Phần 2 :
Các phương pháp phát hiện và
nhận biết các biểu hiện của cây
khi môi trường bị thiếu một số
chất khoáng
1. Vài nét về vai trò của các nguyên
tố khoáng
Có thể nói, trong cây có mặt hầu hết
các nguyên tố đã tìm thấy trên vỏ trái
đất. Bằng phương pháp phân tích hoá
học, người ta đã tìm thấy trong cây có
74 nguyên tố hoá học. Tính trung bình
trong chất khô của cây: C, O, H, N
chiếm đến 95 %, trong đó: C 45 %, O
42 %, H 6,5 % và N 1,5 %. Bốn
nguyên tố này là thành phần chủ yếu
của các chất hữu cơ trong cây. Chúng
được hấp thụ vào cây dưới dạng H
2
O,
khí CO
2
, O
2
, ion NH
4
+
, NO
3
-
và thoát
ra ở thể khí khi đốt cháy. Những
nguyên tố còn lại chứa trong tro thực
vật là các nguyên tố khoáng. Căn cứ
vào hàm lượng nhiều ít trong cây,
người ta chia ra 3 nhóm nguyên tố
khoáng như sau:
- Nguyên tố đa lượng: P, K, S, Mg,
Ca, Na, …
- Nguyên tố vi lượng: Mn, Cu, Zn,
B, Br, Ba, Fe, Mo, Co, …
- Nguyên tố siêu vi lượng: As, I,
Hg, Pb, Au, Ag, Ra,.Pt, …
Các nguyên tố khi được hấp thụ vào
cơ thể thực vật, sẽ có những vai trò
khác nhau. Chúng là thành phần cấu
tạo nên các chất hữu cơ của tất cả các
phần trong tế bào, tham gia vào cấu
trúc và hoạt hoá enzim, cân bằng
nước, cân bằng ion trong tế bào, duy
trì trạng thái bền vững của hệ thống
keo trong chất nguyên sinh, tham gi
trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình
trao đổi chất của cơ thể.
Chính vì các nguyên tố khoáng có vai
trò quan trọng như vậy, nên thiếu bất
cứ một nguyên tố khoáng nào trong
đời sống cây trồng cũng sẽ ảnh hưởng
rõ rệt đến cấu trúc và chức năng của
các tế bào, mô, cơ quan và cơ thể, dẫn
đến vi phạm quá trình trao đổi chất,
đến quá trình sinh trưởng, phát triển
và cuối cùng là đến năng suất thu
hoạch.
Cũng chính vì lẽ đó, vấn đề chẩn đoán
nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng trở
thành một vấn đề rất quan trọng trong
nghề trồng trọt.
2. VẤN ĐỀ CHẨN ĐOÁN NHU
CẦU DINH DƯỠNG VÀ CÁC
PHƯƠNG PHÁP CỤ THỂ.
Việc chẩn đoán nhu cầu dinh dưỡng
của cây trồng chủ yếu nhằm mục đích
xác định thời kì và số lượng các chất
dinh dưỡng cần cung cấp cho cây.
Có 3 phương pháp chủ yếu để chẩn
đoán nhu cầu dinh dưỡng sau đây:
a. Phương pháp phân tích lá
Phương pháp này tiến hành phân tích
định kì các nguyên tố dinh dưỡng
trong lá, nhằm xác định xem chúng
đang thiếu nguyên tố nào.
b. Phương pháp phân tích mô
Dựa vào các phản ứng hoá học giữa
một số hoá chất đặc trưng với dịch
của mô và căn cứ vào màu sắc khi
phản ứng xảy ra, biết hàm lượng các
chất dinh dưỡng hiện có trong cây
nhiều hay ít. Trên cơ sở đó quyết định
thời gian và số lượng các chất dinh
dưỡng cần cung cấp cho cây.
c. Phương pháp chẩn đoán bằng các
đặc điểm bên ngoài
Sự thiếu các chất khoáng đến mức đã
ảnh hưởng đến các quá trình sinh lí,
được biểu hiện ở kích thước, hình
dạng, màu sắc của lá và các bộ phận
khác của cây là sự thiếu trầm trọng và
được biểu lộ bằng những dấu hiệu rất
rõ nét. Căn cứ vào những dấu hiệu
này để chẩn đoán sự thiếu dinh dưỡng