Hiệu quả công tác vệ sinh răng miệng trước phẫu thuật ở bệnh nhân chấn thương hàm mật trước mổ tại bệnh viện răng hàm mặt tư hà nội năm 2015

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O

B
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KHOA H C S C KH E
MỌNă I UăD

B

NG

KHU T NH T MINH
Mã sinh viên: B00356

HI U QU C A CÔNG TÁC V SINH R NGăMI NG
TR

C PH U THU T

HÀM M TăTR

CM

TRUNGă

B NH NHÂN CH NăTH

NGă

T I B NH VI NăR NGăHÀMăM T
NGăHÀăN IăN Mă2015.

TÀI T T NGHI P H C

NHÂN VLVH

Hà N i ậ Thángă10ăn mă2015


GIÁO D CăVÀă ÀOăT O

B
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KHOA H C S C KH E
B

MỌNă I UăD

NG

Sinh viên th c hi n :

KHU T NH T MINH

Mã sinh viên

B00356

:

HI U QU C A CÔNG TÁC V SINHăR NGăMI NG
TR

C PH U THU T

HÀM M TăTR

CM

TRUNGă

B NH NHÂN CH NăTH

T I B NH VI NăR NGăHÀMăM T
NGăHÀăN IăN Mă2015.

TÀI T T NGHI P H C

Ng

NGă

NHÂN VLVH

i HDKH: TS. Lê Ng c Tuy n

Hà N i ậ Thángă10ăn mă2015

Thang Long University Library


L I C Mă N
hoƠnăthƠnhăđ

c lu năv nănƠy,ăemăxinăbƠyăt lòng bi tă năchơnăthƠnhăvƠă

sâu s c t i:
Ban giám hi uăTr

ngă

i h căTh ngăLong,ăPhòngă Ơoăt oă

đi u ki n cho em trong su t th i gian h c t p và nghiên c u t iătr
Em xin bày t lòng bi tă năt i các th yăcôătrongăTr
đ c bi t là các th y cô trong B mônă i uăd
trongă3ăn măh c t iătr

ngă

i h c,ăđưăt o

ng.
i h căTh ngăLong,ă

ngăđưăt n tình d y d ,ăgiúpăđ em

ngăc ngănh ătrongăquáătrìnhăhoƠnăthƠnhălu n v nănƠy.

V i lòng kính tr ng và bi tă nă sơuă s c,ă emă xină chơnă thƠnhă cámă nă TS. Lê
Ng c Tuy n - ng
h

i Th yă h

ng d nă đưă dƠnhă nhi u th i gian t n tình ch b o,

ng d năvƠă giúpăđ em trong quá trình nghiên c u và hoàn thành lu năv năc a

mình.
Em xin bày t lòng c mă năchơnăthƠnhăt i các cô chú và các anh ch nhân viên
c a B nh vi năR ngă HƠmă M tăTrungă

ngăđưăt o nhi uăđi u ki n thu n l i trong

quá trình l y s li u ph c v cho lu năv nănƠy.
Tôi luônăcámă năs quanătơm,ăgiúpăđ vƠăđ ng viên c a b n bè trong quá trình
h c t păc ngănh ătrongăcu c s ng.
c bi t,ăconăcámă năgiaăđìnhăđưăluônădƠnhăchoăconăs yêuăth

ngăvƠănh ng

đi u ki n t t nh tăđ con yên tâm h c t p và hoàn thành lu năv năt t nghi păđ i h c.
Hà N i, ngày 10 tháng 10 n m 2015
Sinh viên

Khu t Nh t Minh


C ng hòa xã h i ch ngh aăVi t Nam
c l p ậ T do ậ H nh phúc
L IăCAMă OAN
Kính g i :
-

Phòngă Ơoăt oăđ iăh căậ Tr

ngă

-

Khoaă i uăd

iăh căTh ngăLong

-

H iăđ ngăch mălu năv năt tănghi p,ăn măh că2015ăậ 2016.

ngăTr

ngă

iăh căTh ngăLong

Emă xină camă đoană lu nă v nă nƠyă lƠă côngă trìnhă nghiênă c u c a em, toàn b s
li uăđ

c thu th p và x lý m t cách khách quan, trung th căvƠăch aăđ

c công b

trong b t k m t tài li u nào khác.
Hà N i, ngày 10 tháng 10 n m 2015
Tác gi lu năv n

Khu t Nh t Minh

Thang Long University Library


DANH M C CÁC T

VI T T T

BV

B nh vi n

RHM TW

R ngăHƠmăM tăTrungă

VK

Vi khu n

VSRM

V sinhăr ngămi ng

ng


M CL C
TăV Nă
CH

.............................................................................................................1

NGă1ă:ăT NGăQUANăTĨIăLI U ....................................................................3

1.1.ă

căđi măgi iăph uăx

ngăhƠm........................................................................3

1.1.1.ăX

ngăhƠmătrên .........................................................................................3

1.1.2.ăX

ngăhƠmăd

1.2.ă

iăc

i ........................................................................................3

ngăv ăch năth

ngăhƠmăm t.................................................................4

1.2.1. Nguyên nhân ..............................................................................................4
1.2.2. Tu i ............................................................................................................4
1.2.3.ăGi i ............................................................................................................4
1.2.4.ăPhơnălo iăgưyăx
1.2.5.ă

ngăhƠm. .........................................................................4

căđi mălơmăsƠngăgưyăx

1.3.ăCácăviăkhu năth

ngăhƠm...........................................................7

ngăg pătrongămi ng .............................................................8

1.4.ăCôngătácăch măsócăv ăsinhăr ngămi ngăchoăBNăch năth

ngăhƠmăm tătr

că

ph uăthu t. ...............................................................................................................8
1.4.1.ăT ăv năvƠăh
1.4.2.ăCácăph

ngăd năchoăBNăvƠăng

iănhƠ. .............................................8

ngăphápăVSRM ...........................................................................9

1.5.ă ánhăgiáăk tăqu ăcanăthi p. ............................................................................11
CH

NGă2ă:ă

IăT

NGăVĨăPH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U .......................12

2.1.ă aăđi măvƠăth iăgianănghiênăc u ..................................................................12
2.2.ăThi tăk ănghiênăc u ........................................................................................12

2.3.ă

iăt

ngănghiênăc u .....................................................................................12

2.3.1.ăTiêuăchu năl aăch n .................................................................................12
2.3.2.ăTiêuăchu nălo iătr ...................................................................................12
2.4.ăC ăm uăvƠăch năm u ......................................................................................12

Thang Long University Library


2.5.ăBi năs ăvƠăch ăs .............................................................................................13
2.6. K ăthu tăvƠăcôngăc ăthuăth păs ăli u ..............................................................13
2.7.ăPh

ngăphápănghiênăc u ................................................................................13

2.8.ăSaiăs ăvƠăcáchăkh ngăch ăsaiăs ......................................................................15
2.9.ăX ălýăvƠăphơnătíchăs ăli u ...............................................................................15
2.10.ă
CH

oăđ cătrongănghiênăc u ............................................................................16

NGă3ă:ăK TăQU ăNGHIểNăC U ................................................................17

3.1. Thôngătinăchungăc aăđ iăt

ngănghiênăc u....................................................17

3.1.1.ăM tăs ăthôngătinăchung ............................................................................17
3.1.2.ăTrìnhăđ h c v n c aăđ iăt

ng nghiên c u ............................................18

3.1.3. Nguyên nhân gây ch năth

ng ................................................................18

3.1.4. Th i gian t khi ch năth

ngăđ n khi nh p vi n .....................................19

3.1.5. Ch năđoánălơmăsƠngăkhiăvƠoăvi n ............................................................19
3.2. Tình tr ng v sinhăr ngămi ng c a b nhănhơnătr

c can thi p ......................20

3.2.1.ăM căđ ăh năch ăháămi ngăc aăb nhănhơn................................................20
3.2.2. Tình tr ng ch y máu trong mi ng............................................................20
3.2.3. D v t trong mi ng ...................................................................................21
3.2.4. Tình tr ng niêm m c mi ng. ....................................................................21
3.3. Hi u qu can thi p v sinhăsinhăr ngămi ng...................................................22
3.3.1.ăTìnhătr ngăniêmăm cămi ngăsauăkhiăcanăthi păVSRM ............................22
3.3.2. D ăv tătrongămi ngăsauăkhiăcanăthi păVSRM...........................................22
3.3.3. Tìnhătr ngăniêmăm cămi ngăsauăcanăthi păVSRM...................................23
3.3.4.ăK tăqu ăr ngămi ngăsauăcanăthi p ............................................................24
3.3.5. M căđ ăhƠiălòngăc aăb nhănhơnăv ătháiăđ ăph căv ăc aăđi uăd

ngăviên

...........................................................................................................................24
CH

NGă4ă:ăBĨNăLU N .......................................................................................26


4.1.ă

căđi măđ iăt

4.1.1.ă

ng nghiên c u. ....................................................................26

tu i .....................................................................................................26

4.1.2. Gi i tính ...................................................................................................27
4.1.3. Nguyên nhân ............................................................................................28
4.1.4.ă

iăt

ng và ngh nghi p .......................................................................28

4.1.5. Th i gian t khi ch năth

ngăđ n lúc vào vi n ......................................28

4.1.6. Ch năđoánălơmăsƠng .................................................................................29
4.2.ăNh năxétătìnhătr ngăVSRMăc aăb nhănhơnătr

căcanăthi p. ..........................29

4.2.1. M căđ h n ch há mi ng ........................................................................29
4.2.2. Tình tr ng ch y máu trong mi ng............................................................30
4.2.3. D v t trong mi ng ...................................................................................30
4.2.4. Tình tr ng niêm m c mi ng .....................................................................30
4.3. Hi u qu ch măsócăv sinhăr ngămi ng sau can thi p. ...................................30
4.3.1. Tình tr ng ch y máu trong mi ng............................................................30
4.3.2. D v t trong mi ng. ..................................................................................31
4.3.3. Tình tr ng niêm m c mi ng .....................................................................31
4.3.4. K t qu chung v hi u qu c aăph

ngăphápăVSRM. ............................31

4.3.5. M căđ hài lòng c a b nhănhơnăvƠăng

i nhà b nh nhân. ......................32

K TăLU N ..............................................................................................................33
KHUY NăNGH ......................................................................................................34
DANHăM CăTÀIăLI UăTHAMăKH O ...............................................................35
PH ăL C .................................................................................................................39

Thang Long University Library

DANH M C HÌNH
Hìnhă1:ăX

ngăhƠmătrên .............................................................................................3

Hìnhă2:ăX

ngăhƠmăd

Hình 3:ăCácăđ

i ............................................................................................4

ng gãy Lefort ....................................................................................6

Hình 4: T l gưyăx

ngăhƠmăd

i theo Haug và c ng s .........................................7


DANH M C B NG
B ng 1: M t s thông tin chung v đ iăt
B ng 2: Th i gian t khi ch năth

ng nghiên c u........................................17

ngăđ n khi nh p vi n.........................................19

B ng 3: M căđ h n ch há mi ng............................................................................20
B ng 4: Tình tr ng ch y máu trong mi ng ...............................................................20
B ng 5: Tình tr ng d v t trong mi ng c a b nh nhân ..............................................21
B ng 6:Tình tr ng niêm m c mi ng c a b nh nhân .................................................21
B ng 7: D v t trong mi ngătr
B ng 8: K t qu tr

c và sau khi can thi p VSRM ................................22

c và sau can thi p VSRM ........................................................24

Thang Long University Library


DANH M C BI Uă
Bi uăđ 1: T l trìnhăđ h c v n c aăđ iăt
Bi uăđ 2: Nguyên nhân gây ch năth

ng nghiên c u....................................18

ng. ...............................................................18

Bi uăđ 3: T l ch năđoánălơmăsƠngăkhiăvƠoăvi n ...................................................19
Bi uăđ 4: Tình tr ng ch y máu trong mi ngătr
Bi uăđ 5: Tình tr ng niêm m c mi ngătr

c và sau can thi p VSRM ...........22

c và sau can thi p VSRM ....................23

Bi uăđ 6: M căđ hài lòng c a b nhănhơnăvƠăng
v c aăđi uăd

i nhà b nh nhân v tháiăđ ph c

ng viên. ............................................................................................24


TăV Nă
Ch nă th
th

ngă hƠmă nóiă riêngă lƠă m t tai n n

ng g păvƠăngƠyăcƠngăgiaăt ng.ăTrênăth gi i, ph n l n các nghiên c u cho th y

ch nă th
th

ngă hƠmă m t nói chung, g yă x

ngă vùngă hƠmă m t chi m t l khá cao (5 ậ 10%) [33]; ph n l n ch n

ngăhƠmăm tălƠădoăvaăđ p ( 4 ậ 6%),ătrongăđóăgưyăx

ngăvùngăhƠmăm t chi m 3

ậ 4% [14], [17].
Vi t Nam, theo th ng kê c a Ban an toàn giao thông Qu căgiaătrongă10ăn mă
qua (1991 ậ 2001),ăcácăph

ngăti năgiaoăthôngăt ngăđángăk : Ô tôăt ngă2ăl n, xe g n

máyăt ngă6ăl n và s v tai n năt ngă3,5ăl n, s ng

i b th

ngăt ngă7ăl n, s ng

t vongăt ngă5ăl n [11]. Lâm Ng c n th ngăkêătrongă17ăn mă(1975 ậ 1993)
R ngăHƠmăM t Thành ph H ChíăMinhăcóă2348ătr
[3]. Tr năV năTr

ngăvƠăTr

ng h p ch năth

i

Vi n

ngăhƠmăm t

ngăM nhăD ngăth ngăkêătrongă11ăn mă(1988ăậ 1999)

t i Vi năR ngăHƠmăM t Hà N i có 2147ătr

ng h p ch năth

ngăhƠmăm t.ăV ăTh

Thanh Vân th ng kê t i B nh vi n T nh Bà R aăV ngăTƠuătrongă9ăthángăđ uăn mă
2001ă cóă 1500ă tr
tr

ng h p ch nă th

ng h p (21%) ch năth

ngă doă taiă n nă giaoă thông,ă trongă đóă cóă 319ă

ngăhƠmăm t. Nguy n Th D ngăth ng kêătrongă22ăn mă

(1982 ậ 2002) t i B nh Vi n T nhăKhánhăHòaăcóă650ătr
d

i. Ch nă th

ngă hƠmă m t không ch gây t nă th

m t, h th ngăr ng,ămƠăcònăt năth
nhăh

Trong ch nă th
ngăhƠmăd

môiă tr

ngăhƠmă

ng v ph n m m,ă cácă x

ngă

ngăcácăb ph n khác c aăc ăth c ngănh ăgơyă

ng l năđ n v năđ th m m , sang ch n v tâm lý và có th

tính m ng n u không n măđ
x

ng h păgưyăx

nhăh

ngăđ n

c nh ngănguyênălýăc ăb n trong x trí.

ngă hƠmă m t th

ng g p ch y uă lƠă gưyă x

ngă hƠmă trênă vƠă

i. Do có c u trúc gi i ph u liên quan tr c ti păđ n khoang mi ng,

ng mi ng l iă lƠă n iă t p trung c a r t nhi u lo i vi khu n vì th nguyă c ă

nhi m trùng v tăth

ngălƠăr tăcaoăgơyăkhóăkh năchoăcôngătácăđi u tr vƠăđ l i bi n

ch ng n ng n . V i b nh nhân ch nă th

ngă hƠmă m t,ă đaă s lƠă s ă c p c u có trì

hoãn, vi c ph u thu tăth

ngày th hai và th ba sau tai n n. N u

BN có các ch năth

ng ti n hành

ngăn ng ph i h p thì vi c ph u thu t ch năth

th trìă hoưnă lơuă h nă doă ph i t pă trungă đi u tr các ch nă th
h

ngăđ n tính m ngăng

ngăhƠmăm t có

ngă khácă cóă th

i b nh. Vì v y, vi căch măsócăvƠăchu n b tr

nh

cm đ i

v i BN là vi c làm c n thi tăđ đ m b o an toàn cho BN trong ph u thu t và làm
1

Thang Long University Library


gi mă nguyă c ă nhi mă trùng,ă t ngă c

ng quá trình li n v tă th

H năn a vi că ch mă sócă v sinhă r ngă mi ngă choă BNă tr
viên tinh th năquýăgiá,ăgiúpăBNăvƠăng
th n tho i mái và l căquan,ătinăt

ngă sauă ph u thu t.

c m còn là ngu nă đ ng

i nhà c m th yăyênătơm,ăđemăl i m t tinh

ng vào vi căđi u tr b nh.

Trên th gi i, vi căch măsócăv sinhăchoăBNătr

cm đ

c th c hi n r t ch t

ch nh măđ m b o s thành công trong và sau ph u thu t. Trong th c t công vi c
hàng ngày t i b nh vi năR ngăHƠmăM tăTrungă

ngăHƠăN i, chúng tôi nh n th y

côngătácăch măsócănóiăchungăvƠăv sinhăr ngămi ngănóiăriêngăch aăđ

c quan tâm

m tăcáchăđ yăđ vƠăc ngăch aăcóănhi u nghiên c u riêng v v năđ này. Vì th , tôi
ti n hành nghiên c uă “Hi u qu c a công tác v sinh r ngă mi ng tr
thu t

b nh nhân ch năth

M tăTrungă

ngăhƠmă m tă tr

c m t i b nh vi năR ngă HƠmă

ngăHƠăN iăn mă2015” nh m m c tiêu:

1. Nh n xét tình tr ng v sinh r ng mi ng c a b nh nhân ch n th
tr

c ph u

c ph u thu t t i b nh vi n R ng Hàm M t Trung

ng hàm m t

ng Hà N i t tháng

07/2015 – 10/2015.
2.

ánh giá hi u qu ch m sóc v sinh r ng mi ng, s hài lòng c a b nh nhân và
ng

i nhà b nh nhân v thái đ ch m sóc c a nhân viên đi u d

nhân ch n th

ng hàm m t tr

ng cho b nh

c ph u thu t t i b nh vi n R ng Hàm M t Trung

ng Hà N i t tháng 07/2015 – 10/2015.

2


CH

NGă1ă: T NGăQUANăTÀIăLI U

căđi m gi i ph uăx

1.1.

1.1.1. X

ngăhƠm

ngăhƠmătrên

Cácăx

ngăhƠmătrênăn m gi a kh iăx

ngăg p nhau gi a b trên c aăđ

t o nên b d

i c a l m iăx

m t. M m huy tăr ngăc aăx
x

ng gi a t iăđ

ng.ăBênăd

i

1.1.2. X
X

i

i và cùng v i m m c a
ngă hƠmă trên.ă Trongă

ngăhƠmătrênăcóăm t xoang l n : xoang hàm trên [1].

ngăhƠmăd
ngăhƠmăd

ngăhƠmătrên

i
i bao g m m t thân n m ngang và hai ngành n m th ngăđ ng;

n iăg p nhau c a thân và m i ngành là góc hƠmăd
i là l i c m. Trên m tătr

m ra t

ngăhƠmă vƠă

ngăhƠmătrênăcóăl d

m t,ătrênăx

ngăhƠmătrênănhôăxu ngăd

Hìnhă1:ăX

d

ng kh păgianăx

ngă đ i bên t o nên cung huy t r ng,ă n iă g n c aă cácă x

thơnăx

cc a

m iăvƠăm t ph n c a các sàng m t. Hai

kh u cái c ng, m t ph n c a thành bên
x

ngăm t. Chúng t o nên ph nătr

ngăhƠmăd

mangăcácăx

c c aăthơn,ăbênăd

i. B trên c aăthơnăx

ngăhƠmăd

i.ă i m gi aăthơnăx

ngăhƠmă

iăr ngăhƠmăbéăth hai, có l c m

ngăhƠmăd

i là cung huy tăr ng,ăn iă

i [1].

3

Thang Long University Library


Hìnhă2:ăX
1.2.

ic

ngăv ch năth

ngăhƠmăd

i

ngăhƠmăm t.

1.2.1. Nguyên nhân
Theo b nh vi n RHM TW Hà N i, tháng 10/2000:

Taiăn năgiaoăthôngă(80%).
Taiăn nălaoăđ ngă(8%).
Taiăn năsinhăho tă(8%).
Taiăn nădoăcácănguyênănhơnăkhácă(4%).
1.2.2. Tu i
Tu i b tai n năđaăph n là l a tu iăđangăd i dào v s călaoăđ ng. Theo s li u
c a b nh vi n RHM TW Hà N i (tháng 10/2000) thì l a tu i hay g p tai n n t 20 ậ
39 tu i chi mă65,15ă%ăcácătr

ng h p.

1.2.3. Gi i
Tai n n

nam gi i nhi uăh năn gi i r t nhi u (g p kho ng 5,7 l n).

1.2.4. Phân lo iăgưyăx
1.2.4.1. Gãy x

ngăhƠm.

ng hàm trên.

 Gưyă1ăph n:ăgưyăl iăc ,ălúnăh ănanh,ăb ăd
 GưyătoƠnăb
Gưyăd c
 Lo iăI:ăGưyă ăr ngătr

c/sau.
4

iă ăm t,ăr ngăvƠăx

ngă ăr ng.


 Lo iăII:ăGưyăd căgi a.
 Lo iăIII:ăGưyăd căbên.
 Lo iăIV:ăGưyăbênă ăr ng.
 Lo iăV:ăGưyăph căh p.
 Lo iăVI:ăGưyăngang.
Gãy ngang:ăTheoăcáchăphơnălo iăc aăLefort:ă
 Lefort I
LƠă gưyă ngangă x

ngăhƠmă trênă táchă r i vòm mi ngă vƠă cungă r ngă hƠmă trênă v i

t ng gi a m t.
ngă gưyă ngang:ă đ

ng gãy b tă đ u t ph nă d

ngang trên các cu ngăr ng,ăđiăd
ngang qua l i c x

iăvƠăcáchăđ

ngăhƠmătrênăvƠă1/3ăd

ngăgưyătrong:ăgưyă1/3ăd

iăx

iăx

i h că m iă điă sangă haiă bênă

ng n i gò má ậ hàm trên 1,5cm, c t
ngăchơnăb

m hàm ngoài.

ngăláămíaă(ăgưyăváchăng năm i).

 Lefort II
ngăgưyăngoƠi:ăđiăquaăgi aăx
vƠoăđ n thành trong h c m tăquaăx
qua l d

i

m t, r iăđiăd

song song v iăđ
b

iăx

ng l ra ngoài c t b d

ngăhƠmătrên,ă

i h c m t c nh ho c

ngăgòămá,ăđiăraăsauăquaăl i c x

ngăhƠmătrênăvƠă

ngăgưyăLefortăI,ănh ngăcaoăh năvƠăc t qua 1/3 gi aăx

ngăchơnă

m ngoài.
ng gãy trong:ăđiăquaăgi aăx

x

ngăchínhăm i, c t m mălênăx

ngăxo năd

ngăváchăng năm iă gi aăx

ngăxo năgi a và

i. Gãy Lefort II cung ti p còn nguyên v n.

 Lefort III :ăgưyăcao,ătáchăr iăs ăm t,ăcóă4ăđ

ng:

ng 1: c t qua kh păm iătrán, thành trong h c m t t iăkheăb
chơnăb

m

m c tăx

ngă

1/3 trên.

ng 2: t kheăb

m c t thành ngoài

m t và kh păx

ngătránă- gò má.

ng 3: c t r i cung ti p - gò má.
ng 4: c tăváchăng năm iă 1/3 trên.

5

Thang Long University Library


Hìnhă3:ăCácăđ
1.2.4.2. Gãy x

ng hàm d

 Phơnălo iătheoăs ăl
Gãy 1 đ

ng.

Gưyă2ăđ

ng.

Gưyăt ă3ăđ

ng gãy Lefort

i
ngăvƠăđ

ngăgưy:

ngătr ălên.

 Phơnălo iătheoăv ătríăc aăđ

ngăgưy:

Gưyăvùngăc m.
Gãy cành ngang.
Gãy góc hàm.

Gãy cành lên.
Gưyăl iăc u
 Theoăv ătríăgi iăph u:
Gưyăch măl iăc u.
Gưyăc ăl iăc u.
Gưyăd

iăc .

 D aăvƠoăbaoăkh p:
Gưyătrongăbaoăkh p (ăt

ngă ng:ăgưyăch m,ăgưyăc ăl iăc uăcao)
6


GưyăngoƠiăbaoăkh pă(ăt

ngă ng:ăgưyăc ăvƠăd

iăc ,ăgưyăc ăl iăc uăth p)

Gưyăm măv t
Gưyăx

ngă ăr ng [7], [9].

Hình 4: T l gưyăx
1.2.5.

căđi mălơmăsƠngăgưyăx

H u h t các tr
d

iăđ uăcóăđ

ngăhƠmăd

i theo Haug và c ng s

ngăhƠm.

ng h păgưyăx

ngăhƠmătrênăd c,ăLefortăIăvƠăgưyăx

ngăhƠmă

ng rách niêm m c l i mi ng. Các bi u hi nălơmăsƠngăliênăquanăđ n

tình tr ng v sinhăr ngămi ngătr

c ph u thu t bao g m:

-

S ngăn ăbi năd ngăt ngăm tăd

i.

-

H nă ch ă háă ng mă mi ngă doă đau,ă s ngă n ă khi nă b nhă nhơnă khóă kh nă trongă
vi că t ă lƠmă v ă sinh trongă mi ng.ă Háă mi ngă <3cmă đ

că coiă lƠă h nă ch ă háă

mi ng.
-

Ch yămáuătrongămi ng,ămáuăt ălƠăngu nădinhăd

ngăchoăviăkhu năphátătri n.

-

Cóăth ăcóăd ăv t:ăm nhăr ng,ăt ăch căniêmăm căráchăr iăra,ăcátăs i,ăb iầălƠă
nguyênănhơnăchínhăgơyănhi mătrùng.ă

-

Cungăr ngădiăl chăgơyăkhóăkh năchoăvi căv ăsinh.

-

Niêmă m că l i,ă mi ngă ráchă ch yă máuă lƠă đ
vƠoăsơuăcácăt ăch căbênăd

-

ngă vƠoă choă nh ngă nhi mă trùngă

i.

ăđ ngăđ mădưiădoăph năx ăt ngăti tăn

căb tăkhiăcóăt năth

ngătrongămi ngă

mƠăBNăkhóăkh cănh ăraădoăđauăvƠăh năch ăháămi ng.ă
7

Thang Long University Library


-

Môiă khôă l

iă b n,ă gi ă m că tr ng ph ă b ă m tă niêmă m că n uă cóă hi nă t

viêmănhi mădoăth iăgianăt ălúcăb ăch năth
-

ngă

ngăđ năkhiăvƠoăvi nădƠi.

M ngăbámăth că n,ăt ăhuy tălênăb ăm tăr ngădoăb nhănhơnăkhóăch iăr ng.ă

1.3. Các vi khu năth

ng g p trong mi ng

Trong mi ng có r t nhi u lo i vi khu nă aă khíă vƠă k khí. M t s vi khu n
không gây b nh, s ng c ng sinh trong khoang mi ng (não mô c u, tr c khu n s a),
m t s th

ng gây viêm nhi măr ng,ă r ngă(liên c u khu n  tan huy t, liên c u và

t c u khu n  ). M t s lo i vi khu n ch gây b nhăkhiăc ăth suy y u, gi m s căđ
kháng. S ph i h p c a các vi khu n k khí làm cho nhi m khu nă doă r ngă cƠngă
n ng thêm và vi căđi u tr c ngăkhóăkh năh n.
Vi khu nă a khí lo i Gr (+) ch y u là t c u, liên c u và tr c khu n. Chúng
th

ng m n c m v i kháng sinh thu c nhóm betalactamin, aminosit, macrolit,

tetraxyclin. Lo i Gr (-) ch y u là moraxella-neisseriaăc ngă m n c m v i các lo i
kháng sinh trên.
Vi khu n k khí th

ng ph i h p v i vi khu nă aă khí.ă Doă tínhă sinhă h iă vƠă

men ti t c a chúng làm cho quá trình nhi m khu n nhanh chóng lan r ng và n ng
thêm. Lo i Gr (+) có ramibacterium, liên c u khu n, tr c khu n coryne,
micrococcus, bifidobacterium, t c u khu n k khí, catenabacterium. Lo i Gr (-) ít
g p, có th là ristella sphaerophorus, veillonella, alcalescens. Kháng sinh nhóm

macrolit và betalactamin có tác d ng t tăđ i v i lo i vi khu n này.
1.4. Côngă tácă ch mă sócă v sinhă r ngă mi ng cho BN ch nă th
tr

ngă hƠmă m t

c ph u thu t.

1.4.1. T ăv năvƠăh
Do s l

ng d năchoăBNăvƠăng

ng BN

b nh vi n tuy năTrungă

th

ng b quá t i, s l

h

ng d năchoăBNăvƠăng

quan tr ng,ăng

i nhà.

ngă đi uă d

iăđi uăd

ngă viênă th

ngănh ăb nh vi năR ngăHƠmăM t
ng thi uă nênă côngă tácă t ă v n và

iăch măsócăcáchăv sinhăr ngămi ng cho BN là h t s c
ng viên ch y u ch ch măsócăđ nh k ngày 1 ậ 2 l n và

làm m u.
 T ăv n
-

VaiătròăvƠăt măquanătr ngăc aăvi căv ăsinhăr ngămi ngătr
ng

iăch măsócăBN.
8

căm ăchoăBNăvƠă


-

Cácă bi nă ch ngă cóă th ă x yă raă liênă quană đ nă tìnhă tr ngă v ă sinhă kémă tr

că

ph uăthu t.
-

Cácăph
đ

ngăphápăv ăsinhăr ngămi ngămƠăBNăvƠăng

iănhƠăBNăt ăth căhi nă

c.ă

 H

ngăd n

-

Cáchăth căhi năcácăbi năphápăVSRM.

-

Cáchăph iăh păv iăđi uăd

1.4.2. Cácăph

ngăkhiălƠmăVSRM.ă

ngăphápăVSRM

1.4.2.1. Súc mi ng
Dùngădungăd ch n
hi nănh tămƠăBNăvƠăng

căsúcămi ngălƠăbi năphápăv ăsinhăđ năgi mănh t, d ăth că
iăch măsócăcóăth ăth căhi năđ

 C ăch ătácăd ngăc aăn

căt iăgi

ngăb nh.

căsúcămi ng:

-

Kìmăhưmăs ăphátătri năc aăviăkhu nătrongăh cămi ng.

-

Ng năc năs ăđ nhăc ăc aăVKă ăb ăm t r ngăvƠăniêmăm cămi ng.

-

căch ăhìnhăthƠnhăm ngăbámăr ngă.ă
Hòaătanăcácăm ngăbámăr ngăđưăhìnhăthƠnh.

 Cácălo iăn
N

-

căsúcămi ng:

c súc mi ng ch a Chlorhexidine:

i năhìnhălƠăPeridex - n

căsúcămi ngăđ

căADAă(hi păh iănhaăkhoaăHoaă

Kì)ă ch ngă nh nă lƠă m tă trongă cácă dungă d chă sátă khu nă h uă hi uă nh tă trongă
khoangămi ng.
-

LƠă thƠnhă ph nă đ
gi măs ăl

-

că s ă d ngă nhi uă nh tă trongă n

că súcă mi ngă nh mă lƠmă

ngăviăkhu nătrongămi ng.

Tuyănhiênăn

căsúcămi ngăChlorhexidineăt năt iăm tăs ătácăd ngăph ăkhôngă

mongămu nănh :ăgơyăm ngăbámămƠuătrênăr ng, l

i, cácăch tăhƠnăth măm ,ă

kíchăthíchămôăm măc aămi ng.ăNgoƠiăraănó cònăt

ngătácăv iăthƠnhăph năc aă

kemăđánhăr ngălƠmăgi măho tătínhăc aăcácăch tăcóătrongăkemăđánhăr ng.ă
N

c súc mi ng ch a mu i c a Ammonium nh

Cetylpyridinium

Chloride (CPC):
-

CPCă trongă n

că súcă mi ngă khôngă ph iă thƠnhă ph nă m i,ă nóă đ

trongăyăv năt ăn mă1939,ăcóănhi uătrongăcácălo iăn

că đ ă c pă

căsúcămi ngănh ăScope,ă

9

Thang Long University Library


Cepacol, Crest Pro-Healthầ.v iăt ăl ă0.045 - 0.075ă%.ăTuyănhiênălo iănƠyăítă
đ

cădùngă ăVi tăNamăvìăgiáăthƠnhăcaoăvƠăkhôngăph ăbi n.
N

-

c súc mi ng ch a tinh d u (Essential oil):

Cácă tinhă d uă nh ă Thymol,ă Methol,ă Eucalyptol..ă s ă d ngă trongă n
mi ngă trênă 100ă n mă nayă ph ă bi nă trongă cácă lo iă n
tr

că súcă

că súcă mi ngă trênă th

ngă nh ă Listerine,ă Colgateă pluxầv iă cácă uă đi mă nh :ă că ch ă s ă phátă

tri nă c aă VK,ă khôngă gơyă kíchă thíchă niêmă m că mi ng,ă khôngă lƠmă ch mă s ă
lƠnhăth

ng,ăkhôngălƠmăkhôămi ng,ăkhôngăgơyănhi măs căr ngầ

 Cáchăs ăd ngăn

-

căsúcămi ng:ă

Khácă v iă cáchă dùngă choă ng
dùngăn
doăhi năt

iă bìnhă th

ng,ă BNă b ă gưyă x

căsúcămi ngăv iăt năsu tănhi uăh nătrongă1ăngƠy,ăth
ngăt ngăti tăđ mărưiăkhiăch năth

ngă hƠmă ph iă
ng 5-10ăl nă

ng.ăCáchădùngăc ngăph iăl uăýă

khôngăsúcăm nhăvìăcóăth ăgơyăđauăho cădiăl chăthêmăđ

ngăgưy,ăch ăng măvƠă

nh ăra [12].
1.4.2.2. Ch i r ng
iăv iăBNăgưyăx

ngăhƠmăthìăvi căch iăr ngăb ngăbƠnăch iăthôngăth

khôngă th ă vìă nóă khi nă choă BNă b ă đau.ă ă khoaă Ch nă th

ngălƠă

ngă ch nhă hìnhă hƠmă m tă

chúngătôiăs ăd ngăbƠnăch iăđ că bi tăđ ăv ăsinhăchoăb nhănhơn,ăđóă lƠăbƠnăch iăk .ă
BƠnăch iănƠyăcóă uăđi mălƠălƠmăs chăđ

căcácăk ăr ngăn iăbámăch ăy uăc aăth că nă

và viăkhu nămƠăkhôngăgơyăl căsangăch năvƠăkhôngăgơyă nhăh
BƠnăch iăk ăđ
vƠătr

căh

ngăd năchoăBNăvƠăng

ngăđ năv tăth

ng.

iăch măsócăth căhi năsauăkhiă nă

căkhiăph u thu t.

1.4.2.3. B m r a mi ng b ng b m to ho c qu bóp
ơyă lƠă bi nă phápă mƠă ng

iă đi uă d

ng th c hi n cho BN t iă gi

ng b nh

ho căphòngăthayăb ng.
c bi t

nh ng trung tâm hàm m t vi c r a khoang mi ngăchoăBNăđ

c

làm thành m t h th ng vòi r a có áp l c d n t i các labo cho BN có th t r a
khoang mi ng.
Dung d ch r aăthôngăth
có màu h ngă cánhă sen)ă vƠă n

ng là thu c tím pha loãng 1/3000 ậ 1/5000 (pha d ch
c mu iă 0.9%.ă

khoang mi ng nên dùng Natribicarbonat.
10

i v iă tr

ng h p có nhi m trùng


i v i nh ng BN t năth

v tăth

ngăkhoangămi ngănh ăđ

ngăniêmăm c l n ph i k t h p lau r a b ng bông ho c g c m m.

Song song v i vi că b mă r a khoang mi ngă đi uă d
ph

ng gãy di l ch nhi u, có

ngăti n c đ nhăđ

c đ nhăđ

ng viên ph i ki m tra

ng gãy trong mi ng, l y b các m nh th că năgi t vào cung

ng gãy, ho căvƠoăđ

ng gãy ho c vào v tăth

ngăph n m m,ăđ m b o

cho khoang mi ng luôn s ch [4], [6].
1.5.

ánhăgiáăk t qu can thi p.
ánhăgiáăk t qu tr

c khi vào vi n và sau khi can thi pătr

c khi ph u thu t.

11

Thang Long University Library


CH
2.1.

NGă2ă:

IăT

NGăVÀăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U

aăđi m và th i gian nghiên c u
Nghiên c uăđ

c ti n hành t thángă7/2015ăđ n tháng 10/2015 t i B nh vi n

R ngăhƠmăm tăTrungă

ng Hà N i.

2.2. Thi t k nghiên c u
Thi t k nghiên c u là can thi p gi th c nghi m ( Quasi ậ experimental).
2.3.

iăt

ng nghiên c u

Là b nh nhân ch nă th
Hàm M tăTrungă

ngă hƠmă m tă tr

c ph u thu t c a B nh vi nă R ng

ngăHƠăN i.

2.3.1. Tiêu chu n l a ch n
-

Cóăđ yăđ ăh ăs ăb nhăán.ă
că ch nă đoánă lơmă sƠngă lƠă gưyă x

d

ngă hƠmă trênă vƠ/ho că gưyă x

ngă hƠmă

i.ă

-

Cóăđ yăđ ăxétănghi măc ăb n.

-

Khôngă ătrongătìnhătr ngănguyăk chăvƠăc năm ăc păc u.

-

Cóăth iăgianăđi uătr ătr

-

B nhănhơnăđ ngăýăthamăgiaănghiênăc u.

-

Tu iăt ă18ătr ălên.ă

căm ăt iăvi năt iăthi uă24ăgi .

2.3.2. Tiêu chu n lo i tr
-

BNătrongătìnhătr ngănguyăk chăcóăch ăđ nhăm ăc păc uăngayăkhiăvƠoăvi n.

-

BNăgưyăx

-

BNăkhôngăcóăđ ăh ăs ăb nhăán.

-

BNăkhôngăđ ngăýăthamăgiaănghiênăc uăsauăkhiăđ

ngăhƠmănh ngăkhôngăcóăđ

ngăgưyăthôngăvƠoăkhoangămi ng.
căgi iăthíchărõăm căđíchă

nghiênăc u.ă
2.4. C m u và ch n m u
L y m u toàn b các b nhănhơnăđ tiêu chu n l a ch n trong kho ng th i gian
t 7/2015ăđ n tháng 10/2015.

12


2.5. Bi n s và ch s
STT

Ph

Bi n s / Ch s
Thông tin chung v đ i t

ngăphápăthuăth p

ng nghiên c u

1

Tu i

Ph ng v n

2

Gi i tính

Ph ng v n

3

Quê quán

Ph ng v n

4

Trìnhăđ h c v n

Ph ng v n

5

Ngh nghi p

Ph ng v n

6

Nguyên nhân gây ch năth

7

Th i gian b ch năth

8

Ch năđoánălơmăsƠng

9

M căđ h n ch há ng m mi ng

ng

Ph ng v n

ngăđ n khi nh p vi n

Ph ng v n
Tham kh o BA
Khám

Tình tr ng niêm m c mi ng tr

c khi can thi pVSRM

10

Ch y máu trong mi ng

Khám

11

D v t trong mi ng

Khám

12

Tình tr ng niêm m c mi ng

Khám

Tình tr ng niêm m c mi ng sau khi can thi pVSRM
13

Ch y máu trong mi ng

Khám

14

D v t trong mi ng

Khám

15

Tình tr ng niêm m c mi ng

Khám

S hài lòng c a b nh nhân và ng
16

S hài lòng c a b nh nhân vƠăng

i nhà b nh nhân

i nhà BN

T đi n

2.6. K thu t và công c thu th p s li u
S ă li uă s ă đ

că thuă th pă b ngă ph

ngă phápă ph ngă v n k tă h pă thamă kh oă

b nhăánăvƠăkhám d aătrênăb ăcơuăh iăđưăđ
li uăs ăđ

căth ănghi mătr

căkhiăđ

căthi tăk ăs n.ăB ăcôngăc ăthuăth păs ă

căđ aăvƠoăápăd ngăchínhăth căđ ăthuăth păs ă

li uăchoănghiênăc u.
2.7. Ph
B

ngăphápănghiênăc u
c 1: L a ch năđ iăt

ng phù h p v i tiêu chu n
13

Thang Long University Library


B

c 2: Ki m tra ghi nh n tình tr ng VSRM và các y u t liên quan ngay khi

vào vi n.
B

că3:ăT ăv năchoăBNăvƠăng

B

c 4: Can thi p VSRM cho BN theo quy trình sau:

-

ChƠoăh i:ăyêuăc uăăni măn ,ăơnăc n,ănh ănhƠngầ.

-

Gi iăthíchătr

-

Dùng máy hút và sonde hútăđ ăhútăs chăđ mădưi,ămáuăt ă(n uăcó).

-

Dùngăb mătiêmă20mlăb măr aămi ngăBNăv iădungăd chăthu cătímăphaăloưngă

i nhà BN v tình tr ng và cách VSRM.

căchoăBNăcôngăvi căc năchu năb ăti năhƠnhăđ ăBNăph iăh p.

ho căBetadineă1%.
-

LƠmăs chăm ngăth că năho căd ăv tă(b i,ăcát,ăs iầ)ătrênăr ngăvƠăniêmăm că
mi ngăchoăBNăb ngăbƠnăch iăk ăho căg căm mă

t.ăL uăýălƠmăh tăs cănh ă

nhƠng,ătránhăgơyăđau,ăcóăth ădùngăthu căXylocaină10%ăx tăb ăm tătr

căkhiă

lƠmăs ch.
B

H

ngăd năBNăsúcămi ngăl iăb ngăn

c 5: Phát phi uă đánhă giáă m că đ hƠiă lòngă choă BNă sauă đóă thuă phi u b ng

cách b o BN cho vào hòm phi uăđ
B

căsúcămi ngă(ăPeridexăho căPedentex)

c chu n b t tr

c.

că6:ă ánhăgiáătìnhătr ng b nh nhân theo tiêu chí sau:

 T t

Khôngăcònăm ngăbámăth că n,ămáuăt ,ăgi ăm c,ăd ăv tầ.
Mi ngăBNăkhôngăhôi.
Mépăv tăth

ngăh ăph iăkhô,ăs ch,ăg nầ

BNă vƠă ng

iă nhƠă BNă hƠiă lòngă v ă tháiă đ ă vƠă ch tă l

d

ngă VSRMă c aă đi uă

ngăviên.ă

 Khá
Khôngăcònăm ngăbámăth că n,ămáuăt ,ăd ăv tầ.
Cóăth ăcònăgi ăm c.
Mi ngăBNăv năhôi.
BNă vƠă ng
d

iă nhƠă BNă hƠiă lòngă v ă tháiă đ ă vƠă ch tă l

ngăviên.ă

 Kém
V năcònăm ngăbámăth că n,ămáuăt ,ăd ăv t.
14

ngă VSRMă c aă đi uă