PHÓNG XẠ SINH HỌC CÁC PHƯƠNG PHÁP Y HỌC HẠT NHÂN

PHÓNG XẠ SINH HỌC
CÁC PHƯƠNG PHÁP
Y HỌC HẠT NHÂN


A.PHÓNG XẠ SINH HỌC


I.BỨC XẠ ION HÓA VÀ CÁC ĐƠN VỊ ĐO LIỀU LƯỢNG



II.PHÓNG XẠ SINH HỌC


I.BỨC XẠ ION HÓA VÀ CÁC ĐƠN VỊ
ĐO LIỀU LƯỢNG


I.1-ĐỊNH NGHĨA:
Những bức xạ có khả năng gián tiếp hay trực tiếp gây
ra hiện tượng ion hóa được gọi chung là bức xạ ion
hóa


I.2 CÁC ĐƠN VỊ ĐO LIỀU
1.Liều chiếu:
2.Liều hấp thu:






Dc =

∆Q
∆m

D=

∆E
∆m

Đơn vị của liều chiếu là Coulomb/kg ( C/kg)
hoặc Roentgen ( R) 1 R = 2,58.10-4 C/kg
Đơn vị của liều hấp thụ là J/kg, hoặc rad:
1 rad = 10-2 J/kg


I.2 CÁC ĐƠN VỊ ĐO LIỀU
3.Liều tương đương:
H=DxQxN
D là liều hấp thụ, Q gọi là hệ số chất, phụ thuộc
bản chất, năng lượng của loại bức xạ, của bức
xạ.. N là một hệ số hiệu chỉnh




Tia X, gamma



Bê ta



Proton



Alpha



Neutron nhiệt



Neutron nhanh

1
1
10
10-20
3
10


Y HỌC HẠT NHÂN


II. PHÓNG XẠ SINH HỌC


II.1.Các giai đoạn và cơ chế tác
dụng của BX-ION hóa:
a.CÁC GIAI ĐOẠN TÁC DỤNG:
- Giai đoạn vật lý
- Giai đoạn hóa học
- Giai đoạn sinh học


II.1.Các giai đoạn và cơ chế tác
dụng của BX-ION hóa:
b.CƠ CHẾ TÁC DỤNG:
b.1.Cơ chế tác dụng trực tiếp:
-

Kích thích

-

Ion hóa

-

Phản ứng hóa học


b.2.Cơ chế tác dụng gián tiếp:

- Kích thích phân tử nước:

H O
2

-

H O*
2

Ion hóa phân tử nước:

ás
H O
2

e+H O
2

-

H*, OH*

H O* + e
2

-

(H O)
2

OH

-

, H*

Tạo ra chất oxy hóa mạnh H O , gốc kích thích R*
2 2

ás

Tổn thương


II. PHÓNG XẠ SINH HỌC


II.3.CÁC TÁC DỤNG SINH HỌC
CỦA BỨC XẠ ION HÓA


II.3.1.TÁC DỤNG BX-ION HÓA
LÊN CÁC PHÂN TỬ SINH HỌC:
a.Tác dụng lên Protein:
Thay đổi hoạt tính hóa học
b.Tác dụng lên Enzym:
Thay đổi hoạt tính của men
c.Tác dụng lên các acid Nucleic:
Bẻ gảy và làm thay đổi một hay nhiều liên kết

II.3.2.TÁC DỤNG BX-ION HÓA LÊN
TẾ BÀO:
-

Thay đổi tính thấm ,rối loạn cân bằng ion ở màng tế
bào

-

Làm trương phình,nứt nẻ và biến dạng ở nhân tế bào


II.3.3.TÁC DỤNG BX-ION HÓA LÊN
MÔ:







Máu và cơ quan tạo máu:Suy giảm tế bào
máu ngoại vi và tế bào tạo máu của tủy
xương
Bào thai:dị tật bẩm sinh, quái thai, thai chết
Mô sinh dục:diệt tế bào sinh sản tinh
trùng,tế bào buồng trứng, gây vô sinh, rối
loạn hóc môn, kinh nguyệt

Da và niêm mạt:viêm, loét, hoại tử


II.3.3.TÁC DỤNG BX-ION HÓA LÊN
TOÀN CƠ THỂ:


Bệnh phóng xạ cấp tính:liều lớn,liều liên tiếp thời
gian ngắn

- Chết thần kinh trung ương, hội chứng vị tràng, hội
chứng huyết học


Bệnh phóng xạ mãn tính:liều nhỏ thời gian dài:

- Ung thư, giảm tuổi thọ, đục nhân mắt


II.4.CÁC YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU
ỨNG SINH HỌC CỦA BX ION HÓA



-

Các yếu tố thuộc về tia chiếu:
- bản chất, năng lượng, liều chiếu,thời gian
chiếu
Các yếu tố thuộc về môi trường chiếu:

Diện tích chiếu
Nhiệt độ
Hàm lượng Oxy
Hàm lượng nước
Các chất bảo vệ


B.CÁC PHƯƠNG PHÁP Y HỌC
HẠT NHÂN


I.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỘNG THÁI:

- Chất chỉ thị phóng xạ: theo dõi diễn biến theo thời
gian của hoạt động phóng xạ



II.PHƯƠNG PHÁP ĐO TÍCH
ĐỌNG


Đo tích đọng trực tiếp:

Tích đọng(%)=

Hoạt độ FXxtoàn
100thân
Hoạt độ FX đưa vào



Đo tích đọng gián tiếp:

- đo bài tiết






10.000


50