Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần bê tông nhật minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---o0o---

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:

NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN
BÊ TÔNG NHẬT MINH

SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN PHƯƠNG ANH
MÃ SINH VIÊN
CHUYÊN NGÀNH

: A20049
: TÀI CHÍNH

HÀ NỘI – 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---o0o---

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:

NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN
BÊ TÔNG NHẬT MINH

Giáo viên hướng dẫn : Th.s Lê Thị Hà Thu
Sinh viên thực hiện
Mã sinh viên

: Nguyễn Phương Anh
: A20049

Chuyên ngành

: Tài chính

HÀ NỘI – 2015

Thang Long University Library


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo
trường Đại Học Thăng Long, đặc biệt là giảng viên Thạc sĩ Lê Thị Hà Thu cùng các
bác, cô chú và anh chị trong Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh đã tận tình giúp đỡ
em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo giảng
dạy trong nhà trường đã truyền đạt cho em rất nhiều kiến thức bổ ích để thực hiện
khóa luận và cũng như có được hành trang vững chắc cho sự nghiệp trong tương lai.
Do giới hạn kiến thức và khả năng lý luận của bản thân còn nhiều thiếu sót và
hạn chế, kính mong sự chỉ dẫn và đóng góp của các thầy cô giáo để khóa luận của em
được hoàn thiện hơn.
Hà Nội, ngày 30 tháng 03 năm 2015
Sinh viên
Nguyễn Phương Anh

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp này do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ
từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác.
Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong khóa luận là có nguồn gốc và được trích
dẫn rõ ràng.
Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này!
Sinh viên
Nguyễn Phương Anh

Thang Long University Library


MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN LƯU ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP ........................................... 1
1.1. Tổng quan chung về vốn lưu động trong doanh nghiệp .................................... 1
1.1.1. Khái niệm vốn lưu động .................................................................................... 1
1.1.2. Đặc điểm của vốn lưu động .............................................................................. 2
1.1.3. Phân loại vốn lưu động của doanh nghiệp ....................................................... 3
1.1.4. Nhu cầu vốn lưu động trong doanh nghiệp ...................................................... 6
1.1.5. Kết cấu vốn lưu động ........................................................................................ 8
1.2. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp ........................................ 9
1.2.1. Khái niệm về hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp .................. 9
1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động ............................ 9
1.2.3. Thông tin sử dụng trong phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động .............. 11
1.2.4. Phương pháp đo lường hiệu quả sử dụng vốn lưu động ................................ 11
1.2.5. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp... 12
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn lưu động ........................... 19

1.3.1. Các nhân tố chủ quan ..................................................................................... 19
1.3.2. Các nhân tố khách quan ................................................................................. 20
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN BÊ TÔNG NHẬT MINH ................................................... 23
2.1. Tổng quan về Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh ....................................... 23
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh
.................................................................................................................................. 23
2.1.2. Bộ máy tổ chức của công ty ............................................................................ 24
2.1.3. Đặc điểm hoạt động kinh doanh của công ty .................................................. 26
2.2. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật
Minh giai đoạn 2011 – 2013 ..................................................................................... 26
2.2.1. Tình hình doanh thu – chi phí – lợi nhuận của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật
Minh giai đoạn 2011 – 2013 ..................................................................................... 26
2.2.2. Tình hình tài sản – nguồn vốn của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh giai
đoạn 2011 – 2013 ...................................................................................................... 31


2.2.3. Các chỉ tiêu tài chính tổng hợp đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh tại
Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh ....................................................................... 39
2.3. Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ phần Bê tông Nhật
Minh ......................................................................................................................... 44
2.3.1. Phân tích thực trạng kết cấu vốn lưu động..................................................... 44
2.3.2. Các chỉ tiêu tài chính đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ
phần Bê tông Nhật Minh .......................................................................................... 53
2.4. Đánh giá chung về tình hình sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ phần Bê
tông Nhật Minh ........................................................................................................ 61
2.4.1. Những kết quả đạt được.................................................................................. 61
2.4.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 62
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN BÊ TÔNG NHẬT MINH ..................... 66

3.1. Định hướng phát triển của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh .................. 66
3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn lưu động tại
Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh...................................................................... 68
3.2.1. Xác định nhu cầu vốn lưu động thường xuyên .............................................. 68
3.2.2. Xác định mức dự trữ tiền tối ưu...................................................................... 70
3.2.3. Tăng cường quản lý các khoản phải thu ........................................................ 72
3.2.4. Xây dựng mô hình quản lý hàng tồn kho ....................................................... 75
3.2.5. Đa dạng hóa nguồn vốn huy động .................................................................. 78
3.2.6. Tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí ................................................................... 78

Thang Long University Library


DANH MỤC VIẾT TẮT
Ký hiệu viết tắt
GVHB

Tên đầy đủ
Giá vốn hàng bán

GTGT
HĐQT

Giá trị gia tăng
Hội đồng quản trị

TDTM

Tín dụng thương mại

TNDN
TSCĐ

Thu nhập doanh nghiệp
Tài sản cố định

TSDN
TSNH

Tài sản dài hạn
Tài sản ngắn hạn

SXKD

Sản xuất kinh doanh

VCSH
VLĐ

Vốn chủ sở hữu
Vốn lưu động


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Báo cáo kết quả kinh doanh giai đoạn 2011 – 2013 ............................... 27
Bảng 2.2. Bảng cân đối kế toán Công ty giai đoạn 2011 – 2013 ............................. 32
Bảng 2.3. Chỉ tiêu khả năng quản lý nguồn vốn ..................................................... 40
Bảng 2.4. Cơ cấu tài sản ngắn hạn tại Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh ....... 45
Bảng 2.5. Cơ cấu khoản phải thu ............................................................................ 47
Bảng 2.6. Cơ cấu nợ ngắn hạn................................................................................. 50

Bảng 2.7. Chỉ tiêu khả năng thanh toán ................................................................. 53
Bảng 2.8. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty giai
đoạn 2011 – 2013 ...................................................................................................... 55
Bảng 2.9. Chỉ tiêu đánh giá khoản phải thu ........................................................... 58
Bảng 2.10. Tình hình hàng tồn kho ......................................................................... 59
Bảng 2.11. Thời gian quay vòng tiền trung bình .................................................... 60
Bảng 3.1. Bình quân bảng cân đối kế toán Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh
năm 2013 .................................................................................................................. 69
Bảng 3.2. Tỷ lệ các khoản mục có quan hệ chặt chẽ với doanh thu năm 2013 ...... 70
Bảng 3.3. Mô hình tính điểm tín dụng .................................................................... 74
Bảng 3.4. Đánh giá điểm tín dụng của Công ty Cổ phần Đâu tư và Xây lắp Sông
Đà.............................................................................................................................. 75
Bảng 3.5. Bảng phân loại tồn kho trong công ty..................................................... 76
Bảng 3.6. Kế hoạch quản lý hàng tồn kho .............................................................. 77

Thang Long University Library


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Hình 2.1. Cơ cấu bộ máy tổ chức Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh............... 24
Biểu đồ 2.1. Cơ cấu tài sản của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh .................. 34
Biểu đồ 2.2. Cơ cấu nguồn vốn của Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh ........... 36
Biểu đồ 2.3. Hiệu suất sử dụng tổng Tài Sản .......................................................... 39
Biểu đồ 2.4. Tỷ suất sinh lời trên doanh thu ........................................................... 41
Biểu đồ 2.5. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản......................................................... 42
Biểu đồ 2.6. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu .................................................. 43
Biểu đồ 2.7. Vốn lưu động ròng tại Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh ............ 52
Biểu đồ 3.1. Mô hình ABC ....................................................................................... 77

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Vốn là điều kiện không thể thiếu khi tiến hành thành lập doanh nghiệp và tiến
hành hoạt động kinh doanh ở bất kỳ doanh nghiệp nào, vốn được đầu tư vào quá trình
sản xuất kinh doanh nhằm tăng thêm lợi nhuận, tăng thêm giá trị của doanh nghiệp.
Nhưng vấn đề chủ yếu là doanh nghiệp phải làm như thế nào để tăng thêm giá trị cho
vốn. Như vậy, việc quản lý vốn được xem xét dưới góc độ hiệu quả, tức là xem xét sự
luân chuyển của vốn, sự ảnh hưởng của các nhân tố khách quan và chủ quan đến hiệu
quả sử dụng vốn.
Một trong những bộ phận quan trọng của vốn kinh doanh là vốn lưu động, nó là
yếu tố bắt đầu và kết thúc của quá trình hoạt động. Vì vậy, vốn lưu động không thể
thiếu trong doanh nghiệp. Việc sử dụng vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đặc
biệt vốn lưu động là yêu cầu thiết yếu có tầm quan trọng đặc biệt đối với các doanh
nghiệp. Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh là một doanh nghiệp không nằm ngoài
vòng xoáy đó. Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh là một doanh nghiệp kinh doanh
có tỷ lệ vốn lưu động lớn. Công ty đang có kế hoạch mở rộng hơn nữa hoạt động kinh
doanh của mình thì việc quan tâm đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động được coi là một
vấn đề thời sự đặt ra cho các nhà quản trị doanh nghiệp.
Bằng những kiến thức tích lũy trong quá trình học tập tại trường Đại học Thăng
Long và thời gian thời gian thực tập thiết thực tại công ty, đề tài “Nâng cao hiệu quả
sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh” đã được đưa vào
nghiên cứu trong bài khoá luận tốt nghiệp này.
2. Mục đích nghiên cứu
Khóa luận thực hiện nghiên cứu đề tài trên để làm rõ ba mục đích:
Một là nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về vốn lưu động và hiệu quả sử
dụng vốn lưu động của doanh nghiệp.
Hai là phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty
Cổ phần Bê tông Nhật Minh.
Ba là đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty
Cổ phần Bê tông Nhật Minh.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp.
Phạm vi nghiên cứu: Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ
phần Bê tông Nhật Minh giai đoạn 2011 – 2013.

Thang Long University Library


4. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp so sánh, phương pháp phân tích tỷ số, phương pháp đồ thị được
sử dụng trong khóa luận để đưa ra đánh giá và kết luận từ cơ sở là các số liệu được
cung cấp.
5. Kết cấu khóa luận
Ngoài mở đầu và kết luận khóa luận gồm ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động
trong doanh nghiệp
Chương 2: Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ phần
Bê tông Nhật Minh
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại
Công ty Cổ phần Bê tông Nhật Minh


CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN LƯU ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP

1.1. Tổng quan chung về vốn lưu động trong doanh nghiệp
Trong nền kinh tế thị trường, mỗi doanh nghiệp được coi như một tế bào của
nền kinh tế, với nhiệm vụ chủ yếu là thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh
nhằm gia tăng giá trị doanh nghiệp. Để đạt được mục tiêu này đòi hỏi doanh nghiệp
cần một lượng vốn nhất định để đầu tư vào chi phí ban đầu như chi phí mua nguyên

vật liệu, trả lương, trả lãi vay,… Ngoài ra cũng cần đầu tư thêm vào công nghệ, mua
sắm máy móc, thiết bị để tái sản xuất mở rộng, phát triển doanh nghiệp. Dù vậy, khi
doanh nghiệp hoạt động thì chi phí về vốn bỏ ra ban đầu là chưa đủ, doanh nghiệp cần
tìm cách bảo tồn và gia tăng lượng vốn cho hoạt động kinh doanh của mình.
Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản hữu
hình và tài sản vô hình được đầu tư vào kinh doanh nhằm mục tiêu sinh lời. Vốn bao
gồm vốn lưu động (VLĐ) và vốn cố định (VCĐ). Trong đó, vốn lưu động chiếm tỷ
trọng lớn trong vốn kinh doanh và có vai trò quan trọng tới việc đánh giá hiệu quả sản
xuất kinh doanh.
1.1.1. Khái niệm vốn lưu động
Theo cuốn “Quản lý tài chính doanh nghiệp” của Viện nghiên cứu và đào tạo về
quản lý – Nhà xuất bản lao động xã hội đã định nghĩa: “Vốn lưu động là toàn bộ các
tài sản lưu động tồn tại dưới các hình thức khác nhau như thể hiện bằng tiền; bằng
các đối tượng lao động ở dạng vật chất (nguyên vật liệu, kết cấu bán thành phẩm,..)
được sử dụng để lưu chuyển trong quá trình sản xuất kinh doanh. Trong đó, tài sản
lưu động là đối tượng lao động tồn tại ở dạng vật chất có đặc điểm là sau mỗi chu kì
sản xuất kinh doanh thì hình thái vật chất của chúng biến đổi thành sản phẩm và toàn
bộ giá trị của chúng chuyển thành giá trị sản phẩm mới sản xuất ra”.
Tuy nhiên, một số quan điểm khác lại cho rằng: “Vốn lưu động là nhóm tài sản
ngắn hạn và các nghĩa vụ trả nợ ngắn hạn có chứa ba loại tài sản với nghĩa vụ đặc
biệt quan trọng. Những tài khoản đại diện cho những mảnh ghép lớn trong doanh
nghiệp là tiền mặt, khoản phải thu, hàng lưu kho (tài sản ngắn hạn) và tài khoản phải
trả (nợ ngắn hạn). Bên cạnh đó, các khoản nợ ngắn hạn còn có vai trò không kém
phần quan trọng bởi nó tạo thành một nghĩa vụ trả nợ trong ngắn hạn của các tài sản
ngắn hạn trong doanh nghiệp”.
1

Thang Long University Library

Cho dù định nghĩa như thế nào thì nhìn chung các quan điểm trên đều khá tương
đồng nhau về mặt ý nghĩa. Tuy nhiên, để thống nhất về định nghĩa, khóa luận sẽ dựa
trên khái niệm vốn lưu động trong cuốn giáo trình “Tài chính doanh nghiệp” của
PGS.TS. Nguyễn Đình Kiệm – TS. Bạch Đức Hiền:
“Vốn lưu động là số tiền ứng trước về tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn của
doanh nghiệp để đảm bảo cho sản xuất kinh doanh được bình thường liên tục. Vốn lưu
động luân chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một lần, tuần hoàn liên tục và hoàn thành
tuần hoàn sau một chu kỳ sản xuất”.
1.1.2. Đặc điểm của vốn lưu động
Thứ nhất, vốn lưu động của doanh nghiệp thường xuyên chuyển hóa qua nhiều
hình thái khác nhau tạo thành sự tuần hoàn của vốn lưu động. Trong doanh nghiệp sản
xuất, kinh doanh vốn lưu động chuyển hóa thành nhiều hình thái khác nhau. Đầu tiên
khi tham gia vào quá trình sản xuất vốn lưu động thể hiện dưới trạng thái sơ khai là
tiền tệ, qua các giai đoạn nó dần chuyển thành sản phẩm dở dang hay bán thành phẩm.
Giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh vốn lưu động được chuyển hóa
vào sản phẩm cuối cùng. Khi sản phẩm này được bán trên thị trường thì sẽ thu về tiền
tệ hay hình thái ban đầu của vốn lưu động. Như vậy, sự vận động của vốn lưu động
trong doanh nghiệp sản xuất được mô tả như sau:
Tiền - Hàng…Sản Xuất…Hàng’ – Tiền’
Trong doanh nghiệp thương mại, vốn lưu động chỉ vận động qua hai giai đoạn:
Giai đoạn khi mua hàng, vốn lưu động được chuyển từ tiền thành hàng hóa dự trữ. Và
giai đoạn khi bán hàng, vốn lưu động lại được chuyển từ hàng hóa dự trữ trở về hình
thái ban đầu và kết thúc chu kỳ. Như vậy, sự vận động của vốn lưu đông trong doanh
nghiệp thương mại được mô tả như sau:
Tiền – Hàng – Tiền’
Thứ hai, vốn lưu động chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất, giá trị của nó
được dịch chuyển toàn bộ một lần bào giá trị sản phẩm và được hoàn lại toàn bộ sau
khi doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, cung ứng được dịch vụ, thu được tiền
bán hàng về. Như vậy, vốn lưu động hoàn thành một vòng chu chuyển sau một chu kỳ
sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Thứ ba, quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra một cách
thường xuyên, liên tục; các giai đoạn vận động của vốn lưu động đan xen vào nhau
nên cùng một thời điểm vốn lưu động thường tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau
trong khâu sản xuất và lưu thông. Vốn lưu động trong khâu sản xuất bao gồm những
tài sản ở khâu dự trữ sản xuất như nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên
liệu...và tài sản ở khâu sản xuất như bán thành phẩm, sản phẩm dở dang, chi phí chờ
2


phân bổ... Vốn lưu động trong khâu lưu thông là các tài sản lưu thông của doanh
nghiệp bao gồm sản phẩm hàng hóa chưa được tiêu thụ ( hàng tồn kho ), vốn bằng tiền
và các khoản phải thu.
Thứ tư, số vốn lưu động cần thiết cho doanh nghiệp phụ thuộc vào đặc điểm,
chu kỳ kinh doanh và tình hình tiêu thụ của doanh nghiệp. Trong doanh nghiệp thương
mại, vốn lưu động chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn. Bởi trong loại hình doanh
nghiệp thương mại, vốn lưu động được biểu hiện dưới hình thái là các tài sản lưu động
như hàng tồn kho, các khoản phải thu rất lớn, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn
của doanh nghiệp. Trong các doanh nghiệp sản xuất, vốn lưu động tập trung lớn ở
hàng tồn kho là các nguyên vật liệu phục vụ cho quá trình sản xuất tạo ra thành phẩm.
Qua đó, điều khác biệt lớn nhất giữa vốn lưu động và vốn cố định là: Vốn cố
định chuyển dần giá trị của nó vào sản phẩm thông qua mức khấu hao, còn vốn lưu
động chuyển toàn bộ giá trị của nó vào giá trị sản phẩm theo chu kỳ sản xuất, kinh
doanh. Trên đây là toàn bộ những đặc điểm chủ yếu của vốn lưu động trong doanh
nghiệp. Tiếp theo, khóa luận sẽ trình bày nội dung về cách phân loại vốn lưu động
trong doanh nghiệp.
1.1.3. Phân loại vốn lưu động của doanh nghiệp
Trong doanh nghiệp, việc quản lý tốt vốn lưu động có vai trò rất quan trọng.
Muốn quản lý tốt vốn lưu động, doanh nghiệp trước hết phải nhận biết được bộ phận
cấu thành của vốn lưu động trên cơ sở đó đề ra các biện pháp quản lý phù hợp từng
loại. Có thể phân loại theo một số tiêu thức sau:

1.1.3.1. Phân loại vốn lưu động theo vai trò từng loại vốn lưu động
Theo cách phân loại này, vốn lưu động của doanh nghiệp có thể chia thành ba
loại:
Vốn lưu động trong khâu dự trữ sản xuất bao gồm giá trị các khoản nguyên vật
liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, động lực, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ.
Vốn lưu động trong khâu sản xuất bao gồm các khoản giá trị sản phẩm dở
dang, bán thành phẩm, các khoản chi phí chờ kết chuyển.
Vốn lưu động trong khâu lưu thông bao gồm các khoản giá trị thành phẩm, vốn
bằng tiền (kể cả vàng bạc, đá quý...); các khoản vốn đầu tư ngắn hạn (đầu tư chứng
khoán ngắn hạn, cho vay ngắn hạn...) các khoản thế chấp, ký cược, ký quỹ ngắn hạn;
các khoản vốn trong thanh toán (các khoản phải thu, các khoản tạm ứng...).
+ Tiền bao gồm tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng, tiền đang chuyển và các
khoản tương đương tiền như vàng, đá quý… Đây là tài sản có tính thanh khoản cao
nhất trong doanh nghiệp, chính vì vậy doanh nghiệp cần duy trì một cách hợp lý,

3

Thang Long University Library


không quá nhỏ để đảm bảo khả năng thanh toán nhưng cũng không quá lớn dẫn đến
lãng phí, ứ đọng vốn của doanh nghiệp.
+ Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn bao gồm các chứng khoán ngắn hạn, các
khoản đầu tư ngắn hạn khác, các khoản dự phòng đầu tư ngắn hạn… Đây là khoản vừa
có tính thanh khoản cao, vừa có khả năng sinh lời. Khi có nhu cầu thanh toán mà tiền
không đáp ứng đủ thì doanh nghiệp sẽ bán các chứng khoán này.
+ Các khoản phải thu (tín dụng thương mại) bao gồm các khoản phải thu khách
hàng là một loại tài sản rất quan trọng đối với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp
thương mại. Muốn mở rộng mạng lưới tiêu thụ và tạo dựng mối liên hệ lâu dài, doanh
nghiệp bán chịu cho khách hàng, chính vì vậy đã phát sinh ra các khoản tín dụng

thương mại. Tín dụng thương mại có thể giúp doanh nghiệp nâng cao doanh số, từ đó
tăng doanh thu, nhưng cũng có thể đẩy doanh nghiệp vào tình trạng khó khăn khi
doanh nghiệp không thể hoặc khó thu hồi nợ từ khách hàng.
+ Các khoản ứng trước: bao gồm các khoản tiền mà doanh nghiệp đã trả trước
cho người bán, nhà cung cấp hoặc cho các đối tượng khác.
+ Hàng tồn kho: “hàng tồn kho” trong khái niệm này không có nghĩa là hàng
hóa bị ứ đọng, không bán được mà nó bao gồm toàn bộ hàng hóa vật liệu, nguyên liệu
đang tồn tại ở các kho, quầy hàng hoặc trong xưởng. Trên thực tế, hàng tồn kho bao
gồm hàng trăm loại khác nhau. Tuy nhiên, có thể phân thành các nhóm chính sau:
nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, vật liệu bổ trợ, nhiên liệu, thành phẩm, sản
phẩm dở dang và bán thành phẩm, công cụ dụng cụ…
+ Vốn lưu động khác: bao gồm các khoản tạm ứng, chi phí chờ kết chuyển…
Trên thực tế, không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ các khoản mục trên trong
bảng cân đối kế toán. Thường thì trong doanh nghiệp chỉ có các khoản chính như: tiền,
khoản phải thu, hàng tồn kho và vốn lưu động khác... Vậy nếu doanh nghiệp xác định
được cách phân loại phù hợp với mình thì sẽ có ưu thế hơn trong việc bảo tồn, quản
lý và sử dụng vốn lưu động.
Như vậy, cách phân loại này cho thấy vai trò và sự phân bố của vốn lưu động
trong từng khâu của quá trình sản xuất kinh doanh. Từ đó có biện pháp điều chỉnh cơ
cấu vốn lưu động hợp lý sao cho có hiệu quả sử dụng cao nhất.
1.1.3.2. Phân loại vốn lưu động theo hình thái biểu hiện
Theo cách phân loại này vốn lưu động có thể chia thành bốn loại:
Vốn vật tư, hàng hoá: Vốn vật tư, hàng hóa là các khoản vốn có hình thái biểu
hiện bằng hiện vật cụ thể như nguyên, nhiên, vật liệu, sản phẩm dở dang, bán thành
phẩm, thành phẩm...

4


Vốn bằng tiền: Vốn bằng tiền bao gồm các khoản vốn tiền tệ như tiền mặt tồn

quỹ, tiền gửi ngân hàng, các khoản vốn trong thanh toán, các khoản đầu tư chứng
khoán ngắn hạn...
Các khoản phải thu, phải trả: Các khoản phải thu là các khoản mà doanh nghiệp
phải thu của khách hàng và các khoản phải thu khác. Các khoản phải trả là các khoản
vốn mà doanh nghiệp phải thanh toán cho khách hàng theo các hợp đồng cung cấp, các
khoản phải nộp cho ngân sách Nhà nước hoặc thanh toán tiền công cho người lao
động.
Vốn lưu động khác: Vốn lưu động khác bao gồm các khoản dự tạm ứng, chi phí
trả trước, cầm cố, ký quỹ, ký cược...
Như vậy, cách phân loại này giúp cho các doanh nghiệp xem xét, đánh giá mức
tồn kho dự trữ và khả năng thanh toán của doanh nghiệp.
1.1.3.3. Phân loại vốn lưu động theo quan hệ sở hữu về vốn
Vốn lưu động biểu hiện hình thái bằng các loại tài sản lưu động. Tài sản lưu động
được tài trợ bởi hai nguồn vốn đó là vốn chủ sở hữu và các khoản nợ phải trả. Trong
đó, các khoản nợ tài trợ cơ bản cho nguồn vốn lưu động của doanh nghiệp. Còn nguồn
vốn chủ sở hữu chỉ tài trợ một phần cho nguồn vốn lưu động của doanh nghiệp bởi
nguồn vốn chủ sở hữu tài trợ cơ bản cho tài sản cố định.
Vốn chủ sở hữu: Là số vốn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, doanh nghiệp
có đầy đủ các quyền chiếm hữu, sử dụng, chi phối và định đoạt. Tuỳ theo loại hình
doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau mà vốn chủ sở hữu có nội dung
cụ thể riêng như: Vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước; vốn do chủ doanh nghiệp tư
nhân bỏ ra; vốn góp cổ phần trong công ty cổ phần; vốn góp từ các thành viên trong
doanh nghiệp liên doanh; vốn tự bổ sung từ lợi nhuận doanh nghiệp...
Các khoản nợ phải trả: Là các khoản được hình thành từ vốn vay các ngân hàng
thương mại hoặc các tổ chức tài chính khác; vốn vay thông qua phát hành trái phiếu;
các khoản nợ khách hàng chưa thanh toán. Doanh nghiệp chỉ có quyền sử dụng các
khoản nợ này trong một thời hạn nhất định.
Như vậy, cách phân loại này cho thấy kết cấu vốn lưu động của doanh nghiệp
được hình thành bằng vốn của bản thân doanh nghiệp hay từ các khoản nợ. Từ đó có
các quyết định trong huy động và quản lý, sử dụng vốn lưu động hợp lý hơn, đảm bảo

an ninh tài chính trong sử dụng vốn của doanh nghiệp.
1.1.3.4. Phân loại vốn lưu động theo nguồn hình thành
Vốn lưu động của doanh nghiệp được phân chia theo nhiều tiêu thức khác nhau
nhưng một số tiêu thức cơ bản để tiến hành phân loại vốn lưu động đó là:

5

Thang Long University Library


Căn cứ vào giai đoạn của quá trình sản xuất kinh doanh phân chia vốn lưu động
thành: Vốn lưu động trong quá trình dự trữ sản xuất, vốn lưu động trong quá trình sản
xuất và vốn lưu động trong quá trình lưu thông.
+ Vốn lưu động trong quá trình dự trữ sản xuất gồm vật liệu chính, vật liệu phụ,
phụ tùng thay thế, bao bì đóng gói và công cụ dụng cụ nhỏ.
+ Vốn lưu động trong quá trình sản xuất gồm giá trị sản phẩm dở dang chế tạo,
bán thành phẩm, chi phí chờ phân bổ.
+ Vốn lưu động trong quá trình lưu thông bao gồm giá trị thành phẩm, vốn trong
thanh toán và vốn bằng tiền.
Căn cứ vào nguồn hình thành vốn lưu động người ta chia vốn lưu động thành:
+ Vốn chủ sở hữu: là vốn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp. Đối với doanh
nghiệp Nhà nước vốn chủ sở hữu bao gồm:
+ Vốn ngân sách Nhà nước cấp: là vốn mà khi mới thành lập doanh nghiệp Nhà
nước cấp để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh.
+ Vốn tự bổ sung từ lợi nhuận của doanh nghiệp.
+ Vốn lưu động coi như tự có là vốn lưu động không thuộc quyền sở hữu của
doanh nghiệp, có thể được sử dụng hợp lý vào quá trình sản xuất kinh doanh của minh
như: tiền lương, tiền bảo hiểm chưa đến kỳ trả, các khoản chi phí tính trước…
+ Vốn lưu động đi vay (vốn tín dụng) là một bộ phận của lưu động của doanh
nghiệp được hình thành từ các nguồn vốn vay tín dụng của ngân hàng, cá nhân và các

tổ chức khác.
+ Vốn lưu động được hình thành từ phát hành cổ phiếu, trái phiếu của doanh
nghiệp.
Căn cứ vào biện pháp quản lý vốn lưu động, chia vốn lưu động thành vốn lưu
động định mức và vốn lưu động không định mức.
+ Vốn lưu động định mức là vốn lưu động được quy định cần thiết, thường xuyên
cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nó bao gồm: vốn dự trữ trong
sản xuất, vốn thành phẩm. Vốn lưu động định mức là cơ sở quản lý vốn đảm bảo bố trí
vốn lưu động hợp lý trong sản xuất, kinh doanh xác định được mối quan hệ giữa các
doanh nghiệp với Nhà nước hoặc ngân hàng trong việc huy động vốn.
+ Vốn lưu động không định mức là bộ phận vốn lưu động trực tiếp phục vụ cho
giai đoạn lưu thông thành phẩm gồm: vốn trong thanh toán, vốn bằng tiền…
1.1.4. Nhu cầu vốn lưu động trong doanh nghiệp
1.1.4.1. Xác định nhu cầu vốn lưu động
Công tác xác định nhu cầu vốn lưu động thường xuyên là nhiệm vụ trước tiên
và quan trọng của quản trị vốn lưu động. Để tránh bị thừa vốn lưu động phục vụ cho
6


hoạt động SXKD gây nhiều chi phí phát sinh, doanh nghiệp cần xác định mức vốn lưu
động cho các kỳ tiếp theo, như tháng hay quý tiếp theo, nhưng để đơn giản có thể chỉ
cần xác định theo năm.
Mức vốn lưu động cho năm kế hoạch cần được xác định tương đối chính xác,
sát với thực tế trên cơ sở dự đoán các chỉ tiêu của năm tiếp theo. Nếu doanh nghiệp
xác định nhu cầu vốn lưu động quá cao sẽ không khuyến khích doanh nghiệp khai thác
các khả năng tiềm tàng, tìm cách cải tiến hoạt động SXKD để nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn lưu động, gây tình trạng ứ đọng vốn và tốc độ luân chuyển vốn bị chậm lại,
đồng thời phát sinh nhiều chi phí không cần thiết. Ngược lại, nếu doanh nghiệp xác
định nhu cầu vốn lưu động quá thấp sẽ gây nhiều khó khăn cho hoạt động SXKD.
Hoạt động của doanh nghiệp sẽ không được tiến hành liên tục khi sản xuất bị gián

đoạn, giảm khả năng thanh toán và khả năng thực hiện các hợp đồng đã ký kết.
1.1.4.2. Phương pháp xác định nhu cầu vốn lưu động
Để xác định nhu cầu vốn lưu động cho năm tới, chúng ta có thể dựa vào một
trong hai phương pháp sau:
Phương pháp 1: Dựa vào Bản kế hoạch doanh thu - chi phí của năm N, chúng
ta xác định được doanh thu kế hoạch cho năm N+1. Sau đó, chúng ta cần xác định số
vòng quay vốn lưu động cho năm N+1. Khi đó, nhu cầu vốn lưu động cho năm N+1 sẽ
là:
Doanh thu kế hoạch

Nhu cầu vốn lưu động năm N+1 =

Vòng quay vốn lưu động kế hoạch
Cách tính này đơn giản, tuy nhiên độ chính xác không cao do cả hai chỉ tiêu
được sử dụng đều là ước đoán, đặc biệt là số vòng quay vốn lưu động năm kế hoạch,
không sát với thực tế.
Phương pháp 2: Dựa trên số liệu thực tế về sử dụng vốn lưu động của năm
trước kết hợp với dự báo doanh thu của năm kế tiếp để xác định nhu cầu vốn lưu động.
Phương pháp tính này cho kết quả chính xác, sát với thực tế hơn trên cơ sở dựa vào
mối quan hệ tỷ lệ giữa các khoản mục chính yếu của vốn lưu động với doanh thu của
năm trước đó và sử dụng tỷ lệ này cho năm tiếp theo để xác định nhu cầu vốn lưu
động.
Doanh nghiệp nên áp dụng phương pháp này bởi tính chính xác và cũng không
quá phức tạp. Nội dung các bước xác định nhu cầu vốn lưu động như sau:
Bước 1: Tính số dư bình quân các khoản mục chịu biến động trực tiếp và quan
hệ chặt chẽ với doanh thu (như tiền, các khoản phải thu, hàng tồn kho, nợ phải trả…)
trên bảng cân đối kế toán của năm báo cáo.

7

Thang Long University Library


Số dư bình quân =

Số dư đầu kỳ + Số dư cuối kỳ

2
Bước 2: Xác định tỷ lệ phần trăm của từng khoản mục này theo doanh thu năm
báo cáo (năm N).
Phần trăm từng khoản mục Ai =

Ai *100

Doanh thu năm N
Bước 3: Sử dụng tỷ lệ này để xác định nhu cầu vốn lưu động năm kế hoạch
(năm N+1).
1.1.5. Kết cấu vốn lưu động
Kết cấu vốn lưu động là tỷ trọng giữa từng bộ phận vốn lưu động trên tổng số
vốn lưu động của doanh nghiệp. Vốn lưu động là một bộ phận của vốn sản xuất kinh
doanh, vấn đề tổ chức quản lý, sử dụng vốn lưu động có hiệu quả sẽ quyết định đến sự
tăng trưởng và phát triển của doanh nghiệp, nhất là trong điều kiện nền kinh tế thị
trường hiện nay. Doanh nghiệp sử dụng vốn lưu động có hiệu quả, điều này đồng
nghĩa với việc doanh nghiệp tổ chức được tốt quá trình mua sắm dự trữ vật tư, sản xuất
và tiêu thụ sản phẩm, phân bổ hợp lý vốn trên các giai đoạn luân chuyển để vốn luân
chuyển từ loại này thành loại khác, từ hình thái này sang hình thái khác, rút ngắn vòng
quay của vốn.
Để quản lý vốn lưu động được tốt cần phải phân loại vốn lưu động. Có nhiều
cách phân loại vốn, mỗi cách phân loại có tác dụng riêng phù hợp với yêu cầu của
công tác quản lý. Thông qua các phương pháp phân loại giúp cho nhà quản trị tài

chính doanh nghiệp đánh giá tình hình quản lý và sử dụng vốn của những kỳ trước, rút
ra những bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý kỳ này để ngày càng sử dụng
hiệu quả hơn vốn lưu động. Cũng như từ các cách phân loại trên doanh nghiệp có thể
xác định được kết cấu vốn lưu động của mình theo những tiêu thức khác nhau.
Trong các doanh nghiệp khác nhau thì kết cấu vốn lưu động cũng không giống
nhau. Việc phân tích kết cấu vốn lưu động của doanh nghiệp theo các tiêu thức phân
loại khác nhau sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn những đặc điểm riêng về số vốn lưu
động mà mình đang quản lý và sử dụng. Từ đó xác định đúng các trọng điểm và biện
pháp quản lý vốn lưu động có hiệu quả hơn phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh
nghiệp.
Vốn lưu động (VLĐ) là nhóm tài sản ngắn hạn và các nghĩa vụ trả nợ ngắn hạn
có chứa ba loại tài sản với nghĩa vụ đặc biệt quan trọng. Những tài khoản đại diện cho
những mảnh ghép lớn trong doanh nghiệp là tiền mặt, khoản phải thu, hàng lưu kho
(tài sản ngắn hạn) và tài khoản phải trả (nợ ngắn hạn). Bên cạnh đó, các khoản nợ ngắn
hạn còn có vai trò không kém phần quan trọng bởi nó tạo thành một nghĩa vụ trả nợ
8


trong ngắn hạn của các tài sản ngắn hạn trong doanh nghiệp. Chính vì vậy, khóa luận
sẽ đi phân tích kết cấu vốn lưu động thông qua việc phân tích cơ cấu của tài sản ngắn
hạn và phân tích cơ cấu nợ ngắn hạn.
1.2. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp
1.2.1. Khái niệm về hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp
Trong điều kiện nền kinh tế chuyển đổi sang cơ chế thị trường có sự điều tiết vĩ
mô của Nhà nước hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp phải linh hoạt thích
ứng với cớ chế mới có thể tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng
khó khăn, khốc liệt. Và như vậy vấn đề hiệu quả phải là mối quan tâm hàng đầu, yêu
cầu sống còn của doanh nghiệp.
Theo cuốn giáo trình “Phân tích báo cáo tài chính” của PGS.TS Nguyễn Năng
Phúc, trang 199 đã đưa ra khái niệm hiệu quả được hiểu theo nghĩa chung là một chỉ

tiêu phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố cần thiết, tham gia mọi hoạt động theo mục
đích nhất định của con người. Về cơ bản vấn đề hiệu quả phản ánh trên hai mặt: hiệu
quả kinh tế và hiệu quả xã hội.
Hiệu quả sử dụng vốn là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các
nguồn nhân lực, vật lực, tài lực của doanh nghiệp để đạt kết quả cao nhất trong quá
trình sản xuất kinh doanh với chi phí thấp nhất.
Hiệu quả sử dụng vốn lưu động là chỉ tiêu chất lượng phản ánh mối quan hệ
giữa kết quả thu được từ hoạt động SXKD với số vốn lưu động bỏ ra trong kỳ.
Hiệu quả sử dụng vốn lưu động phản ánh trình độ quản lý và sử dụng vốn lưu
động của doanh nghiệp nhằm tối đa hóa kết quả lợi ích và thời gian sử dụng theo các
điều kiện cụ thể, phù hợp với mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp.
Đối với doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động nhằm tăng uy
tín, thế mạnh của doanh nghiệp trên thương trường, đồng thời tạo ra sản phẩm dịch vụ
chất lượng cao mà giá thành lại hạ thấp để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, tăng
khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả
sử dụng vốn lưu động còn tạo nhiều lợi nhuận, là cơ sở để mở rộng sản xuất kinh
doanh, nâng cao đời sống cho người lao động. [6, tr.199-204]
1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động
Vốn lưu động đóng một vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất kinh doanh
của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp khi tiến hành sản xuất kinh doanh không thể
thiếu vốn lưu động. Chính vì vậy việc quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu
động là không thể thiếu và là việc cần làm đối với doanh nghiệp. Bên cạnh đó yêu cầu
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động còn xuất phát từ nhiều yếu tố khác.

9

Thang Long University Library


1.2.2.1. Xuất phát từ mục đích kinh doanh của doanh nghiệp

Các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường hoạt động vì mục tiêu tối đa hoá
giá trị của doanh nghiệp. Giá trị của mỗi doanh nghiệp được hiểu là toàn bộ những của
cải vật chất tài sản của doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh,
giá trị của doanh nghiệp được thể hiện qua các chỉ tiêu vốn chủ sở hữu. Mục tiêu cuối
cùng của các hoạt động đó là tăng thêm vốn chủ sở hữu và tăng thêm lợi nhuận nhiều
hơn. Bởi lợi nhuận là đòn bẩy quan trọng là chỉ tiêu cơ bản để đánh giá hiệu quả hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì mục tiêu đó, việc nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn kinh doanh nói chung và vốn lưu động nói riêng là cần thiết đối với
doanh nghiệp.
1.2.2.2. Xuất phát từ vai trò quan trọng của vốn lưu động trong hoạt động sản xuất
kinh doanh
Vốn lưu động là một bộ phận quan trọng cấu tạo nên vốn kinh doanh của doanh
nghiệp. Không có vốn lưu động doanh nghiệp không thể nào tiến hành được các hoạt
động sản xuất kinh doanh, nó xuất hiện trong hầu hết các giai đoạn của toàn bộ quá
trình sản xuất của doanh nghiệp: từ khâu dự trữ sản xuất đến lưu thông. Chính vì vậy
việc sử dụng vốn lưu động có hiệu quả hay không ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả
hoạt động của doanh nghiệp.
Chu kỳ vận động của vốn lưu động là tương đối ngắn chỉ trong một chu kỳ sản
xuất tuy nhiên chu kỳ đó lại ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động.
Việc tăng nhanh tốc độ luân chuyển vốn lưu động có ý nghĩa quan trọng trong việc
tăng hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Bởi gia tăng được tốc độ luân chuyển vốn lưu
động sẽ giúp vốn lưu động được quay vòng nhanh hơn trong kỳ sản xuất, giúp doanh
nghiệp gia tăng được doanh thu và lợi nhuận, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh,
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp.
1.2.2.3. Xuất phát từ ý nghĩa của việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
Điểm quan trọng của vốn lưu động là giá trị của nó chuyển ngay một lần vào
giá trị sản phẩm. Vì vậy việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động sẽ làm cho việc
sử dụng vốn hợp lý hơn, vòng quay vốn nhanh hơn tốc độ chu chuyển vốn do đó tiết
kiệm được vốn lưu động cho toàn bộ quá trình sản xuất.
Quá trình sản xuất là một quá trình liên tục qua nhiều công đoạn khác nhau.

Nếu vốn bị ứ đọng ở một khâu nào đó thì sẽ gây ảnh hưởng ở các công đoạn tiếp theo
và làm cho quá trình sản xuất bị chậm lại, có thể gây ra sự lãng phí. Trước khi tiến
hành sản xuất doanh nghiệp phải lập ra các kế hoạch và thực hiện theo kế hoạch đó.
Việc quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động chính là một phần đảm bảo
sản xuất theo kế hoạch đã đề ra.
10


1.2.3. Thông tin sử dụng trong phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động
Trong phân tích tài chính nói chung và cụ thể ở đây là phân tích hiệu quả sử
dụng vốn lưu động, nhà phân tích phải thu thập, sử dụng mọi nguồn thông tin: Từ
những thông tin nội bộ doanh nghiệp cho đến những thông tin bên ngoài doanh
nghiệp, từ thông tin số lượng đến thông tin giá trị. Những thông tin đó đều giúp cho
nhà phân tích có thể đưa ra được những nhận xét, kết luận tinh tế và thích đáng.
Thông tin sử dụng trong phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động được lấy từ
hai nguồn thông tin chính, đó là nguồn thông tin kế toán và nguồn thông tin khác ngoài
kế toán.
Nguồn thông tin kế toán bao gồm nguồn thông tin từ bộ báo cáo tài chính và
nguồn thông tin khác. Trong bộ báo cáo tài chính chủ yếu khai thác thông tin có được
từ bảng cân đối kế toán và bảng báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
Nguồn thông tin khác ngoài kế toán thu thập được từ thông tin Bộ ngành liên
quan, tình hình phát triển kinh tế xã hội cũng như các chính sách của Nhà nước. Trong
những thông tin bên ngoài, cần lưu ý thu thập những thông tin chung như thông tin
liên quan đến trạng thái của nền kinh tế, cơ hội kinh doanh, chính sách thuế, lãi suất,
thông tin về ngành kinh doanh (thông tin liên quan đến vị trí của ngành trong nền kinh
tế, cơ cấu ngành, các sản phẩm của ngành, tình trạng công nghệ, thị phần…) và các
thông tin về pháp lý, kinh tế đối với doanh nghiệp.
Tuy nhiên, để đánh giá một cách cơ bản tình hình của doanh nghiệp, có thể sử
dụng thông tin kế toán trong nội bộ doanh nghiệp như là một nguồn thông tin quan
trọng bậc nhất. Với những đặc trưng hệ thống, đồng nhất và phong phú, kế toán hoạt

động như một nhà cung cấp quan trọng những thông tin đáng giá cho hoạt động phân
tích tài chính nói chung và hoạt động phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động nói
riêng. [5, tr.32-33]
1.2.4. Phương pháp đo lường hiệu quả sử dụng vốn lưu động
1.2.4.1. Phương pháp so sánh
So sánh là một trong hai phương pháp được sử dụng phổ biến trong hoạt động
phân tích để xác định xu hướng, mức độ biến động của chỉ tiêu phân tích. Vì vậy, để
áp dụng phương pháp này cần phải đảm bảo các điều kiện so sánh được của các chỉ
tiêu tài chính (thống nhất về không gian, thời gian, nội dung, tính chất và đơn vị tính
toán...) và theo mục đích phân tích mà xác định gốc so sánh. Gốc so sánh được chọn là
gốc về thời gian hoặc không gian, kỳ phân tích được chọn là kỳ báo cáo hoặc kỳ kế
hoạch, giá trị so sánh có thể được lựa chọn bằng số tuyệt đối, số tương đối hoặc số
bình quân. Nội dung so sánh có thể là so sánh giữa số thực hiện năm nay và năm

11

Thang Long University Library


trước, so sánh giữa số thực hiện và số kế hoạch, so sánh số thực hiện của doanh nghiệp
với số liệu trung bình của ngành...
1.2.4.2. Phương pháp tỷ số
Phương pháp này dựa trên ý nghĩa chuẩn mực các tỷ lệ của đại lượng tài chính.
Về nguyên tắc thì phương pháp tỷ lệ đòi hỏi phải xác định được các ngưỡng, các định
mức để nhận xét, để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, trên cơ sở so sánh
các tỷ lệ của doanh nghiệp với tỷ lệ tham chiếu.
Trong phân tích tài chính của doanh nghiệp nói chung, các tỷ lệ tài chính được
phân thành các nhóm tỷ lệ về khả năng thanh toán, nhóm tỷ lệ về cơ cấu vốn và nguồn
vốn, nhóm tỷ lệ về năng lực hoạt động kinh doanh, nhóm tỷ lệ về khả năng sinh lời.
Mỗi nhóm tỷ lệ lại bao gồm nhiều nhóm tỷ lệ phản ánh riêng lẻ, từng hoạt động của bộ

phân tài chính, trong mỗi trường hợp khác nhau, tuỳ theo giác độ phân tích, người
phân tích sử dụng những nhóm chỉ tiêu khác nhau. Để phục vụ cho việc phân tích hiệu
quả sử dụng vốn người ta thường sử dụng một số chỉ tiêu thường được các doanh
nghiệp sử dụng.
1.2.4.3. Phương pháp đồ thị
Đồ thị là phương pháp nhằm phản ánh trực quan các số liệu phân tích bằng biểu
đồ hoặc đồ thị. Qua đó để mô tả xu hướng, mức độ biến động của các chỉ tiêu cần phân
tích, hoặc thể hiện mối liên hệ kết cấu của các bộ phận trong một tổng thể nhất định.
Phương pháp này càng ngày càng được dùng phổ biến nhằm biểu hiện tính đa dạng,
phức tạp của nội dung phân tích.
1.2.5. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp
1.2.5.1. Các chỉ tiêu về khả năng thanh toán
Khả năng thanh toán của doanh nghiệp phản ánh mối quan hệ giữa các khoản
phải thanh toán trong thời kỳ với tiềm lực tài chính của doanh nghiệp, bao gồm các chỉ
tiêu sau:
Khả năng thanh toán ngắn hạn
Chỉ tiêu này phản ánh khả năng chuyển đổi trong ngắn hạn của các TSNH thành
tiền để chi trả các khoản nợ ngắn hạn và được xác định:
Giá trị tài sản ngắn hạn
Khả năng thanh toán ngắn hạn =
Tổng nợ ngắn hạn
Chỉ tiêu này cao phản ánh khả năng thanh toán các khoản nợ có thời hạn nhỏ hơn
một năm của doanh nghiệp là tốt. Tuy nhiên, không phải hệ số này càng cao là tốt vì
có thể gây ứ đọng vốn và tạo ra chi phí cơ hội không cần thiết khi dự trữ tài sản ngắn

12


hạn quá nhiều thay vì đầu tư sinh lời. Do đó, tính hợp lý của khả năng thanh toán hiện
hành còn phụ thuộc vào từng ngành nghề hay góc độ phân tích doanh nghiệp.

Khả năng thanh toán nhanh
Hệ số này đo lường khả năng nhanh chóng đáp ứng của VLĐ trước các khoản nợ
ngắn hạn, vì vậy hàng tồn kho được loại trừ. Do vậy là khoản mục có tính thanh khoản
thấp nhất trong số các TSNH. Công thức được xác định:
Tổng TSNH – Hàng tồn kho

Khả năng thanh toán nhanh =

Tổng nợ ngắn hạn
Hệ số này càng cao càng chứng tỏ khả năng thanh toán của doanh nghiệp tốt.
Tuy nhiên, nếu hệ số này quá cao có thể dẫn tới tình trạng vốn bằng tiền của doanh
nghiệp bị ứ đọng, kéo theo hiệu quả sử dụng vốn thấp. Hệ số thanh toán nhanh thấp
kéo dài sẽ ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp và có thể đẩy doanh nghiệp đến tình
trạng giải thể, phá sản.
Khả năng thanh toán tức thời
Hệ số này cho biết khả năng thành toán ngay tại thời điểm xác định tỷ lệ, không
phụ thuộc vào các khoản phải thu và hàng tồn kho.
Khả năng thanh toán tức thời =

Tiền và các khoản tương đương tiền

Tổng nợ ngắn hạn
Chỉ tiêu này phản ánh một đồng nợ ngắn hạn của doanh nghiệp được đảm bảo
bằng bao nhiêu đơn vị tiền tệ. Nếu chỉ tiêu này cao, doanh nghiệp có khả năng thanh
toán nợ nhanh chóng do giữ lượng VLĐ dưới dạng tiền mặt và đầu tư tài chính ngắn
hạn. Ngược lại, nếu chỉ tiêu này thấp, doanh nghiệp sẽ mất nhiều thời gian hơn để đáp
ứng các khoản nợ.
1.2.5.2. Khả năng quản lý tài sản
Hiệu suất sử dụng tổng tài sản
Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp mong muốn tài sản vận

động không ngừng để đẩy mạnh tăng doanh thu, từ đó là nhân tố góp phần tăng lợi
nhuận cho doanh nghiệp. Hiệu suất sử dụng tổng tài sản có thể xác định bằng công
thức như sau:
Hiệu suất sử dụng tổng tài sản =

Doanh thu thuần
Tổng tài sản

Chỉ tiêu này cho biết trong một kỳ phân tích các tài sản quay được bao nhiêu
vòng hay một đồng tài sản tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu thuần, chỉ tiêu này
càng cao chứng tỏ các tài sản vận động nhanh, góp phần tăng doanh thu và là điều kiện
để nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp. Nếu chỉ tiêu này thấp chứng tỏ các tài sản
vận động chậm, có thể hàng tồn kho, dở dang nhiều, có thể tài sản cố định chưa hoạt
13

Thang Long University Library


động hết công suất làm cho doanh thu của doanh nghiệp giảm. Tuy nhiên, cần lưu ý
rằng khi phân tích chỉ tiêu này cần xem xét đặc điểm ngành nghề kinh doanh và đặc
điểm tài sản mà doanh nghiệp hoạt động, để có kết luận chính xác và đưa ra biện pháp
hợp lý để tăng tốc độ quay vòng của tài sản.
1.2.5.3. Khả năng quản lý nguồn vốn
Để tiến hành sản xuất kinh doanh thì một yếu tố không thế thiếu được là phải có
vốn. Có hai nguồn vốn: chủ sở hữu và vốn vay. Dưới đây, khóa luận tốt nghiệp trình
bày một số chỉ tiêu đánh giá khả năng quan lý nguồn vốn trong doanh nghiệp.
Hệ số nợ (Hệ số nợ trên tổng tài sản): Hệ số nợ được sử dụng để xác định
nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với các chủ nợ trong việc góp vốn. Công thức xác định:
Hệ số nợ =

Nợ phải trả
Tổng tài sản

Tỷ số này cho biết có bao nhiêu phần trăm tài sản của doanh nghiệp là từ đi
vay. Qua đây biết được khả năng tự chủ tài chính của doanh nghiệp. Tỷ số này quá
nhỏ, chứng tỏ doanh nghiệp vay ít. Điều này hàm ý doanh nghiệp có khả năng tự chủ
tài chính cao. Song nó cũng có thể hàm ý là doanh nghiệp chưa biết khai thác đòn bẩy
tài chính, tức là chưa biết cách huy động vốn bằng hình thức đi vay. Ngược lại, tỷ số
này mà cao quá hàm ý doanh nghiệp không có thực lực tài chính mà chủ yếu đi vay để
có vốn kinh doanh. Điều này cũng hàm ý là mức độ rủi ro của doanh nghiệp cao hơn.
Tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu: Tỷ số nợ trên VCSH là một chỉ tiêu tài chính
đo lường năng lực sử dụng và quản lý nợ của doanh nghiệp. Công thức tính:
Tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu =

Nợ phải trả
Giá trị VCSH

Tỷ số này cho biết quan hệ giữa vốn huy động bằng đi vay và vốn chủ sở hữu.
Tỷ số này càng nhỏ chứng tỏ doanh nghiệp càng ít phụ thuộc vào hình thức huy động
vốn bằng vay nợ, doanh nghiệp chịu độ rủi ro thấp. Tuy nhiên, nó cũng có thể chứng
tỏ doanh nghiệp chưa biết cách vay nợ để kinh doanh và khai thác lợi ích của hiệu quả
tiết kiệm thuế.
1.2.5.4. Các chỉ tiêu về khả năng sinh lời
Tỷ suất sinh lời trên doanh thu (ROS)
Tỷ suất sinh lời trên doanh thu phản ánh khoản thu nhập ròng (thu nhập sau thuế)
của một doanh nghiệp so với doanh thu của nó. Hệ số lợi nhuận ròng là hệ số từ mọi
giai đoạn kinh doanh. Nói cách khác đây là tỷ số so sánh lợi nhuận ròng với doanh số
bán.

14