Tài liệu nâng bậc công nhân công nghệ hóa chế bốc hơi

Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

PHÁƯN A - MÄÜT SÄÚ THÛT NGỈỴ CÅ BN CÁƯN BIÃÚT
1. Nỉåïc mêa häøn håüp:
Nỉåïc mêa täøng håüp rụt ra tỉì dn ẹp, bao gäưm nỉåïc mêa ẹp ra åí mạy âáưu tiãn v cạc mạy ẹp sau
â âỉåüc pha long âãø båm vo kháu sau xỉí l chãú luûn.
2. Nỉåïc ch trong:
L nỉåïc mêa â âỉåüc xỉí l nhiãût v hoạ cháút qua thiãút bë làõng, lc, gản lỉåüt âỉåüc nỉåïc mêa trong
sút.
3. Cháút khä:
Cháút ràõn ho tan khäng bay håi (nhỉ âỉåìng) âỉåüc xạc âënh bàòng Bx kãú hồûc chiãút quang kãú.
4. Âäü Bx:
Bx viãút tàõt ca chỉỵ Brix.
Âäü Bx biãøu thë pháưn khäúi lỉåüng ca cháút ràõn ho tan trong 100 pháưn khäúi lỉåüng dung dëch
thỉåìng âỉåüc âo bàòng ph kãú (Bx kãú) hay tè trng kãú.
Vê dủ : Nỉåïc mêa 12oBx nghéa l cọ 12 pháưn cháút khä trong 100 pháưn nỉåïc mêa.
* Âäü Bx âo åí nhiãût âäü báút k gi l Bx quan sạt.
* Âäü Bx âo åí nhiãût âäü tiãu chøn (20oC) hồûc Bx â âỉåüc hiãûu chènh vãư nhiãût âäü tiãu chøn gi
l Bx ci chênh
5. Âäü âỉåìng theo Pol :
Pol viãút tàõt ca chỉỵ Polarimet, l thnh pháưn âỉåìng saccaroza cọ trong dung dëch tênh theo pháưn
tràm khäúi lỉåüng dung dëch do kãút qu âo âỉåüc bàòng mạy Polarimet 1 láưn theo phỉång phạp tiãu
chøn qúc tãú.
6. Âäü tinh khiãút:
Chè mỉïc âäü trong sảch ca dung dëch âỉåìng; âỉåüc biãøu thë bàòng pháưn tràm khäúi lỉåüng
âỉåìng saccaroza ngun cháút so våïi khäúi lỉåüng cháút ràõn ho tan cọ trong dung dëch.
AP ( viãút tàõt ca chỉỵ Apparent Purity): biãøu thë âäü tinh khiãút âån gin ca dung dëch
âỉåìng l tè lãû pháưn tràm khäúi lỉåüng saccaroza (tênh theo pol) trãn ton pháưn khäúi lỉåüng cháút khä
trong dung dëch âỉåìng.

AP =

Pol
100,%
Bx

Pol: âỉåüc xạc âënh trỉûc tiãúp 1 láưn trãn mạy phán cỉûc Polarimet.
Bx: âỉåüc xạc âënh bàòng Bx kãú hay Baume kãú (1 Be=1,84 Bx)
7. Âỉåìng khỉí cn viãút k hiãûu l RS:
Viãút tàõt ca chỉỵ Reducing Sugar, chè nhỉỵng loải âỉåìng trong cäng thỉïc phán tỉí cọ chỉïa
nhọm chỉïc CHO (andehyt) hồûc CO (axeton) ,chàóng hản nhỉ glucoza v fructoza.
8. p sút: l ạp lỉûc tạc dủng lãn mäüt âån vë diãûn têch, k hiãûu l p
p= P/F . Trong âọ: P: ạp lỉûc tạc dủng lãn bãư màût F (N); F: diãûn têch bãư màût chëu tạc dủng ca ạp
lỉûc (m2); p: ạp sút (N/m2).
p sút cọ thãø âỉåüc âo bàòng nhiãưu âån vë khạc nhau nhỉ: atm (atmätphe váût l), at
(atmätphe k thût), N/m2; mH2O; mmHg, kG/cm2 ...
1atm=1,01.105N/m2=10,33mH2O=760mmHg=1kG/cm2
1at=9,81.104 N/m2= 10mH2O=735,6 mmHg=1kG/cm2
1N/m2=7,5.10-3mmHg=10,2.10-6kG/cm2=1,02.10-4mH2O=1 Pa (Pascal)
1




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

p sút thỉåìng dng cọ hai loải ạp sút biãøu kiãún v ạp sút tuût âäúi. p sút trãn âäưng
häư âo ạp lỉûc (ạp kãú) l ạp sút biãøu kiãún hay cn gi l ạp sút dỉ. p sút tuût âäúi l ạp sút
biãøu thë trãn ạp kãø cäüng thãm ạp sút khê quøn. Nãúu khäng cáưn tênh toạn chênh xạc thç ạp sút
khê quøn l 1kG/cm2.
9. Âäü chán khäng: hay ạp sút chán khäng l hiãûu säú giỉỵa ạp sút khê quøn v ạp sút tuût âäúi.

Dng âäü chán khäng âãø biãøu thë chán khäng låïn hay nh. Cạc trảng thại ạp sút nh hån ạp sút
khê quøn âãưu gi l chán khäng. (p sút trong bçnh cng tháúp, âäü chán khäng trong bçnh cng
cao).
Âäü chán khäng = p sút khê quøn - p sút tuût âäúi
10. pH: Âãø xạc âënh mäi trỉåìng ca dung dëch, mäi trỉåìng âọ âỉåüc biãøu thë bàòng näưng âäü ion
hydrä (H+) cọ trong dung dëch, cäng thỉïc tênh l pH= log 1/(H+) = - log (H+).
pH=7 l mäi trỉåìng trung tênh ; pH <7 l mäi trỉåìng acid tênh; pH>7 l mäi trỉåìng kiãưm tênh.
11.Truưn nhiãût: l quạ trçnh nhiãût mäüt chiãưu, nhiãût âỉåüc truưn tỉì váût cọ nhiãût âäü cao âãún váût
cọ nhiãût âäü tháúp.
12. Nhiãût âäü säi ca dung dëch: Nhiãût âäü m tải âọ dung dëch säi ỉïng våïi mäüt ạp sút nháút âënh
no âọ. Nhiãût âäü säi ca cạc dung dich âỉåìng cọ näưng âäü khạc nhau l khạc nhau. V åí cạc ạp
sút khạc nhau nhiãût âäü säi ca dung dëch l khạc nhau, thäng thỉåìng ạp sút cng bẹ nhiãût âäü
säi cng tháúp.
13. Nhiãût hoạ håi: l nhiãût lỉåüng âỉåüc háúp thủ hồûc to ra lục thay âäøi trảng thại ca nỉåïc hồûc
håi; nhiãût lỉåüng háúp thủ ca nỉåïc khi bäúc håi åí âiãøm säi hay håi ngỉng tủ thnh nỉåïc åí cng mäüt
nhiãût âäü m to ra nhiãût lỉåüng âãưu gi l nhiãût hoạ håi.
14. Håi nỉåïc bo ho: Nỉåïc sau khi âun säi, do bäúc håi tảo thnh mäüt låïp håi nỉåïc trãn bãư màût
nỉåïc säi âỉåüc gi l håi nỉåïc bo ho. Nhiãût âäü ca håi nỉåïc bo ho bàòng nhiãût âäü säi ca nỉåïc
åí ạp sút âọ.
15. Håi nỉåïc quạ nhiãût: Âäút nọng håi nỉåïc bo ho dỉåïi mäüt ạp sút nháút âënh lm cho nhiãût âäü
ca nọ cao hån nhiãût âäü ca nỉåïc säi v håi nỉåïc âọ gi l håi nỉåïc quạ nhiãût.
16. Håi thỉï: Håi nỉåïc bäúc lãn tỉì dung dëch nỉåïc mêa hồûc sirä khi säi v âỉåüc dng âãø gia nhiãût
nỉåïc mêa hồûc âi vo thạp ngỉng tủ.
17. Nỉåïc ngỉng: Sau khi håi nỉåïc bo ho truưn nhiãût cho dung dëch nỉåïc mêa qua hãû thäưng
trao âäøi nhiãût v ngỉng tủ thnh nỉåïc. Nỉåïc ngỉng tủ tỉì håi gi l nỉåïc ngỉng.
18. Khê khäng ngỉng: l cạc khê ho tan trong nỉåïc mêa v âỉåüc gii phọng khi nỉåïc mêa säi,
ch úu l khäng khê v mäüt pháưn nỉỵa l khê NH3, lỉåüng khê ny cọ nhiãưu trong håi thỉï. Ngoi ra
mäüt lỉåüng khê khäng ngỉng láùn trong håi l do khäng khê lt vo cạc chäø r, håí åí cạc mäúi näúi
cạc chm äúng, cạc näưi, cạc van vi, kênh quan sạt .. Khê khäng ngỉng khäng ngỉng tủ trong quạ
trçnh trao âäøi nhãût.

2




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

PHÁƯN B - LM SẢCH NỈÅÏC MÊA
I. L THUÚT VÃƯ LM SẢCH NỈÅÏC MÊA
1. Thnh pháưn Nỉåïc mêa:
Nỉåïc mêa gäưm :
Nỉåïc
Cháút khä
- âỉåìng
- cháút khäng âỉåìng
Thnh pháưn họa hc:
+ Nỉåïc 77-88%
+ Cháút khä: - Âỉåìng sacaräza: 8-21%
- Âỉåìng khỉí : 0,3-3%
- Tảp cháút hỉỵu cå: 0,5-1%
- Tảp cháút vä cå: 0,2-0,8%
Ngoi ra cn âáút, cạt, VSV...
2. nh hỉåíng ca cạc tảp cháút (cháút då)
- Cạc acid hỉỵu cå lm cho âỉåìng sacaräza chuøn họa
- Cạc huưn ph lå lỉíng lm nỉåïc mêa âủc, khọ lc khọ kãút tinh.
- Cạc sàõc täú (cháút mu) lm gim pháøm cháút âỉåìng.
- Cạc cháút då khạc nháút l múi vä cå gáy tråí ngải cho quạ trçnh kãút tinh, tảo ra nhiãưu máût càûn
v thu häưi tháúp.
3. Mủc âêch ca viãûc lm sảch nỉåïc mêa:

- Trung ha acid trong nỉåïc mêa häøn håüp âãø hản chãú âỉåìng sacaräza chuøn họa .
- Loải täúi âa cạc cháút khäng âỉåìng ra khi nỉåïc mêa häøn håüp.
- Loải b nhỉỵng cháút ràõn dảng lå lỉíng cạc cháút mu âãø náng cao pháøm cháút âỉåìng thnh pháøm.
4.Ngun l cå bn ca lm sảch nỉåïc mêa dỉûa trãn cạc cå såí sau:
- Dng phn ỉïng họa hc âãø kãút ta cạc tảp cháút hồûc låüi dủng tạc dủng háúp phủ, kẹo theo cạc
cháút báøn khạc ca cạc cháút kãút ta hay cọ thãø lm ngỉng kãút cạc thãø keo trong nỉåïc mêa âãø
cạc cháút âọ nàòm åí trảng thại ràõn hay cọ tè trng khạc våïi nỉåïc miạ räưi sau ny loải âi bàòng
cạch làõng, lc ...
- Dng cạc dủng củ thiãút bë thêch håüp âãø họa chãú v tạch råìi cạc tảp cháút ra khi nỉåïc mêa nhỉ
thiãút bë làõng, lc, thiãút bë gia väi, sunphêt hoạ,(carbonat hoạ, phosphat hoạ), gia nhiãût ...
5. Cạc úu täú tạc dủng âãún quạ trçnh lm sảch nỉåïc mêa
5.1 Tạc dủng ca pH :
a. Ngỉng kãút cháút keo:
Trong nỉåïc mêa cọ hai âiãøm pH lm ngỉng tủ cháút keo:
+ pH trãn dỉåïi 7 l âiãøm âàóng âiãûn ca nhiãưu loải keo trong nỉåïc mêa.
+ pH =11 l âiãøm ngỉng kãút ca prätãin trong mäi trỉåìng kiãưm mảnh.
b. Lm chuøn hoạ âỉåìng saccaroza :
- Trong mäi trỉåìng acid âỉåìng saccaroza bë chuøn hoạ tảo thnh glucoza v fructoza ;viãûc
chuøn hoạ âỉåìng saccaroza l mäüt âiãưu báút låüi.
c. Lm phán gii âỉåìng saccaroza:
- Trong mäi trỉåìng kiãưm , dỉåïi tạc dủng ca nhiãût saccaroza bë phán hu. .
- Sỉû phán gii âỉåìng saccaroza trong quạ trçnh sn xút lm tàng täøn tháút âỉåìng, tàng âäü nhåït,
âäü mu → gim hiãûu sút thu häưi âỉåìng.
3




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

d. Lm phán gii âỉåìng khỉí
- Trong nỉåïc mêa häøn håüp cọ chỉìng 0,3-2,4% âỉåìng khỉí. Nãúu pH ca nỉåïc mêa hay dung dëch
âỉåìng vỉåüt quạ 7 s phạt sinh cạc phn ỉïng phán hu âỉåìng khỉí.
- Sỉû phán gii ca âỉåìng khỉí trong quạ trçnh sn xút lm gim âäü tinh khiãút ca máût ch, tàng
âäü mu, gim täúc âäü kãút tinh âỉåìng.
e. Tạch loải cháút khäng âỉåìng
ÅÍ cạc pH khạc nhau cọ thãø loải âüc cạc cháút khäng âỉåìng khạc nhau.
- pH =7-10 cạc múi vä cå Al2O3, P2O5, Fe2O3, SiO2, MgO dãù bë loải;
- ÅÍ pH = 7 tạch loải âỉåüc khong 50-60% cháút keo (pentosan.)
- Khi pH khong 5-6, trãn 98% prätãin cọ thãø bë tạch loải.
- Khi chn pH thêch håüp âãø loải cháút khäng âỉåìng khäng nãn tạch loải âån âäüc tỉìng cháút m
phi xẹt mäüt cạch ton diãûn âãø tạch loải nhiãưu cháút khäng âỉåìng.
5.2 Tạc dủng ca nhiãût âäü:
Nãúu khäúng chãú nhiãût täút s thu âỉåüc nhỉỵng tạc dủng chênh sau:
- Cọ thãø loải khäng khê trong nỉåïc mêa, gim båït sỉû tảo bt.
- Tàng nhanh cạc quạ trçnh phn ỉïng hoạ hc.
- Cọ tạc dủng diãût trng, âãư phng hiãûn tỉåüng lãn men acid v sỉû xám nháûp ca VSV vo nỉåïc
mêa.
- Do nhiãût däü tàng cao lm cho tè trng nỉåïc mêa gim, âäưng thåìi lm cháút keo ngỉng tủ, tàng
nhanh täúc âäü làõng ca nhỉỵng cháút kãút ta.
Nãúu khäúng chãú nhiãût âäü khäng täút thỉåìng gàûp cạc trỉåìng håüp khäng täút dỉåïi âáy:
- nỉåïc mêa cọ tênh acid (pH =5-5,5) dỉåïi tạc dủng ca nhiãût, âỉåìng saccaroza bë chuøn hoạ
tàng täøn tháút âỉåìng.
- Nãúu thåìi gian tạc dủng ca nhiãût kẹo di v åí nhiãût âäü cao lm nỉåïc mêa cọ mu sáùm.
- Dỉåïi tạc dủng ca nhiãût, âàûc biãût nhiãût âäü cao, âỉåìng khỉí bë phán hu tảo ra cạc cháút mu
v cạc acid hỉỵu cå;
- Âun nọng nỉåïc mêa cọ kh nàng thục âáøy sỉû thu phán vủn mêa, sn sinh cháút keo.
5.3 Tạc dủng ca väi:
a. Väi:
Väi l hoạ cháút quan trng âỉåüc dng phäø biãún tỉì nhỉỵng ngy khåíi âáưu sn xút âỉåìng.

Väi l mäüt cháút vä âënh hçnh, cọ âäü phán tạn cao, khi ho tan trong nỉåïc cọ tênh keo.
Âäü ho tan ca väi phủ thüc vo hm lỉåüng cháút khä trong dung dëch: näưng âäü âỉåìng saccaroza
v cháút khäng âỉåìng. Âäü ha tan ca väi tàng khi nhiãût âäü gim v näưng âäü ca âỉåìng v cháút
khäng âỉåìng tàng
b. u cáưu cháút lỉåüng ca väi:
- Cháút lỉåüng väi cọ nh hỉåíng låïn âãún hiãûu qu lm sảch. Nãúu väi cọ nhiãưu tảp cháút, khi cho
väi vo nỉåïc mêa s lm tàng tảp cháút, làõng, lc v kãút tinh khọ khàn.
- Väi cáưn âảt cạc tiãu chøn sau: CaO > 85%; MgO < 2%; SiO2 < 0,6%; Fe2O3, Al2O3 <1%;
CaCO3<1%.
- Trong thnh pháưn väi ch úu l CaO; ngoi ra cáưn chụ âãún hm lỉåüng MgO, nãúu
MgO>2% s gáy nhỉỵng tạc hải sau âáy:
+ Gim tháúp âäü ho tan ca väi;
+ Thåìi gian làõng kẹo di;
+ Tạc dủng våïi âỉåìng khỉí lm tàng mu sàõc nỉåïc mêa
4




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

+ MgO cọ âäü ho tan låïn l thnh pháưn âọng càûn åí cạc thiãút bë truưn nhiãût.
+ Lm cho âỉåìng cọ vë âàõng
- Cạc thnh pháưn khạc nhỉ Al2O3, Fe2O3, SiO2 lm tàng cháút keo, tàng mu sàõc nỉåïc mêa v
âọng càûn trong thiãút bë.
c. Tạc dủng ca väi:
+ Lm trå phn ỉïng acid ca nỉåïc mêa v ngàn ngỉìa sỉû chuøn hoạ âỉåìng saccaroza.
+ Kãút ta, âäng tủ cạc cháút khäng âỉåìng.
+ Tạc dung cå hc: Nhỉỵng cháút kãút ta tỉì väi s kẹo theo nhỉỵng cháút khäng âỉåìng khạc cng kãút
ta vê dủ nhỉ cạc kãút ta CaCO3, CaSO4, Ca3PO4

+ Tạc dủng sạt trng: Väi cọ tạc dủng tiãu diãût VSV lm cho nỉåïc mêa âỉåüc tiãût trng.Våïi âäü
kiãưm khi cọ 0,3% CaO pháưn låïn VSV khäng sinh trỉåíng, tuy nhiãn cọ trỉåìng håüp phi dng âãún
0,8% CaO.
5.4 Tạc dủng ca SO2:
a. Khê SO2:
Sỉû tảo thnh SO2 : SO2 âỉåüc tảo thnh khi âäút chạy lỉu hunh trong khäng khê
S + 02 → SO2
Nhỉỵng âiãøm cáưn chụ khi âäút S:
+ Bo âm âäü áøm lỉu hunh åí mỉïc täúi thiãøu theo qui âënh v tuût âäúi trạnh áøm, sàõt
+ Nhiãût âäü âäút lỉu hunh khäng âỉåüc quạ cao. Thäng thỉåìng nhiãût âäü trong l åí khong 320350oC v khê ra khi l l khong 250-300oC.
@ Nãúu nhiãût âäü tháúp thç S chạy khäng hon ton .
@ Nãúu nhiãût âäü cao quạ gáy ra nhiãưu nh hỉåíng xáúu
# trạnh âỉa nhiãût âäü khê lãn quạ 300oC vç åí âiãøm ny s xy ra sỉû thàng hoa lm cho hiãûu sút
tảo thnh SO2 gim v khê S s bay ra ngoi theo âỉåìng äúng dáùn, gàûp lảnh biãún thnh S tinh thãø
âng lải trong cạc âỉåìng äúng lm tàõt äúng.
# nhiãût âäü chạy cao, äxi nhiãưu, tảo thnh SO3 lm gim hiãûu sút tảo SO2 v nãúu cọ nỉåïc hồûc sàõt
thç tảo thnh H2SO4
# Phán ly SO2 : åí 1200oC, SO2 → S + O2 v äxi måïi sinh ra tạc dủng ngay láûp tỉïc våïi SO2 bao
quanh tảo thnh SO3. Phn ỉïng ny âỉåüc nháûn tháúy bàõt âáưu tỉì nhiãût âäü khong 900oC
b. u cáưu ca lỉu hunh:
Âãø âm bo phm cháút SO2 tiãu chøn thç lỉu hunh âäút cáưn cọ cạc thnh pháưn nhỉ sau:
S ≥ 98% , Nỉåïc<1%; Tro<0,1%; Hàõc ên<0,1%; As< 0,05%; cháút khäng chạy <1%.
Lỉu :
- hm lỉåüng As nãúu nhiãưu quạ s gáy tạc dủng xáúu båíi vç khi âäút S, As chạy tảo thnh As2O3
l mäüt cháút âäüc, trong quạ trçnh sn xút, cúi cng nọ s täưn tải trong âỉåìng thnh pháøm v
máût cúi
- Hàõc ên v cháút lng khäng chạy s gáy tråí ngải cho viãûc âäút S do nàòm trãn bãư màût nãn dãù
lm tàõt lỉía.
c. Tạc dủng ca SO2
Tạc dủng ca SO2 âäúi våïi nỉåïc mêa v máût ch tu thüc vo tênh cháút trung tênh hồûc kiãưm ca

chụng bao gäưm cạc tạc dủng sau:
- Trung ho lỉåüng väi dỉ trong nỉåïc mêa:
- Ha tan múi canxi sunphit kãút ta:
- Gim âäü nhåït:
5




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

Biãún múi cacbänat thnh múi sunphit
Táøy mu dung dëch âỉåìng
Ngàn ngỉìa sỉû tảo mu.
Tạc dủng sạt trng
Cỉåìng âäü xäng lỉu hunh:
Cỉåìng âäü xäng lỉu hunh dng âãø biãøu thë mỉïc âäü thäng SO2 vo nỉåïc mêa, cọ thãø dng trë
säú pH âãø biãøu thë.
- Cỉåìng âäü lỉu hunh l säú mililêt NaOH cọ näưng âäü N/28 hồûc säú ml I2 cọ näưng âäü N/32 âãø
chøn âäü 10ml dung dich nỉåïc mêa â thäng SO2 .
- Cỉåìng âäü lỉu hunh cọ tạc dủng quan trng âäúi våïi viãûc lm sảch nỉåïc mêa: näưng âäü SO2
trong nỉåïc mêa l mäüt trong nhỉỵng úu täú quút âënh sỉû tảo thnh kãút ta CaSO3, nãúu näưng
âäü SO2 cng cao thç sỉû kãút ta cng hon ton, nhỉng nãúu cao quạ s tảo thnh Ca(HSO3)2
ha tan..
- Náng cao cỉåìng âäü lỉu hunh thêch håüp cọ thãø âảt hiãûu qu lm sảch täút v náng cao hiãûu
sút thu häưi âỉåìng nhỉng ny sinh cạc váún âãư sau:
+ tàng lỉåüng lỉu hunh dng s khäng cọ låüi vãư màût kinh tãú.
+ trë säú pH quạ tháúp, nỉåïc mêa cọ tênh acid mảnh, âỉåìng sacaräza bë chuøn họa
+ phi tàng thãm lỉåüng väi dng tỉïc l tàng tảp cháút vo nỉåïc mêa, lm gim hiãûu qu lm sảch.
Nãúu cho väi khäng â thç s tảo thnh Ca(HSO3)2.

Âäúi våïi mäùi loải mêa khạc nhau, u cáưu cỉåìng âäü lỉu hunh khäng giäúng nhau. Åí cạc nh mạy
âỉåìng lm sảch theo phỉång phạp sunphêt họa acid tênh cỉåìng âäü lỉu hunh ca nỉåïc mêa trung
ha l 8-12ml, cn tè lãû lỉu hunh âäúi våïi mêa vo khong 0.05-0.08% so våïi khäúi lỉåüng mêa ẹp
5.5 Tạc dủng ca P2O5
- Bn thán cáy mêa v nỉåïc mêa häùn håüp cng â cọ sàón mäüt lỉåüng nháút âënh P2O5. Lỉåüng ny
täưn tải trong mêa dỉåïi hai dảng chênh: Dảng phäút phạt ha tan ca nỉåïc mêa v dảng kãút håüp
trong prätein cạc tãú bo mêa. Cạc dảng kãút håüp khäng ha tan nãn chè riãng cạc phäút phạt ha
tan cọ vai tr trong väi họa. Cạc phäút phạt ha tan ny phn ỉïng våïi väi tảo ra kãút ta, håüp
thnh mäüt pháưn quan trng ca cạc sn pháøm kãút ta trong nỉåïc mêa båíi väi.
- Âãø náng cao hm lỉåüng P2O5 ta cọ thãø cho thãm vo nỉåïc mêa mäüt lỉåüng phäútphạtacid canxi
( Ca(H2PO4)2 ) hồûc acid phäút pho ric. Cạc cháút ny kãút håüp våïi väi tảo thnh tricanxiphäút
phạt kãút ta - Ca3(PO4)2. Kãút ta ny cọ t trng låïn, cọ kh nàng háúp phủ ráút mảnh do âọ háúp
phủ cháút keo. Cọ thãø háúp phủ cháút mu ca håüp cháút phãnol v sàõt v lm kãút ta mäüt pháưn
keo colloides nãn lm cho mu sàõc âỉåìng thnh pháøm täút.

d.

II. LM SẢCH BÀỊNG PHỈÅNG PHẠP SUNPHIT HOẠ AXIT TÊNH

-

Phỉång phạp sunphêt họa cn gi l phỉång phạp SO2 vç trong phỉång phạp ny ngỉåìi ta dng
lỉu hunh dỉåïi dảng khê SO2 âãø lm sảch nỉåïc mêa
Ty theo mäúc pH cáưn khäúng chãú m ta cọ thãø chai phỉång phạp sunphêt họa ra lm 3 loải:
Phỉång phạp sunphêt họa acid
Phỉång phạp sunphêt họa kiãưm mảnh
Phỉång phạp sunphêt họa kiãưm nhẻ.

6

Ti liu nõng bc Cụng nhõn Cụng ngh Húa ch - Bc hi

ỷc õióứm cuớa phổồng phaùp sunphit hoùa acid laỡ thọng SO2 vaỡo nổồùc mờa õóỳn pH acid vaỡ thu
õổồỹc saớn phỏứm õổồỡng trừng. ỏy laỡ phổồng phaùp coù nhióửu ổu õióứm nón õổồỹc duỡng rọỹng raợi
trong saớn xuỏỳt õổồỡng.
1. Sồ õọử cọng nghóỷ:

Ca(OH)2



Nổồùc mờa hh


pH=

5-5.5

Gia vọi sồ bọỹ


pH=

6.2-6.4

Gia nhióỷt 1

to=

60-70oC

SO2



Sunphờt lỏửn 1


pH=

3.4-.38

Ca(OH)2



Trung hoỡa


pH=

7-7.2

Gia nhióỷt 2

to=

100-105oC

Lừng




Nổồùc buỡn



Nổồùc lừng trong

Gia nhióỷt 3


to=

105-115oC

pH=

5.8-6.2



Loỹc

Baợ

Nổồùc loỹc trg

Cọ õỷc

SO2



Sunphờt lỏửn 2

Loỹc kióứm tra

Mỏỷt cheỡ tinh

2. Caùc õióửu kióỷn cọng nghóỷ cuớa phổồng phaùp sunphờt hoùa acid tờnh:
a. Gia vọi sồ bọỹ:
Taùc duỷng:
- trung hoỡa õổồỹc mọỹt phỏửn acid õióỷn ly coù trong nổồùc mờa nón haỷn chóỳ õổồỹc sổỷ chuyóứn hoùa
õổồỡng.
- Taỷo õióứm õúng õióỷn õóứ ngổng kóỳt õổồỹc mọỹt sọỳ thóứ keo trổồùc khi õun noùng.
- ặẽc chóỳ sổỷ phaùt trióứn cuớa VSV do taùc duỷng cuớa ion Ca2+ õọỳi vồùi nguyón sinh chỏỳt cuớa tóỳ baỡo
VSV.
ióửu kióỷn kyợ thuỏỷt:
- thổồỡng khọỳùng chóỳ ồớ pH tổỡ 6.2 õóỳn 6.6, cuỷ thóứ trở sọỳ pH chờnh xaùc laỡ bao nhióu tuỡy thuọỹc vaỡo
vióỷc nghión cổùu thổỷc nghióỷm cuớa tổỡng giọỳng mờa taỷi tổỡng vuỡng canh taùc khaùc nhau maỡ õióửu

chốnh sao cho ồớ trở sọỳ pH õoù loaỷi õổồỹc nhióửu chỏỳt phi õổồỡng nhỏỳt.
b. Gia nhióỷt 1:
7




Ti liu nõng bc Cụng nhõn Cụng ngh Húa ch - Bc hi

Taùc duỷng:
- laỡm mỏỳt nổồùc cuớa thóứ keo ổa nổồùc vaỡ tng nhanh quaù trỗnh ngổng kóỳt cuớa keo.
- Tng tọỳc õọỹ vaỡ hoaỡn thióỷn phaớn ổùng hoùa hoỹc õỷc bióỷt laỡ phaớn ổùng taỷo kóỳt tuớa CaSO3
- nhióỷt õọỹ cao sổỷ hoỡa tan cuớa CaSO3 giaớm do õoù sổỷ kóỳt tuớa õổồỹc dóự daỡng.
ióửu kióỷn kyợ thuỏỷt:
- nhiót õọỹ 60-70oC
c. Sunphờt hoùa lỏửn 1:
Taùc duỷng:
- ngổng kóỳt õổồỹc mọỹt sọỳ chỏỳt keo
- taùc duỷng vồùi vọi dổ taỷo kóỳt tuớa CaSO3. Lổồỹng kóỳt tuớa CaSO3 taỷo thaỡnh trong giai õoaỷn naỡy
khọng nhióửu nhổng cuợng hỏỳp phuỷ õổồỹc mọỹt sọỳ chỏỳt maỡu, chỏỳt keo.
- óứ khi trung hoỡa taỷo õuớ lổồỹng kóỳt tuớa CaSO3 coù taùc duỷng laỡm saỷch.
ióửu kióỷn cọng nghóỷ:
- pH = 3.4-3.8
- nóỳu pH thỏỳp hồn: tng lổồỹng vọi duỡng õóứ trung hoỡa do õoù tng lổồỹng taỷp chỏỳt do vọi õổa
vaỡo.ọửng thồỡi sổỷ chuyóứn hoùa õổồỡng sacc tng maỷnh
- nóỳu pH cao hồn: khi trung hoỡa khọng taỷo õuớ lổồỹng CaSO3 õóứ laỡm saỷch.
d. Trung hoỡa:
Taùc duỷng:
- Nhũm taỷo kóỳt tuớa CaSO3
- Ngổng kóỳt õổồỹc mọỹt sọỳ chỏỳt keo

ióửu kióỷn cọng nghóỷ :
- pH 7-7.2
- nóỳu pH cao seợ laỡm tng sổỷ phỏn huớy õổồỡng khổớ, õổồỡng sacc trong mọi trổồỡng kióửm
- nóỳu pH thỏỳp thỗ tng sổỷ chuyóứn hoùa õổồỡng sacc.Giaớm lổồỹng kóỳt tuớa CaSO3 . Do thióỳu vọi nón
CaSO3 taỷo thaỡnh khọng õuớ, do SO2 dổ nón seợ hoỡa tan mọỹt phỏửn CaSO3 thaỡnh Ca(HSO3)2 khi
gia nhióỷt seợ phỏn huớy trồớ laỷi gỏy õoùng cỷn trong thióỳt bở.
e. Gia nhióỷt lỏửn 2
Taùc duỷng:
- giaớm õọỹ nhồùt thuỏỷn lồỹi cho quaù trỗnh lừng trong
- tióỳp tuỷc hoaỡn thióỷn caùc pổ hoùa hoỹc õỷc bióỷt laỡ caùc phaớn ổùng taỷo kóỳt tuớa CaSO3, Ca3(PO4)2.
- Laỡm cho mọỹt sọỳ keo bở mỏỳt nổồùc ngổng kóỳt
- Laỡm kóỳt tuớa rừn chừc õỷc bióỷt laỡ CaSO3
ióửu kióỷn cọng nghóỷ:
- to 100-105oC
- nóỳu nhióỷt õọỹ thỏỳp quaù seợ khọng õaỷt õổồỹc nhổợng taùc duỷng trón
- nóỳu nhióỷt õọỹ cao quaù seợ laỡm cho nổồùc mờa sọi maỷnh khoù lừng.
f. Lừng trong
Nhũm loaỷi caùc kóỳt tuớa ra khoới nổồùc mờa õóứ thu õổồỹc nổồùc cheỡ trong
g. Gia nhióỷt 3
- Laỡm cho nổồùc mờa sọi maỷnh trổồùc khi vaỡo nọửi bọỳc hồi. Khi õổa vaỡo nọửi bọỳc thỗ nổồùc cheỡ õaợ
sọi vaỡ bừt õỏửu bay hồi giaớm õổồỹc thồỡi gian bọỳc hồi.
- T= 110-115oC õaỷt nhióỷt õọỹ sọi cuớa nổồùc mờa.
h. Cọ õỷc:
8




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

Nhàòm náng cao näưng âäü nỉåïc ch tỉì 13-15Bx âãún 55-60Bx âãø chøn bë cho cäng âoản náúu
âỉåìng.
i. Sunphêt họa láưn 2:
Tạc dủng:
- biãún cháút cọ mu thnh cháút khäng mu hồûc cọ mu nhảt hån
- nãúu trong nỉåïc mêa cn nhỉỵng ion Ca no thç tiãúp tủc tảo kãút ta
- gim âäü nhåït máût ch thûn låüi cho quạ trçnh kãút tinh.
Âiãưu kiãûn cäng nghãû:
- pH 5.8-6.2 nhiãût âäü phủ thüc vo nhiãût âäü máût ch sa khi ra khi näưi bäúc håi thäng thỉåìng
60oC
- thåìi gian xäng SO2 cng nhanh cng täút âãø hản chãú sỉû chuøn họa âỉåìng.
j. Lc kiãøm tra
Trong quạ trçnh làõng cn mäüt säú cháút lå lỉíng hồûc mäüt säú kãút ta tảo ra khi sunphêt láưn 2 cho nãn
cáưn phi lc âãø loải b cạc thnh pháưn ny
Thiãút bë lc thỉåìng åí dảng tụi, äúng ..
III. QUẠ TRÇNH LÀÕNG, LC TRONG CÄNG ÂOẢN LM SẢCH NỈÅÏC MÊA.
1. LÀÕNG:
1.1 Mủc âêch v ngun l làõng:
Mủc âêch:
Nỉåïc mêa häøn håüp sau khi qua cạc giai âoản gia cäng nhỉ gia väi, gia nhiãût, xäng SO2, trung ha
s sn sinh ra ráút nhiãưu cháút kãút ta. Âäưng thåìi mäüt säú cháút keo bë phạ hy tảo thnh ráút nhiãưu
âạm ngỉng tủ. Nhỉỵng hảt kãút ta ny cng våïi cạc hảt råìi to nh khạc phán tạn lå lỉíng trong
nỉåïc mêa vç thãú cáưn phi tiãún hnh xỉí l phán ly cháút ràõn khi cháút lng måïi cọ thãø thu âỉåüc
nỉåïc mêa trong sảch. V cạc nh mạy âỉåìng thỉåìng nhåì cạc thiãút bë làõng âãø thỉûc hiãûn viãûc ny.
Âọ chênh l mủc âêch ca làõng trong.
Quạ trçnh làõng âọ âỉåüc thỉûc hiãûn trong cạc thng làõng liãn tủc.
Ngun l làõng:
- Ngun l chênh ca làõng l sỉû chãnh lãûch t trng giỉỵa váût liãûu phi âỉåüc làõng xúng (cạc
kãút ta) v dung dëch chỉïa váût liãûu phi làõng âọ (khäúi nỉåïc mêa sau khi họa chãú). Cạc kãút ta
dỉåïi tạc dủng ca trng lỉûc cọ thãø làõng xúng dỉåïi.

- Diãûn têch, hçnh thãø ca cạc pháưn tỉí làõng cng nhỉ âäü nhåït ca dung dëch âọng vai tr quan
trng trong quạ trçnh làõng. Kãút qu l thåìi gian cáưn thiãút âãø làõng phủ thüc chênh vo sỉû
chãnh lãûch giỉỵa t trng nỉåïc mêa v cạc pháưn tỉí ca kãút ta chỉïa trong nỉåïc mêa.
1.2. Cạc úu täú nh hỉåíng tåïi täúc âäü làõng:
Täúc âäü làõng tè lãû thûn våïi kêch thỉåïc hảt kãút ta, âäü chãnh lãûch vãư t trng giỉỵa hảt kãút ta v
cháút lng, tè lãû nghëch våïi âäü nhåït ca nỉåïc mêa.
a. Âäü låïn ca hảt kãút ta:
- Âäü låïn ca hảt kãút ta khäng âãưu nhau, hảt låïn thç làõng nhanh, làõng xúng trỉåïc; hảt nh li ti
tảo våïi nỉåïc mêa thnh dung dëch âủc, làõng ráút cháûm.
- Nãúu trong nỉåïc mêa cọ nhiãưu hảt näøi nh, thỉåìng xy ra hiãûn tỉåüng háúp phủ bãư màût giỉỵa cạc
hảt âọ våïi nhau thnh hảt låïn hồûc thnh nhỉỵng hảt to kẹo theo nhỉỵng hảt nh räưi làõng
xúng.
b. Näưng âäü nỉåïc mêa:
9




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

Näưng âäü cng cao , âäü nhåït cng låïn thç täúc âäü làõng s gim.
c. Nhiãût âäü:
Khi làõng mäüt bäü pháûn tảp cháút näøi lãn trãn bãư màût gi l bt, trong âọ cọ nhiãưu cạm mêa
nh li ti t trng tháúp v mäüt säú tảp cháút khạc cọ t trng låïn hån nhỉng vç ráút nh nãn bë bt khê
hụt lải räưi mang theo lãn màût nỉåïc.
Khi nhiãût âäü khäng äøn âënh, âäüt nhiãn tàng cao hồûc khi cọ cháún âäüng hay bë va chảm thç
nhỉỵng bt nọi trãn bë våỵ ra, nhỉỵng hảt kãút ta khäng âỉåüc hụt lải m bàõt âáưu chçm xúng, do âọ
nỉåïc mêa bë âủc tråí lải, d cọ tiãúp tủc âãø làõng nỉỵa thç täúc âäü làõng cng ráút cháûm.
Ngoi ra nhiãût âäü cn nh hỉåíng âãún sỉû chuøn âäüng ca cháút lng trong thng làõng, nãúu
nhiãût âäü khäng âãưu chäø nọng, chäø lảnh thç cọ hiãûn tỉåüng âäúi lỉu, lm cho kãút ta khäng làõng theo

chiãưu thàóng âỉïng m theo nhỉỵng hỉåïng häøn loản; âiãưu ny lm cho täúc âäü làõng bë cháûm lải... cáưn
bo än thng làõng âãø giỉỵ nhiãût âãưu
d. Sỉû thay âäøi pH:
- Khi trung ha, xỉí l khäng täút lm trë säú pH nỉåïc mêa chy vo thiãút bë làõng khäng âäưng âãưu
v äøn âënh, tảo ra hiãûn tỉåüng chuøn họa hồûc phán hy âỉåìng s lm tàng âäü nhåït nỉåïc mêa
v lm gim täúc âäü làõng. Nãúu quạ trçnh làõng diãùn ra täút thç kãút ta làõng xúng tảo thnh låïp
bn chàõc, nỉåïc mêa trong åí trãn, giỉỵa chụng cọ mäüt màût ngàn cạch r rãût, ngỉåüc lải thç låïp
bn s long.
1.3. nh hỉåíng ca täúc âäü làõng cháûm âäúi våïi sn xút:
- Gáy ra hiãûn tỉåüng äúi âng nỉåïc ch trong bäưn làõng cọ thãø phi hả cäng sút ẹp hồûc ngỉìng
ẹp âãø gii quút ch.
- Gáy ra hiãûn tỉåüng chuøn họa âỉåìng sacaroza v phán gii âỉåìng khỉí. Nãúu làõng cháûm, nỉåïc
mêa lỉu lải trong bäưn làõng láu, pH nỉåïc mêa hả xúng nhiãưu mỉïc âäü täøn tháút do chuøn họa
âỉåìng sacaräza cng cao, âäi khi lãn âãún 1-3%. Nỉåïc bn làõng bë phán gii nhanh hån nỉåïc
mêa trong nhiãưu. Nỉåïc mêa lỉu lải thng làõng åí nhiãût âäü cao ln xy ra sỉû phán gii no âọ
ca âỉåìng khỉí ỉåïc tênh l khong 1% âỉåìng khỉí mäùi giåì åí 100oC khi pH gáưn 7 nhỉng sỉû
phán gii âọ cọ thãø vỉåüt quạ 3%/giåì nãúu pH tàng lãn khong 8.
- Täúc âäü làõng cháûm m cng phi ẹp mêa thç nỉåïc ch ra khi bäưn làõng s khäng âảt u cáưu:
nỉåïc mêa âủc, cạc tảp cháút lå lỉỵng, cạc thãø keo váùn täưn tải gáy khọ khàn cho quạ trçnh bäúc
håi, náúu, phán máût v nh hỉåíng khäng täút âãún cháút lỉåüng âỉåìng thnh pháøm.
2. LC:
2.1 Mủc âêch v ngun l lc:
Mủc âêch:
Quạ trçnh làõng phán chia nỉåïc mêa âỉåüc xỉí l thnh 2 pháưn: nỉåïc mêa trong näøi lãn trãn v nỉåïc
bn làõng táûp trung åí phêa âạy.
Nỉåïc bn chỉïa khong 95% nỉåïc âỉåìng. Lc nhàòm tạch cạc kãút ta chỉïa trong âọ gäưm cạc múi
khäng ha tan v cạm mêa bë kẹo theo v thu häưi lỉåüng nỉåïc âỉåìng.
Ngun l lc:
Ngun l lc tn theo ngun l lc cå bn l dng mäüt váût thãø cọ ráút nhiãưu läø nh âãø lm vi
lc, lm cho dung dëch cọ thãø chui qua tỉì cạc läø nh ca vi lc, cn cạc cháút huưn ph thç giỉỵ

lải trãn vi. Âäúi våïi viãûc lc nỉåïc bn, âãø thỉûc hiãûn âỉåüc hon ho, cáưn phi tảo ra mäüt ạp lỉûc â
låïn åí mäüt phêa ca mäi cháút ny, hồûc tảo nãn âäü chán khäng nháút âënh, lm cho giỉỵa hai phêa
ca mäi cháút lc sinh ra âäü chãnh lãûch ạp lỉûc nháút âënh. Chè khi âäü chãnh lãûch ạp lỉûc låïn hån
täøng lỉûc cn ca mäi cháút thç dung dëch lc måïi chy vãư phêa ạp lỉûc tháúp hån mäüt cạch thûn låüi.
10




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

2.2 Cạc âiãưu kiãûn ca mäüt quạ trçnh lc täút:
- Nhiãût âäü bn lc khäng âỉåüc quạ cao, khäng vỉåüt quạ âiãøm säi âãø trạnh lm nh hỉåíng âãún
âäü chán khong. Nhỉng nhiãût âäü cng khäng âỉåüc quạ tháúp, âäü nhåït låïn, khọ lc. Nãn duy trç
åí nhiãût âäü khong 80-90oC
- Dỉûa vo hm lỉåüng cháút khä trong nỉåïc bn âãø cọ phỉång phạp xỉí l lc khạc nhau; khi
lỉåüng kãút ta êt hồûc cháút lỉåüng kãút ta khäng täút cọ thãø thãm cháút tråü lc tảo mäüt låïp bn lc
trãn träúng quay cọ bãư dy khong 6-8 mm âãø tàng nàng sút lc v cháút lỉåüng nỉåïc lc.
- Nhiãût âäü nỉåïc rỉía cáưn dỉûa vo thỉûc tãú, thäng thỉåìng dng nỉåïc rỉía cọ nhiãût âäü 85-90oC.
- Bãư màût lỉåïi träúng lc phi sảch v khäng rạch.
- Âäü chán khäng ca träúng lc phi äøn âënh v liãn tủc.
3. LÀÕNG NÄØI:
3.1 Ngun l làõng näøi:
Ngun l chung:
Vãư màût cå bn l cho thãm cạc tạc nhán họa l nhỉ phätphat natri, cháút tảo bt, axit photphoric
v mäüt cháút tråü làõng anion. Chỉïc nàng tạc dủng chung bao gäưm lm näøi cạc tảp cháút hiãûn cọ màût
trong si rä, kãút håüp thãm viãûc sủc khê v gia nhiãût cho phẹp tạch bàòng làõng näøi cạc tảp cháút âọ do
sỉû khạc biãût vãư t trng giỉỵa chụng v sirä.
3.2. Så âäư ngun l làõng näøi:

DUNG DËCH FDA

CHÁÚT TRÅÜ LÀÕNG

SÅ ÂÄƯ HÃÛ THÄÚNG
LÀÕNG NÄØI

6
4

1

SỦC KHÊ

3
2
SỦC KHÊ

-

-

5

2

1. Näưi bäúc håi cúi
2. Båm sirä
3. Thng chỉïa sirä
4. Thiãút bë gia nhiãût

5. Bäü pháûn gia nhiãût bäø sung
6. Thng cao vë
7. Thiãút bë làõng näøi

7

Cho dung dëch photphat natri, axit photphoric v detergent (FDA) vo näưi bäúc håi cúi cng
phêa trãn màût sng näưi bäúc khong 0,3 m âãø träün våïi sirä trong näưi bäúc.
Tỉì näưi bäúc cúi cng sirä âỉåüc âỉa vo thng chỉïa sirä ngun, chỉïc nàng ca cäng âoản
ny l duy trç thåìi gian tiãúp xục cho phẹp mäüt cung cáúp âãưu âàûn vo thiãút bë làõng si rä v c
thåìi gian phn ỉïng ca cạc tạc nhán hoạ âỉa vo. Nãúu si rä âi sunphêt láưn 2 thç tỉì näưi bäúc håi
âỉåüc båm sang thiãút bë sunphit hoạ trỉåïc khi vo thng chỉïa.
Si rä â xỉí l hoạ cháút så bäü âỉåüc båm tåïi thiãút bë gia nhiãût våïi cạc bỉåïc âi thay âäøi, trỉåïc âọ
â âi qua bäü sủc khê.
Nhiãût âäü phi âảt âỉåüc ca si rä sau khi ra khi thiãút bë gia nhiãût phủ thüc vo Bx:
Bx<60
t0 =80oC
Bx=60-65
t0 =85oC
Bx>65
t0 =90oC
11




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

Sau âọ si rä âỉåüc âỉa qua thiãút bë sủc khê thỉï hai âãø âiãưu chènh lải mỉïc âäü sủc khê cáưn thiãút.
Nãúu trỉåìng håüp si rä â â nhiãût âäü cáưn thiãút thç khäng cáưn qua gia nhiãût bäø sung bàòng cạch

xäng håi trỉûc tiãúp.
ÅÍ bỉåïc xỉí l âáưu tiãn u cáưu nhiãût âäü khäng dỉåïi 75oC âãø âm bo cho kãút ta photphat
canxi cọ kãút cáúu tinh thãø ph håüp v háúp thủ cạc tảp cháút âãø tạch khi dung dëch. Ngoi ra sỉû gia
tàng nhiãût âäü s gim âäü nhåït ca sirä tảo âiãưu kiãûn cho quạ trçnh làõng näøi ca cạc nh hçnh
thnh vç â háúp thủ cạc bt khê. Våïi viãûc sủc khê thêch håüp v nhiãût âäü thêch håüp âọ l cạc cå såí
cå bn cho quạ trçnh näøi täút.
ÅÍ thng cáúp liãûu si rä âỉåüc xỉí l họa cháút láưn 2, cho thãm vo dung dëch cháút tråü làõng
keo thủ anionich. Thiãút bë ny âỉåüc thiãút kãú sao cho sỉû häøn håüp dung dëch âảt tåïi âäü âäưng âãưu täúi
âa giỉỵa cháút keo tủ v sirä. Mảng lỉåïi huưn ph ca polime liãn kãút våïi cạc phán tỉí khäng cọ
sỉïc bãưn cå hc v mi chuøn âäüng mảnh no cng cọ kh nàng phạ våỵ kãút cáúu poli me ca cạc
nh. Nhỉ váûy sau khi â cho cháút tråü làõng vo dung dëch sèä khäng âỉåüc phẹp âi qua báút cỉï cäng
âoản båm no. Vç váûy âãø cáúp liãûu vo thiãút bë làõng näøi phi cáúp theo chãnh lãûch âäü cao. Låïp nh
ny cọ tạc dủng mảnh åí 80-85oC v u cáưu viãûc âënh lỉåüng phi chênh xạc, vç mäüt lỉåüng dỉ ca
cháút tråü làõng cng dáùn âãún âäü låïn ca hảt nh tàng, hồûc viãûc tảo thnh cạc hảt nh nh åí sirä â
làõng xong.
Âënh lỉåüng cạc họa cháút:
Liãưu lỉåüng tênh theo täøng hm lỉåüng cháút khä: ppm
Na3PO4
100ppm (täúi thiãøu)
Detergent
10-12ppm
H3PO4
100 ppm
LT27
10ppm

-

3.3. Hiãûu qu ca làõng näøi:
- cháút lỉåüng âỉåìng thu âỉåüc täút hån do loải âỉåüc tảp cháút v cháút mu

- tàng kh nàng lm viãûc ca näưi náúu v li tám do âäü nhåït gim.
- gim tinh âäü ca máût
- tàng täøng thu häưi do tàng âäü tinh khiãút ca sirä v náúu kiãût máût hån
- cäng nghãû ny cho phẹp duy trç cháút lỉåüng ca âỉåìng trong trỉåìng håüp xáúu nháút l bë xạo
träün tỉìng pháưn ca bäưn làõng nỉåïc mêa hồûc mäüt lỉåüng dỉ b nhuùn åí ch trong.

12




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

PHÁƯN C - BÄÚC HÅI NỈÅÏC MÊA
I. NHIÃÛM VỦ CA CÄNG ÂOẢN BÄÚC HÅI:
1. Cä âàûc dung dëch nỉåïc ch trong:
- Cä âàûc nỉåïc ch tỉì 13-15oBx lãn 55-65oBx v phi âm bo näưng âäü äøn âënh âãø âạp ỉïng u
cáưu náúu âỉåìng.
+ nãúu näưng âäü long quạ s täún håi v tàng thåìi gian náúu
+ nãúu âàûc quạ s khọ âiãưu khiãøn thao tạc kãút tinh, xäng lỉu hunh khọ v tàng âọng càûn, ngoi ra
cọ nguy cå kãút tinh trong cạc thng chỉïa v âỉåìng äúng.
2. Sỉí dủng håi thỉï:
Nhiãûm vủ ca cäng âoản bäúc håi khäng chè l cä âàûc nỉåïc âỉåìng m cn táûn dủng håi bay ra
trong lục bäúc håi âãø cáúp nhiãût cho gia nhiãût, bäúc håi v náúu âỉåìng, nhàòm gim chi phê lỉåüng håi
sỉí dủng.
- Hãû thäúng bäúc håi âỉåüc xem l mäüt nåi cung cáúp håi ạp sút tháúp cho nh mạy (håi thỉï) nhàòm
gim chi phê lỉåüng håi sỉí dủng do táûn dủng håi bäúc lãn âãø gia nhiãût v náúu âỉåìng.
- Âäưng thåìi âáy cng l nåi tiãu thủ håi ạp sút tháúp: dng håi thi turbin âãø bäúc håi nỉåïc mêa,
håi thỉï ca hiãûu trỉåïc lm håi âäút cho hiãûu sau.
- Tuy nhiãn viãûc sỉí dủng håi thỉï cho náúu âỉåìng v gia nhiãût phi âỉåüc tênh toạn sao cho cán

bàòng håi trong nh mạy âỉåüc âm bo.
3. Sỉí dủng nỉåïc ngỉng tủ:
- nỉåïc ngỉng tủ tỉì cạc hiãûu bäúc bao gäưm nỉåïc ngỉng tủ ca håi thi turbin hồûc håi tỉì l âäút
â gim ạp v do bäúc håi tỉì nỉåïc mêa khäng phi l nỉåïc cáút ngun cháút, do âọ ty theo
ngưn håi cáúp m tạch láúy cạc loải nỉåïc ngỉng tủ va cạc thng khạc nhau, thäng thỉåìng cọ
2 loải: nỉåïc ngỉng tủ tỉì håi säúng v håi thỉï.
- Viãûc sỉí dủng cạc loải nỉåïc ngỉng tủ nhỉ sau:
+ nỉåïc ngỉng tủ ca hiãûu 1: cáúp cho l håi
+ nỉåïc ngỉng tủ ca hiãûu 2: cáúp bäø sung cho l håi nãúu nhỉ khäng bë nhiãùm âỉng quạ mỉïc cho
phẹp
+ nỉåïc ngỉng tu ca cạc hiãûu cúi: tháøm tháúu mêa, ha long máût, dng náúu âỉåìng, li tám, lc
bn ...
4. Gim täøn tháút hm lỉåüng âỉåìng sacc v âm bo cháút lỉåüng máût ch:
Khi cä âàûc phi âm bo cháút lỉåüng máût ch, bàòng cạc biãûn phạp thao tạc håüp l v sỉí dủng cäng
nghãû bäúc håi thêch håüp, gim thåìi gian lỉu ca máût ch trong thiãút bë bäúc håi, gim tháúp nhiãût âäü
bäúc håi nhàòm gim sỉû phán hy âỉåìng khỉí v sỉû biãún âäøi ca âỉåìng sacc cng nhỉ sỉû máút
âỉåìng theo håi thỉï.
→ âm bo cung cáúp máût ch cọ cháút lỉåüng cao v täøn tháút âỉåìng sacc trong bäúc håi l tháúp
nháút.
II. NGUN L BÄÚC HÅI NHIÃƯU NÄƯI:
1. Så âäư ngun l bäúc håi nhiãưu näưi:
Ngun l bäúc håi nhiãưu näưi dỉûa trãn ngun l dng chán khäng hả nhiãût âäü bäúc håi v sỉí dủng
håi thỉï ca näưi trỉåïc gia nhiãût cho näưi sau:
- Så âäư bäúc håi cọ chiãút håi åí cạc bçnh.

13

Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

SÅ ÂÄƯ BÄÚC HÅI CỌ CHIÃÚT HÅI THỈÏ HIÃÛU I
THẠP NGỈNG TỦ

Âi gia nhiãût nỉåïc mêa

Håi nỉåïc
bo ha

Nỉåïc ch trong vo
12 Bx

Nỉåïc ngỉng tủ

Nỉåïc ch
16.5 Bx

Nỉåïc ch
24.7 Bx

Nỉåïc ch
38 Bx

Nỉåïc ch
60 Bx

Trãn ngun l bäúc håi nhiãưu näưi thç tiãút kiãûm âỉåüc håi sỉí dủng, ngoi ra nỉåïc mêa säi dỉåïi ạp
lỉûc chán khäng, cọ ỉu âiãøm låïn:
- lm tàng khong cạch nhiãût âäü giỉỵa håi nỉåïc hiãûu 1 v håi bäúc hiãûu cúi do âọ cho phẹp tiãúp

tủc bäúc håi åí nhỉỵng nhiãût âäü êt nguy hiãøm hån theo quan âiãøm chuøn họa v mu sàõc ca
nỉåïc mêa khi nỉåïc mêa tråí nãn âáûm âàûc hån v cọ âäü nhåït cao hån.
2. Ngun tàõc hoảt âäüng:
- sỉû bäúc håi bàòng håi nỉåïc trong mäüt näưi duy nháút gi l bäúc håi âån hiãûu.
- Nãúu láúy håi bäúc tỉì nỉåïc mêa ca hiãûu âọ âãø âun mäüt näưi thỉï hai ta cọ bäúc håi hai hiãûu. Nhỉ
váûy våïi 3 näưi l bäúc håi ba hiãûu, v cỉï nhỉ thãú ta cọ bäúc håi 4 hiãûu, 5 hiãûu, 6 hiãûu
- Cọ bao nhiãu näưi l cọ báúy nhiãu hiãûu; cạc loải bäúc håi thỉåìng gàûp nháút l 3,4,5 hiãûu lm
viãûc trong âiãưu kiãûn ạp sút chán khäng.
- Chè cáưn cung cáúp håi âäút cho hiãûu 1, håi thỉï hiãûu 1 lm håi âäút cho hiãûu 2, håi thỉï hiãûu 2 lm
håi âäút cho hiãûu 3 v cỉï nhỉ thãú håi thỉï hiãûu cúi cọ thãø dng âun nọng nỉåïc mêa hồûc trỉûc
tiãúp âi vo thiãút bë ngỉng tủ.
- Âiãưu kiãûn cáưn thiãút âãø truưn nhiãût åí cạc hiãûu l phi cọ sỉû chãnh lãûch nhiãût âäü giỉỵa håi âäút
v dung dëch âỉåìng tỉïc l sỉû chãnh lãûch ạp sút giỉỵa håi âäút v håi thỉï trong cạc hiãûu. p
sút trong cạc hiãûu gim dáưn tỉì hiãûu âáưu âãún hiãûu cúi.
- Nỉåïc ch âỉåüc båm vo hiãûu 1 sau âọ tỉû chy sang cạc hiãûu sau nhåì chãnh lãûch ạp sút giỉỵa
cạc näưi.
- Nỉåïc ngỉng tủ âỉåüc láúy ra liãn tủc tỉì bưng âäút ca cạc näưi.
- Khê khäng ngỉng cng âỉåüc láúy ra gáưn nhỉ liãn tủc nháút l cạc näưi dng håi thỉï ca hiãûu
trỉåïc.
- Trong quạ trçnh bäúc håi thỉåìng chiãút mäüt pháưn håi thỉï åí cạc näưi âáưu sỉí dung cho gia nhiãût v
náúu âỉåìng.
III.
TÄØN THÁÚT NHIÃÛT TRONG QUẠ TRÇNH BÄÚC HÅI:
1. Cạc loải täøn tháút trong quạ trçnh bäúc håi:
a. Täøn tháút nhiãût do âäü tàng nhiãût âäü säi: (Δ’)
- Trong cng mäüt âiãưu kiãûn ạp lỉûc, nhiãût âäü säi ca dung dëch âỉåìng cao hån nhiãût âäü säi ca
nỉåïc. Nhiãût âäü cao hån âọ gi l âäü tàng nhiãût âäü säi. Näưng âäü cháút khä ca dung dëch âỉåìng
14

Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

-

cng cao thç âäü tàng nhiãût âäü säi cng cao hay nọi cạch khạc täøn tháút nhiãût do âäü tàng nhiãût
âäü säi chênh l täøn tháút nhiãût do näưng âäü tàng.
Vê dủ åí âiãưu kiãûn ạp sút khê quøn nỉåïc säi åí 100oC nhỉng dung dëch âỉåìng cọ näưng âäü
khạc nhau thç säi åí nhiãût âäü khạc nhau:
Näưng âäü d2 âỉåìng
20%
30%
40%
50%
60%
Δ’
0.6
1.0
1.6
2.4
3.6
o
T säi
100.6
101
101.3 102.4 103.6

Ngun nhán tảo nãn âäü tàng nhiãût âäü säi ca dung dëch âỉåìng l vç trong dung dëch âỉåìng
cọ âỉåìng sacc v cạc cháút khäng âỉåìng ha tan trong nỉåïc.

b. Täøn tháút nhiãût do ạp sút ténh (täøn tháút tènh ạp) (Δ’’)
- Nỉåïc ch trong näưi bäúc håi cọ mäüt chiãưu cao nháút âënh, pháưn nỉåïc ch åí phêa dỉåïi äúng
khäng nhỉỵng chëu ạp lỉûc trãn bãư màût dung dëch m cn chëu nh hỉåíng ca ạp sút ténh ca
cäüt dung dëch, Chụng ta â biãút nhiãût âäü säi ca dung dëch cọ quan hãû tåïi ạp sút tạc âäüng
lãn bãư màût dung dëch ạp sút cng låïn, nhiãût âäü säi cng cao nãn nhiãût âäü säi åí phêa dỉåïi
äúng cao hån phêa trãn v sỉû chãnh lãûch nhiãût âäü âọ gi l täøn tháút nhiãût do ạp sút ténh váûy
Täøn tháút tènh ạp l do ạp sút cäüt dung dëch trong thiãút bë gáy nãn. Trë säú tàng cao nhiãût âäü
säi ca pháưn dung dëch âỉåìng dỉåïi âạy cäüt dung dëch so våïi pháưn phêa trãn do nh hỉåíng ca
ạp sút ténh gi l täøn tháút nhiãût do ạp sút ténh.
- Vê dủ åí âạy ca mäüt cäüt nỉåïc cao 1 mẹt chëu ạp sút 0.1at
ÅÍ âạy mäüt cäüt dung dëch âỉåìng 60Bx, t trng 1.289 gam/cm2 , cao 1 mẹt chëu ạp sút 0.1289 at.
Lục näưng âäü dung dëch âỉåìng 60Bx säi åí chán khäng 660mmHg, trãn bãư màût dung dëch âỉåìng
chëu ạp sút håi thỉï 0.136at. Do âọ åí âiãøm cạch bãư màût dung dëch 1 mẹt phi chëu mäüt ạp lỉûc =
0.136+0.1289=0.265at. Nhỉ váûy âiãøm säi trãn bãư màût dung dëch l 51.5oC, âiãøm säi cạch bãư màût
1 mẹt l 65.8oC , tàng 14.3oC.
Nhỉ váûy nhiãût âäü säi ca dung dëch âỉåìng åí âäü cao khạc nhau trong näưi bäúc âãưu khäng bàòng
nhau vç váûy nhiãût âäü säi ca bãư màût v táưng dỉåïi ca cäüt dung dëch âỉåìng khäng phn ạnh tçnh
hçnh thỉûc tãú, do váûy dỉûa vo nhiãût âäü säi bçnh qn tỉì bãư màût tåïi táưng âạy tỉïc nhiãût âäü säi ca
táưng giỉỵa âãø tênh âäü tàng ạp sút, tỉì âọ tênh ra täøn tháút nhiãût ca ạp sút ténh dung dëch l tỉång
âäúi håüp l.
- Khi tênh toạn täøn tháút nhiãût do ạp sút ténh ca dung dëch trong näưi bäúc
+ trỉåïc hãút ta tênh chãnh lãûch ạp sút tàng ca táưng dung dëch giỉỵa theo cäng thỉïc
ΔP =h.ρ. g/2 = γ.h/2
ρ: khäúi lỉåüng riãng kg/m3
γ: trng lỉåüng riãng kG/m3
h: âäü cao ca cäüt dung dëch trong näưi bäúc.
+ tiãúp theo tênh ạp sút täøng ca âäü sáu bçnh qn ca cäüt dung dëch.
+ tra bng âãø tçm nhiãût âäü säi ca dung dëch tải ạp sút täøng ny.
+ âem nhiãût âäü säi ca dung dëch åí ạp sút täøng trỉì âi nhiãût âäü säi ca dung dëch åí ạp sút håi
thỉï ta âỉåüc täøn tháút nhiãût do ạp sút ténh.

Vê dủ: Mäüt näưi bäúc håi cọ ạp sút dỉ l 0,487 kg/cm2 näưng âäü 24,5oBx, chiãưu cao cäüt dung dëch
trong näưi l 1,5mẹt. Tçm täøn tháút nhiãût do ạp sút ténh. (åí 24,5oBx t trng ca dung dëch nỉåïc
âỉåìng 1101 kG/m3
GII:

-

15




Ti liu nõng bc Cụng nhõn Cụng ngh Húa ch - Bc hi

Chónh lóỷch aùp suỏỳt tng P =h.. g/2 = .h/2 = 1101x1.5/2.10 000 = 0.082 kG/cm2
Aùp suỏỳt trón bóử mỷt P1=1+0.487=1.487 kG/cm2 nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng ồớ aùp suỏỳt
P1 laỡ 110.3oC
- Aùp suỏỳt tọứng cuớa õọỹ sỏu bỗnh quỏn cọỹt dung dởch (aùp suỏỳt ồớ tỏửng giổợa) P2=P1 + P =
1.487+0.082=1.569 kG/cm2 nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng ồớ aùp suỏỳt naỡy laỡ 112.1oC .
- Nhổ vỏỷy tọứn thỏỳt nhióỷt õọỹ do aùp suỏỳt tộnh laỡ 112.1 - 110.3 = 1.8oC.
óứ giaớm tọứn thỏỳt nhióỷt do aùp suỏỳt tộnh:
- taỷo sổỷ õọỳi lổu tọỳt cho dung dởch õổồỡng bồới vỗ khi dung dởch õổồỡng sọi taỷo nón họứn hồỹp nổồùc
khờ laỡm cho tyớ troỹng dung dởch trong ọỳng giaớm õi nhióửu.
- Vỗ cọỹt cao nổồùc õổồỡng aớnh hổồớng õóỳn sổỷ tng lón cuớa nhióỷt õọỹ sọi nón Vỏỷn haỡnh ồớ mổùc mỷt
dung dởch thỏỳp õóứ giaớm bồùt aớnh hổồớng do aùp suỏỳt tộnh khióỳn cho nhióỷt õọỹ sọi tng cao.
c. Tọứn thỏỳt nhióỷt trón õổồỡng ọỳng: ()
Hồi thổù tổỡ hióỷu trổồùc sang hióỷu sau qua õổồỡng ọỳng nọỳi giổợa hai hióỷu chởu aớnh hổồớng cuớa trồớ lổỷc
õổồỡng ọỳng laỡm giaớm nhióỷt õọỹ ( do tọứn thỏỳt aùp suỏỳt, nhióỷt õọỹ giaớm thỏỳp). Tọỳc õọỹ hồi thổù trong
õổồỡng ọỳng caỡng cao, ọỳng caỡng daỡi, nhióỷt õọỹ giaớm caỡng nhióửu. Dổỷa vaỡo thổỷc tóỳ, tọứn thỏỳt nhióỷt õọỹ
õổồỡng ọỳng giổợa hai hióỷu thọng thổồỡng tổỡ 1-1.5oC.

2. Nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng:
Thọng thổồỡng trổỷc tióỳp õo nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng trong nọửi bọỳc hồi khọng thỏỷt
chờnh xaùc, nhổng sau khi bióỳt tọứn thỏỳt nhióỷt do nhióỷt õọỹ sọi tng cao vaỡ tọứn thỏỳt nhióỷt õọỹ do aùp
suỏỳt tộnh cuớa cọỹt dung dởch seợ bióỳt nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng.
Do nhióỷt õọỹ sọi tng cao vaỡ aớnh hổồớng cuớa hióỷu ổùng aùp suỏỳt tộnh, nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung
dởch õổồỡng cao hồn nhiióỷt õọỹ sọi cuớa nổồùc tinh khióỳt ồớ cuỡng mọỹt aùp suỏỳt. Vỗ vỏỷy nhióỷt õọỹ sọi cuớa
dung dởch õổồỡng seợ bũng nhióỷt õọỹ sọi cuớa nổồùc ồớ cuỡng mọỹt aùp suỏỳt cọỹng thóm tọứng sọỳ nhióỷt õọỹ
sọi tng cao vaỡ tọứn thỏỳt nhióỷt do aùp suỏỳt tộnh.
Nóỳu lỏỳy nhióỷt õọỹ hồi thổù laỡm nhióỷt õọỹ sọi cuớa nổồùc thỗ nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng chờnh laỡ
nhióỷt õọỹ cuớa hồi thổù cọỹng thóm tọứn thỏỳt nhióỷt do nọửng õọỹ tng vaỡ do aùp suỏỳt tộnh.
ToS = tohồi thổù + +
Vờ duỷ: Nhióỷt õọỹ hồi thổù cuớa hióỷu bọỳc hồi thổù I laỡ 118oC, tọứn thỏỳt nhióỷt do nọửng õọỹ tng cao laỡ
0,6oC, tọứn thỏỳt do aùp suỏỳt tộnh laỡ 0,5oC, luùc õoù nhióỷt õọỹ sọi cuớa dung dởch õổồỡng seợ laỡ
118+0.6+0.5=119.1oC.
3. Hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ vaỡ hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ coù ờch:
Hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ cuớa mọựi nọửi bọỳc laỡ chónh lóỷch nhióỷt õọỹ cuớa hồi õọỳt vaỡ hồi thổù cuớa hióỷu bọỳc
hồi õoù. Tọứng hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ cuớa hóỷ bọỳc hồi õa hióỷu laỡ chónh lóỷch giổợa nhióỷt õọỹ hồi õọỳt hióỷu
thổù nhỏỳt vồùi nhióỷt õọỹ hồi thổù hióỷu cuọỳi cuỡng.
Vờ duỷ: Nóỳu nhióỷt õọỹ hồi õọỳt hióỷu 1 laỡ 128,9oC, hồi thổù hióỷu 1 laỡ 118oC thỗ hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ cuớa
hióỷu 1 laỡ 128.9-118=10,9oC. Mọỹt hóỷ thọỳng bọỳc hồi 5 hióỷu, nhióỷt õọỹ hồi õọỳt hióỷu 1 laỡ 128,9oC,
nhióỷt õọỹ hồi thổù hióỷu 5 laỡ 53,5oC. Tọứng hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ cuớa hóỷ thọỳng bọỳc hồi laỡ 128,953,5=75,4oC.
Hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ laỡ õọỹng lổỷc cuớa quaù trỗnh bọỳc hồi, nhổng vở khọng tờnh õóỳn tọứn thỏỳt nhióỷt do aùp
suỏỳt tộnh, do nhióỷt õọỹ sọi tng cao vaỡ do tọứn thỏỳt trồớ lổỷc õổồỡng ọỳng nón hióỷu sọỳ nhióỷt õọỹ chố ra ồớ
trón khọng thóứ õaỷi dióỷn cho chónh lóỷch nhióỷt õọỹ thổỷc sổỷ coù taùc duỷng. Chờnh vỗ thóỳ hióỷu sọỳ nhióỷt
õọỹ coù ờch xuỏỳt hióỷn. Noù thóứ hióỷn laỡ mọỹt chónh lóỷch nhióỷt õọỹ thổỷc tóỳ coù thóứ sổớ duỷng trong quaù trỗnh
bọỳc hồi.

-

16

Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

− Hiãûu säú nhiãût âäü cọ êch ca mäüt hiãûu bäúc l chãnh lãûch nhiãût âäü giỉỵa nhiãût âäü håi âäút v nhiãût
âäü säi ca dung dëch âỉåìng ca hiãûu âọ, k hiãûu l Δt.
Vê dủ: Nhiãût âäü håi âäút ca hiãûu 1 l 128,9oC; nhiãût âäü håi thỉï hiãûu 1 l 118oC; nhiãût âäü säi tàng
cao l 0,6oC; täøn tháút ạp sút ténh l 0,5oC. Hiãûu säú nhiãût âäü cọ êch ca hiãûu ny l: = 128,9 (118+0,6+0,5) = 9,8oC.
− Täøng hiãûu säú nhiãût âäü cọ êch ca c hãû thäúng bäúc håi l chãnh lãûch (hiãûu säú) nhiãût âäü giỉỵa
täøng hiãûu säú nhiãût âäü ca hãû thäúng bäúc håi v täøng täøn tháút nhiãût ca cạc hiãûu trong hãû thäúng
bäúc håi âọ.
Vê dủ : Nhiãût âäü håi âäút ca hiãûu thỉï nháút ca hãû thäúng bäúc håi 4 hiãûu l 113,3oC; nhiãût âäü håi
thỉï hiãûu 4 l 51,5oC. Täøn tháút nhiãût ca cạc hiãûu nhỉ sau:
I
II
III
IV
Nhiãût âäü säi tàng cao
0.5
0.8
1.4
3.5
Täøn tháút ạp sút ténh
1.1
1.6
2.8
5.8
Täøn tháút âỉåìng äúng

1
1
1
Tçm täøng nhiãût âäü cọ hiãûu qu ca hãû thäúng bäúc håi?
Gii:
+ Täøng hiãûu säú nhiãût âäü ca hãû thäúng bäúc håi= 113,3oC - 51,5oC = 61,8oC
+ Täøng täøn tháút: Nhiãût âäü säi tàng cao (0,5+0,8+1,4+3,5)= 6,2oC; Täøn tháút ạp sút ténh =
1,1+1,6+2,8+5,8=11,3oC; Täøn tháút âỉåìng äúng = 1+1+1=3oC; Täøng täøn tháút = 6,2+11,3+3= 20,5
+ Täøng hiãûu säú nhiãût âäü cọ êch= 61,8-20,5=41,3oC.
IV. CẠC ÚU TÄÚ NH HỈÅÍNG ÂÃÚN TRUƯN NHIÃÛT TRONG QUẠ TRÇNH BÄÚC
HÅI:
1. Nỉåïc ngỉng v khê khäng ngỉng:
- Trong quạ trçnh trưn nhiãût cạc khê khäng ngỉng nàòm lải trong chm äúng v lm nh hỉåíng
tåïi truưn nhiãût, vç thãú phi triãût âãø loải khê khäng ngỉng trong bưng håi måïi âm bo cọ hãû
säú truưn nhiãût cao.
- Hãû säú cáúp nhiãût ca nỉåïc ngỉng tỉång âäúi tháúp, ngoi ra lỉåüng nỉåïc ngỉng tủ täưn âng trong
bưng âäút s ngàn cn khäng cho håi âäút âi vo thỉûc hiãûn quạ trçnh truưn nhiãût nãn âỉåìng âi
ca håi nỉåïc bë cn tråí lm gim täúc âäü âi qua ca håi nỉåïc do âọ hãû säú truưn nhiãût gim,
cáưn phi thạo nỉåïc ngỉng âãưu âàûn.
- Váût liãûu lm äúng trao âäøi nhiãût:
- Hãû säú dáùn nhiãût ca thnh äúng cọ quan hãû våïi váût liãûu v âäü dy khạc nhau ca äúng.
- Dng äúng âäưng so våïi äúng thẹp hãû säú truưn nhiãût tàng lãn 10% v cn bãưn hån nhỉng giạ
âàõt hån ráút nhiãưu.
2. Cạu càûn trãn bãư màût trao âäøi nhiãût:
- Cạu càûn l mäüt nhán täú nh hỉåíng låïn nháút âäúi våïi hãû säú truưn nhiãût, vç hãû säú dáùn nhiãût ca
cạu càûn ráút nh (0,15-1kcal/m2.giåì.oC so våïi thẹp l 39).
- Cáưn gim båït tảo ra cạu càûn, thäng rỉía âënh k näưi bäúc håi, âm bo bãư màût trao âäøi nhiãût
sảch l cọ thãø giỉỵ âỉåüc hãû säú truưn nhiãût cao
3. Sỉû âäúi lỉu ca dung dëch âỉåìng:
- Sỉû âäúi lỉu ca dung dëch âỉåìng täút s lm cho hãû säú truưn nhiãût cng tàng lãn. Sỉû âäúi lỉu

täút ca dung dëch âỉåìng chëu nh hỉåíng ca cạc úu täú sau:

17




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

+ Hiãûu säú nhiãût âäü cọ êch: trong phảm vi nhiãût âäü nháút âënh, hiãûu säú nhiãût âäü cọ êch cao thç
cỉåìng âäü truưn nhiãût cng låïn,
+ Näưng âäü dung dëch âỉåìng: cng cao, âäü nhåït cng låïn t trng tàng v t nhiãût gim do âọ
lm gim täúc âäü tưn hon do âọ lm gim hãû säú truưn nhiãût .
+ Chiãưu cao dung dëch: Trong quạ trçnh bäúc håi, mỉïc dung dëch trong näưi dáng lãn khäng
nhỉỵng lm cháûm täúc âäü tưn hon lải cn lm tàng sỉû täøn tháút ạp sút ténh khiãún cho chãnh
lãûch nhiãût âäü gim tháúp , âäúi lỉu gim tháúp.
+ Ngoi ra hçnh thỉïc kãút cáúu ca näưi bay håi, âỉåìng kênh, chiãưu di v cạch bäú trê äúng trao âäøi
nhiãût âãưu nh hỉåíng âãún täúc âäü tưn hon ca dung dëch âỉåìng.
V. NHỈỴNG BIÃÚN ÂÄØI L HỌA CA NỈÅÏC CH TRONG QUẠ TRÇNH BÄÚC HÅI:
1. Sỉû chuøn họa âỉåìng sacaräza:
Trong quạ trçnh bäúc håi cọ xy ra sỉû chuøn họa âỉåìng sacaräza tảo âỉåìng khỉí
- Cạc úu täú nh hỉåíng âãún täúc âäü chuøn họa:
+ nh hỉåíng ca âäü acid: Trong âiãưu kiãûn nhiãût âäü nháút âënh, âäü acid cng tháúp, chuøn họa
âỉåìng sacaräza cng nhiãưu.
+ nh hỉåíng ca nhiãût âäü: ÅÍ âäü acid nháút âënh, nhiãût âäü cng cao, âỉåìng sacaräza chuøn họa
cng nhiãưu. Tỉì trãn 100oC sỉû chuøn họa tråí nãn tráưm trng, do âọ giåïi hản l khong 125130oC.
+ nh hỉåíng ca thåìi gian lỉu:
Trong âiãưu kiãûn dung dëch âỉåìng bäúc håi åí nhiãût âäü v pH nháút âënh, thåìi gian lỉu cng
di thç chuøn họa âỉåìng sacc cng nhiãưu.
- Sỉû chuøn họa lm tàng täøn tháút âỉåìng, gim tháúp hiãûu qu thu häưi v lm âáûm mu sirä.

- Cạch hản chãú sỉû chuøn họa:
+ tàng cỉåìng thao tạc v qun l, äøn âënh cạc tham säú cäng nghãû ca cạc loải váût liãûu
+ Náng cao hiãûu sút bäúc håi, rụt ngàõn thåìi gian lỉu ca ch trong näưi bäúc håi.
+ dng håi nỉåïc bo ha lm ngưn nhiãût cho näưi bäúc håi thay cho håi nỉåïc quạ nhiãût.
- Kiãøm soạt cạc täøn tháút do chuøn họa
Phỉång phạp chung âỉåüc dng trong cạc nh mạy âỉåìng âãø phạt hiãûn cạc täøn tháút do chuøn họa
trong quạ trçnh bäúc håi l dỉûa theo t säú glucäza ca nỉåïc ch nghéa l t säú giỉỵa âỉåìng chuøn
họa v âỉåìng sacaräza (hồûc pol) trong nïc ch.
2. Sỉû thay âäøi âäü pH:
Tuy ch trong vo näưi bäúc håi l trung tênh nhỉng trong quạ trçnh bäúc håi chëu nh hỉåíng ca
nhiãût âäü cao v thåìi gian lỉu s tiãúp tuc xy ra cạc phn ỉïng họa hc lm thay âäøi âäü pH ban âáưu
Ngun nhán lm gim âäüü pH:
Âäü gim pH cọ liãn quan âãún phỉång phạp làõng trong v thnh pháưn ca ch trong.
- do sỉû thy phán cháút khäng âỉåìng chỉïa nhọm amin tảo cạc axêt. Cạc acid tảo thnh s trung
ha âäü kiãưm tỉû nhiãn trong nỉåïc ch (K2CO3, Na2CO3) lm trë säú pH ca nỉåïc ch gim
xúng.
- Âỉåìng khỉí phán hy tảo ra cạc acid hỉỵu cå nhỉ a, lactic, a. glucänic, a. focmic, a. acãtic v
a. humic .. lm cho trë säú pH ca dëch âỉåìng gim tháúp.
Ngun nhán lm cho pH tàng
Hiãûn tỉåüng tàng pH trong quạ trçnh bäúc håi ráút êt tháúy. Nãúu thao tạc bçnh thỉåìng khi thäng SO2
thç khäng xy ra hiãûn tỉåüng tàng âäü pH. Cn thi thäng SO2 quạ lỉåüng thç lm cho múi sunphêt
biãún thnh bi sunphêt v khi bäúc håi múi ny bë phán gii:
18




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

Ca(HSO3)2 → CaSO3 + H2O + SO2

KHSO3 → K2SO3 + H2O + SO2
Sỉû xút hiãûn K2SO3 v SO2 lm gim tênh acid ca ch v tàng âäü pH.
Trong quạ trçnh bäúc håi cọ nhỉỵng ngun nhán lm gim âäü pH v cng cọ nhỉỵng ngun nhán
lm tàng âäü pH nhỉng cúi cng pH ca máût ch tháúp hån pH ca ch trong l do âäü gim pH l
chênh. Âäü tinh khiãút ca ca ch trong tháúp thç âäü pH gim xúng cng nhiãưu, âäü tinh khiãút cao
thç âäü pH gim xúng cng êt. Âäü sủt pH bçnh thỉåìng giỉỵa ch trong v sirä theo Honic l 0.3
âiãøm khäng nãn vỉåüt quạ 0.5. Vê dủ ta cọ pH 6.9 åí ch trong v 6.5 åí sirä. Nãúu nhiãưu quạ thç lm
tàng täøn tháút âỉåìng sacaräza do chuøn họa, âäưng thåìi gáy tråí ngải tåïi cäng âoản thäng SO2 cho
máût ch, nh hỉåíng nháút âënh tåïi thu häưi v cháút lỉåüng sn pháøm.
3. Sỉû gia tàng mu sàõc:
Khi bäúc håi mu sàõc ca máût ch tàng do:
- dỉåïi tạc dủng ca nhiãût âäü cao âỉåìng sacaräza bë caramen họa.
- Âỉåìng khỉí bë phán hy tảo ra cạc cháút cọ mu
- Phn ỉïng kãút håüp giỉỵa âỉåìng khỉí v acid amin tảo thnh melanoidin lm tàng mu sàõc nỉåïc
ch.
Trong hãû thäúng bäúc håi nhiãưu näưi thç åí näưi âáưu tiãn cọ âäü mu tàng cao nháút (vç nhiãût âäü l cao
nháút) v qui lût tàng âäü mu gim tỉì näưi trỉåïc sang näưi sau.
4. Sỉû thay âäøi âäü tinh khiãút:
Ch trong sau khi bäúc håi thu âỉåüc máût ch cọ âäü tinh khiãút cao hån, âáy l hiãûn tỉåüng bçnh
thỉåìng do cạc ngun nhán sau âáy:
- Cháút khäng âỉåìng bë phán hy vê dủ nhỉ sỉû phán hy acid amin v múi cacbänat sinh ra
CO2 v NH3 bay âi máút do âọ gim mäüt pháưn cháút khäng âỉåìng, tỉång ỉïng lm cho âäü tinh
khiãút ca máût ch tàng 0.1.
- Mäüt pháưn cháút khäng âỉåìng kãút ta sinh ra cạu càûn lm cho âäü tinh khiãút máût ch tàng lãn.
Cỉï 2000 táún mêa tảo thnh chỉìng 1 táún càûn.
Cọ mäüt säú nh mạy âỉåìng sau khi bäúc håi thnh máût ch âäü tinh khiãút khäng tàng lãn m lải tháúp
âi. Ngun nhán l do trong khi bäúc håi mäüt lỉåüng låïn sacaräza bë chuøn họa, lm täøn tháút
sacaräza dáùn tåïi âäü tinh khiãút bë gim tháúp m khäng b lải âỉåüc båíi pháưn cháút khäng âỉåìng bë
phán hy v kãút ta. Trong trỉåìng håüp ny cáưn phi tçm ngun nhán trãn sn xút thỉûc tải, âàût
ra biãûn phạp âãø gii quút.

5. Sỉû máút âỉåìng theo håi thỉï:
Hiãûn tỉåüng ny gi l máút âỉåìng theo håi thỉ :Trong khi bäúc håi, nỉåïc ch säi bàõn lãn bưng
bäúc tảo ra nhiãưu git nh liti m mäüt trong säú âọ l cạc bọng håi nỉåïc nh âỉåüc bao quanh båíi
mäüt mng mng nỉåïc mêa kiãøu nhỉ bong bọng x phng. Cạc bọng nh âọ ráút nhẻ nãn dng håi
bäúc kẹo chụng theo mäüt cạch dãù dng sang bưng âäút ca näưi bäúc kãú tiãúp hồûc bë hụt theo chán
khäng.
Qui lût máút âỉåìng theo håi thỉï Trong näưi bäúc håi nhiãưu hiãûu, åí hiãûu sau máút âỉåìng nhiãưu hån
hiãûu trỉåïc, tỉïc l máút âỉåìng tàng dáưn theo säú hiãûu vãư cúi.
+ ÅÍ cạc näưi cúi, ạp sút chán khäng cng cao nãn sỉû kẹo theo håi bäúc nhiãưu hån.
+ ÅÍ cạc hiãûu sau âäü tinh khiãút dung dëch tàng lãn, âäü nhåït tàng tỉång ỉïng thç cạc bt khê våỵ
cháûm hån.
Ngun nhán v nhỉỵng nhán täú nh hỉåíng âãún sỉû máút âỉåìng theo håi thỉï cọ thãø do:
+ Täúc âäü bäúc håi quạ nhanh
19




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

+ Mỉïc dung dëch trong näưi khäng äøn âënh
+ Tạc dủng tỉû bäúc håi quạ mảnh+ âäü chán khäng máút äøn âënh
+ Tưn hon dung dëch âỉåìng khäng bçnh thỉåìng
+ Âäü nhåït máût ch låïn, bt nhiãưu.
nh hỉåíng ca sỉû máút âỉåìng âãún sn xút.
+ Cạc täøn tháút do nỉåïc mêa, máût ch bë kẹo theo håi bäúc cọ thãø lãn tåïi 3% lỉåüng nỉåïc mêa trong
mäüt dn bäúc håi âa hiãûu khäng cọ “thiãút bë thu häưi”, täøn tháút âọ cọ thãø gim xúng dỉåïi 0.1%
nãúu cạc thiãút bë thu häưi âỉåüc làõp âàût âụng cạch.
+ Tàng täøn tháút khäng xạc âënh → gim thu häưi âỉåìng.
Cạc biãûn phạp chäúng sỉû máút âỉåìng theo håi thỉï.

+ Trạnh náng cao âäü chán khäng tåïi mỉïc khäng cáưn thiãút, âäi khi theo cạc quan âiãøm khạc
náng cao âäü chán khäng cọ nhiãưu låüi thãú, tuy nhiãn nãn giỉỵ 62-65 cmHg l täút nháút.
+ âỉa nỉåïc mêa va âạy näưi bäúc håi chỉï khäng phi cho vo màût sng trãn vç åí âọ cọ thãø gáy ra
sỉû bàõn tọe nỉåïc mêa lãn, v cọ thãø bë phun thnh dảng sỉång m.
+ trạch thục âáøy dn bäúc håi âa hiãûu lm viãûc vỉåüt quạ nàng sút bçnh thỉåìng.
+ trạnh âãø mỉûc nỉåïc mêa lãn cao quạ mỉïc täúi ỉu.
+ trang bë cạc bäü thu häưi cho cạc näưi bäúc håi v cạc thiãút bë thu häưi cọ hiãûu qu cho âỉåìng äúng
chán khäng.
+ bưng bäúc trãn chm äúng phi cao hån chiãưu cao chm äúng êt nháút 2 láưn täút hån l 2.5 láưn båíi
vç khi cạc git vàng lãn tỉång âäúi låïn chè cáưn tàng thãm chiãưu cao bưng bäúc l â ngàn
chụng lải.
6. Sỉû tảo càûn:
Trong quạ trçnh lm viãûc cạc äúng ca bäúc håi âa hiãûu thỉåìng bë âọng báøn theo hai cạch:
- åí ngoi äúng tảo thnh mäüt låïp gè dáưu do håi nỉåïc mang tåïi.
- Åí trong äúng tảo thnh mäüt låïp càûn do tỉì nỉåïc mêa.
Låïp dáưu bạm ngoi äúng do håi âem âãún dé nhiãn chè cọ åí näưi 1. Låïp dáưu báøn âọng bạm âọ cọ
mu âen hồûc náu xèn , låïp ny gáy hải cho sỉû truưn nhiãût trong näưi, cọ thãø loải b trong thåìi
gian ngỉìng sn xút bàòng cạch âỉa vo chm äúng âọ mäüt dung dëch acid ráút long vê dủ HCl
0.5% hồûc dng xụt àn da.
Låïp càûn âọng bạm bãn trong äúng gáy nhiãưu tråí ngải nháút, ta chè xẹt loải cạu càûn ny.
a. Ngưn gäúc tảo càûn (ngun nhán tảo càûn):
- cạc cháút lå lỉíng trong nỉåïc ch chỉa âỉåüc tạch b hãút do xỉí l v làõng lc kẹm, ch úu
âọng bạm trong näưi 1
- cạc cháút khäng âỉåìng tråí nãn khäng ha tan khi nỉåïc mêa âỉåüc cä âàûc dáưn, ch úu âọng
bạm åí cạc näưi cúi bao gäưm:
+ Cạc múi väi: phäút phạt, sunphat, oxalat, cacbänat canxi cng våïi sỉû tàng näưng âäü ca dung
dëch âỉåìng, näưng âäü cạc múi âọ tàng, mäüt säú âảt tåïi trảng thại quạ bo ha ca chụng thç s
làõng thnh cạu càûn.
+ Cạc oxit kim loải nhỉ oxit manhã, nhäm, sàõt trong dung dëch âỉåìng cng våïi näưng âäü tàng
dáưn ca dung dëch âỉåìng, khäng ngỉìng tạch ra thnh càûn trong cạc hiãûu. Âàûc biãût l silic,

loải càûn ny tàng theo vë trê näưi trong dy bäúc håi v âọng bạm lải pháưn låïn åí näưi cúi.
+ Cạc múi canxi ha tan sau khi phn ỉïng thay thãú våïi cạc múi cacbänat can xi ha tan tảo
thnh cacbänat canxi cạu càûn.
CaA2 + K2CO3 → CaCO3 + 2KA
20




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

•

•

CaA2 + Na2CO3 → CaCO3 + 2NaA
- Cạc múi bi cacbänat v bisunphêt canxi ha tan khi nọng bë phán hy thnh múi can xi cọ
âäü ha tan tháúp v kãút ta
Ca(HCO3)2 → CaCO3 + H2O + CO2
Ca(HSO3)2 → CaSO3 + H2O + SO2
- Sỉû phán bäú càûn v chiãưu hỉåïng âọng càûn:
Sỉû phán bäú càûn åí cạc äúng ca näưi bäúc håi ty thüc ch úu vo täúc âäü tưn hon hồûc trảng thại
chuøn âäüng ca dung dëch: cạc càûn âọng åí chäù m khäúi dung dëch êt chuøn âäüng v täúc âäü
tưn hon úu. Chiãưu hỉåïng âọng càûn: åí pháưn dỉåïi cạc äúng trao âäøi nhiãût, nåi m khäúi nỉåïc ch
chuøn âäüng tỉång âäúi kẹm, càûn âọng dy hån nhiãưu so våïi pháưn trãn âènh cạc äúng nåi m nỉåïc
mêa ln phun pht. Khi kiãøm tra mỉïc thäng rỉía mäüt näưi bäúc håi khäng nãn hi lng våïi cạch
nhçn phêa trãn cạc äúng: qua äúng trung tám nãn th mäüt bọng ân chiãúu sạng xúng âạy v nhçn
tỉì trãn cao s nháûn r âỉåüc tçnh trảng phêa dỉåïi äúng.
b. nh hỉåíng ca càûn tåïi bäúc håi:
- cạu càûn l mäüt cháút truưn nhiãût ráút tháúp, cho nãn càûn bạm trãn bãư màût äúng truưn nhiãût s

lm gim kh nàng truưn nhiãût åí bçnh bäúc håi, gim cỉåìng âäü bäúc håi åí cạc bçnh, mỉïc âäü
gim nhiãưu hay êt phủ thüc vo chiãưu dy låïp càûn. Càûn âọng cng nhanh cng nhiãưu thç täúc
âäü bäúc håi cng cháûm.
- Trong hãû bäúc håi nhiãưu bçnh bçnh cúi cọ chiãưu dy låïp càûn låïn nháút nãn hãû säú truưn nhiãût
tháúp, cỉåìng âäü bäúc håi ráút tháúp vç váûy cäng tạc táøy càûn phi âỉåüc tiãún hnh thỉåìng xun v
nãn giỉỵ khäúi lỉåüng nỉåïc mêa täúi thiãøu khi cho âi qua cạc näưi bäúc håi.
c. Biãûn phạp loải trỉì cạu càûn:
Càûn âọng bạm ráút nhanh do âọ phi ngỉìng âënh k hng tưn di hồûc ngàõn ngy âãø thäng rỉía,
viãûc thäng rỉía âỉåüc thỉûc hiãûn bàòng 2 cacïh: thäng cå hc bàòng mạy thäng äúng; náúu táøy họa hc
våïi xụt hồûc/v acid.
Thäng cå hc:
- âỉåüc thỉûc hiãûn bàòng mạy thäng äúng chảy âiãûn.
- nhỉåüc âiãøm viãûc thäng cå hc khạ khọ chëu v täún kẹm vãư nhán cäng, cọ thãø co xỉåïc cạc
vy nh kim loải. Âäưng thåìi thiãút bë thäng càûn khi âỉa vo näưi bäúc kên phi cáưn bäü âäøi âiãûn
nh âãø hoảt âäüng åí âiãûn ạp tháúp (24v) âãø khäng gáy nguy hiãøm cho ngỉåìi hồûc phi dng
mạy thäng äúng chảy bàòng khê nẹn thç âi hi mạy nẹn khê tỉång âäúi mảnh.
Náúu táøy họa hc:
- quạ trçnh ny bao gäưm viãûc náúu säi dung dëch xụt NaOH hồûc acid HCl trong näưi bäúc håi.
Cạc phỉång phạp sỉí dủng thay âäøi nhiãưu háưu nhỉ ln ln dng xụt, âäi khi dng láưn lỉåüt
xụt v acid hồûc dng kãút håüp våïi NaCl hồûc Na2CO3
- Loải họa cháút sỉí dủng ty theo tỉìng vng, tỉìng nh mạy m lỉåüng họa cháút sỉí dủng åí cạc
näưng âäü khạc nhau v cạch náúu cng khạc nhau: thäng thỉåìng näưng âäü xụt dng tỉì 5-32oBe,
âäi khi dng âãún 40o Be. Våïi acid khäng bao giåì vỉåüt quạ 3% thỉåìng dng våïi dung dëch
1% hồûc 0.5% hồûc 0.25%
+ náúu xụt åí näưng âäü 30-32oBe trong 3 giåì sau âọ våïi HCl trong 1 giåì.
+ náúu acid HCl 1%; rỉía nỉåïc; náúu dung dëch xụt NaOH 8%.
+ âäi khi sỉí dủng thãm mäüt säú họa cháút khạc: cọ nåi cho thãm vo dung dëch xụt 27 Be (50Bx)
NaCl theo t lãû 1 kg NaCl cho 100 lêt. Hồûc cọ nåi cho l náúu táøy täút nháút våïi häøn håüp 60-

21

Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

75% NaOH v 40-25% Na2CO3. Tênh trãn 1 táún mêa 55-100gam häøn håüp ny v 100-150gam
HCl.
+ ÅÍ mäüt säú nåi cho ràòng chè náúu táøy våïi xụt täút hån ráút nhiãưu so våïi cạch náúu acid v tiãúp âọ
náúu xụt.
- Sau khi náúu hoạ cháút thç rỉía nỉåïc, ln ln måí håi vo chm äúng : càûn â úu v mãưm hån
s khä lải, nỉït våỵ ràng ràõc v råi xúng âạy näưi. V càûn âỉåüc láúy ra dãù dng bàòng cạch thäng
chäøi.
- Cäng viãûc náúu táøy âỉåüc kãút thục bàòng viãûc lm sảch âạy näưi våïi cạch måí cỉía x âạy.
- Tại sinh lải dung dëch xụt bàòng cạch cho thãm họa cháút âãún näưng âäü u cáưu v cọ thãø dng
nhỉ váûy âãún c chủc láưn. Dung dëch HCl do nhanh chọng bë máút hoảt lỉûc nãn thỉåìng dng
chè mäüt láưn. Phi kiãøm tra pH trỉåïc khi náúu thäng thỉåìng phi <3 trỉåïc khi náúu acid v
khäng nãn âãø lãn 5.5 trong quạ trçnh náúu.
d. Biãûn phạp ngàn ngỉìa sỉû âọng càûn:
Ngoi biãûn phạp ci tiãún thao tạc, tàng cỉåìng qun l nhàòm gim båït cạu càûn sinh ra cn cọ biãûn
phạp phng ngỉìa sỉû âọng càûn âọ l:
- sỉí dủng cạc thiãút bë ion họa
- gia thãm cạc họa cháút: dng Busperse 2139, t lãû dng tỉì 10 -30 ppm tu theo càûn nhiãưu hay
êt, cho vo nỉåïc mêa trỉåïc khi vo näưi bäúc håi.
Ư
Tuy nhiãn bàòng họa cháút no cng khäng cho phẹp b qua sỉû náúu táøy bàòng họa cháút cng nhỉ
thäng bàòng cå hc, chè cọ thãø kẹo di thåìi gian sỉí dủng hån thäi.

22

Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

PHÁƯN D - CẠC PHẸP TÊNH CÄNG NGHÃÛ HOẠ CHÃÚ BÄÚC HÅI
1. Tênh säú láưn pha sỉỵa väi trong ca/ngy :
Mäúi liãn quan giỉỵa âäü Baume v lỉåüng väi chỉïa trong sỉỵa väi
Âäü Be
T trng
% trng lỉåüng
g/lêt
CaO
o
1
1007
0,745
o
2
1014
1,64
o
3
1021
2,54
o
5
1036
4,43
o

10
1074
8,74
o
15
1117
13,26
20o

1161

17,42

Tênh lỉåüng väi bäüt cáưn dng trong ngy cho dn ẹp cọ cäng sút 2100 táún mêa/ngy biãút ràòng
mỉïc tiãu hao CaO l 500 gam/Táún mêa; lỉåüng väi bäüt cọ hm lỉåüng CaO l 70%. Xạc âënh säú láưn
pha sỉỵa väi trong ngy biãút ràòng Näưng âäüSỉỵa väi l 10oBe,; dung têch hỉỵu hiãûu ca 2 thng chỉïa
sỉỵa väi l 1.1m3.
a. Khäúi lỉåüng CaO cáưn trong ngy l: 2100 x 500= 1050000 gam
b. Khäúi lỉåüng väi bäüt cáưn trong ngy l: 1050000 x100/70= 1500000 gam = 1,5 táún
c. Khäúi lỉåüng 1 lêt sỉỵa väi 10oBe l 1074 gam. Khäúi lỉåüng CaO cọ trong ï 1 lêt sỉỵa väi 10o Be
l : 1074 x 8,74% = 93,9 gam. Lỉåüng sỉỵa väi cáưn pha trong ngy l: 1050000/93,9= 11182 lêt
d. Säú láưn pha sỉỵa väi trong ngy l: 11182/1100 ~ 10 láưn
2. Tênh khäúi lỉåüng soda lục cáưn dng
Bng t trng dung dëch NaOH åí cạc näưng âäü khạc nhau
Dung dëch NaOH 30oBe : 300 kg NaOH/m3
Dung dëch NaOH 20oBe : 170 kg NaOH/m3
a. Tênh khäúi lỉåüng soda cáưn thiãút lục ban âáưu :
Gi sỉí dung dëch soda cáưn thiãút l 6m3. Näưng âäü soda cáưn pha l 30oBe. Khäúi lỉåüng soda cáưn
thiãút lục ban âáưu l: 300 kg/m3 x 6 m3 = 1800 kg.
b. Tênh bäø sung dung dëch soda cáưn thiãút:

Nãúu dung dëch soda cn lải l 4m3 våïi näưng âäü soda l 20oBe. Tênh khäúi lỉåüng soda cáưn bäø sung
âãø cọ â 6m3 dung dëch soda 30oBe.
Gi säú lỉåüng soda cáưn thiãút bäø sung l x. Ta cọ: 4m3 x 170kg/m3 + x = 6 m3 x 300kg/m3 . Ỉ x=
1800-680=1120 kg NaOH.
3. Tênh hiãûu sút lm sảch
Gi sỉí âäü tinh khiãút nỉåïc mêa häøn håüp l APhh= 78%; âäü tinh khiãút ca tr trong l APch= 80%

Hiãûusútlmsảch =

100 ( APch
APch(100

APhh )
.100
APhh )

Hiãûu sút lm sảch bàòng: 100(80-78)/80(100-78) = 11.36%.

23




Ti liu nõng bc Cụng nhõn Cụng ngh Húa ch - Bc hi

4. Tờnh toaùn cọng nghóỷ bọỳc hồi:
4.1 Tờnh lổồỹng nổồùc bay hồi, lổồỹng cheỡ, nọửng õọỹ cheỡ vaỡ lổồỹng hồi õọỳt cỏửn, tióỳt kióỷm do trờch
hồi thổù:
Khọỳi lổồỹng cheỡ trong õi bọỳc hồi cuớa nhaỡ maùy õổồỡng A laỡ Gõ tỏỳn/giồỡ, coù nọửng õọỹ chỏỳt khọ laỡ Bxõ.
Nọửng õọỹ chỏỳt khọ cuớa mỏỷt cheỡ ra khoới nọửi bọỳc hồi laỡ Bxc. Hóỷ thọỳng bọỳc hồi gọửm 4 bỗnh, coù trờch

hồi thổù duỡng cho gia nhióỷt vaỡ nỏỳu õổồỡng, lổồỹng hồi trờch ồớ caùc bỗnh 1,2,3,4 lỏửn lổồỹt nhổ sau: E1
tỏỳn/giồỡ , E2 tỏỳn/giồỡ , E3 tỏỳn/giồỡ , E4 tỏỳn/giồỡ , boớ qua moỹi tọứn thỏỳt nhióỷt ra mọi trổồỡng xung quanh.
a. Tờnh lổồỹng nổồùc bọỳc hồi toaỡn hóỷ thọỳng vaỡ tổỡng bỗnh:
- lổồỹng nổồùc bọỳc hồi toaỡn hóỷ thọỳng W (tỏỳn/giồỡ)
W = Gõ (1- Bxõ/Bxc), tỏỳn/giồỡ
- lổồỹng nổồùc bọỳc hồi tổỡng nọửi:
Goỹi x laỡ lổồỹng nổồùc bọỳc hồi ồớ hióỷu 4 õi vaỡo thaùp ngổng tuỷ, ta coù lổồỹng nổồùc bọỳc hồi ồớ tổỡng bỗnh
nhổ sau:
E4 + x
W4 =
W3 =
W4 + E3 =
E3+ E4 + x
W2 =
W3 + E2 =
E2 + E3+ E4 + x
W2 + E1 = E1 + E2 + E3+ E4 + x
W1 =

W = W1+W2+W3+W4 =
E1+2E2+3E3+4E4+4x (1)
=
E1+2E2+3E3+4W4
W - E1 - 2E2 - 3E3
ẻ W4 =
4

Wi =

W - E 1 - 2 E 2 ... (i - 1) Ei - 1

n

b. Tờnh lổồỹng nổồùc cheỡ ra khoới caùc bỗnh:
G1=Gõ-W1 , tỏỳn/giồỡ
G2=G1-W2 = Gõ - W1 - W2 , tỏỳn/giồỡ
G3=G2-W3 = Gõ - W1 - W2 - W3, tỏỳn/giồỡ
G4=G3-W4 = Gõ - W1 - W2 - W3 - W4, tỏỳn/giồỡ
Hóỷ thọỳng bọỳc hồi 4 bỗnh nón G4 chờnh laỡ Gc , Gc = Gõ - W
c. Tờnh nọửng õọỹ cheỡ ra khoới caùc bỗnh:
Theo cỏn bũng chỏỳt khọ khọỳi lổồỹng chỏỳt khọ ra khoới nọửi 1=khọỳi lổồỹng chỏỳt khọ ra khoới nọửi 2=
...= khọỳi lổồỹng chỏỳt khọ ra khoới nọửi cuọỳi (õaợ õổồỹc hoỹc trong mọn hoaù cọng)
Bxõ.Gõ=Bx1.G1= ...=Bxc.Gc
Bx1=Bxõ.Gõ/G1
Bx2=Bxõ.Gõ/G2
Bx3=Bxõ.Gõ/G3
Bx4=Bxõ.Gõ/G4
d. Tờnh lổồỹng hồi nổồùc cỏỳp cho hóỷ thọỳng bọỳc hồi:

24




Tài liệu nâng bậc – Cơng nhân Cơng nghệ Hóa chế - Bốc hơi

Gi sỉí nỉåïc mêa cho vo cä âàûc åí trảng thại säi, b qua lỉåüng håi tỉû bäúc khi nỉåïc mêa chy tỉì
hiãûu trỉåïc sang hiãûu sau v täøn tháút bỉïc xả thç lỉåüng håi tiãu hao âãø âun säi nỉåïc mêa trong hãû cä
âàûc n hiãûu tênh bàòng lỉåüng nỉåïc bäúc håi ca hiãûu 1.

D =W1 =

W n 1
1
n 2
E 2 + ... + En
+
E1 +
n
n
n
n

1

e. Hiãûu qu sỉí dủng håi:
- Cạc lỉåüng håi trêch dng cho gia nhiãût v náúu âỉåìng. Nãúu bäúc håi âa hiãûu khäng trêch håi,
gia nhiãût v náúu âỉåìng phi dng håi säúng hồûc håi thi, Cho R= lỉåüng håi säúng hồûc håi
thi dng cho cạc gia nhiãût v cạc näưi náúu âỉåìng. Q : lỉåüng håi säúng hồûc håi thi cáúp cho
näưi bäúc håi thỉï 1.
- Trong trỉåìng håüp ca mäüt bäúc håi bäún hiãûu khäng trêch håi, lỉåüng sỉí dủng håi thỉûc tãú D s l
D = Q+R
- Nãúu chụng ta trêch láúy håi nỉåïc ca hãû 4 hiãûu âãø dng cho cạc gia nhiãût v näưi náúu âỉåìng,
mäùi 1 kg håi trêch s tiãút kiãûm âỉåüc gáưn 1 kg håi thi vç nhiãût áøn l gáưn nhỉ khäng thay âäøi
v chụng ta gi thiãút ràòng, dé nhiãn håi trêch cọ nhiãût âäü â âãø thỉûc hiãûn viãûc gia nhiãût hồûc
theo thang gia nhiãût âi hi
Nãúu cạc gia nhiãût v cạc näưi náúu âỉåìng trỉåïc âáy âi hi R kg håi säúng hồûc håi thi , nay
âãưu dng håi bäúc, ta cọ R=E1+E2+E3+E4 ;V lỉåüng håi dng måïi D’ s qui thnh lỉåüng håi Q’
cung cáúp cho näưi 1.
Do âọ D’=Q’= W1 = E1 + E2 + E3+ E4 + x
Tỉì (1) Ỵ x= W/4 - E1/4 - 2E2/4 - 3E3/4 - 4E4/4 thay vo ta cọ

Q’= W1= E1+E2+E3+E4+ (W/4 - E1/4 - 2E2/4 - 3E3/4 - 4E4/4)
Nhỉ váûy:
- Trong trỉåìng håüp khäng trêch håi thỉï: täøng lỉåüng håi cáưn cung cáúp âãø bäúc håi, gia nhiãût, náúu
âỉåìng l : D = Q+R = W1 + R= W/4 + E1+E2+E3+E4
(2)
- Trỉåìng håüp cọ trêch håi thỉï, thç täøng lỉåüng håi cáưn cung cáúp l :
D’ =Q’ = W1 = E1+E2+E3+E4+ (W/4 - E1/4 - 2E2/4 - 3E3/4 - 4E4/4)
(3)
- Lỉåüng håi tiãút kiãûm âỉåüc e= D-D’= (2)-(3)= E1/4 + 2E2/4 + 3E3/4 + 4E4/4
Ỉ Âäúi våïi hãû thäúng bäúc håi n hiãûu cọ trêch håi thỉï åí cạc hiãûu láưn lỉåüt l E1, E2 ...En thç lỉåüng håi
tiãút kiãûm so våïi trỉåìng håüp khäng trêch håi l:

e= E1/n + 2E2/n + ...+ nEn/n
Nháûn xẹt:
Hãû thäúng bäúc håi cọ trêch håi thç s tiãút kiãûm âỉåüc täøng lỉåüng håi dng
Lỉåüng tiãút kiãûm tàng våïi vë trê hng âỉïng ca näưi trong dy bäúc håi v s tråí thnh lỉåüng tiãút
kiãûm ton bäü khi thỉûc hiãûn âüc sỉû trêch håi bäúc näưi cúi.
Vê dủ Khäúi lỉåüng ch trong âi bäúc håi ca nh mạy âỉåìng A l 100táún/giåì, cọ näưng âäü cháút khä
l 12%. Näưng âäü cháút khä ca máût ch ra khi näưi bäúc håi l 60%. Hãû thäúng bäúc håi gäưm 4 bçnh

25