Bài giảng bài 3 hấp thu các chất ở ruột non và chức năng gan

BÀI 3

HẤP THU CÁC CHẤT Ở RUỘT NON
VÀ CHỨC NĂNG GAN


MỤC TIÊU HỌC TẬP:
1-Trình bày được sự hấp thu các chất
dinh dưỡng ở ruột non.
2-Trình bày được sự điều hoà quá
trình hấp thu ở ruột non
3-Trình bày được các chức năng chính
của gan


1. HẤP THU CÁC CHẤT Ở RUỘT NON.
1.1- Ý NGHĨA CỦA HẤP THU CÁC
CHẤT Ở RUỘT NON.
Hấp thu ở ruột non là quan trọng nhất, vì:
- Niêm mạc ruột non có cấu trúc đặc biệt: van
ruột, nhung mao, vi nhung mao  diện tích niêm
mạc đạt #500m2.



- Các chất dinh
dưỡng ở ruột
non đã sẵn
sàng ở dạng hấp
thu được.

1.2.1- Hấp thu glucid.
- Dưới dạng monosacarid, gồm 3 chất
chính: glucose, galactose, fructose.
- Glucose và galactose : vận chuyển tích cực
thứ phát cùng Na+.


- Dùng dd muối đường (dd Orezol) để điều
trị bệnh tiêu chảy...
- Fructose : theo khuếch tán có chất mang.
- Nơi hấp thu mạnh: cuối tá tràng, đầu hỗng
tràng.


1.2.1- Hấp thu protid.
- Dưới dạng các acid amin.
- Chủ yếu theo cơ chế vận chuyển tích cực
thứ phát cùng ion Na+.
- Phần nhỏ theo khuếch tán.
- Protid động vật hấp thu tốt hơn protid
thực vật.


- Nơi hấp thu mạnh: cuối tá tràng, đầu
hỗng tràng.
- ở trẻ nhỏ: có thể hấp thu protein nguyên
dạng (γ globulin)

1.2.1- Hấp thu lipid.
- Dạng hấp thu: MG, acid béo, glycerol,
cholesterol tự do và phosphatid.
- 30% glycerol và acid béo mạch ngắn (< 10
C) được khuếch tán  TB  máu T/m
cửa.


- Còn lại acid béo >10C và MG, cholesterol
TD, phosphatid  phức hợp micell  vào
TB.
- Trong tế bào niêm mạc ruột có sự tái tổng
hợp TG, cholesterol este và phospholipid 
cùng với protein tạo nên chất chylomicron
 bạch mạch.


1. 2.4 - Hấp thu các vitamin.
- Các vitamin tan trong nước: vitamin
nhóm B, C, PP... chủ yếu hấp thu theo cơ
chế khuếch tán.
- Riêng vitamin B12 được hấp thu tích cực,
cần yếu tố nội của dạ dày.


- Các vitamin tan trong dầu: vitamin A, K,
D, E hấp thu cùng các sản phẩm lipid, cần
sự có mặt của muối mật (trong phức hợp
micell).

1.2.5- Hấp thu các chất muối khoáng.
- Các ion (+) nhiều nhất là Na+, K+: hấp thu
theo cơ chế vận chuyển tích cực thứ phát.
- Các ion (++), mạnh nhất là Ca++ và Fe++:
hấp thu theo cơ chế tích cực và rất phức tạp.


- Các ion (-) chủ yếu được hấp thu theo các
ion dương.
- Một số ion (-) được hấp thu ít: sulfat,
phosphat, citrat ... Một số chất không được
hấp thu: oxalat, fluosur …
- ứng dụng làm thuốc tẩy, như MgSO4


1.2.6- Hấp thu nước.
9-10 lít nước/24h
 ống tiêu hoá


- ống tiêu hoá tái hấp thu tới 98-99% lượng
nước nói trên (hơn 8-9l/24h), chỉ có 0,120,15 lit nước thải theo phân.


1.3 - Các đường hấp thu.
* Đường tĩnh mạch cửa về gan.
Các chất nước, acid amin, monosaccarid, 30%
glycerol và acid béo, các vi tamin tan trong nước
và muối khoáng.

* Đường bạch mạch vào tuần hoàn chung.
- Khoảng 70% các sản phẩm thuỷ phân
lipid và các vitamin tan trong dầu  mao
bạch mạch  hạch bạch huyết ở thành ruột
 bể Pecquet  ống ngực  tĩnh mạch dưới
đòn trái  tuần hoàn chung.


1.4 . Điều hoà hấp thu.
1.4.1.Cơ chế thần kinh.
-Thần kinh phó giao cảm: làm tăng nhu
động ruột, giãn mạch  tăng hấp thu.
-Thần kinh giao cảm: làm giảm nhu động
ruột, co mạch  giảm hấp thu.
1.4.2. Cơ chế thể dịch.
Các hormon villikrinin, duokrinin, gastrin, CCK...
với mức độ khác nhau làm tăng hấp thu.


1.4 . Điều hoà hấp thu.
1.4.1.Cơ chế thần kinh.
-Thần kinh phó giao cảm: làm tăng nhu
động ruột, giãn mạch  tăng hấp thu.
-Thần kinh giao cảm: làm giảm nhu động
ruột, co mạch  giảm hấp thu.
1.4.2. Cơ chế thể dịch.
Các hormon villikrinin, duokrinin, gastrin, CCK...
với mức độ khác nhau làm tăng hấp thu.

CHỨC NĂNG GAN


1- Các chức năng chuyển hoá lớn của
gan.

1.1- Chuyển hoá glucid.
Gan là cơ quan quan trọng dự trữ glucid và điều
hoà đường máu.
- Gan tổng hợp và dự trữ glucid cho cơ thể.
• Khi lượng đường máu ổn định 0,8-1,2g/lit (4,46,6mmol/l) gan tổng hợp glycogen từ glucose và các
ose khác
• Khi đường máu giảm, gan phân ly glycogen thành
glucose đưa vào máu .


- Gan chuyển hoá galactose và
fructose. Rối loạn chuyển hoá 2 chất
này ở gan sẽ gây ra bệnh galactose và
-fructose
Gan cònniệu.
tân tạo glucid từ các acid
amin sinh đường, acid béo, glycerol,
acid lactic.


1.2- Chuyển hoá protid.

- ở gan có quá trình chuyển amin rất
mạnh.
GPT (glutamat-pyruvat-transaminase)
Glutamic + Pyruvic

α -cetoglutaric + Alanin

[ALAT: Alanin Amino Transferase]

GOT (glutamat-oxaloacetat-transaminase)
Glutamic + Oxaloacetic

α-cetoglutaric + Aspartic

[ASAT: Aspartic Amino Transferase]