CẤP DƯỠNG SAU LY HÔN THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

LÊ TUYẾT NHUNG

CẤP DƯỠNG SAU LY HÔN THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

LÊ TUYẾT NHUNG

CẤP DƯỠNG SAU LY HÔN THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự
Mã số: 60 38 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. HÀ THỊ MAI HIÊN

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Lê Tuyết Nhung


MỤC LỤC

Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CẤP DƯỠNG SAU
LY HÔN ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.

Khái niệm cấp dưỡng và đặc điểm của quan hệ cấp dưỡngError! Bookmark

1.2.

Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmark

1.3.

Cơ sở xã hội và nội dung điều chỉnh pháp luật về cấp dưỡng
sau ly hôn........................................... Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Cơ sở xã hội điều chỉnh pháp luật về cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmark no

1.3.2. Nội dung điều chỉnh pháp luật về cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmark not d
1.4.

Lược sử quy định pháp luật về vấn đề cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmar

1.4.1. Giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám năm 1945Error! Bookmark not defined
1.4.2. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1975 Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Giai đoạn từ năm 1975 đến nay ......... Error! Bookmark not defined.
Kết luận chương 1 ......................................... Error! Bookmark not defined.

Chương 2: QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ CẤP DƯỠNG SAU LY HÔNError! Bookma
2.1.

Điều kiện phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡngError! Bookmark not defined.

2.2.

Mức cấp dưỡng ................................. Error! Bookmark not defined.

2.3.

Thời hạn và phương thức thực hiện cấp dưỡngError! Bookmark not defined

2.4.

Thay đổi việc thực hiện cấp dưỡng . Error! Bookmark not defined.

2.5.

Chấm dứt nghĩa vụ cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmark not defined.


2.6.

Vấn đề bảo đảm thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡngError! Bookmark not defined

2.7.

Người có quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡngError! Bookmark not

Kết luận chương 2 ......................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 3: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
NHẰM HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ VẤN
ĐỀ CẤP DƯỠNG SAU LY HÔN ... Error! Bookmark not defined.
3.1.

Nhận xét chung ................................. Error! Bookmark not defined.

3.2.

Thực tiễn giải quyết các trường hợp cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmark

3.2.1. Về mức cấp dưỡng ............................. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Về thời điểm thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡngError! Bookmark not defined.
3.2.3. Về thời điểm kết thúc cấp dưỡng nuôi conError! Bookmark not defined.
3.2.4. Về tạm ngừng cấp dưỡng ................... Error! Bookmark not defined.
3.2.5. Trường hợp cấp dưỡng của bố dượng, mẹ kế cho con riêng của
vợ hoặc con riêng của chồng khi ly hônError! Bookmark not defined.
3.3.

Một số kiến nghị về cấp dưỡng sau ly hônError! Bookmark not defined.

3.3.1. Mức cấp dưỡng................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Thời điểm bắt đầu cấp dưỡng nuôi conError! Bookmark not defined.
3.3.3. Tạm ngừng cấp dưỡng........................ Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Trường hợp cấp dưỡng giữa bố dượng hoặc mẹ kế với con riêng
của vợ hoặc chồng .............................. Error! Bookmark not defined.
3.3.5. Cách tính số tiền bồi thường cấp dưỡng cho con khi cha mẹ ly
hôn mà một người bị tai nạn .............. Error! Bookmark not defined.

3.3.6. Vấn đề về tổ chức, thực hiện và áp dụng pháp luậtError! Bookmark not define
Kết luận chương 3 ......................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 5


DANH MỤC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

Trang

bảng
Bảng 3.1: Tổng số án ly hôn được giải quyết từ năm 2008 đến năm
2014

Error!
Bookmark
not
defined.


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Gia đình là tế bào của xã hội, vì vậy muốn xã hội tốt thì trước tiên và
cốt yếu là phải xác lập được một gia đình hạnh phúc. Song nếu như kết hôn là
một hiện tượng xã hội bình thường nhằm xác lập nên tế bào của xã hội, thì ly
hôn có thể coi là hiện tượng bất bình thường nhưng không thể thiếu được khi
quan hệ hôn nhân thực sự tan vỡ. Trong những năm gần đây, tình trạng ly hôn
ngày càng nhiều và phức tạp hơn. Gia đình tan nát, con cái là người gánh chịu
nhiều thiệt thòi nhất bởi không nhận được sự quan tâm, chăm sóc, nuôi
dưỡng, giáo dục cùng một lúc của cả cha và mẹ. Vì vậy, để đảm bảo cuộc
sống bình thường của con chưa thành niên hoặc con đã thành niên nhưng
không có khả năng lao động thì vấn đề cấp dưỡng sau ly hôn được đặt ra là
hoàn toàn hợp lý. Hôn nhân tan vỡ, vợ chồng không thể nương tựa, chia sẻ
với nhau, theo nguyên tắc quan hệ nhân thân giữa vợ chồng cũng chấm dứt
theo nhưng quan hệ tài sản trong đó có quan hệ cấp dưỡng giữa vợ và chồng
không hẳn đã chấm dứt, khi một bên vợ hoặc chồng gặp khó khăn, có yêu cầu
cấp dưỡng thì người vợ hoặc chồng cũ có nghĩa vụ cấp dưỡng theo khả năng
của họ, điều này hoàn toàn phù hợp với truyền thống của người Việt Nam.

Tuy nhiên, thực tiễn xét xử các vụ án ly hôn tại Tòa án, đã xảy ra không ít
trường hợp vợ hoặc chồng bỏ mặc không quan tâm, không cấp dưỡng cho
chồng hoặc vợ cũ khi người chồng hoặc vợ cũ rơi vào hoàn cảnh khó khăn,
túng thiếu hay vợ chồng sau khi ly hôn không quan tâm đến cuộc sống của
con cái, bỏ mặc, không thực hiện trách nhiệm cấp dưỡng đối với con. Trước
thực tiễn như vậy thì việc giải quyết vấn đề cấp dưỡng sau ly hôn là rất cấp
thiết và đáp ứng nhu cầu trực tiếp của các bên, qua đó góp phần hoàn thiện
các quy định pháp luật về cấp dưỡng để đảm bảo quyền và lợi ích của các bên


trong quan hệ cấp dưỡng. Đây chính là lý do tôi quyết định chọn đề tài “Cấp
dưỡng sau ly hôn theo pháp luật Việt Nam hiện nay” làm Luận văn thạc sĩ
luật học của mình. Trong khuôn khổ luận văn, tôi không đề cập một cách cụ
thể tất cả vấn đề liên quan đến cấp dưỡng mà chỉ trình bày một số vấn đề cấp
dưỡng trong trường hợp vợ chồng ly hôn. Qua đó đưa ra các phân tích, đánh
giá nhằm góp phần xây dựng đề tài khoa học và hoàn thiện pháp luật về vấn
đề cấp dưỡng.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Nghiên cứu pháp luật về Cấp dưỡng sau ly hôn là mảng đề tài khá quan
trọng trong pháp luật hôn nhân và gia đình, tuy nhiên, mới chỉ có một số công
trình khoa học nghiên cứu vấn đề này một cách riêng lẻ, hầu hết mới chỉ
nghiên cứu vấn đề này như là một phần của hậu quả pháp lý của ly hôn hoặc
là một trường hợp trong vấn đề cấp dưỡng nói chung.
Một số công trình khoa học nghiên cứu ở nhiều phạm vi và cấp độ khác
nhau, đề cập một cách trực tiếp hoặc gián tiếp như sau:
Nhóm giáo trình, sách bình luận chuyên sâu: Nguyễn Ngọc Điện
(2002), Bình luận khoa học Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam, tập 1, NXB
Trẻ Thành phố Hồ Chí Minh. Đinh Thị Mai Phương (2006) Bình luận khoa học
Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Nguyễn
Văn Cừ và Ngô Thị Hường (2002) Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về Luật

Hôn nhân và Gia đình năm 2000, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Giáo trình
Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam, NXB Công an Nhân dân, Hà Nội.
Ngoài ra còn một số Giáo trình và Bình luận khoa học về Luật Hôn
nhân và gia đình, hầu hết các công trình này mới chỉ dừng lại ở việc phân
tích, bình luận các quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình về cấp dưỡng
nói chung và cấp dưỡng sau ly hôn nói riêng, ít đề cập đến thực tiễn việc áp
dụng và thi hành các quy định của pháp luật về vấn đề nêu trên.


Nhóm luận văn chuyên ngành Luật: Một số công trình nghiên cứu
tiêu biểu như: Hậu quả pháp lý của ly hôn theo Luật Hôn nhân và gia đình
Việt Nam năm 2000, Luận văn thạc sĩ Luật học của Nguyễn Viết Thái (năm
2013); Quan hệ cấp dưỡng trong Luật Hôn nhân và gia đình hiện hành, Luận
văn tốt nghiệp của Lê Thạch Hương (năm 2008); Bảo vệ quyền lợi của con
khi cha mẹ ly hôn, Khóa luận tốt nghiệp của Hồ Thị Nga (năm 2007)…
Tóm lại, cho đến nay mới chỉ có nhiều công trình khoa học nghiên cứu
vấn đề cấp dưỡng nói chung hoặc hậu quả pháp lý của ly hôn nói chung, chưa
có một công trình nghiên cứu riêng về vấn đề cấp dưỡng sau ly hôn theo pháp
luật Việt Nam hiện nay.
Chính vì lý do đó, tôi đã chọn đề tài này để nghiên cứu đầy đủ, toàn
diện vấn đề cấp dưỡng sau ly hôn cho luận văn thạc sĩ của mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm đạt được các mục đích chủ yếu sau đây:
- Nghiên cứu các vấn đề lý luận chung về quan hệ cấp dưỡng, từ đó đi
sâu vào phân tích các trường hợp cần cấp dưỡng khi ly hôn.
- Đánh giá việc áp dụng pháp luật về cấp dưỡng trong quá trình giải
quyết ly hôn.
- Trên cơ sở thực tiễn áp dụng pháp luật về cấp dưỡng chỉ ra được
những vướng mắc, bất cập của các quy định pháp luật cũng như những khiếm

khuyết, sai sót trong công tác xét xử của toà án để đề xuất những kiến nghị,
nhằm đảm bảo chất lượng, hiệu quả công tác xét xử và quyền, lợi chính đáng
của vợ chồng, các con khi ly hôn.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu các quy định pháp luật hiện hành về vấn đề cấp dưỡng
khi ly hôn.


- Nghiên cứu việc áp dụng pháp luật để giải quyết vấn đề cấp dưỡng
khi vợ chồng ly hôn qua thực tiễn công tác xét xử của toà án.
- Đánh giá hiệu quả của việc xét xử tại toà án về giải quyết vấn đề cấp
dưỡng khi vợ chồng ly hôn, phát hiện những vấn đề vướng mắc, bất cập trong
quy định của pháp luật cũng như trong thực tiễn áp dụng pháp luật khi xét xử
tại toà án và đề xuất các kiến nghị cần thiết.
4. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề cấp
dưỡng sau ly hôn và phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật về vấn đề này qua
các Bản án của Tòa án.
5. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Luận văn chủ yếu tập trung nghiên cứu các quy định của Luật Hôn
nhân và gia đình năm 2000 và một số văn bản khác có liên quan về cấp dưỡng
khi ly hôn. Đồng thời, nghiên cứu việc áp dụng pháp luật giải quyết vấn đề
cấp dưỡng khi ly hôn qua thực tiễn xét xử tại toà án qua các vụ án cụ thể
trong thời gian từ khi Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 có hiệu lực đến
nay. Đề tài chỉ nghiên cứu về mặt nội dung của vấn đề cấp dưỡng khi ly hôn,
không đi sâu xem xét nghĩa vụ thi hành án cấp dưỡng và đưa ra một số biện
pháp để đảm bảo hiệu quả của Bản án cấp dưỡng trên thực tế.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài
Cơ sở phương pháp luận nghiên cứu đề tài là phép duy vật biện chứng,
duy vật lịch sử và các quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước điều

chỉnh quan hệ hôn nhân và gia đình.
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp phân tích, so
sánh, tổng hợp, thống kê, mô hình hoá và đồng thời nghiên cứu những báo cáo
công tác xét xử của toà án, các bản án của toà án giải quyết vấn đề cấp dưỡng
khi ly hôn, các bài viết, tham luận của một số tác giả về vấn đề nghiên cứu.


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Bộ luật Dân sự Sài Gòn năm 1972.

2.

C.Mác – Ph Ăngghen toàn tập (2000), Nguồn gốc của gia đình, của chế
độ tư hữu và Nhà nước, NXB Sự thật, Hà Nội.

3.

Chính phủ (2001), Nghị định số 70/2001/NĐ - CP ngày 03/10/2001 quy
định chi tiết thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, Hà Nội.

4.

Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1950), Sắc lệnh số 97/SL
ngày 22/5/1950, Hà Nội.

5.

Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (1950), Sắc lệnh số 159 ngày

17/11/1950 về ly hôn, Hà Nội.

6.

Dân luật Bắc kỳ năm 1931.

7.

Dân luật Trung kỳ năm 1936.

8.

Hoàng Việt Luật lệ (1811), Bộ luật Gia Long.

9.

Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2000), Nghị quyết số
02/2000/HĐ - HĐTP ngày 23/12/2000 hướng dẫn áp dụng một số quy
định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, Hà Nội.

10. Lê Thạch Hương (2008), Quan hệ cấp dưỡng trong Luật Hôn nhân và
gia đình hiện hành, Luận văn tốt nghiệp, Đại học Cần thơ.
11. Nguyễn Ngọc Điện (2005), Bình luận khoa học Luật Hôn nhân và gia
đình Việt Nam tập 1- Gia đình, NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
12. Nguyễn Thanh Hồng (2002), “Vấn đề bồi thường khoản tiền cấp dưỡng
trong các vụ tai nạn giao thông theo Bộ Luật dân sự Việt Nam”, Tạp chí
Luật học, (4).
13. Ngô Thị Hường (2003), “Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng khi li
hôn”, Tạp chí Luật học, (3).

14. Ngô Thị Hường (2005), “Mối quan hệ giữa nghĩa vụ nuôi dưỡng và cấp
dưỡng trong Luật Hôn nhân và gia đình”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật,
(4), tr.13-18.
15. Phan Thị Vân Hương (2004), “Cấp dưỡng theo quy định của Luật Hôn
nhân và gia đình năm 2000”, Tạp chí Tòa án nhân dân, (6).
16. Phạm Xuân Linh (2006), “Bàn về chế định nghĩa vụ của cha mẹ đối
với con theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000”, Tạp chí dân chủ
và pháp luật, (9).
17. Quốc hội (1959), Luật Hôn nhân và gia đình, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
18. Quốc hội (1986), Luật Hôn nhân và gia đình, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
19. Quốc hội (1992), Hiến pháp, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
20. Quốc hội (2000), Luật Hôn nhân và gia đình, NXB Chính trị Quốc gia,
Hà Nội.
21. Quốc hội (2005), Bộ Luật dân sự, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
22. Quốc hội (2009), Bộ Luật Hình sự năm 1999, sửa đổi, bổ sung năm
2009, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
23. Quốc hội (2014), Hiến pháp, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
24. Quốc hội (2014), Luật Hôn nhân và gia đình, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
25. Quốc triều hình luật (1483), Bộ luật Hồng Đức.
26. Tập Giản yếu năm 1883, Nam kỳ.
27. Tòa án nhân dân tối cao (2008), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.
28. Tòa án nhân dân tối cao (2009), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.


29. Tòa án nhân dân tối cao (2010), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.
30. Tòa án nhân dân tối cao (2011), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.

31. Tòa án nhân dân tối cao (2012), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.
32. Tòa án nhân dân tối cao (2013), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.
33. Tòa án nhân dân tối cao (2014), Báo cáo tổng kết ngành tòa án, Hà Nội.
34. Trường Đại học Luật Hà Nội (2004), Giáo trình Luật Hôn nhân và gia
đình Việt Nam, NXB Công an nhân dân, Hà Nội.