Mô đun: Dạy học lớp 5 theo chương trình tiểu học mới Phần 2

KHOA HỌC
A. Tổng quan về tiểu mô đun
1. Mục tiêu của tiểu mô đun
Học xong tiểu mô đun này, học viên có khả năng:
1.1 Kiến thức
- Xác định được những điểm mới trong chương trình và SGK môn Khoa học lớp 5.
- Trình bày được các nội dung cơ bản và mức độ dạy học từng mạch nội dung của
môn Khoa học lớp 5.
1.2 Kĩ năng
- Vận dụng một số phương pháp dạy học đặc trưng của môn Khoa học lớp 5 vào dạy
học từng chủ đề của môn học.
- Thực hành 4 tiết dạy minh họa thuộc 4 chủ đề của môn học.
1.3 Thái độ
- Tự tin trong dạy học môn Khoa học lớp 5
2. Cấu trúc của tiểu mô đun
2.1 Giới thiệu các chủ đề của tiểu mô đun
Mô đun 5 về bồi dưỡng GV dạy môn Khoa học lớp 5 gồm có các chủ đề cơ bản như
sau:
Chủ đề 1 : Đặc điểm chương trình, SGK và mức độ dạy học từng mạch nội dung
của môn Khoa học lớp 5
- Đặc điểm của chương trình, SGK môn Khoa học lớp 5
- Mức độ kiến thức và kĩ năng của từng mạch nội dung trong môn Khoa học
lớp 5
Chủ đề 2 : Sử dụng phối hợp một số phương pháp dạy học đặc trưng của môn học
vào dạy học từng chủ đề của môn Khoa học lớp 5
- Một số phương pháp dạy học chủ đề Con người và sức khoẻ
- Một số phương pháp dạy học chủ đề Vật chất và năng lượng
- Một số phương pháp dạy học chủ đề Thực vật và động vật
- Một số phương pháp dạy học chủ đề Môi trường và tài nguyên thiên nhiên
2.2. Cách thức triển khai từng chủ đề :

Mỗi chủ đề gồm :
1. Mục tiêu của chủ đề.
2. Nguồn : Các tài liệu mà người học cần phải có để học chủ đề.
3. Quá trình : Hệ thống các hoạt động mà người học phải thực hiện để đạt được mục
tiêu của chủ đề.
4. Sản phẩm : Dự kiến các sản phẩm mà người học cần làm được sau khi học xong
chủ đề.
3. Phương pháp học tập tiểu mô đun
Chú trọng khuyến khích người học học tập tích cực, thể hiện :
- Làm việc cá nhân :
+ Nghiên cứu tài liệu
+ Làm bài tập
+ Thực hành lập kế hoạch dạy học và dạy minh hoạ.
- Làm việc hợp tác theo nhóm :
+ Thảo luận
+ Nêu ý kiến thắc mắc
+ Đưa ra các sáng kiến kinh nghiệm và trao đổi những sáng kiến kinh nghiệm với
đồng nghiệp.
+ Xem băng hình, thảo luận về những trích đoạn dạy học trong băng hình.
+ Dự giờ, góp ý và lắng nghe ý kiến của đồng nghiệp.
B. Triển khai tiểu mô đun (15 tiết)
Chủ đề 1
Đặc điểm chương trình, SGK và mức độ dạy học
từng mạch nội dung của môn Khoa học lớp 5
I. Mục tiêu
Học xong chủ đề này, học viên có khả năng :
- Trình bày được đặc điểm cơ bản của chương trình môn Khoa học lớp 5.
- Xác định được mức độ kiến thức và kĩ năng của từng mạch nội dung trong môn
Khoa học lớp 5

II. Nguồn


- Chương trình môn Khoa học lớp 5 mới và cũ.
- Sách giáo khoa và sách giáo viên Khoa học lớp 5 mới.
- Tài liệu bồi dưỡng giáo viên cốt cán cấp tỉnh, thành phố môn Khoa học lớp 5 theo
chương trình mới.
- Văn bản chuẩn kiến thức và kĩ năng do Bộ GD &ĐT ban hành (nếu có)
III. Quá trình
Hoạt động 1 :
Đặc điểm của chương trình môn Khoa học lớp 5 mới
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu chương trình môn Khoa học lớp 5 mới và chương trình phần
Khoa học lớp 5 cũ thuộc môn TN và XH để làm bài tập 1.
1. Hoàn thành bảng dưới đây :
Bảng 1. Đặc điểm của chương trình môn Khoa học lớp 5 mới
Những điểm kế thừa
chương trình phần Khoa
học lớp 5 cũ
Quan điểm
tích hợp

Sự lựa chọn
nội dung học tập
Phương pháp
dạy học
Đánh
giá
kết
quả học

tập môn
học

Những điểm phát triển mới


Nhiệm vụ 2: Nghiên cứu chương trình môn Khoa học lớp 5 mới và chương trình
môn Khoa học lớp 4 mới để làm các bài tập 2, 3, 4 và 5.
2. Trong bảng 2 dưới đây, hãy đánh dấu x vào cột phù hợp với các mạch nội dung
trong từng chủ đề của chương trình môn Khoa học lớp 4 và lớp 5 :
Bảng 2. Các mạch nội dung trong từng chủ đề của chương trình môn Khoa học
lớp 4 và lớp 5
TT

Lớp

Các mạch nội dung trong
từng chủ đề của chương trình
4
1

5

Con người và sức khoẻ
1.1 Trao đổi chất ở người
1.2 Sự sinh sản và phát triển
của con người
1.3 Vệ sinh phòng bệnh
1.4 Dinh dưỡng
1.5 An toàn trong cuộc sống

2

Tự nhiên
2.1.Vật chất và năng lượng
2.2. Thực vật và động vật
2.3. Môi trường và tài nguyên

3. Nhận xét về mối quan hệ giữa chương trình môn Khoa học lớp 5 với chương trình
môn Khoa học lớp 4. Chủ đề Môi trường và tài nguyên thiên nhiên được bổ sung thêm
vào chương trình môn Khoa học lớp 5 nhằm mục đích gì ?
4. Hãy hoàn thành bảng 3 dưới đây :
Bảng 3. Phân bố thời lượng cho từng lớp và từng chủ đề của chương trình môn
Khoa học lớp 4 và chương trình môn Khoa học lớp 5
Lớp

Chủ đề
- Con người và sức khoẻ

Tiết


4
(Số tiết/tuần x 35 tuần = số

- Vật chất và năng lượng
- Thực vật và động vật

tiết năm học)
- Con người và sức khoẻ

5

- Vật chất và năng lượng

(Số tiết/tuần x 35 tuần = số

- Thực vật và động vật

tiết năm học)

- Môi trường và tài nguyên thiên
nhiên

Nhiệm vụ 3: Trao đổi trong nhóm chuyên môn về những hiểu biết của cá nhân đối
với những vấn đề trên và đối chiếu với thông tin phản hồi; tự đánh giá về mức độ đạt
được so với thông tin phản hồi.
Thông tin phản hồi hoạt động I
1. Bảng 1. Đặc điểm của chương trình môn Khoa học lớp 5 mới
Những điểm kế thừa

Những điểm phát triển mới

chương trình phần Khoa học
lớp 5 cũ
Quan

điểm

tích hợp

Chương trình tích hợp các nội

Chương trình tích hợp các nội

dung của khoa học tự nhiên : vật

dung của khoa học tự nhiên (vật

lí, hoá học, sinh học.

lí, hoá học, sinh học) với khoa
học về sức khoẻ.

Sự lựa chọn

- Đã tinh giản một số nội dung

nội dung học

không thật sự cần thiết (đồ vật

tập

thường dùng; một số kim loại:
kẽm, thiếc, chì, kền, bạc, thủy
ngân, vàng).
- Giữ lại những nội dung cốt lõi
của phần Khoa học lớp 5 cũ :
+ Sự sinh sản ở người

Đã bổ sung các nội dung sau:


- Các giai đoạn phát triển của
cơ thể người, vệ sinh phòng
+ Một số vật liệu thường dùng

bệnh, an toàn trong cuộc sống

(một số kim loại; đá vôi; xi

- Một số vật liệu thường dùng

măng; thủy tinh; cao su), sự biến

(tre,mây, song; gạch, ngói; chất

đổi của chất, sử dụng năng

dẻo; tơ sợi).

lượng (mặt trời, gió, nước chảy,
chất đốt, điện)
+ Sự sinh sản ở động vật và thực
vật
+ Môi trường và tài nguyên
thiên nhiên
Phương pháp

Vận dụng các phương pháp dạy

- Chú trọng hình thành và phát

dạy học

học theo hướng tích cực hoá

triển các kỹ năng học tập khoa

người học, trong đó có thể lựa

học như quan sát, dự đoán, giải

chọn và phối hợp nhiều phương

thích các sự vật, hiện tượng tự

pháp khác nhau như : quan sát,

nhiên đơn giản và kỹ năng vận

trình bày, động não, đóng vai,

dụng kiến thức khoa học vào

trò chơi, thảo luận, tham quan,

cuộc sống.

hỏi - đáp, thí nghiệm, thực hành

- Tăng cường tổ chức các hoạt

...

động học tập nhằm tạo điều
kiện cho học sinh phát huy tính
tích cực, tự lực tìm tòi, phát
hiện kiến thức, và thực hành
những hành vi có lợi cho sức
khoẻ cá nhân, gia đình và cộng
đồng.

Đánh giá kết

Kết quả học tập của học sinh

- Quan tâm đánh giá cả ba mặt :

quả học tập

được đánh giá bằng điểm số.

kiến thức, kĩ năng và thái độ.

môn học

Hình thức kiểm tra có thể vấn

- Công cụ kiểm tra đánh giá

đáp hoặc bài viết (có thể sử

được xây dựng theo chuẩn kiến


dụng các câu hỏi trắc nghiệm

thức, kĩ năng của môn học.

hoặc tự luận ngắn).

- Kết quả học tập của học sinh
được ghi nhận bằng điểm kết
hợp với nhận xét cụ thể của
giáo viên.
- Tạo điều kiện cho học sinh tự
đánh giá và đánh giá lẫn nhau
thông qua các hoạt động học tập
cá nhân, học nhóm và cả lớp.

2. Bảng 2. Các mạch nội dung trong từng chủ đề của chương trình môn Khoa
học lớp 4 và lớp 5

TT

Các mạch nội dung trong

Lớp

từng chủ đề của chương
trình
4
1

5

Con người và sức khoẻ
1.1 Trao đổi chất ở người

x

1.2 Sự sinh sản và phát triển

x

của con người

2

1.3 Vệ sinh phòng bệnh

x

1.4 Dinh dưỡng

x

1.5 An toàn trong cuộc sống

x

Tự nhiên

x
x


2.1.Vật chất và năng lượng

x

x

2.2. Thực vật và động vật

x

x

2.3. Môi trường và tài nguyên

x

3. Nhận xét về mối quan hệ giữa chương trình môn Khoa học lớp 5 với chương trình
môn Khoa học lớp 4 : Chương trình môn Khoa học lớp 5 được phát triển tiếp nối từ
chương trình môn Khoa học lớp 4. Cụ thể là :
- Chương trình môn Khoa học lớp 4 bao gồm 3 chủ đề : Con người và sức khoẻ; Vật
chất và năng lượng ; Thực vật và động vật.
Trong môn Khoa học lớp 5, các Chủ đề Con người và sức khoẻ ; Vật chất và năng

lượng; Thực vật và động vật đều được tiếp tục phát triển từ các chủ đề cùng tên ở
chương trình môn Khoa học lớp 4, đồng thời bổ sung thêm chủ đề Môi trường và tài
nguyên thiên nhiên.
Chủ đề Môi trường và tài nguyên thiên nhiên được bổ sung vào chương trình môn
Khoa học lớp 5 nhằm mục đích giúp HS hệ thống lại những kiến thức các em đã được
học về tự nhiên, xã hội và con người qua các môn TN-XH các lớp 1, 2, 3 và môn Khoa
học lớp 4. Nhận ra được tự nhiên, con người và xã hội là một thể thống nhất có mối quan
hệ qua lại; trong đó con người với những hoạt động của mình, vừa là cầu nối giữa tự
nhiên và xã hội, vừa tác động mạnh mẽ đến tự nhiên và xã hội. Điều này không chỉ giúp
cho việc tích hợp nội dung giáo dục môi trường, giáo dục dân số mà còn làm cho môn
học có giá trị thực tế và hấp dẫn đối với HS.
4. Bảng 3. Phân bố thời lượng cho từng lớp và từng chủ đề của chương trình
môn Khoa học lớp 4 và chương trình môn Khoa học lớp 5
Lớp
4
(2tiết x 35tuần = 70
tiết)

Chủ đề

Tiết

- Con người và sức khoẻ

19

- Vật chất và năng lượng

37

- Thực vật và động vật

14


5
(2tiết x 35tuần = 70
tiết)

- Con người và sức khoẻ

21

- Vật chất và năng lượng

29

- Thực vật và động vật

11

- Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

9

Hoạt động 2 : Đặc điểm của sách giáo khoa Khoa học lớp 5 mới
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ 1 : Nghiên cứu SGK Khoa học lớp 5 và SGK Khoa học lớp 4 để làm bài
tập sau :
1. Hoàn thành bảng so sánh một số điểm giống và khác nhau về cấu trúc và cách

trình bày SGK Khoa học lớp 5 và SGK Khoa học lớp 4 :
Bảng 4. Một số điểm giống và khác nhau về cấu trúc và cách trình bày SGK
Khoa học lớp 5 so với SGK Khoa học lớp 4
Giống nhau

Khác nhau

Cấu trúc
Cách trình bày

2. Từ kết quả của bảng so sánh về sự giống và khác nhau giữa 2 cuốn SGK Khoa học
lớp 5 và SGK Khoa học lớp 4, bạn rút ra nhận xét chung gì ?
Nhiệm vụ 2: Trao đổi trong nhóm chuyên môn những hiểu biết của cá nhân về những
vấn đề trên và đối chiếu với thông tin phản hồi; tự đánh giá về mức độ đạt được so với
thông tin phản hồi.
Thông tin phản hồi Hoạt động 2


1. Bảng 4. Một số điểm giống và khác nhau về cấu trúc và cách trình bày SGK
Khoa học lớp 5 so với SGK Khoa học lớp 4
Giống nhau
Cấu trúc

Đều có các chủ đề :

Khác nhau
- SGK Khoa học lớp 4 chỉ

1. Con người và sức có 3 chủ đề bao gồm 60 bài học
khoẻ

2. Vật chất và năng
lượng

mới và 10 bài ôn tập, kiểm tra.
- SGK Khoa học lớp 5 có 4
chủ đề (thêm chủ đề Môi trường

3. Thực vật và động và tài nguyên thiên nhiên) bao
vật

gồm 61 bài học mới và 9 bài ôn
tập, kiểm tra.

Cách trình bày

- Cách trình bày chung
của 2 cuốn sách là tương
tự. Cụ thể:
+ Kênh chữ : Gồm một

SGK Khoa học lớp 5 có
nhiều bài học đưa ra các thông
tin và yêu cầu HS đọc thông tin

hệ thống câu hỏi và các

để làm bài tập hơn ở SGK Khoa

"lệnh" yêu cầu học sinh

học lớp 4.

làm việc, thực hiện các
hoạt động học tập.
+ Kênh hình : Chức
năng của kênh hình không
đơn thuần làm nhiệm vụ
minh họa cho kênh chữ mà
nó còn làm nhiệm vụ cung
cấp thông tin hoặc làm
nhiệm vụ chỉ dẫn hoạt
động học tập cho học sinh
và cách tổ chức dạy học
cho giáo viên.
- Cách trình bày một