TAC không chỉ là bộ quy tắc điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông Nam Á mà còn là những nguyên tắc điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông Nam Á với các nước ngoài khu vực(BTL.ASEAN 9đ)

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU
Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) được
xem là văn bản pháp lý quốc tế đầu tiên ghi nhận và điều chỉnh
quan hệ hợp tác chính trị của ASEAN. Thông qua việc thể chế
hóa các cam kết chính trị trong những tuyên bố trước đó vào
điều ước quốc tế cụ thể, Hiệp ước đã nâng hợp tác chính trị lên
thành nghĩa vụ pháp lý, với tính ràng buộc là hiệu lực cao nhất,
thay vì chỉ là nghĩa vụ mang tính chính trị như trước đây. Trong
nội dung bài viết của mình, em xin tìm hiểu và trình bày: Đề số
1: “Bình luận quan điểm sau: TAC không chỉ là bộ quy tắc
điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông Nam Á mà còn là
1


những nguyên tắc điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông
Nam Á với các nước ngoài khu vực”
NỘI DUNG
Khái quát về Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á

I.

1.

(TAC).
Hoàn cảnh ra đời
Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á( viết tắt là
TAC – Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia) là
một hiệp ước hòa bình giữa các quốc gia Đông Nam Á được ký
thông qua vào ngày 24/02/1976 bởi các nguyên thủ của năm

quốc gia là thành viên sáng lập của Hiệp hội các Quốc gia Đông
Nam Á (ASEAN – Association of Southeast Asian Nations).
Sau đó, các quốc gia khác lần lượt gia nhập Hiệp ước TAC trước
và khi họ là thành viên của ASEAN. Ban đầu Hiệp ước TAC
được coi là “Bộ luật ứng xử” giữa các thành viên ASEAN với
nhau. Tại hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 31 tổ chức tại
2


Manila (Philippines) tháng 7/1998, ASEAN đã ký Nghị định thư
sửa đổi Hiệp ước TAC để tạo cơ sở pháp lý cho các đối tác bên
ngoài tham gia Hiệp ước này. Kể từ đó, Hiệp ước TAC trở thành
“Bộ luật ứng xử” cho cả quan hệ giữa các quốc gia ASEAN với

2.

các đối tác bên ngoài.
Nội dung hiệp ước
Hiệp ước TAC nhằm mục đích thúc đẩy nền hòa bình vĩnh
viễn, sự thân thiện và hợp tác lâu bền giữa nhân dân các Bên
tham gia Hiệp ước, góp phần tăng cường sức mạnh, tình đoàn
kết và quan hệ chặt chẽ của nhân dân các nước khu vực Đông
Nam Á. Trong mối quan hệ của họ với nhau, các quốc gia tham
gia Hiệp ước sẽ phải tuân thủ những nguyên tắc cơ bản như:
Cùng tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, toàn vẹn lãnh
thổ và bản sắc dân tộc của tất cả các Quốc gia; Không can
thiệp vào công việc nội bộ của nhau; Giải quyết bất đồng hoặc
tranh chấp bằng biện pháp hoà bình; Từ bỏ việc đe doạ hoặc
sử dụng vũ lực; Hợp tác với nhau một cách có hiệu quả; mọi
3

Quốc gia được tồn tại mà không có sự can thiệp, lật đổ hoặc áp
bức của bên ngoài. Bên cạnh đó, Hiệp ước TAC còn đưa ra
những quy định về giải quyết hòa bình các tranh chấp giữa các
quốc gia tham gia Hiệp ước, tạo ra cơ sở pháp lý chính cho việc
giải quyết các tranh chấp về chính trị - an ninh của các quốc gia

II.

này.
TAC điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông Nam Á.
Như đã nói ở trên, Hiệp ước TAC nhằm mục đích thúc đẩy
nền hòa bình vĩnh viễn, sự thân thiện và hợp tác lâu bền giữa
nhân dân các nước tham gia Hiệp ước, góp phần tăng cường sức
mạnh, tinh thần đoàn kết và quan hệ chặt chẽ của nhân dân các
nước khu vực Đông Nam Á. Chính vì vậy, nguyên tắc cấm dùng
vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực và nguyên tắc giải quyết những
bất đồng hoặc tranh chấp bằng biện pháp hòa bình được ghi
nhận.

4


Cơ chế giải quyết tranh chấp của TAC có thể không được sử
dụng để giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia tham gia hiệp
ước. Lý do là bởi Điều 14 và 15 của TAC không được áp dụng
nếu các bên tranh chấp không đồng ý. Điều này có nghĩa là các
bên tham gia tranh chấp có thể ngăn cản việc áp dụng cơ chế
giải quyết tranh chấp này. Bên cạnh đó, quá trình giải quyết

tranh chấp theo TAC quá công khai, liên quan đến sự tham gia
của Hội đồng cấp cao – nơi mà các quốc gia không phải là thành
viên của ASEAN có thể xuất hiện với tư cách là quan sát viên.
Thay vào đó, Hiệp ước TAC thường được áp dụng với tư cách là
một “văn kiện truyền cảm hứng” 1, buộc các bên tham gia Hiệp
ước phải giải quyết tranh chấp giữa họ một cách hòa bình,
không được vi phạm các nguyên tắc cơ bản của Hiệp ước.

1

Line 5, para 3, page 14 “Dispute settlement the ASEAN way” – professor Walter Woon SC,David Marshall
Professor.

5


Hiệp ước TAC đã được viện dẫn đến trong trường hợp giải
quyết tranh chấp về lãnh thổ giữa Malaysia và Indonesia liên
quan các đảo Sipadan và Ligitan. Indonesia muốn đưa vụ việc
này ra Hội đồng cấp cao để giải quyết nhưng phía Malaysia đã
từ chối vì lo sợ rằng các thành viên của ASEAN sẽ đứng về phía
Indonesia. Cuối cùng thì cuộc tranh chấp đã được đưa ra Tòa án
Công lý Quốc tế (ICJ) để giải quyết. Điều thú vị ở đây là thỏa
thuận đặc biệt để đưa vụ việc ra ICJ giải quyết có đoạn khẳng
định ở phần mở đầu rằng các bên mong muốn “tranh chấp này
nên được giải quyết trên tinh thần mối quan hệ hữu nghị giữa
hai quốc gia đã được đề ra tại Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở

III.

Đông Nam Á 1976”.
TAC điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông Nam Á với các
nước ngoài khu vực.

6


Các quốc gia không phải là thành viên của ASEAN gia nhập
Hiệp ước TAC thì cũng bắt buộc phải tuân theo những nguyên
tắc cơ bản của Hiệp ước này trong mối quan hệ qua lại lẫn nhau.
Trung Quốc đã trở thành quốc gia không phải là thành viên
của ASEAN đầu tiên gia nhập Hiệp ước TAC tại Đông Nam Á
vào tháng 10/2003. Đối với vấn đề Biển Hoa Đông trong khuôn
khổ giải quyết tranh chấp của ASEAN thì TAC là một cơ chế
mấu chốt để duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Hoa Đông kể từ
khi các thành viên của ASEAN và Trung Quốc tham gia Hiệp
ước này. Hiệp ước TAC đưa ra ba nguyên tắc chính cho việc
điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia tham gia bao gồm: không
can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, giải quyết hòa bình các
tranh chấp và hợp tác với nhau một cách có hiệu quả. Ngoài ra
khả năng để Hội đồng cấp cao tham gia trong việc giải quyết
tranh chấp liên quan đến Trung Quốc là có thể được, thông qua

7


việc Trung Quốc gia nhập Hiệp ước TAC vào năm 2003. Việc
Trung Quốc gia nhập Hiệp ước TAC có thể coi như là đã gia
nhập một “hiệp ước không gây hấn lẫn nhau”(nói như một
chuyên gia hàng đầu của Trung Quốc trong tờ Thời báo Trung

Quốc – China Daily). Thông qua việc gia nhập TAC, Trung
Quốc đã thể hiện được niềm tin chiến lược trong hợp tác quốc
tế, từ đó trở thành một đối tác quan trọng trong mối quan hệ với
ASEAN2.
Một cường quốc khác cũng đã gia nhập Hiệp ước TAC là Mỹ
(22/07/2009). Việc Mỹ gia nhập TAC đã góp phần tăng cường
sự hợp tác giữa Mỹ và ASEAN. Ngoài ra, sự xuất hiện của Mỹ
trong khu vực được xem như là một sự hỗ trợ từ phía Mỹ khiến
cho vị thế chính trị của Đông Nam Á được củng cố trong khi
Trung Quốc đang ngày càng mở rộng tầm ảnh hưởng lên khu
vực này.
2 China and Vietnam: The Politics of Asymmetry, Brantly Womack, Cambrige University Press

8


KẾT LUẬN
Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) đúng
như tên gọi của nó là một Hiệp ước nhằm thúc đẩy sự “Thân
thiện” và “Hợp tác” ở Đông Nam Á. Hiệp ước TAC cho phép sự
gia nhập của các quốc gia ngoài ngu vực ASEAN, buộc các bên
tham gia Hiệp ước phải giải quyết tranh chấp một cách hòa bình
và thúc đẩy hợp tác trong nhiều lĩnh vực với mục tiêu tiến tới “
phát triển kinh tế, hòa bình và ổn định ở Đông Nam Á”. Như
vậy, ta có thể khẳng định rõ ràng rằng: “TAC không chỉ là bộ
quy tắc điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông Nam Á mà còn
là những nguyên tắc điều chỉnh quan hệ giữa các nước Đông
Nam Á với các nước ngoài khu vực”.

9

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Giáo trình “Pháp luật cộng đồng ASEAN”, Đại học Luật

2.

Hà Nội, Nxb Công an Nhân dân,2014.
/>
3.

dong-chinh-tri-an-ninh-asean-va-vai-tro-cua-viet-nam/8657.html
“The Association og Southeast Asian Nations (ASEAN) and
Conflict

Management:

Approach,

Achievements

and

4.

Challenges”, Assoc. Prof. Ramses Amer.
Về một số cơ chế giải quyết tranh chấp của ASEAN hiện nay –

5.

Trần Thăng Long.
“Dispute settlement the ASEAN way” – professor Walter Woon
SC, Deputy Chairman, Centre for International Law , David
Marshall Professor, Faculty of Law – National University of

6.

Singapore.
“Explaining ASEAN: Regionalism on Southeast Asia”, Shaun
Narine.

10


7.

China and Vietnam: The Politics of Asymmetry, Brantly

8.

Womack, Cambrige University Press.
U.S Accession to the Association of Southeast Asian Nationa’
Treaty of Amity and Cooperation (TAC),

CRS Report for

Congress, Mark E.Manyin – Michael John Garcia – Wayne

9.

M.Morrison.
Group think: The challenge of U.S- ASEAN relations, Catharin
Dalpino.

11