Xây dựng mô hình phương tiện dạy học cho môn công nghệ 12 trung học phổ thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THANH PHƯƠNG

XÂY DỰNG MÔ HÌNH PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC CHO
MÔN CÔNG NGHỆ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN KỸ THUẬT - 601410

S KC 0 0 4 1 5 8

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THANH PHƯƠNG

XÂY DỰNG MÔ HÌNH PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC CHO
MÔN CÔNG NGHỆ 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Chuyên ngành: LL&PPDHKT
Mã số ngành: 601410
Hướng dẫn khoa học: TS. ĐẶNG VĂN THÀNH

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2013


LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC
Họ và tên: Nguyễn Thanh Phương

Giới tính: Nam

Ngày, tháng, năm sinh: 01/06/1983

Nơi sinh: Cần Thơ

Quê quán: Thốt Nốt- Cần Thơ
Hộ khẩu thường trú: 2004, tổ 8, ấp Quảng Hòa, xã Quảng Tiến, huyện Trảng
Bom, tỉnh Đồng Nai.
Điện thoại: 0974065925
E-mail:
II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
Trung học phổ thông:
Hệ đào tạo: Chính quy

Thời gian 9/1998 đến 6/2001

Nơi học: Trường THPT Ngô Sĩ Liên, Trảng Bom, Đồng Nai
Đại Học:
Hệ đào tạo: Chính quy

Thời gian 9/2004 đến 9/2009

Nơi học: Trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.Hồ Chí Minh
Ngành học: Kỹ thuật công nghiệp
III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC
Thời

Nơi công tác

Công việc đảm nhiệm

gian
2009 đến Trường THPT Thống Nhất A, Giáo Viên giảng dạy môn Công
nay

Trảng Bom, Đồng Nai

Nghệ công nghiệp và môn nghề
Điện Dân Dụng

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng 11 năm 2013
( Ký tên và ghi rõ họ tên)

Nguyễn Thanh Phương

ii


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và hoàn thành khóa học, tôi đã được sự giúp đỡ hướng
dẫn, chỉ bảo tận tình của lãnh đạo nhà trường, các khoa, quý thầy cô, đồng
nghiệp và các bạn.
Qua quá trình thực hiện luận văn, người nghiên cứu xin gửi lời cảm ơn đặc biệt
đến thầy TS. Đặng Văn Thành – trường đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM.
Nếu không có sự hướng dẫn, giúp đỡ và hỗ trợ tận tình của thầy, tôi không thể
hoàn thành đề tài luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn đến PGS,TS. Võ Thị Xuân, thầy TS. Nguyễn Văn Tuấn và
TS. Phan Long là quý Thầy, Cô tận tình giảng dạy và truyền thụ những kinh
nghiệm quý báu cho tôi trong suốt quá trình đào tạo sau đại học.
Cảm ơn sự hỗ trợ và giúp đỡ của kỹ sư Lê Thành Nhơn, kỹ sư Lại Hoàng Tuấn là
những người bạn nhiệt tình đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Xin cảm ơn sâu sắc đến:
Ban Giám Hiệu, quý Thầy, Cô khoa sư phạm kỹ thuật, phòng Quản lý sau đại
học thuộc trường đại học Sư Phạm kỹ Thuât. Tp.HCM.
Ban Giám Hiệu và quý Thầy, Cô giáo tổ Lí - Công Nghệ cùng các em Học Sinh
trường THPT Thống Nhất A.
Quý Thầy, Cô giáo giảng dạy môn Công Nghệ tại các trường THPT trên địa bàn
tỉnh Đồng Nai đã hỗ trợ tôi hoàn thành cuộc khảo sát.
Gia đình , người thân đã giúp đỡ, động viên người nghiên cứu trong suốt quá
trình học tập và thực hiện luận văn.
Một lần nữa trân trọng cảm ơn!
Tp.HCM, ngày tháng 11 năm 2013
Người nghiên cứu
Nguyễn Thanh Phương

iii


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Giáo dục và đào tạo đang là vấn đề thiết yếu của toàn cầu. Hiện nay nhiều quốc
gia trên thế giới đang nỗ lực đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục và đào
tạo với nhiều mô hình, biện pháp khác nhau nhằm mở rộng qui mô, nâng cao
chất lượng, tính tích cực trong dạy học và học một cách toàn diện. Nghị quyết
Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ hai (khoá VIII) về định
hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ mới đã yêu cầu
ngành giáo dục phải “đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc
phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người
học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào
quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học
sinh”. Muốn vậy cần phải nâng cao, cải tiến đồng bộ các thành tố liên quan, trong
đó phương tiện dạy học là một thành tố quan trọng. Phương tiện dạy học chính là
công cụ đắc lực hỗ trợ đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy, nhằm nâng cao
chất lượng phát triển giáo dục. Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của việc ứng
dụng phương tiện dạy học trong quá trình dạy học, các phương tiện kỹ thuật giảm
nhẹ công việc của giáo viên và giúp cho học sinh tiếp thu kiến thức một cách
thuận lợi. Có được các phương tiện thích hợp, người giáo viên sẽ phát huy hết
năng lực sáng tạo của mình trong công tác giảng dạy, làm cho hoạt động nhận
thức của học sinh trở nên nhẹ nhàng và hấp dẫn hơn, tạo ra cho học sinh những
tình cảm tốt đẹp với khoa học kỹ thuật nói chung và bộ môn công nghệ nói riêng.
Cũng như các môn học khác thì môn “Công nghệ “ là môn học bắt buộc thuộc
khung chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông (THPT). Mục đích của
môn học này là:
Thứ nhất: Trang bị những kiến thức kĩ thuật tổng hợp cơ bản, tính ứng dụng
khoa học hình thành tư duy kỹ thuật vào thực tiễn và định hướng nghề nghiệp

cho học sinh trong tương lai.

iv


Thứ hai: Hình thành cho người học năng lực khái quát về khoa học kỹ thuật ở
người học
Thứ 3: Hình thành ở học sinh kỹ năng và kỹ xảo nghề nghiệp để họ có khả
năng vận dụng vào cuộc sống, góp phần hình thành ở học sinh năng lực hoạt
động trí tuệ bao gồm năng lực nhận thức, tư duy kỹ thuật, năng lực kỹ thuật và
năng lực sáng tạo khi vận dụng hiểu biết kỹ thuật vào thực tiễn.
Tuy nhiên việc xây dựng một mô hình phương tiện dạy học không phải là công
việc dễ dàng, một sớm một chiều, trong thời gian có hạn đòi hỏi người nghiên
cứu phải tìm hiểu các vấn đề liên quan đến việc xây dựng, vận dụng mô hình
phương tiện dạy học cho việc dạy và học đạt hiệu quả cao. Với mục tiêu Xây
dựng được mô hình phương tiện thực hành cho phần kỹ thuật điện tử trong môn
công nghệ 12 THPT hỗ trợ cho việc dạy và học, tăng tính trực quan, tư duy kỹ
thuật và năng lực cho người học đối với bộ môn công nghệ 12. Người nghiên
cứu đã tiến hành thực hiện đề tài: “ Xây dựng mô hình phương tiện dạy học cho
môn công nghệ 12 THPT”.
Luận văn gồm 3 phần, trong đó:
Phần: Mở Đầu
Nêu rõ lí do, mục tiêu, nhiệm vụ, đối tượng nghiên cứu, giới hạn nội dung và ý
nghĩa đóng góp của đề tài.
Phần: Nội dung
Gồm có 3 chương tập chung vào các vấn đề sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận ( gồm 3 nội dung)
Các khái niệm cơ bản
Các cơ sở khoa học về phương tiện dạy học.
Các quan điểm về vị trí, vai trò, phân loại và vận dụng phương tiện dạy học

Chương 2 Đánh giá thực trạng việc sử dụng phương tiện dạy học môn công
nghệ tại trường THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

v


Giới thiệu sơ lược về trường THPT Thống Nhất A, ngôi trường mà người nghiên
cứu đang công tác. Người nghiên cứu tìm hiểu về khung chương trình, nội dung,
vị trí, vai trò và tính đặc thù của môn công nghệ 12 THPT.
Tiến hành khảo sát thực trạng:
Tìm hiểu về đội ngũ Giáo Viên giảng dạy môn công nghệ 12 tại các trường
THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, Trang thiết bị và phương tiện dạy học phục vụ
cho việc dạy và học môn công nghệ 12 tại một số trường THPT trên địa bàn tỉnh
Đồng Nai.
Tìm hiểu về việc dạy và học môn công nghệ 12 tại một số trường trung học phổ
thông trên địa bản tỉnh Đồng Nai.
Đánh giá thực trạng .
Chương 3: Xây dựng mô hình phương tiện dạy học cho môn công nghệ 12
THPT
Lựa chọn mô hình phương tiện dạy học cho môn công nghệ 12
Xây dựng mô hình phương tiện dạy học cho môn công nghệ 12.
Thực nghiệm và đánh giá kết quả.
Phần: Kết luận và kiến nghị
Kết quả nghiên cứu của đề tài:
Qua quá trình nghiên cứu, đề tài đã đạt được một số kết quả sau:
Khảo sát được thực trạng việc dạy và học môn công nghệ 12 tại một số trường
THPT từ đó thấy được những khó khăn, những hạn chế của thầy và trò để có thể
đưa ra giải pháp khắc phục nâng cao chất lượng việc dạy và học môn công nghệ.
Tạo được quy trình xây dựng mô hình phương tiện dạy học cho phần kỹ thuật
điện tử của môn công nghệ 12 THPT. Bước đầu đã đạt được những kết quả nhất

định đã tạo ra được sản phẩm mô hình phương tiện phục vụ cho việc dạy và học
môn công nghệ 12 trong việc làm tăng tính trực quan, phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo, nâng cao kỹ năng thực hành của học sinh đồng thời góp phần vào
khả năng truyền đạt nội dung dễ dàng và nâng cao năng lực chuyên môn của giáo
viên dạy môn công nghệ tại các trường THPT.

vi


ABSTRACT
Education and training are globle issues. Nowadays many countries around the
world are trying to renew the content and methods of education and training with
many models, various measures to expand the scale and improve the quality,
active teaching and comprehensive learning. Resolution of the Party Central
Committee second (VIII) for strategic orientation and development of education
and training in the new era requires education "to innovate powerful educational
methods, to overcome a one-way path indoctrination and to form the creative
thinking of learners. Step by step applying the advanced methods and modern
methods in teaching process, to ensure conditions and self-study time, self-study
for students. To do this, we should enhance, improve synchronization of related
elements, which means teaching is a key element. Teaching aid is an effective
tool to support in innovating content, teaching methods, in order to improve the
quality of education development. Recognizing the role and the importance of
the application of teaching aid in teaching process, technical facilities relief work
of teachers and help students to acquire knowledge effectively. Having
appropriate means, the teacher will uphold his creative energy in teaching,
making cognitive activities of students becomes more attractive and gentle,
making students have good feelings with science and technology in general and
technology subject in particular. Like other subjects, the subject "Technology" as
a compulsory subject in the educational curriculum of high school (high school).

The purpose of this course are:
First: to equip the general knowledge of the basic techniques, the application of
the scientific to form the thinking on practical techniques and career orientation
for students in the future.
Second: to establish the general capability of learning science and technology.
Third: forming skills on students and professional techniques to be able to apply
in life, contributing to the formation of students’ intellectual capacity including

vii


cognitive ability, technical thinking, technical competence and creative ability to
apply technical knowledge into reality.
However, the construction of a teaching facilities model is not an easy task,
overnight, in the limited time required to explore the research issues related to
the construction, use teaching facilites model and teaching for effective learning.
With the goal of building practical facilities model for the part electronic
engineering in Technology 12 supports teaching and learning, enhance the visual,
technical thinking and capacity for learner. The researcher carried out the theme
“ Building a teaching facilities model for Technology 12”.
The dissertation consists of three parts:
Part 1: Introduction
To indicate the reasons, objectives, tasks, research subjects, limited content and
meaning of the research contributions.
Part 2: Content
Including 3 programs focus on the following issues
Chapter 1: Rationale (including 3 contents)
The Basics
The scientific basis for teaching facilities.
The view about the position, role, classification and application of teaching

facilities
Chapter 2: Assessing the use of teaching facalities in teaching Technology in
Dong Nai province.
Conducting a survey on the real situation.
Learn about teachers teaching Technology 12, equipment and teaching facilities
for teaching and learning Technology 12 at high schools in Dong Nai province.
Learn about learning and teaching technology 12 at high schools in Dong Nai
province. Assess the real situation
Chapter 3: Building a teaching facilities model for Technology 12
Selecting teaching facilities model for Technology 12

viii


Construction teaching facilities model for Technology 12
Experimentation and evaluation results.
Part 3: Conclusions and recommendations.
The results of researching the theme.
Over the research, there are some following results:
To survey the real situation in teaching and learning Technology 12 at some high
schools, form which we can see some difficulties and limitations of teachers and
students in order to offer some solutions for improving the quality of teaching
and learning Technology. We can create modeling process for teaching facilities
in electronic engineering of Technology 12. Initially achieve certain results in
creating product of teaching facilities model to improve teaching and learning
Technolog 12 in increasing the visibility and promoting positive, creative
initiative, improve practical skills of students whilde contributing to the ability to
convey the content easily and professional capacity of Technology teacher at
high schools.

ix


MỤC LỤC

Lý lịch khoa học .................................................................................................. i
Lời cam đoan ...................................................................................................... ii
Lời cảm ơn ........................................................................................................ iii
Tóm tắt luận văn ................................................................................................ iv
ABSTRACT ..................................................................................................... vii
Mục lục .............................................................................................................. .x
Danh sách các bảng, hình và biểu đồ .............................................................. xvi
Danh sách các chữ viết tắt .............................................................................. xxii

Phần A Mở Đầu
1. Lý do chọn để tài ............................................................................................ 1
1.1Tổng quan vấn đề nghiên cứu ....................................................................... 1
1.2. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 2
1.2.1 Lý do khách quan ...................................................................................... 2
1.2.2 Lý do chủ quan .......................................................................................... 3
2. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................... 4
3.Nhiệm vụ của đề tài nghiên cứu ...................................................................... 4
4.Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ............................................................... .5
5. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... 5
6. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................ 5
7. Giới hạn của đề tài ......................................................................................... 6

x

8. Cấu trúc của luận văn ..................................................................................... 6

Phần B

NỘI DUNG

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1 Tổng quan về phƣơng tiện dạy học và công nghệ dạy học .......................... 8
1.2 Một số khái niệm ........................................................................................ 13
1.2.1 Khái niệm phƣơng tiện dạy học (PTDH) .............................................. 13
1.2.2 Phƣơng tiện dạy học trực quan ............................................................... 14
1.2.3 Khái niệm công nghệ 12 ......................................................................... 14
1.2.3.1 Khái niệm về công nghệ ....................................................................... 14
1.2.3.2 Khái niệm môn công nghệ 12 .............................................................. 15
1.2.4 Phƣơng tiện dạy học môn công nghệ 12 ................................................. 15
1.2.5 Xây dựng mô hình dạy học .................................................................... 15
1.3 Cơ sở khoa học về phƣơng tiện dạy học .................................................... 16
1.3.1 Cơ sở triết học ........................................................................................ .16
1.3.2 Cơ sở tâm-sinh lí ..................................................................................... 17
1.4 Một số thuyết học tập và mô hình dạy học ............................................... 19
1.5 Mối quan hệ giữa PTDH đến các yếu tố của quá trình dạy học ................ 22
1.5.1 Sử dụng phƣơng tiện dạy và học phù hợp với nội dung học tập............ 24
1.5.2 Sự tác động của phƣơng tiện dạy học đến phƣơng pháp dạy học ........... 25

xi


1.5.3. Dùng phƣơng tiện dạy và học để tổ chức hoạt động học tập ................ 25
1.6 Cơ sở về phƣơng tiện dạy học .................................................................... 27
1.6.1 Tính chất của phƣơng tiện dạy học. ....................................................... 27

1.6.2 Vị trí và vai trò của phƣơng tiện dạy học .............................................. 27
1.6.3 Phân loại phƣơng tiện dạy học ................................................................ 28
1.6.4 Lựa chọn phƣơng tiện dạy học ................................................................ 31
1.6.5 Các chỉ số chất lƣợng về phƣơng tiện dạy học ...................................... 34
1.7 Xây dựng mô hình dạy học ...................................................................... 36
1.7.1 Nguyên tắc xây dựng mô hình ............................................................... 36
1.7.2 Quy trình, phƣơng pháp xây dựng mô hình PTDH ................................ 36
1.7.3 Nguyên tắc sử dụng mô hình dạy học. ................................................. 39
1.7.4 Vận dụng phƣơng tiện dạy học trong dạy học ...................................... 40
1.7.5 Yêu cầu bản thân môn công nghệ 12 về PTDH ...................................... 41
Kết luận chƣơng 1 ............................................................................................ 43
Chương 2 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG PHƢƠNG TIỆN
DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 12 MÀ HIỆN TẠI TRƢỜNG THPT ĐANG
DÙNG.

2.1 Tổng quan về trƣờng THPT Thống nhất A....................................... 45
2.1.1 Lịch sử hình thành trƣờng THPT Thống nhất A............................ 45
2.1.2 Cơ cấu tổ chức trƣờng THPT thống nhất A ................................... 47

xii


2.1.3 Đội ngũ cán bộ giáo viên và học sinh ............................................ 47
2.1.4 Cơ sở vật chất trƣờng .................................................................... 49
2.2 Vị trí và vai trò môn công nghệ 12 ................................................... 49
2.3 Nội dung môn công nghệ 12 ............................................................. 50
2.3.1 Khung phân phối chƣơng trình môn công nghệ 12 ....................... 50
2.3.2 Phân tích về nội dung môn công nghệ 12 ...................................... 52
2.3.3 Đặc điểm về nội dung môn công nghệ 12...................................... 53
2.3.4 Phƣơng tiện dạy học môn công nghệ 12 ........................................ 56

2.4 Khảo sát thực trạng về môn công nghệ 12 ....................................... 57
2.4.1 Khảo sát thực trạng việc dạy môn công nghệ 12 ........................... 57
2.4.1.1 Mục tiêu, đối tƣợng, nội dung, pp và thời gian khảo sát. .......... 57
2.4.1.2 Thiết kế bộ công cụ và chọn mẫu khảo sát ................................ .57
2.4.1.3 Cách thức thu nhập số liệu và xử lí số liệu ................................. 58
2.4.2 Khảo sát thực trạng việc học môn công nghệ 12 tại trƣờng THPT
thống nhất A ............................................................................................ 73
2.4.2.1 Mục tiêu, đối tƣợng, nội dung, pp và thời giann khảo sát .......... 73
2.4.2.2 Thiết kế bộ công cụ và chọn mẫu khảo sát ................................. 73
2.4.2.3 Cách thức thu nhập số liệu và xử lí số liệu ................................. 73

xiii


2.4.3 Khảo sát thực trạng phƣơng tiện dạy học công nghệ 12 tại một số
trƣờng THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. ............................................. 88
2.4.3.1 Mục tiêu, đối tƣợng, nội dung, pp và thời gian khảo sát ............ 88
2.4.3.2 Thiết kế bộ công cụ và chọn mẫu khảo sát ................................. 89
2.4.3.3 Cách thức thu nhập số liệu và xử lí số liệu ................................ .89
2.5 Nhận xét thực trạng việc dạy, học và phƣơng tiện dạy học cho môn
công nghệ 12 ......................................................................................... 104
2.5.1 Nhận xét thực trạng về việc dạy môn CN12 trên địa bàn tỉnh.... .104
2.5.2 Nhận xét thực trạng về việc học môn công nghệ 12 .................... 105
2.5.3 Nhận xét thực trạng về phƣơng tiện dạy học môn CN12 ............ 105
Kết luận chƣơng 2 ................................................................................. 106
Chương 3: XÂY DỰNG MÔ HÌNH DẠY HỌC CHO MÔN CÔNG NGHỆ
12 THPT
3.1 Lựa trọn mô hình dạy học cho môn công nghệ 12................................... 108
3.2 Quy trình xây dựng mô hình dạy học môn công nghệ 12 ........................ 109
3.2.1 Quy trình chế tạo mô hình dạy học cho môn công nghệ 12 ................. 109

3.2.2 Mô tả các sản phẩm mô hình đƣợc xây dựng ....................................... 110
3.3 Thực nghiệm, đánh giá kết quả ............................................................... 118
3.3.1. Mục đích thực nghiệm ......................................................................... 118
3.3.2. Nội dung thực nghiệm .......................................................................... 119
3.3.3. Quy trình thực nghiệm ......................................................................... 119

xiv


3.3.4. Kết quả thực nghiệm ............................................................................ 120
3.3.2. Việc báo cáo đề tài nghiên cứu tại cơ quan công tác của tác giả ......... 134
Kết luận chƣơng 3 .......................................................................................... 136

Phần C

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận ..............................................................................................137
2. Kiến nghị ...........................................................................................139
3. Hƣớng phát triển đề tài.......................................................................140
Tài liệu tham khảo ..................................................................................141

xv


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

TT

Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt

1

CSVC

Cơ sở vật chất

2

DH

Dạy học

3

PPDH

Phương pháp dạy học

4

PTDH

Phương tiện dạy học

5

CN12

Công nghệ 12

6

THPT

Trung học phổ thông

7

GV

Giáo viên

8

HS

Học sinh

9

PP

Phương pháp

10

TN

Thực nghiệm

11

ĐC

Đối chứng

12

KHKT

Khoa học kỹ thuật

13

CNDH

Công nghệ dạy học

14

GD

Giáo dục

15

TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

16

TBDH

Thiết bị dạy học

17

GDĐT

Giáo dục đào tạo

18

KTCN

Kỹ thuật công nghiệp

19

MH

Mô hình

20

MHPT

Mô hình phương tiện

21

SGK

Sách giáo khoa

22

BGD&ĐT

Bộ Giáo Dục và Đào Tạo

xxii


DANH SÁCH HÌNH, BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ
Hình 1.1: Phương tiện dạy học theo quan điểm của W. Ihbe .................................. 14
Hình 1.2 : Mối quan hệ giữa PTDH với các yếu tố của quá trình dạy học ............. 22
Hình 1.3: Vòng tròn quá trình dạy học ................................................................... 22
Hình 1.4: Tỉ lệ kiến thức mà người học thu nhận qua cách trình bày thông tin ...... 24
Hình 1.5. Phân loại PTDH theo mức độ trừu tượng của đối tượng nhận thức........ 29
Hình 1.6: Mô tả quá trình lựa trọn PTDH của Augus Reynolds .............................. 34
Hình 1.7: Sơ đồ cấu trúc của phương pháp xây dựng mô hình ............................... 37
Hình 1.8: Sơ đồ về quy trình thiết kế sản phẩm ...................................................... 38
Hình 1.9: Sơ đồ vận dụng PTDH trực quan trong dạy kỹ thuật ............................. 40
Hình 2.1: Hình ảnh về trường THPT Thống Nhất A .............................................. 46
Hình 2.2: Sơ đồ tổ chức trường THPT Thống Nhất A............................................ 47

Hình 2.3: Hình ảnh cơ sở vật chất của trường THPT Thống Nhất A ..................... 49
Hình 3.1: Quy trình xây dựng mô hình dạy học ..................................................... 109
Hình 3.2: Một số mô hình dạy học do người nghiên cứu thực hiện ....................... 110

Bảng 2.1: Danh sách Giáo Viên tham gia khảo sát ................................................. 58
Bảng 2.2: Kết quả ý kiến GV về nhiệm vụ giảng dạy. ........................................... 59
Bảng 2.3 : Kết quả xin ý kiến giáo viên về PPDH môn công nghệ 12................... 60
Bảng 2.4: Ý kiến giáo viên việc lựa chọn PPDH môn CN12 .................................. 61
Bảng 2.5 : Xin ý kiến về đổi mới phương pháp ...................................................... 62
Bảng 2.6: Xin ý kiến về vận dụng phương pháp dạy học trực quan ....................... 64
Bảng 2.7 : Xin ý kiến về sử dụng PPDH truyền thống cho môn CN12. ................ 64
Bảng 2.8 : Xin ý kiến về nội dung chương trình học. ............................................ 64
Bảng 2.9: Tính thực tiễn của môn công nghệ 12 ..................................................... 65
Bảng 2.10 : Xin ý kiến giáo viên về phương tiện dạy học công nghệ 12. .............. 66
Bảng 2.11: Sự phù hợp về cơ sở vật chất và TBDH cho môn công nghệ ............... 67
Bảng 2.12: Tiêu chí Đánh giá HS ............................................................................ 68

xvi


Bảng 2.13: Việc áp dụng phương pháp kiểm tra đánh giá cho môn CN12 ............. 69
Bảng 2.14: Tạo điều kiện tăng học tập tích cực của học sinh ................................. 70
Bảng 2.15: Về sự khó khăn của quý thầy cô dạy môn công nghệ 12 ...................... 71
Bảng 2.16: Kết quả ý kiến HS về tổ chức dạy học của GV môn CN12 .................. 74
Bảng 2.17: Kết quả ý kiến HS về mức độ sử dụng PPDH của GV môn CN12 ...... 75
Bảng 2.18: Kết quả ý kiến HS về áp dụng PPDH của GV cho môn CN12 ............ 76
Bảng 2.19: KQ ý kiến HS về vận dụng dạy thực hành của GV cho môn CN12 ..... 77
Bảng 2.20: Nhận xét về nội dung chương trình môn công nghệ 12........................ 78
Bảng 2.21: Sự cần thiết của môn công nghệ trong cuộc sống................................. 79
Bảng 2.22: PTDH mà quý thầy cô thường sử dụng dạy môn công nghệ 12 ........... 80

Bảng 2.23: Sự cần thiết của PTDH trực quan trong việc dạy môn CN12............... 81
Bảng 2.24: Nhận xét của HS trong việc thực hành trên bảng điện tử ..................... 82
Bảng 2.25: Yếu tố cần cải tiến nâng cao hiệu quả học tập môn CN12 ................... 83
Bảng 2.26: Mức hứng thú khi tham gia học môn công nghệ 12 ............................. 85
Bảng 2.27: Mức độ tiếp thu kiến thức khi tham gia học môn công nghệ................ 85
Bảng 2.28: Việc kiểm tra đánh giá của GV trong trường hiện nay ......................... 86
Bảng 2.29: Thường áp dụng hình thức kiểm tra đánh giá cho môn CN12 ............. 87
Bảng 2.30: Kết quả ý kiến giáo viên về sử dụng PTDH trong tiết dạy CN12 ........ 89
Bảng 2.31: Việc sử dụng PTDH cho môn CN12 .................................................... 91
Bảng 2.32: Loại PTDH mà quý Thầy/ Cô đã sử dụng dạy môn CN12 ................... 92
Bảng 2.33: Việc thường xuyên SDPTDH trực quan trong dạy môn CN12 ............ 94
Bảng 2.34: Khả năng sử dụng PTDH ...................................................................... 95
Bảng 2.35: Không khí của lớp học khi sử dụng PTDH trực quan .......................... 95
Bảng 2.36: Việc sử dụng PTDH trực quan vào quá trình dạy học .......................... 96
Bảng 2.37: Sự ảnh hưởng của PTDH đến bài dạy.................................................. 98
Bảng 2.38: Mức độ hứng thú của HS khi có sử dụng PTDH trực quan .................. 99
Bảng 2.39: Hiệu quả của giảng dạy khi sử dụng PTDH ......................................... 100
Bảng 2.40: Nhằm đáp ứng nội dung và mục tiêu của môn học qua việc sử dụng
đến PTDH ................................................................................................................. 100

xvii


Bảng 2.41: Việc tổ chức thực hành công nghệ 12 .................................................. 101
Bảng 2.42: Việc tự chế tạo PTDH của GV .............................................................. 102
Bảng 2.43: Việc thiết kế PTDH của GV thường dựa trên cơ sở ............................. 103
Bảng 2.44: Đối tượng mà mô hình PTDH tự làm nhằm cung cấp ......................... 104
Bảng 3.1: Sự phù hợp của phương tiện dạy học với mục tiêu, nội dung ................ 120
Bảng 3.2 : Việc đảm bảo dễ quan sát, dễ thao tác, hiệu quả và an toàn khi GV và
HS sử dụng ............................................................................................................... 121

Bảng 3.3: Việc mô hình PTDH giúp HS tiếp thu kiến thức, kỹ năng ký xảo ......... 122
Bảng 3.4: Đảm bảo tính trực quan, khoa học sư phạm, kinh tế, khoa học kỹ
thuật, mỹ thuật của PTDH ........................................................................................ 123
Bảng 3.5: Sự tác độ của mô hình PTDH được tác giả thiết kế đên người học........ 125
Bảng 3.6: Sự phù hợp của mô hình PTDH với tâm sinh, lí của học sinh THPT .... 126
Bảng 3.7: Khả năng vận dụng của mô hình PTDH vào đổi mới phương pháp, tiết
kiệm thời gian, truyền đạt kiến thức, chất lượng bài dạy và sự linh hoạt trong
giảng dạy. ................................................................................................................ 127
Bảng 3.8: Việc sử dụng mô hình PTDH trong kiểm tra đánh giá học sinh............. 128
Bảng 3.9: Sự mong muốn có một mô hình PTDH thực hành môn CN12 .............. 129
Bảng 3.10: Sự phù hợp của mô hình PTDH trong dạy thực môn CN12 ................. 130
Bảng 3.11: Điể m đánh giá của giáo viên dự giờ ..................................................... 133
Biểu đồ 2.1: Tỉ lệ % GV về nhiệm vụ giảng dạy..................................................... 59
Biểu đồ 2.2: Tỉ lệ % GV sử dụng PPDH môn công nghệ. ..................................... 60
Biểu đồ 2.3: Tỉ lệ % GV căn cứ lựa chọn PPDH .................................................... 61
Biểu đồ 2.4: Tỉ lệ % GV nhận định về đổi mới PPDH ............................................ 62
Biểu đồ 2.5 Tỉ lệ % GV nhận định về PPDH trực quan cho môn CN12................. 63
Biểu đồ 2.6: Tỉ lệ % GV nhận định về PPDH truyền thống ................................... 64
Biểu đồ 2.7: Tỉ lệ % GV nhận định về tính phù hợp về nội dung môn CN12 ........ 65
Biểu đồ 2.8: Tỉ lệ % GV nhận định về tính thực tiễn môn CN12 ........................... 66
Biểu đồ 2.9: Tỉ lệ % GV sử dụng PTDH môn CN12 .............................................. 67

xviii