tòi xin minh boa bang mot bài tho khàc trong lap tho Mhàt ky
trong hi de làm sàng lo hon nbàn dinb: Ho Chi Minh de cao sue manh tinh
thàn, coi trong sue manh y chf - Bài tha Tir cà nguyét lièu (F^ón tbàng rói),
bàn djch cùa Nam Tran.
Trong bài tho này, Ho Chf Minh dà phàn ành cuòc song eùa nguòi lìi, dò
là cuòc song kbòng phài cùa loài nguòi, là cuòc song hoàn t(ìàii dói làp vói
cuòc sò'ng cùa con nguòi, huy diet già tri cùa con nguòi: "Tu nguyèl plii nliàn
Ioai sinh boat" (Song khàc loài nguòi vùa bón lbàng).Horui eành song dò Ih
nguyèn nhAn làm cho IhAn thè nguòi ehién sy còng san bj huy lioai. Tinli chat
phi nhAn cùa boàn cànb dà i\^n lói Inili cbAl phi nliAn eùa hình bài: ràng riing.
toc bac, ghè lo, gay dcn nhu quy dói...Nhung sue manh tinh Ihàn, y t lif ena
nguòi ehién sy cóng san dà ehién tbàng boàn cànb Ay:
" Kicn ni va nlìàfì noi,
Khóng chiù liti mot phàn
Vàt clìàl Iny don kho
Khóng fì(fo fìf'ffìg lifth tlìàfì. "

1-12 .^HK]

Theo quan diém cùa chù ngliTa MàcLènin, y thùc, linb thàn chiù su quy
dinb, quyét dinh cùa vAl cbAÌ. Song, y thùc eó tfnh dòc làp tuong dói. làc dònp
trò lai vAt chA't. Ò dAy, thòng qua nhùng Irai ngliièm eùa ehfnh minh Ilo Chf
Minh dà cho chùng la thày su làe dòng Ifeh eue eù;i yèn lo lình IbÀn doi vtVj
diéu kien vAt chA'l. Nguòi dà thè hièn sue manh eùa tinh Ibfin, y cbf trong dien
kicn va cuòc song vAt chat con khó khan. Vi vay, tu luóng trèn eùa Nguòi
khòng bé dói lAp, niAu tbuÀn vói quan diém eua dui nghìa Màc-Lènin ve mòi
quan bè giùa vAl cliAl va y thùc, lón lai xà bòi va y ibùe xà bòi.
Tom lai, quan niem ve nói dung sire khoc cùa Ho Chf Minh là su kèì bop
bài hoà giùa thè chAÌ va tinh IbÀn, sue khoè cà nban Wn sue kh(^è eòng dong,
sue khoè con nguòi gàn vói tu nhién, vói lao dóng, vice làm; de cao sue manh

17

tinh thàn, coi trong sue manh y chi de vuon tói nhùng già tri cao dep cùa nhAn
Ioai va vTnh bang cùa cuòc song.
LI.3,

Quan niem aia Ho Chi Minh

ve vai (fa site khóe

Trong quan nièm cùa Ho Chf M i n h , con nguòi - sire khóe là vón quy
nbàt, trò Ihành mot già tri thièng lièng. Ho Chi Minh dà xàe dinb sue kbòe con
nguòi nhu là mot già tri cuòc song, già Iri xà bòi dfch llurc, khòng ehi eùa mot
cà nhAn ma là cùa eà cóng dóng. Già tri sue khóe lluiòc ve '\sò bùu" cùa con
nguòi, hoàn toàn khòng xa la va ò ben ngoài nò. Trong ibang bAc già tri cuòc
song ó Viét Nam, sue kbòe thuòc vào nhóm uu lièn. Co thè, vói mot nguòi nào
dò, tién bac, danh vong, cùa cài, dia vi... duoc de eao, nhung dói vói cpti'ing d;ii
quÀn chùng lao dóng, nhùng lliù dò chi xèp ó hàng lliù yèu so vói sue khoè.
Sue kbòe là vó già va nghicb ly lai chinh là ò elio nò khóng vò bau ma lai là
bùu ban, buóc con nguòi pbài bièi quy Irong va giù gin. Dù là ai, làm còng
vièc gì, ó bài ky ITnb virc nào cung cÀn dèn sue khòe. CbAl luong va bièn qua
còng làe phu Ibuoc rA'l lón ò sue khòe, ó bang thài Ihé cliAÌ va linb Ihàn. Ò mot
so ITnb vue boat dóng, càc tièu chuÀn bào dàm ve sue khòe duoc dna ra nhu là
nhùng nguyèn tàc nghièm ngàl, phài phiie lùng; trang thài thè chAl quyét dinb
nàng lue thich ùng va khà nàng chiù dung eùa mòi nguòi. Ho Chf M i n h rat
quan tAm dén sue kbòe con nguòi, chinh vi hon ai bèi, Nguòi biéu rò sue khoè
là mot trong nhùng nhAn tó quyét dinh tbàng lofi cùa su nghiep càch mang. Ho
Chi M i n h nhAn manh: " G i ù gin dAn chù, xAy dung nuóe nhà, gay dòi song

m ó i , vièc gì cùng càn eó sue khòe mói làm Ihànb còng".[43 - 2121
Theo N g u ò i , sue khòe là mól trong nhùng dicu kièn quan trong de lao
dong san xuA'l l ó i , cóng làc va hoc lAp lòi. Ho Chf Minh nliAn manh: sire càng
kbòe Ibi lao dòng san xuAt càng tòt, nàng xuàl lao dòng càng cao, càng làm ra
nliiéu cùa cài cho xà bòi.
Sue kbòe cùa con nguòi là mot neuón lue lón làm giàu llièin eùa cài vai
chat va tinh IbÀn cho xà bòi. Dòng chi Pham Vàn Dóng cùng dà nói: mói

TnUNl-TAMVHÓN':T:N.;^nl'V:fM'

V^.Ì:^

m


IH

n g u ò i V i c i N a m co sue khóe l ò t , bài boa cà ve thè chat, t i n h tliÀn m ó i eó thè
hoc tap, lao d ò n g va ehién dàu tòt de xAy d u n g va bào ve T ò q u ó c X F I C N .
D à n g c ó n g san V i è I N a m dà khàng d j n l i : " Su euóng t i à n g ve thè eliAI là nini
CÀU cùa bàn thàn con n g u ò i , d ó n g thòi là vón q u y de tao ra tài san t r i lue va vAI
c h A t c h o x à b ò i . " [ 14- 3 0 ] .
N g a y sau ngày Càch m a n g tbàng T à m Ihàiih c ó n g . Ho C h i M i n h dà nliAii
thùc vai trò l ó n lao cùa sue khòe: *'DAn c u ò n g lliì quóc i b i i i l i ' ' . T r o n g l l i ò i k y
lành dao loàn D à n g loàn dAn tién bànb cuòc k h à n g ehién I r u ò n g k y gian k h ó ,
k h ó k h a n c h ò n g Ihue dAn Phàp xAm liroc, C h ù tich H o Chf M i n h dà y thùc m o t
càch sAu sàc r à n g : **Sùc khoè cùa càn bó va nliAn dAn duoc d à m bào i b i l i n b
thàn càng hàng bài. T i n h IbÀn va sue khòe dÀy dù Ihì kliÀiig ehién càng nhièn
tbàng l o i , kiè'n quóc càng mau tbànb c ò n g . " 146- 8 8 | .
' I r o n g cuòc k h à n g ehién này, nliAn dAn ó bAu phutoig va eàe v ù n g lir d o .

nhA't là n h ù n g n g u ò i lao d ò n g cÀn co sue khòe de san xuAt ra nliiéu l u o n g llurc.
Ihue pbAni, c ò n g c u , vài vóc, quÀn ào...nhàm d à m bào dòi song va eiin;» cAp
elio l i é n t u y é n vói l i n h ihÀn: *'lliòc k h ò n g l l i i è u mot cAn, «pian k b ò n g i b i é n m ò i
n g u ò i ' \ Càn bó va ehién

sy cÀn co sue khòe ve Ihé cliAl. sue m;uib ve l i n b

thàn de tàng c u ò n g nàng lue va d ù n g kbf t r o n g c ò n g tiìc, ehién d à u . C o sue
k h ò e t i n h IhÀn mófi pliA'n cliA'n, lae q u a n , yèu d ò i , hàng bài làm i r ò n ngliTa vu
v ó i nuóe, v ó i dAn. D e d ó n g vièn thanb, tbiéu n i è n , d ó n g bào va ehién sy eà
nuóe ra sue rèn l u y è n sue khòe luróng l ó i feh q u ó c , l o i dAn, t r o n g biie t l u r e ; ù n
an Q u ó c b o i , C b f n h p h ù , càc doàn Ihé, càn bò, càc eii pini lào... cliùe tho I l o
C h i M i n h 6 0 t u o i , N g u ò i dà vièì vói t i n h thàn day lae q u a n : " V e phàn l ò i , l ò i
x i n bào cào v ó i ehién sy va d ó n g bào ràng: 6 0 l u ò i c ù n g con tbanh nièn cliàn.
T ò i vÀn dù l i n b IbÀn va sue kbòe de c ù n g ehién sy va d ó n g bào d;ìnb cbiói giae
Phàp, tranh lai dòc lAp va t h ò n g nliAÌ tbire su elio lo q u ó c . bO|-» sue v ó i eàe
niróc ban de g i ù g i n dàn chù va thè g i ó i hoà b ì n h " \i5-

6()|.


19

Trong cuòc khàng ehién chóng M y eùu nuóe, Chù tieb Ho Cbf Minh rat
quan làm dén sue khòe cùa toàn dAn, tao tién de làm nèn sue manh long bop
ve vAt chAt va tinh lliÀii cùa cà dAn toc, dàm bào ehién lluing de ipiòe My. lai
Dai bòi Dai biéu toàn quóc Doàn thanb nièn lao dóng Vièt Nam, Nguòi nói:
*Thài rèn luycn IhAn thè cho khòe manh. Khoè manh ibi mói eó dù sue de
tham già mot càch dèo dai, ben bi nhùng còng vice feb nuóe loi dan" |47264J. Nàm 1966, de quóc M y ngày càng leo Ihang mò ròng ehién tranh xAm
luoc ò cà bai mién Nam- Bàc niróc ta, lai dai bòi toàn mién Bàc nhùng d(tii vi

va cà nbàn lièn tién Irong phong trào thè due , thè thao yèu nuóe eliòng M y
(tbàng 3/1966), Tliù tuóng Pham Vàn Dóng dà chuyén lòi càn dàn eùa Bàc Ho
lói càc dai biéu: pbài làm elio dàn lóc la eò sue khòe tòt, eó linb IhÀn lòì, de
ehién tbàng de quóc M y .
Chù tich Ho Cbf Minh dà nhìn thày vai Irò lòii lao eùa sue khóe tn>ng su
nghiep eùu niróc, bào ve Tó quóc, xày dung xà bòi mói. V i thè, trong hoàn
cànb dA'l niróc " n h u ngàn cAn lieo soi l ó c ' \ vói lÀm nhìn xa Iròng ròng. I l o Chf
M i n h dà nèu lèn mot vA'n de eó Ifnh quóc sàch: phài nang cao sue kbòe elio
toàn dàn. Nguòi dà ky nhién sàc lènb lièn quan dén vice bào ve sue khoè cho
nhAn dAn. (xem Phu lue 1). De cao sue kbòe, chi rò vai irò eùa nò trong còng
cuòc khàng ehién va kièn (pióc, irong nbùng bài viél, bnói n('>i ehnyen, bue
tbu, bue dien cùa Ho Chù l^icb gùi càc quan kliàch quóc le, CÀC lo ehiic doàn
thè, chinh dàng, càc eà nliAii, dóng bào, lòi eliùc sue khòe Ihuòng duoc Ngiròi
dal ó vi tri uu lièn. Dèn lliàm nhAn dAn, càc don vi bò dòi, eàe nhà mày.
iruòng hoc... diéu dÀu lièn I l o Chi Minh chù y i\(:n là sue khóe eùa tàp tlié va
cà nban. Kbào sài 12 lAp Ho Chf M i n h , loàn tàp

(Nhà xuàl bàn Chfnb tri

Quóc già. Ha N ó i , 1995,1996) eò tói 445 lan Nguòi {\\\ny!, e l i ù ' \ ù e kbòe".
VA'n de sue khòe trong tiém tbùe va boat dòng cùa I l o Cbf M i n h dà duoc
nAng lèn lÀin vàn hoà. Sue khòe eò y ngliTa dói vófi mòi nguòi, mòi già (bnli,
mòi quóc già va loàn nhAn Ioai. Muón eó duoc sue khòe tòt, dàp ùng nhu cÀu


20

pbàt trién kinh té- xà bòi cùa dal nuóe cÀn eò plurong |)b;ip rèn luyèn. Ilo Chf
M i n h dà dua ra nhùng giài pbàp nhàm bièn tbirc hoà quan nièm ve sue khóe
cùa chinh minh trèn quy mò loàn xà hòi.

1.2. Q u a n nicin ve rcn hiycn sue khoc cùa Fio C h i M i n h
L2,L

Rèn luyen hdn

linh

Khòng chi nèu ra càc tpiaii nièm ve nói dung sue khòe, vai Irò cùa sue
khòe, Chù tich Ho Cbf M i n h con dira ra nbùng pliucrng phàp quan trong de rèn
luyèn sue khòe.
Trong quan nièm ve sue klioé cùa minh, Bàc thuòng

nbàn manh con

nguòi khòe manh là con nguòi eó *'kbf liuyèì liru thòng, tinh thàn day dù.''
*'Khi buyè't liru

lliòng'' tue là eó mot ect thè khóe manh, nhung mòi nguòi

khóe manh, eó sire khòe, Iheo Ilo Chi Minh con ean ph;ù eó *'linh thàn day
dù". Chùng lòi lini tliAy ó Ilo Chi Minh quan nièm ''Tinh IhÀn day d ù " là mòi
y chf Ihcp, mot linh tliÀii tlièp. Vice lòi luyèn tinh lliÀii, y elif ehfnh là mól
trong nhùng pbuong pbàp rcn luyèn sue kbòe cùa Nguòi.
Cuòc dòi boat dòng càch mnng ràì nlùéu Irò ng.ii ebòng iiiù. h;io gliénb
tbàc, biém nguy, cÀn phài eó iighi lue, y chi, sue lue de hoàn tbànb. Dòi vói
Ho Chf M i n h , trong nhùng khó khan, gian khó, Nguòi vàn kièn liì va nhàii
nai, tinh thàn vàn vùng vàng, vÀii rèn luyèn de linh lliÀii ngày càng tlièm hàng.
Ò Nguòi eó mot quan nièm pbó quàt, ròng rài: kbòng chi là nbùng nguòi
boat dòng càdì mang mói cÀn phài rèn luyèn linh IbÀn, y chf ma ai cùng cÀii
phài rèn luyèn :

'\Só'ng ó Iren dòi ngirói cùng vay
(iiofì fiati fèti Inyéfi tnói lliàfih eótiii"

(42~,^5())

Nhìn vào cuòc dói boat dòng càch mang cùa Ho Chf M i n h , la
thày Nguòi qua là mot lA'm guong sàng ve vice rèn luyèn b;'ui Inih. y chf.
Nguòi hi bc IO phàn dòng Tuóng Giói Tliach cÀm l ù . ngày mang ^.òng, dèm
cimi chàn, ihAin chf co khi tay bi n ó i giAl eàiib kluiyu. eó m;nig vong xieh.


21

Ngiròi phài giài di bel nhà lù này i\cn nhà lù khàc, co kbi di tói "53 cày so mot
ngày". Cho nèn ra kbòi lù, cu Ho thày mài kéni di, chAn yèu di kbòng buóc
duoc. Cu tu nhù : *'Mòt ehién sy ma bi bènh té lliàp Ibi con làm gì duoc? ".
[58-98]. Nhung vói y chi, ngbi lue phi llnróng, Ngiròi dà 'Uàp nhìn vào Ixuig
l ó i ' ' cho mài sàng lai, "lAp di bò, tàp leo n ù i " de cho thuan dòi chàn. Còng
viec luyen lAp dò cùa Nguòi vó cùng khó khan, gi;ui khó, dòi bòi phài co bàn
linb va su quyè't lAm cao. Ho Chi Minh dà dal cho minh mot ebucfiig irình kbò
luyen. Ngày nào, Nguòi cùng lAp, dù dau cùng cu lap, tap di lùng buóc mot va
tap rài déu dan. M ò i ngày mire lAp lai tàng lèn, lAp di thém mot quàng xa hon.
Nguòi dà "tài sinh" cho dòi chàn cùa minh lù ebò hi bai lièi, tuóng chinig làn
phé, vó dung, irò nèn mot dòi cliAn hình ihuòiig; lurii ihè, mot dòi cliAn khoé
manh, déo dai.
Ho Chi M i n h rèn luyen sue khoc bang pbuofng pbàp nhu cliay, di bò. leo
nùi, lAp quyén .... Nhùng còng vièc Ay khóng pbài ai cung de dàng làm dnoc.
No chi eó ò nhùng ai eó bàn ITnb vò song, mot ngbi lue manh me. Nbò qua
Irình rèn luyèn dò ma Ho Chf Minh eó duoc sue khoé déo dai. Co I hù UuVng
Pham Vàn Dòng ké ; " O Liéu CliAu, mùa dòng, mól hóm Inorig l i u o n g Tliàp

Khuc di ngira dao buoi som gap Nguòi tàm trèn song, Trirc^ng luóng (piAii là'y
làm la mot nguòi ò pbuong Nam cbAu A cbju rèi giòi dcn ihé^' [21 - 7 ] ; con thè
giói lùng biét dén "dói cliAn van dàm" cùa Nguòi trong càc Ihòi ky hoat dòng
càch mang. Cuòc dòi Ho Cbf Minh dà cho la nbùng ehàn ly ma chfnb Nguòi
dà due rùl ra :
"Giafì khó khóffg Ini va fi liè'fi lift "

|42-4I()|

Dói vói Ho Chf M i n h thì vice rcn luyèn y cbf, rcn luyèn b;ni ITnb khòng
pban bièl tuoi tàc. Nguòi nói : tuoi cao chi kbi càng eao; tuoi già nhung ehi

khóng già.


22

D e k h é p lai tiéu m u c này, c h ù n g tòi x i n trfcb dàn l ò i k b u y è n cùn N g u ò i
v ó i thanb n i è n . L ò i k b u y è n này k h ò n g c h i là phutrng chAm song d ó i vói tli:uih
nién m a c o n là d ó i v ó i tal cà c h ù n g la :
" Khóffg

eó viec gì khó

Chi' so long khóni^ héfì
Dào nifi va dàp

hiefi

Qnycì ehi àt làm nén ". [ 4 5 - 9 5 ]

1,2,2, Song irong

sqch^ lành

manh

O H o C h i M i n h pbirofng phàp rèn luyèn sue khoc con phài gàn vó{ m ó i
d ò i song t r o n g saeh, lành m a n h , sinh hoat diéu d ò , eó c b ù n g mire. H o Cbf
M i n h rat quan lAm dèn nbùng sinb hoat hàng ngày cùa nhAn dàn. Theo N g u ò i àn
n g ù , sinb boat cùng là mot khoa hoc, cÀn phài hoc, l ì m hiéu va huóng dàu elio
nhAn dAn. Chfnb nhùng yéu lo Uròng elurng n h u viin vai nay lai eó ành luróng rat
lón dén sue khoè, kéo dai tuoi tho, tao nèn càm giàc thoài m à i , de c i m i .
N g u ò i k b u y è n : " C b ó bao g i ò n g ó i k b ò n g . Lue rành vice, thì nèn n g l i i è n
eùu càc vA'n de hoàc Iheo sue m i n h ma tàng già san xuAl. Nlnr thè dà bò ich
c h o thàn thè lai vui ve cho t i n h thàn.
C h ó tàm nuóe là n b i é u qua. C h ó u ò n g nuóe là, c h ó àn qua n o , c h ó n g ù
iruanhiéu" [44-148].
H ù l thuòc, u ó n g r u o u là m o t tè nan vùa l ó n cùa lai hai sue k h o è , n h u n g vi
n h i é u l y d o nò vàn t ó n lai dén tAn ngày nay. H o Chf M i n h dà c h i rò làc bai cùa
r u o u làu d ó i v ó i sue k h o è con n g u ò i . N g i r ó i k b u y è n loàn dAn toc bò t h ò i xàu
co hai dén sue k h o é :
"Dóng

bào non

va nong

khóng sao, nhn'ng nóng fììticn

fid/n

nhicn

thì khóng tot vi :

- RiCo'u nà'n bang }^ao nèn lòfi i^ao.
- Uó'fìg fìlìien

qua.

(itili lìn'(>'fìi^ din sì'i'e khoe.

Ixìn

làn

nótii^ fnói

eììul

thì


23

Dóng hào càn giùp nhau sita chùa kintyc't dieffi dii'

148 242].

Ngày dàu xuAn, truyén thó'ng cùa nhAn dàn ta thuòng nAng ly ruou, mòi

nhau diéu thuòc de ehùe mùng sue khoè, su bình an, diéu lòì lành ... Trong
bài tha Hai chà(Ì96S

- Pban Vàn Càc dieh), Ho Chi M i n h dà thè hièn kbòng

khi ngày xuAn thài tbanh dam, giàn don : khòng ihuòc, khòng ruc;n, nhung lai
tran day sue song.
Bò bùi thuòc, uóng ruou là mot bièn phàp tòt de giù gin sue khoc. Diéu
dò dà duoc Nguòi chù dóng Ihue hièn nhàm bào ve sue khoè:
"Thiióc kiéng, nd/u cil'dà ba fìàin
Khóng bcnh là ticn sui/ng Inyci Iran "

[51 -341 ].

De co sue khoé lòì, theo Ho Chf Minh khòng ehi song Ihanh dam ma con
co su lae quan, yéu dòi, yéu cupe song. Nhùng lue trong tu day gian khó. khi
càch mang gap khó khan, cbùng ta vÀn thày loài lèn ó Nguòi niém lae quan
càch mang. Tàp

tho Ngitc trung

nhgt ky (Nbàt ky Hong lù) là mot bang

chùng chùng minh niém lae quan, yèu dòi, yèu thièn nhièn, hoà dóng vói lliièn
nhién cùa Chù tich Ho Chi M i n h . Bài tho Vong nguyét (Ngàm Trang) là mot

tiéu biéu :
"Trong lù khóng riCg'u, cntig khóffg boa,
Cdfih dcp défu nay khó hilng Iny;
Ngifài ngàfìì Iràng soi ngoài cica so,

Trang nhóm khc eùa ngàffi fìhà tho'".

[42-288]
(Neofi Tfàn die lì)

Thòi ky khàng ehién chóng thirc dAn Pbàp xAm luoc. I l o Chf M i n h ban \ ì
phài lo viec nuóe, viec quAn, nhung Nguòi vàn giành thòi gian elio thièn
nhièn: cànb khuya, liéng suoi chày, vÀng Iràng, bòng hình cAy eò (lui ... dà di
vào tha Bàc nhu nguòi ban hién hoà, tri ky. Phong càcb song eùa I lo Chf M i n h
dà duoc Nguòi long két trong bài tha Sàu tnitoi ha tuoi, v'xcx vào mìia xuAn
nàm 1953, bàn dieh cùa XuAn Thuy :


24

"CInùf

ìiàìfi fììifo'i da kéff già

Sàu ha, fnìniì vàn nghì là dirong
Song (picn thafih daffi fihc
Vice làffì lliàfig
1,2,3, Tàng
song vàt

cuòng

trai

ngifói

ròng ngày dai ufig dnfig "

lao dòng^ tó chii'c lao dòng

|4r>-77|.
hop ly, cai fhién

dòi

chat

H o C h i M i n h dà dua ra mot pbucyng phàp rèn luyèn sue khoé rA'l liièu qua
nùa là : tàng c u ò n g lao d ò n g , lo ehùe lao d ó n g bop l y , cài Ibièn d ó i song vàt
chAt,
T h e o H o C h i M i n h , m u ó n nAng cao sue khòe cùa nbàn dAn. phài bào dÀni
c h o nbàn dAn mot cuòc song no d ù , dù àn, dù màe, diroe hoc liànli. A n , o",
m a c , bue hànli là nhu cÀn l ó i ibièn cùa dòi song con iiizuói, b;'ui d à m va dny l i ì
su phàl Irién t u nhièn cùa va Ihé. V i vAy, sau ngày Càeb m a n g l l i i ì n r T à m
tbànb e ò n g , HO C h i M i n h kèu goi nhAn dAn lAp " h ù gao eùu d ó i ' ' va pbàt d ò n g
" l u à n le v à n g ' \ p h o n g trào tàng già san xuAÌ "lAc dA'l, lA'e v à n g " , bang m o i nò
lue nbanb c h ó n g " d i é l giàc d ò i , d i c i giae d ò T ' de nhàm bào l ó n nói g i ó n g , d u y
t r i lue l u o n g , l à m cho " d à n c u ò n g " , " q u ó c t h j n b " . N g u ò i d ó n g vièn m o i n g u ò i
b a n g bài t i c b eue lao d ò n g san xuAÌ, bòi vi lao d ò n g k b ò n g n h ù n g tao ra eùa
cài vAt chA't de dàp ùng nhu cÀu cùa d ò i song con n g u ò i , m a c o n làm elio con
n g u ò i k h o é m a n h . H o C h i M i n h vièì :
"Do lao dófìg. ni tinh' tàng

théffi

Do lao dóng, site khoc tàng ho'fi "

[48-295J.

H o C h i M i n h elio ràng lao d ò n g làm tàng sue khoé cùa con n g u ò i va
ngiroc lai **sùc càng khoc Ibi lao d ò n g san x u à l càng t ò t " , "sue k h o é càng d ó i
dào, san xuAÌ càng phàl t r i é n " . I l o C h i M i n h dà nhìn tbAy m ó i (pi;ni bè bièn
c h ù n g g i ù a sue khoè va lao d ò n g , coi lao d ò n g là mot t r o n g n b ù n g bièn pbàp
q u a n H o n g de nAng eao sire k h o è cùa con n g u ò i . V i vAy, k h ò n g eó gì ngac
n h i è n k h i H o Chf M i n h biét tal nuóe gàn song, l ò i r u o i i g b ù i i nlnr mot n g u ò i


25

nóng dàn thirc Ibi;. Sau giò làm vièc, Nguòi thuòng di eau cà, làm vuòn. Lao
dòng chàn tay vói Nguòi khòng chi de tbu giàn ma con de rèn luyèn sue khoè,
cài thièn sinb boat, rcn luyèn Inih lir làp trong cuòc song.
Trong quan nièm cùa Ho Chi Minh, sue khoè cùa con nguòi dàe bièl
duoc coi Irong : "Pbài bièì tpiy trong sue nguòi là vón quy nhàl cùa la. Cbùng
ta bèi long ebani sòc sue khoé va su dung thal hop ly sue hio dòng eùa nbàn
dAn la". [49-313,314J. Vi vAy, Nguòi kliuyèn nliAn dàn ta. Irong qua Irình lao
dòng, phài biét su dung bop ly sue lao dòng, Irành su làng plif sue lao dòng.
Nguòi dàe biét quan tàm dén sue khoé eùa phu nù:
"Si'fc ngitò'i eó nhiéu Ioai : eó ihafih fiicn, eó plm ///?. eó ngn'òi tre, eó
figliai già. Tildi plìàn eófig elio hop ly, figtròi khoc liti làfn vice fìàng, fign'ó'i yen
tlii làm vice nhc.
Flìdi dàe biét chù y dén sù'( lao dóng dui plm mi'. Phu mi là dói (pian lao
dóng rài dóng. Pìidi giù gin sue khoc elio pini nù de ehi em lliam già san xuàl
difoelot"

[51-1941

Nguòi kliòng nhùng cpian lAm dén vièc su dung h(tp ly siVe tao dònj: eùa
phu nù, ma con quan lAm dèn vice su dung sire lao dóng cùa eàe ebàu uhi
dóng, coi lao dóng là mòi trong nhùng pliUtYiig lluie giào due rèn luy''Mi. Nguòi
kbuyèn càc ebàu ubi dóng bay chàm lo hoc lAp va tuy sire minh nià lao dòng
cho quen. Trong "Nàm diéu" day lliiéu nièn, uhi dóng, B;ìe khòng quèn càn
dàn càc ebàu pbài "lao dóng tòt". Tai hòi nglii long kèl pluMig trào tlii dua
"Day tot, hoc tòt" cùa Ngành Giào due pbó thòng va su |iham ( 1963), Nguòi
càn dàn càc nhà giào due : "Ve hoc tA|i va giàng day. pbài Ihue hièn tòt
pbuong chàm giào due kèl bop vói lao dòng si'in xuàl. Ve lao dóng. eàii ehù y
lo ehùe cho ihfch bop vói lira tuoi va sue khoé cùa hoc sinh". [50-615]
Nàm 1968, trong l'hit gui càn ho, co giào, thày giàtty nhàn vièti, hoc
sinh, sinh vién nhàn dip hdt dàu nam hoc miri, Nguòi lai nhàe iih'V : eàe eò.
càc chù, càc ebàu phài cìing nbau tò ehùe va cpiàn ly dói song vài chat va linb


26

thàn ò càc tnròng hoc ngày mól tòt hon, tàng eiròng bào dàm sue khoè va an
toàn. Ho Chi Minh cho ràng: tàng cuòng lao dòng, su dung sire lao dòng bop
ly là mot bièn phàp de nàng cao sue khoè. Vi vay, theo Nguòi : "Trong moi
còng vice phài tfnh toàn cAn nhàe càn IhAn. "Thì giò là vàng bac". Phài quyét
chóng thòi bòi bop lu bù, mài thì giò, hai sue khoè ma khòng eó két qua thiét
Ihuc" [49-314].
Trong khi Ho Chi Minh dòng vièn moi nguòi tàng enóng lao dòng. su
dung sue lao dòng bop ly, Nguòi kbòng chi don giàn ngbi lói két tpià lao dòng
ma lao dong nhàm cài thièn va nAng cao dòi song cùa con nguòi, tàng cuòng
sue khoè cùa con nguòi. Dò mói ehfnh là muc dfch cùa lao dòng. Nguòi nèu
rò: viec tàng già san xuAt va Ihue bànb lièi kiem là nhàm làm cho "nhAn dan

no A'm hon, manh khoè hon".
Khi ve ihàm dóng bào tinh Thài Nguyèn va còng nhàn kbu gang ihcp,
Nguòi nói : "Pbài day manh phong Irào tàng già de tu lue, tàng cuòng vice cài
thièn dòi song vAt chat va tinh IhÀn cho càn bò va còng nliAn. Pbài dui y chàm
sóc càc chàu bé ó nhà tré, mÀu giào. Phài dàm bào sue khoè elio eòng nbàn va
càn bò gài" [50-193].
Dói vói Ho Chi Minh muc dieh eùa xà bòi mói là khòng ngùng nàng eai>
dòi song vàt chat va linh IhÀn cùa nhAn dAn, truóc bel là nhAn dAn lao dòng,
dae bièl là ngirói nóng dAn. Nguòi viè't : "Triróc bèi la càn nban rò muc dfeb
cùa vièc tó ehùe bop tàc xà là gì 7 là de cài thièn dòi song nóng dAn, làm elio
nòng dAn duoc A'm no, manh khoè, duoc hoc lAp, làm cho dàn giàu, niróc
manh". [ 48-537].
Nlnr vAy theo quan nièm cùa Ho Chù Tich, de bào ve sue khoè eùn nguòi
lao dòng, cÀn chù y tói nhiéu yèu lo, trong dò vice cài thièn dòi song nguòi lao
dòng là mot yéu tó(|uan Hong. Bài vi, khi dói song cùa nguòi lao dòng diioe cài
thièn cùng eó nghìa là dà góp phàn bào ve va làng cuòng sue khoè elio ho. Nguòi
viét : " Hét sue chàm lo dòi song nbàn dAn. Phài ra sue phàl Irién san xuAt \'ì\ Ihuc


27

hành l i è i k i è m , lai phài phAn phói cho còng bang, bop ly, lùng buóc cài Ihièn vièc
àn, mac, ò, hoc, phue vu sue khoè va giài t r i cùa nbàn dAn. Dae bièl ehù trong càc
vùng l")i ehién tranh làn phà, càc chàu n i ó eòi, eàe cu già yèu va già dinb càc lièi
sy, thuong b i n h , bò d ò i , tbanh nièn x u n g p h o n g " [5 I -482].
Tom

lai,

t r o n g quan n i è m cùa C h ù t i c h H o Chf M i n h , tàng c u ò n g lao

d ò n g , l o ehùe lao d ó n g bop l y , cài thièn d ò i song vài chat duoc x e m là m o t
t r o n g n b ù n g p b u o n g phàp de nàng cao sue khoè cùa con n g u ò i .
L2,4,

Rèn luyétt

thàn thè] luyèn

tàp thè due the

thao

R è n l u y e n thAn thè, l u y è n lAp T D T T là n h à m d e m lai l o i ich cho nhau
dAn, cho dAn toc, do dò duoc H o Chf M i n h rAÌ quan tAm. N g u ò i chù liucvng
phàl trién phong trào T D T F cho r ò n g kbàp, bòi v i , T D I T eó làc d u n g g i ù g]n
va tàng c u ò n g sue khoé cho nhAn dAn.
N g à y 3 0 / 0 1 / 1 9 4 6 , HO Chf M i n h k y Sde lénh sii 14 ve vice ihànb làp N h a
Ihé due T r u n g Uóng vi xét vAìi de thè due rAÌ cÀii Ibièì de tàng sue k h o é q u ó c
dAn va cài tao nói g i ó n g V i c i N a m . N g à y 2 7 / 0 3 / 1 9 4 6 , c ù n g vói vièc ky Sde
lènh

so 3S thiét lAp N h a thnnh nièn va thè due T r u n g u^mp. H o C h i M i n h dà

viét bài Site khoé va the due

n h à m co d ò n g cho vice rèn l u y è n thAn ihé, nang

eao sue khoè cùa nhAn dAn. N g u ò i k b u y è n nhAn dAn ta phài thiròng x u y è n rèn
l u y è n Ihàn thè de phue vu cho su n g b i è p xày d u n g va bào ve T ó quóc. N g u ò i

v i é ì : ''Giù gin dàn ehù, .\ày du'ng nn'óe nhà, gay dòi sofig mói, vice gì (ùng
co sue khoé tnói làm thành
yéu àt, mói mot ngidri
luycn

cóng. Mói

dàn khoc fngnh,

mól nguòi

càn

clan yen ót, Ine là ed

lue là ed mró'c khoc manh.

làp the due, boi bo sire khoc là bdfi plichi eùa mói figniri

niióe

Vày

dati yen

nén

nn'óe'\

[ 4 3 - 2 1 2 ] . V ó i N g u ò i , rcn l u y e n thAn Ihé, l u y è n tàp T D T T phài kèì b o p v ó i g i ù

ve sinh - p h ò n g bènh se eò làe d u n g l o lón t r o n g vice nang eao sue khoé con
ngirói. Chfnb vi vAy, H o C h i M i n h yèu cAu : " C à n phài luyèn l i u y é i i mot eàeli
thiét thirc va ròng kbàp Hong nhAn dAn, gAy m ò i phong trào ihé due ve s i n h " [ 4 9 3 2 1 ] . N g u ò i rAÌ quan lAin dén vièc pli;it trién T D I T , eoi dò là bièn |ibàp phòng