CHƯƠNG 6 MẠNG LƯỚI ĐƯỜNG ỐNG CẤP THOÁT NƯỚC

Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC

I - SÅ ÂÄƯ & NGUN TÀÕC VẢCH TUÚN MLCN
Mảng lỉåïi cáúp nỉåïc l mäüt trong nhỉỵng bäü pháûn quan trng ca hãû thäúng cáúp nỉåïc,
lm nhiãûm vủ váûn chuøn v phán phäúi nỉåïc âãún cạc nåi tiãu dng. Giạ thnh xáy dỉûng mảng
lỉåïi thỉåìng chiãúm 50-70% giạ thnh xáy dỉûng ton bäü hãû thäúng cáúp nỉåïc.
MLCN bao gäưm cạc âỉåìng äúng chênh, äúng nhạnh v cạc äúng näúi phán phäúi nỉåïc.
MLCN cọ thãø thiãút kãú theo cạc så âäư: củt, vng, häùn håüp.

Ma/ng l› Ci cKAp n› Cc cu/t

Ma/ng l› Ci cKAp n› Cc vng

Hçnh 6.1: Så âäư mảng lỉåïi cáúp nỉåïc.

Mảng lỉåïi củt cọ täøng chiãưu di âỉåìng äúng nh nhỉng khäng âm bo an ton cáúp
nỉåïc: Khi mäüt äúng no âọ åí âáưu mảng bë sỉû cäú thç ton bäü khu vỉûc phêa sau s bë máút nỉåïc.
Cn mảng lỉåïi vng s khàõc phủc âỉåüc nhỉåüc âiãøm âọ.
Ngun tàõc vảch tuún MLCN:
♦ Täøng chiãưu di âỉåìng äúng l nh nháút.
♦ Âỉåìng äúng phi bao trm cạc âäúi tỉåüng dng nỉåïc.
♦ Hỉåïng váûn chuøn chênh ca nỉåïc âi vãư cúi mảng lỉåïi v cạc âiãøm dng nỉåïc
táûp trung, cạch nhau 300 - 600m.
♦ Hản chãú bäú trê cạc âỉåìng äúng âi qua säng, âã, âáưm láưy, âỉåìng xe lỉía,...

Nguùn Âçnh Hún

= 54 =

ÂHBKÂN

Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC

II - TÊNH TOẠN MLCN
Mủc âêch: Xạc âënh lỉu lỉåüng Q ton mảng, lỉu lỉåüng q tỉìng âoản äúng, trãn cå såí
âọ chn âỉåìng kênh (d) äúng cáúp nỉåïc cng nhỉ xạc âënh täøn tháút ạp lỉûc trãn âỉåìng äúng âãø
xạc âënh chiãưu cao ca âi nỉåïc, ạp lỉûc cäng tạc ca mạy båm.
Khi tênh toạn MLCN thỉåìng phi tênh cho 2 trỉåìng håüp:
- Trỉåìng håüp giåì dng nỉåïc låïn nháút.
- Trỉåìng håüp cọ chạy xy ra trong giåì dng nỉåïc låïn nháút.
Âäúi våïi mảng lỉåïi cọ âi âäúi diãûn (âi åí cúi mảng lỉåïi) cn phi tênh toạn kiãøm tra
cho trỉåìng håüp váûn chuøn nỉåïc låïn nháút tỉïc l trỉåìng håüp tiãu thủ êt, nỉåïc chy qua mảng
lỉåïi vo âi.
1/ XẠC ÂËNH LỈU LỈÅÜNG NỈÅÏC TÊNH TOẠN CHO TON MẢNG:
Phi xạc âënh cho 3 trỉåìng håüp:
K max .giåì .Q ht
Qmax =
24
K
.Q
Qmin = min .giåì ht
24
Qcc = Qmax + 3,6.n.qcc

,

[m3/h].

,

[m3/h].

,

[m3/h].

2/ XẠC ÂËNH LỈU LỈÅÜNG TÊNH TOẠN CA TỈÌNG ÂOẢN ÄÚNG:
qtt = qct + α.qdd + qttr ,
[l/s]
qct : Lỉu lỉåüng chuøn tiãúp cho cạc âoản äúng phêa sau.
α : Hãû säú phán bäú lỉu lỉåüng dc âỉåìng: q åí âáưu âoản äúng l max, cúi âoản äúng bàòng 0, nãn
ngỉåìi ta quy ỉåïc α = 0,5.
qdd : Lỉu lỉåüng láúy ra dc âỉåìng theo chiãưu di ca âoản äúng tênh toạn.
qttr : Lỉu lỉåüng táûp trung láúy ra åí nụt cúi ca âoản äúng tênh toạn (thỉåìng ạp dủng cho cạc häü,
cạc âån vë tiãu thủ nỉåïc låïn nhỉ cạc xê nghiãûp giàût, cạc bãø båi, nh tàõm cäng cäüng,...).
Âãø xạc âënh qdd cáưn xạc âënh lỉu lỉåüng âån vë (qâv), tỉïc l lỉu lỉåüng láúy ra trãn 1m
chiãưu di ca âoản äúng. Lục âọ ta s cọ: qdd = qâv.L
L : Chiãưu di âoản äúng tênh toạn.
qâv =

Q tt − ∑ q ttr

∑L

,

[l/m.s]

Sau khi qui ỉåïc α = 0,5 ngỉåìi ta âỉa qdd vãư hai nụt âáưu v cúi mäùi âoản äúng tênh
toạn, v lục âọ mäùi 1 nụt s cọ lỉu lỉåüng nụt (qn) l: qn = 0,5.qdd. Nãúu nụt cọ nhiãưu âoản äúng

näúi vo thç qn = 0,5.∑qdd.

Nguùn Âçnh Hún

= 55 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
3/ XẠC ÂËNH ÂỈÅÌNG KÊNH ÄÚNG: Cọ 2 cạch:
a/ Theo lỉu lỉåüng tênh toạn qtt v váûn täúc kinh tãú vkt:
Ta sỉí dủng cäng thỉïc thy lỉûc quen biãút:
q= ω.v =

π.d 2
v →d=
4

4q
πv

Xẹt mäúi quan hãû giỉỵa d v v qua giạ thnh xáy dỉûng Gxd v giạ thnh qun l Gql
bàòng âäư thë:
- Nãúu v tàng thç d gim: Gxd gim nhỉng ngỉåüc lải täøn tháút ạp lỉûc theo chiãưu di v
củc bäü tàng lãn, nàng lỉåüng tiãu hao âãø båm nỉåïc tàng lãn. Nãúu tàng v > 2,5m/s s xy ra
hiãûn tỉåüng sỉïc va thy lỉûc trong äúng mảnh hån, cạc mäúi näúi s dãù hng hån do âọ Gql s tàng
lãn.
- Nãúu gim v thç d tàng: Gxd tàng nhỉng täøn tháút ạp lỉûc s gim, nàng lỉåüng båm
nỉåïc s êt hån, Gql s gim. Nhỉng nãúu gim v xúng quạ tháúp thç càûn làõng s âng lải trong

äúng, täún cäng c rỉía.
Qua âọ ta tháúy cáưn phi xạc âënh mäüt giạ trë v kinh tãú no âọ âãø trạnh âỉåüc c 2
nhỉåüc âiãøm trãn. Âãø xạc âënh, dỉûa vo âäư thë sau:

G
Gql

Gql+Gxd

Gxd

0

v

vktãú
Hçnh 6.2: Váûn täúc kinh tãú.

b/ Theo hãû säú kinh tãú (E) v lỉu lỉåüng kinh tãú giåïi hản (Qkt):
Hãû säú kinh tãú E phủ thüc vo ráút nhiãưu úu täú, âàûc biãût l vo äng nghãû sn xút,
vo nàng lỉåüng dng âãø båm nỉåïc v trçnh âäü k thût qun l ca cạc cäng ty cáúp nỉåïc, cọ
giạ trë tỉì 0,25 - 0,5 - 0,75. ỈÏng våïi cạc giạ trë E ny cho tỉìng loải äúng åí bng tênh sàơn cho ta
lỉu lỉåüng kinh tãú giåïi hản Qmax v Qmin. Ta khäng xẹt củ thãø.

Nguùn Âçnh Hún

= 56 =

ÂHBKÂN

Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
4/ XẠC ÂËNH TÄØN THÁÚT DC ÂỈÅÌNG V TÄØN THÁÚT CỦC BÄÜ:
Täøn tháút ạp lỉûc dc âỉåìng theo chiãưu di äúng (hl) cọ thãø xạc âënh theo 2 cạch:
a/ Theo täøn tháút âån vë (i):
hl = i.L

,

[m]

i: Täøn tháút âån vë, phủ thüc vo loải äúng v váûn täúc nỉåïc chy trong äúng:

λ.v 2
i=
2.d.g
λ : Hãû säú khạng ma sạt theo chiãưu di, phủ thüc váût liãûu lm äúng v âäü nhạm thnh äúng.
d : Âỉåìng kênh trong ca äúng, [mm].
v : Váûn täúc nỉåïc chy trong äúng, [m/s].
L : Chiãưu di âoản äúng tênh toạn, [m].
Hãû säú sỉïc cn λ phủ thüc vo chãú âäü chy ca dng nỉåïc, âäü nhạm thnh äúng v hãû
säú nhåït âäüng hc ca nỉåïc, âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc thỉûc nghiãûm cho tỉìng loải äúng:
- Âäúi våïi äúng thẹp måïi:
λ=

0,0159 ⎡ 0,684 ⎤
1+
d 0 , 226 ⎢⎣
v ⎥⎦

0 , 226

- Âäúi våïi äúng gang måïi:
0,0144 ⎡ 0,236 ⎤
λ = 0, 284 ⎢1 +
v ⎥⎦
d
⎣

0 , 284

- Âäúi våïi äúng gang v äúng thẹp c :
v < 1,2m/s

thç:

λ=

0,0179 ⎡ 0,867 ⎤
1+
d 0,3 ⎢⎣
v ⎥⎦

i = 0,000912

v > 1,2m/s

thç:

λ=

0,3

v 2 ⎡ 0,867 ⎤
1+
d1,3 ⎢⎣
v ⎥⎦

0,3

0,021
d 0, 3

i = 0,00107

v2
d1, 3

- ÄÚng fibrä ximàng:
0 ,19
v 2 ⎛ 3,51 ⎞
i = 0,000561 1,19 ⎜1 +
⎟
d ⎝
v ⎠
- ÄÚng cháút do:
i = 0,000685

Nguùn Âçnh Hún

v1, 774
d1, 226

= 57 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Tỉì cạc cäng thỉïc trãn Sãvãläp â thnh láûp cạc bng tênh toạn thy lỉûc cho cạc loải
äúng cáúp nỉåïc khạc nhau, dỉûa vo cạc bng ny khi â biãút lỉu lỉåüng q ta dãù dng tçm âỉåüc cạc
trë säú d, v v täøn tháút 1000i (täøn tháút cho 1km âỉåìng äúng).
b/ Theo sỉïc khạng âån vë (A):
hl = A.L.K.q2 = S.q2
A : Sỉïc khạng âån vë.
L : Chiãưu di âoản äúng ,[m].
K: Hãû säú âiãưu chènh täúc âäü.
q : Lỉu lỉåüng nỉåïc trong äúng.

Cạc giạ trë A v K tra åí cạc bng tênh toạn thy lỉûc cho tỉìng loải äúng.

III - TÊNH TOẠ
TOẠN THY LỈÛC MẢNG LỈÅÏI CỦT
1/ NHÁÛN ÂËNH BI TOẠN:
Bi toạn ny cho biãút:
u cáưu:

- p lỉûc cáưn thiãút: Hct láúy ra åí nụt cúi.
- Lỉu lỉåüng láúy ra åí cạc nụt.

- Chn âỉåìng kênh äúng (d).
- Tênh täøn tháút dc âỉåìng (hl).
- Tênh täøn tháút củc bäü (hcb).
- Tênh âäü cao cáưn thiãút cho âi nỉåïc (Hâ).
- Tênh cäüt ạp cáưn thiãút cho mạy båm (Hb).

2/ CẠCH THỈÛC HIÃÛN:
Âãø thỉûc hiãûn bi toạn ny, cáưn phi qua 2 bỉåïc:
Bỉåïc chøn bë:
Xạc âënh lỉu lỉåüng tênh toạn ton mảng lỉåïi.
Vảch tuún, chia âoản tênh toạn, ghi chiãưu di, qttr.
Âạnh säú thỉï tỉû cạc nụt trãn så âäư.
Bỉåïc tênh toạn :
Xạc âënh täøng chiãưu di ca mảng.
Xạc âënh qâv, qdd , qn , v qtt ca tỉìng âoản äúng.
Dỉûa vo qtt v vkt chn âỉåìng kênh äúng (d) cho tỉìng âoản äúng.
Láûp bng tênh thy lỉûc v tiãúp tủc tênh täøn tháút ạp lỉûc hl cho tỉìng âoản v
täøng täøn tháút ton mảng.
Xạc âënh Hâ , Hb .
Dỉûng màût càõt dc âỉåìng âo ạp cạc tuún äúng chênh.
Âãø dãù dng tênh toạn v theo di kãút qu, khi tênh toạn mảng lỉåïi củt ngỉåìi ta thỉåìng
láûp bng tênh toạn cọ dảng nhỉ sau:
Nguùn Âçnh Hún

= 58 =

ÂHBKÂN


Giaùo trỗnh CP THOAẽT NặẽC

Lổu lổồỹng
tờnh toaùn qtt
[l/s]

oaỷn ọỳng

ổồỡng kờnh
d, [mm]

Tọỳc õọỹ v
[m/s]

Chióửu daỡi
õoaỷn ọỳng
l [m]

1000i
[m]

Tọứn thỏỳt aùp
lổỷc trón
õoaỷn ọỳng
h=i.l [m]

1-2
2-3
...

3/ THấ DU TấNH TOAẽN :
qt.tr

7

4

3

200m

2

150m

300m

B

113

200m

5

300m


40 l/s

200m

250m

10 l/s

6

112

1

8

111

110

Cho maỷng cỏỳp nổồùc nhổ hỗnh veợ, bỗnh õọử vaỡ kờch thổồùc õaợ ghi trón hỗnh. Tổỡ traỷm
bồm II cung cỏỳp mọỹt lổu lổồỹng nổồùc laỡ 40 l/s. aỡi nổồùc õỷt ồớ õỏửu maỷng, cung cỏỳp mọỹt lổu
lổồỹng laỡ 10 l/s. Taỷi nuùt 4 lỏỳy ra lổu lổồỹng tỏỷp trung laỡ 5 l/s. Maỷng cỏỳp cho nhaỡ 4 tỏửng, õổồỹc
thióỳt kóỳ bũng ọỳng gang nổồùc saỷch. Tọứng tọứn thỏỳt aùp lổỷc tổỡ traỷm bồm õóỳn õaỡi laỡ 4m.
Phỏửn tờnh toaùn:
Tờnh tọứng chióửu daỡi cuớa maỷng: L = 1600m.
Xaùc õởnh lổu lổồỹng õồn vở :
q dv =

q tt q t .tr (40 + 10 ) 5
=
= 0,028 ,
L
1600

[l/s.m].

Xaùc dởnh lổu lổồỹng doỹc õổồỡng: qdd = qõv.L , [l/s]. Lỏỷp baớng:

oaỷn ọỳng
1-2
2-3
3-4
2-5
2-6
3-7
3-8

L [m]
300
150
200
200
200
250
300

qdd [l/s]
8.4
4.2
5.6
5.6
5.6
7.0

8.4

Xaùc õởnh lổu lổồỹng nuùt: qn = 0,5. qdd . Lỏỷp baớng:

Nguyóựn ỗnh Huỏỳn

= 59 =

HBKN


Giaùo trỗnh CP THOAẽT NặẽC
Nuùt

qdd
[l/s]
8.4
23.8
25.2
5.6
5.6
5.6
7.0
8.4

Nhổợng õoaỷn ọỳng
lión quan õóỳn nuùt
1-2
1-2, 2-5, 2-6, 2-3
2-3, 3-4, 3-7, 3-8

3-4
2-5
2-6 ( vaỡ qt.tr)
3-7
3-8

1
2
3
4
5
6
7
8

qn
[l/s]
4.2
11.9
12.6
2.8
2.8
7.8
3.5
4.2

Xaùc õởnh lổu lổồỹng tờnh toaùn tổỡng õoaỷn ọỳng:

qtt = qct + .qdd + qttr

,

[l/s]

Lỏỷp baớng õóứ tờnh:

oaỷn
1-2
2-3
3-4
2-5
2-6
3-7
3-8

.qdd [l/s]
4.2
2.1
2.1
2.8
2.8
3.5
4.2

qct [l/s]
0
19.6
39.2
0
0

0
0

qttr [l/s]
0
5
5
0
5
0
0

qtt [l/s]
4.2
26.7
46.3
2.8
7.8
3.5
4.2

ổa lổu lổồỹng tờnh toaùn vaỡ lổu lổồỹng nuùt vaỡo sồ õọử:
3.5

7

4

B

3

200m
46.3

200m


40 l/s

110

2

150m
26.7

12.6

2.8
200m
2.8

5

11.9
300m

4.2

300m

2.8

112

113

2.8

250m

10 l/s

6

1

8
4.2

4.2

113

7.8
111

3.5

112

110

111

4.2

Tờnh toaùn thuớy lổỷc maỷng lổồùi:
o
aỷn

l
[m]

qtt
[l/s]

d
[mm]

v
[m/s]

1000i

h=i.l
[m]

Cọỳt mỷt õỏỳt

[m]

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1-2
2-3
3-4

300
150
200

4.2
26.7

46.3

80
200
250

0.78
0.83
0.92

17.9
6.20
5.60

5.37
0.93
1.12

111.5
111
112

111
112
113

Nguyóựn ỗnh Huỏỳn

= 60 =

Aùp lổỷc cỏửn
thióỳt Hct [m]
10

11

20.00
25.87
25.80

25.87
25.80
25.92

Cọỳt mổỷc nổồùc
Hz [m]
12

13

131.50
136.87
137.80

136.87
137.80
138.92

HBKN

Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
2-5
2-6
3-7
3-8

200
200
250
300

2.8
7.8
3.5
4.2

80
100
80
80

0.52
0.95
0.65
0.78

8.54
19.6
12.8

17.9

1.71
3.92
3.20
5.37

111
111
112
112

110
110
111
112.5

25.87
25.87
25.80
25.80

25.16
22.95
23.60
19.93

136.87
136.87
137.80

137.80

135.16
132.95
134.60
132.43

Ghi chụ:
- Cäüt 12 v 13: Cäüt mỉûc nỉåïc (Hz) tải mäùi âiãøm chênh l ạp lỉûc tỉû do cáưn thiãút tải
âiãøm âọ cäüng våïi cäút màût âáút tải nåi âọ.
- Cäút mỉûc nỉåïc tải âiãøm 4 (nụt 4) l ạp lỉûc âáøy ca mạy båm hay chiãưu cao âi nỉåïc.
- p lỉûc cáưn thiãút tải âiãøm 1 âäúi våïi nh 4 táưng tênh theo cäng thỉïc Hct =4(n+1).
- Chn trỉåïc âỉåìng kênh äúng d theo qtt, cạc säú liãûu khạc nhỉ 1000i [m], v [m/s] tra åí
cạc bng tênh thy lỉûc âäúi våïi äúng thẹp trạng km.
Xạc âënh chiãưu cao âi nỉåïc:

Hâ = Hct + ∑hl + ∑hcb + (Z1 - Z4).
Hct : láúy åí âiãøm báút låüi nháút trong mảng lỉåïi. Âọ l âiãøm 1 våïi Hct = 20 m.
∑hl : täøng täøn tháút ạp lỉûc theo chiãưu di tỉì âi âãún âiãøm 1, tỉïc l tuún 4-3, 3-2, 2-1.
Tỉïc l ∑hl = 1.12 + 0.93 + 5.37 = 7.42 m.
∑hcb : täøng täøn tháút củc bäü láúy bàòng 30% täøng täøn tháút theo chiãưu di, ∑hcb = 0.3×7.42 = 2.23.
Z7 , Z8 : cäút màût âáút tải âiãøm 7, âiãøm cọ Hct låïn nháút (báút låüi nháút) l 115m v cäút màût âáút tải
âiãøm 8, nåi âàût âi l 116m.
Nhỉ váûy Hâ = 20 + 7.42 + 2.23 + 111.5 - 113 = 28.15 m.
Xạc âënh ạp lỉûc ca mạy båm åí trảm båm cáúp II:

Hb = Hâ + hâ + ∑hb-â + Zâ - Zb
hâ : Chiãưu cao pháưn nỉåïc chỉïa trong âi [m], láúy bàòng 2m.
∑hb-â : Täøng täøn tháút ạp lỉûc tỉì trảm båm âãún âi [m], theo âãư bi = 4m.
Zâ , Zb : Cäút màût âáút nåi âàût âi v cäút màût âáút nåi âàût trảm båm, âãưu bàòng 113m.

Nhỉ váûy: Hb = 28.15 + 2 + 4 + 113 - 113 = 34.15 m.

IV - TÊNH TOẠN THY LỈÛ
LỈÛC MẢNG LỈÅÏI VNG
1/ CÅ SÅÍ L THUÚT:
Tênh toạn mảng lỉåïi vng ráút phỉïc tảp, vç:
- Ráút khọ xạc âënh phỉång chuøn âäüng ca nỉåïc tåïi mäüt âiãøm no âọ ca mảng mäüt
cạch chênh xạc. Vê dủ: Tỉì 1 → 4 nỉåïc cọ thãø chuøn âäüng theo hai hay nhiãưu tuún khạc
nhau: 1-2-3-4 hồûc 1-9-5-4 hồûc 1-8-7-6-4 v.v... ty theo ạp lỉûc tỉìng nhạnh äúng.
- Lỉu lỉåüng (q) v täøn tháút ạp lỉûc (h) tỉìng nhạnh l hai âải lỉåüng khäng xạc âënh, nọ
phủ thüc vo âỉåìng kênh (d) v chiãưu di (L) cạc âoản äúng, nãúu lỉu lỉåüng (q) thay âäøi thç
âỉåìng äúng kênh (d) cng thay âäøi.

Nguùn Âçnh Hún

= 61 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nhỉ váûy mäùi âoản äúng cọ hai áøn säú q v d. Nãúu mảng cọ p âoản äúng thç s cọ 2p áøn
säú.

I

II

III

IV

Qht

Hçnh 6.3: Cáúp nỉåïc mảng vngg..

Âãø tênh toạn thy lỉûc mảng lỉåïi vng, ngỉåìi ta thỉåìng âỉa vãư viãûc gii gáưn âụng cạc
phỉång trçnh báûc hai, dỉûa vo cạc âënh lût cå bn sau âáy:

Âënh lût 1: Täøng âải säú täøn tháút ạp lỉûc ca mäùi vng s bàòng 0, nãúu ta qui ỉåïc
chiãưu chy theo kim âäưng häư l dỉång v ngỉåüc lải l ám, tỉïc l ∑h=0.
Trong thỉûc tãú âiãưu ny ráút khọ âảt âỉåüc nãn ngỉåìi ta qui ỉåïc ràòng ∑h hay Δh ≤ 0,5m
âäúi våïi 1 vng, hồûc < 1,5m âäúi våïi vng bao låïn thç coi nhỉ l tha mn.
Âënh lût 2: Täøng âải säú lỉu lỉåüng tải mäùi nụt phi bàòng 0, nãúu qui ỉåïc lỉu lỉåüng
âãún nụt âọ l dỉång v âi ra khi nụt l ám, tỉïc l ∑qn =0.
Nhỉ váûy nãúu mảng cọ n vng thç cọ n phỉång trçnh dảng ∑h=0, m nụt thç cọ m-1
phỉång trçnh dảng ∑qn=0 v säú âoản äúng ca mảng p = n + m - 1 .
2/ TRÇNH TỈÛ TÊNH TOẠN :
- Xạc âënh täøng chiãưu di ton mảng : ∑ L.
- Xạc âënh qâv, qdd v qn ca tỉìng âỉåìng äúng.
- Xút phạt tỉì âënh lût 2 (∑qn=0), tảm thåìi phán bäú lỉu lỉåüng cho cạc nhạnh.
- Láûp bng tênh thy lỉûc: chn âỉåìng kênh äúng (d) cho tỉìng âoản äúng theo váûn täúc
kinh tãú, tênh täøn tháút ạp lỉûc theo chiãưu di (hl) ca cạc âoản äúng cho tỉìng vng mäüt, v tênh Δh
ca vng âọ, räưi so sạnh våïi âënh lût 1, nãúu tha mn u cáưu thç thäi. Nãúu khäng thç phi
âiãưu chènh lải lỉu lỉåüng phán bäú lục âáưu (giỉỵ ngun âỉåìng kênh â chn) tỉïc l láúy båït åí
nhạnh ti nàûng (cọ trë säú tuût âäúi låïn hån nhạnh kia) b sang nhạnh ti nhẻ v tiãúp tủc tênh lải
tỉì âáưu cho âãún khi no âảt u cáưu thç thäi.

Nguùn Âçnh Hún

= 62 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
3/ CẠC PHỈÅNG PHẠP ÂIÃƯU CHÈNH LỈU LỈÅÜNG: Cọ 2 cạch:
♦ Phỉång phạp Läbachäúp (Nga) v Cross (Âỉïc): Tênh cho mäüt vng.
Δh
Δh
,
[l/s]
Δq = −
=−
hi
2.∑ Si q i
2.∑
qi
Δh = ∑h: Sai säú ạp lỉûc vng âang tênh.
hi : täøn tháút ạp lỉûc ca âỉåìng äúng i, [m].
qi : lỉu lỉåüng ca âỉåìng äúng thỉï i, [l/s].
Si : sỉïc khạng thy lỉûc ca âoản äúng i.
Nãúu mảng cọ nhiãưu vng thç Δq âỉåüc xạc âënh tỉìng vng mäüt v láûp bng tênh thy
lỉûc.
♦ Phỉång phạp Anâráyxẹp (Nga): Tênh cho nhiãưu vng cng mäüt lục v âỉåüc thỉûc
hiãûn ngay trãn så âäư, ạp dủng cho nhỉỵng ngỉåìi cọ nhiãưu kinh nghiãûm trong tênh toạn thiãút kãú
mảng lỉåïi, dỉûa trãn cạc tè lãû sau:

Δq I Δq II
=

Δh I Δh II
4/ THÊ DỦ TÊNH TOẠN MẢNG LỈÅÏI VNG:
Cho så âäư mảng cọ hai vng I v II. Chiãưu di cạc âoản äúng tênh toạn âỉåüc ghi trãn
hçnh v. Tỉì trảm båm cáúp II cung cáúp cho mảng mäüt lỉu lỉåüng l 100 l/s. Tải nụt 5 cọ láúy ra
mäüt lỉu lỉåüng táûp trung l 10 l/s. u cáưu tênh toạn thy lỉûc mảng lỉåïi.

I
100 l/s

II

qt =10 l/s

BI GII:
Tênh täøng chiãưu di ca mảng: ∑ L = 2020 m.
Xạc âënh lỉu lỉåüng âån vë:
qâv = (qtt - ∑qt) / ∑L = (100-10) / 2020 = 0,045 [l/s.m]

Nguùn Âçnh Hún

= 63 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Xạc âënh lỉu lỉåüng dc âỉåìng (qdd), láûp thnh bng: qdd = qâv .L

Âoản äúng

Chiãưu di L [m]

Lỉu lỉåüng dc âỉåìng qdd [l/s]

1-2
2-3
1-4
4-3
4-5
1-6
6-5

200
345
320
285
280
250
340

9,00
15,53
14,40
12,83
12,60
11,25
15,30

Xạc âënh lỉu lỉåüng nụt (qn), láûp thnh bng: qn = 0,5. ∑qdâ.

Nụt

Nhỉỵng âoản äúng liãn quan âãún nụt tênh toạn

∑ qdâ [l/s]

qn [l/s]

1
2
3
4
5
6

1-2 , 1-4 , 1-6
1-2 , 2-3
2-3 , 4-3
1-4 , 4-3 , 4-5
4-5 , 6-5 (cọ c qt)
1-6 , 6-5

34,65
24,53
28,36
39,83
27,90
26,55

17,33

12,27
14,18
19,92
13,95 + 10
13,28

ÅÍ âáy lỉu lỉåüng táûp trung qt gi sỉí chy theo tuún 1-6-5.
Âỉa lỉu lỉåüng dc âỉåìng (qdâ) v lỉu lỉåüng nụt (qn) vo så âäư tênh toạn:
12,27

14,18

I
100 l/s
17,33

19,92

II

13,28
13,95+10

Dỉûa vo âënh lût 2, tảm thåìi phán bäú lỉu lỉåüng cho cạc âoản äúng âãø tênh toạn thy lỉûc. Cọ
hai cạch phán bäú: hồûc l theo lỉu lỉåüng dc âỉåìng (qdâ) hồûc l theo lỉu lỉåüng nụt (qn).

a/ Phán bäú theo lỉu lỉåüng dc âỉåìng:
- Âoản äúng 1-2: q1-2 = 0,5.qdd(1-2) + qdd(2-3) = 0,5×9 + 15,53 = 20,03 l/s.
- Âoản äúng 1-4: q1-4 = 0,5.qdd(1-4) + qdd(4-3) + qdd(4-5) = 0,5×14,4 + 12,83 + 12,6 = 32,63 l/s.
Nguùn Âçnh Hún

= 64 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
- Âoản äúng 1-6: q1-6 = 0.5.qdd(1-6) + qdd(6-5) + qt = 0,5×11,25 + 15,3 + 10 = 30,93 l/s.
- Âoản äúng 2-3: q2-3 = 0,5.qdd(2-3) = 0,5×15,53 = 7,77 l/s.
- Âoản äúng 4-3: q4-3 = 0,5.qdd(4-3) = 0,5×12,83 = 6,42 l/s
- Âoản äúng 4-5: q4-5 = 0,5.qdd(4-5) = 0,5×12,6 = 6,3 l/s
- Âoản äúng 6-5: q6-5 = 0,5.qdd(6-5) + qt = 0,5×15,3 + 10 = 17,65 l/s.
Láûp bng tênh toạn thy lỉûc mảng lỉåïi. Gi thiãút âỉåüc thiãút kãú bàòng äúng gang nỉåïc
sảch (âãø chn cạc úu täú thy lỉûc trong cạc bng tênh âäúi våïi cạc äúng gang nỉåïc sảch):
Vng

Âoản

L
[m]

1

2
1-2
2-3

3
200
345

I

qtt
l/s
4
20,03
7,77

Phán bäú lỉu lỉåüng láưn âáưu âãø tênh
D
v
1000i
h=i.l
mm
m/s
m
5
6
7
8
150

1,10

15,14

100

0,95

19,45

1-4

320

32,63

200

1,01

9,00

4-3

285

6,42

100

0,78

13,70

∑h = Δh =

Âiãưu chènh láưn thỉï nháút

q1
v
1000i
l/s
m/s
11
12
13

9

Δq
l/s
10

+3,03

0,15

-0,87

19,16

1,05

13,92

2,78

+6,71

0,86

-0,87

6,90

0,84

15,6

5,38

33,24

1,03

9,27

-2,97

7,29

0,89

17,26

-4,92

hi/qi

-2,88

0,09

-3,90

0,61

+2,96

1,71

+0,87
-0,26
+0,87

∑h = Δh = +0,27
Tha mn
(< 0,5m)

⎛
⎞
⎜
⎟
⎜ Δ q = − Δ h = − 0 ,87 ⎟
⎜
⎟
h
2 .∑ i

⎜
⎟
qi
⎝
⎠

1-4
II

4-5
1-6
6-5

h=i.l
m
14

320

32,63

200

1,01

9,00

+2,88

0,09

280
250
340

6,30
30,93
17,65

100

0,77

13,20

+3,70

0,59

-0,26
+0,87
-0,26

33,24

1,03

9,27

+2,97

6,04

0,73

12,14

+3,40

200

0,96

8,12

-2,03

0,07

+0,26

31,19

0,97

8,24

-2,06

150

0,97

11,91

-4,05

0,23

+0,26

17,91

0,98

12,3

-4,18

+0,50

0,98

∑h = Δh =

+0,13

⎞
⎛
⎟

⎜
⎜ Δ q = − Δ h = − 0 ,26 ⎟
⎟
⎜
h
2 .∑ i
⎟
⎜
qi
⎠
⎝

...

Nãúu cọ kinh nghiãûm (trạnh phi âiãưu chènh ràõc räúi) thç cọ thãø chn lải âỉåìng äúng
cho ph håüp âãø täøng täøn tháút âảt u cáưu. Âiãưu ny cáưn càn cỉï vo giạ trë täøn tháút åí bng trãn
âãø biãút chn lải äúng no.
b/ Phán bäú theo lỉu lỉåüng nụt:
•

Âoản äúng 1-2: q1-2 = qn2 + mäüt pháưn ca qn3

Váún âãư 1 pháưn ca nụt 3 l bao nhiãu cho ph håüp, âiãưu ny cáưn càn cỉï vo chiãưu di
cạc âoản äúng näúi vo nụt 3. Củ thãø åí âáy:
345.q n 3
345 × 14,18
q1− 2 = q n 2 +
= 12,27 +
= 20,03 l/s
(345 + 285)

(345 + 285)
•

Âoản äúng 2-3: q2-3 = mäüt pháưn ca qn3
345 × 14,18
q 2−3 =
= 7,77 l/s
(345 + 285)

•

Âoản äúng 1-4: q1-4 = qn4 + pháưn cn lải ca qn3 + mäüt pháưn ca qn5

Nguùn Âçnh Hún

= 65 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
q1− 4 = 19,92 +

285 × 14,18 280 × 13,95
+
= 32,63 l/s
(285 + 345) (280 + 340)

•

Âoản äúng 4-3: q4-3 = pháưn cn lải ca qn3
285 × 14,18
q 4−3 =
= 6,41 l/s
(285 + 345)

•

Âoản äúng 1-6: q1-6 = qn6 + mäüt pháưn ca qn5
⎞
⎛ 340 × 13,95
q1− 6 = 13,28 + ⎜
+ 10 ⎟ = 30,93 l/s
⎠
⎝ 340 + 280

•

Âoản äúng 6-5: q6-5 = mäüt pháưn ca qn5
⎛ 340 × 13,95
⎞
q 6−5 = ⎜
+ 10 ⎟ = 17,65 l/s
⎝ 340 + 280
⎠

•

Âoản äúng 4-5: q4-5 = pháưn cn lải ca qn5
280 × 13,95

= 6,3 l/s
q 4−5 =
(280 + 340)

Ta tháúy kãút qu tênh toạn hon ton giäúng trãn!

V - CÁÚ
CÁÚU TẢO MẢNG LỈÅÏI CÁÚP NỈÅÏC
1/ CẠC U CÁƯU CÅ BN ÂÄÚI VÅÏI MẢNG LỈÅÏI ÂỈÅÌNG ÄÚNG:
Mảng lỉåïi cáúp nỉåïc l mäüt hảng mủc cäng trçnh thỉåìng chiãúm kinh phê låïn, lải phi
âàût ngáưm dỉåïi âáút nãn ráút phỉïc tảp trong quạ trçnh thiãút kãú, thi cäng v váûn hnh. u cáưu
chênh l phi bo âm cung cáúp âỉåüc liãn tủc mäüt lỉu lỉåüng nỉåïc nháút âënh våïi ạp lỉûc u cáưu
tåïi cạc âiãøm sỉí dủng. Mảng lỉåïi âỉåüc xáy dỉûng bàòng cạc loải äúng chãú tảo sàơn tỉì nh mạy.
Viãûc chn loải äúng, phủ tng näúi äúng phủ thüc vo ạp lỉûc cäng tạc ca hãû thäúng, tçnh hçnh
âëa cháút, phỉång phạp làõp âàût, cạc chè tiãu kinh tãú k thût v cạc âiãưu kiãûn củ thãø khạc.
Nhỉng nọi chung phi tha mn cạc u cáưu sau:
Phi bãưn chàõc, cọ kh nàng chäúng lải âỉåüc cạc tạc âäüng cå hc (theo qui âënh) c åí
bãn trong v ngoi äúng.
Thnh trong ca äúng phi nhàơn, täøn tháút ạp lỉûc do ma sạt khi nỉåïc chuøn âäüng l
nh nháút.
Cọ thåìi gian sỉí dủng láu di, chäúng âỉåüc xám thỉûc c bãn trong láùn bãn ngoi khi
váûn chuøn nỉåïc hồûc ca âáút v nỉåïc ngáưm,...
Ngoi ra, äúng cng nhỉ cạc bäü pháûn làõp rạp khạc cáưn phi nhẻ, näúi âån gin, nhanh
v bo âm. Cúi cng l tha mn âỉåüc cạc chè tiãu kinh tãú, tỉïc l phi cọ chi phê chung nh
nháút.
p lỉûc cäng tạc ca äúng âỉåüc tênh toạn dỉûa trãn kãút qu tênh toạn mảng lỉåïi v hãû
thäúng äúng chuøn dáùn. p lỉûc âọ cáưn phi âm bo chäúng lải âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc chuøn âäüng

Nguùn Âçnh Hún

= 66 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
bãn trong äúng, ạp lỉûc ca âáút cng nhỉ cạc tạc âäüng khạc tỉì bãn ngoi. ÄÚng v cạc mäúi näúi
ca mảng lỉåïi cng chàõc chàõn, kên, khäng r rè... thç cng låüi. Nãúu khäng thç ln bë máút nỉåïc
v chi phê cho qun l hãû thäúng s tàng lãn ráút nhiãưu. Nỉåïc r rè cn gáy xọi låí nãưn, tảo ra
nhỉỵng sỉû cäú låïn cho hãû thäúng.
Trong cạc hãû thäúng cáúp nỉåïc cho cạc âäúi tỉåüng khạc nhau åí nhỉỵng âiãưu kiãûn âëa
phỉång khạc nhau thç cạc thäng säú chênh cáưn thiãút cho viãûc lỉûa chn loải äúng nhỉ lỉu lỉåüng ,
ạp lỉûc cäng tạc bãn trong, âàûc tênh nãưn âáút,... ráút khạc nhau, cọ thãø thay âäøi trong giåïi hản
räüng.

2/ CẠC LOẢI ÄÚNG CÁÚP NỈÅÏC V PHỈÅNG PHẠP NÄÚI ÄÚNG:
Cạc loải äúng âỉåüc dng trong mảng lỉåïi âỉåìng äúng cáúp nỉåïc bãn ngoi l äúng gang,
äúng thẹp, äúng bãtäng cäút thẹp v äúng nhỉûa.

ÄÚng gang: Âỉåüc dng phäø biãún vç cọ ỉu âiãøm bãưn, chäúng xám thỉûc täút, chëu âỉåüc
ạp lỉûc tỉång âäúi cao, êt cọ biãún âäüng do nhiãût gáy ra trong cạc mäúi näúi, nhỉng cọ nhỉåüc âiãøm
l dn, cọ trng lỉåüng låïn, täún kim loải, chëu ti trng âäüng kẹm.
ÄÚng gang cọ âỉåìng kênh tỉì 50-1200mm, di tỉì 2-7m, mäüt âáưu loe v mäüt âáưu trån.
Khi näúi äúng, âáưu trån ca äúng ny s âỉåüc âỉa vo âáưu loe ca äúng kia, chỉìa mäüt khong håí
3-5mm. Dáy âay táøm dáưu hồûc nhỉûa âỉåìng âỉåüc bãûn thnh nhỉỵng såüi cọ âỉåìng kênh låïn hån
khe håí giỉỵa âáưu loe v âáưu trån mäüt êt, nhẹt vo khe håí v xm chàût bàòng âủc xm v bụa tay
âãø bët kên khong 2/3 chiãưu di mäúi näúi, sau âọ dng vỉỵa ximàng amiàng (70% ximàng, 30%
bäüt amiàng v 10-12% nỉåïc) âàõp âáưy pháưn cn lải v xm chàût. Cạch näúi ny âỉåüc dng phäø
biãún, cọ âäü do nháút âënh, chëu âỉåüc cạc ti trng rung v ạp lỉûc cao.

ÄÚng thẹp: Âäúi våïi HTCN bãn ngoi, cọ thãø sỉí dủng äúng thẹp âỉåìng kênh tỉì 1001600mm. Cạc äúng thẹp âãưu âỉåüc sn xút hai âáưu trån v âỉåüc näúi våïi nhau bàòng hn âiãûn.
ÄÚng thẹp cọ ỉu âiãøm l nhẻ hån äúng gang v äúng bã täng; nọ nhẻ , bãưn, chëu ti trng âäüng täút
v ạp lỉûc cao, êt mäúi näúi, làõp rạp âån gin. Nhỉng äúng thẹp cọ nhỉåüc âiãøm l dãù bë xám thỉûc
nãn täøn tháút thy lỉûc tàng nhanh, thåìi hản sỉí dủng ngàõn hån cạc loải äúng khạc. Vç váûy trong
cạc HTCN, äúng thẹp chè nãn dng cho cạc tuún chuøn dáùn lm viãûc våïi ạp lỉûc bãn trong låïn
hay åí nhỉỵng nåi thỉåìng chëu tạc âäüng cå hc mảnh (dỉåïi âỉåìng sàõt, âỉåìng ätä,...) hồûc nhỉỵng
nåi cọ nãưn mọng khäng äøn âënh (âáưm láưy, bn cạt chy, vng hay âäüng âáút,...).
Âãø chäúng rè, bãn ngoi äúng phi quẹt mäüt låïp nhỉûa âỉåìng hồûc häùn håüp nhỉûa âỉåìng
- cao su. Sỉí dủng loải váût liãûu chäúng rè no cn ty thüc vo mỉïc âäü àn mn ca cạc úu täú
nh hỉåíng nhỉ âáút, nỉåïc bãn ngoi. Thnh äúng bãn trong cọ thãø dng cạc låïp bo vãû khạc
nhau nhỉ quẹt nhỉûa âỉåìng, häùn håüp nhỉûa âỉåìng - bäüt âạ mi hồûc gia cäú mäüt låïp ximàng dy
3-6mm ngay trong nh mạy chãú tảo hồûc ngoi hiãûn trỉåìng. Cạc nỉåïc nhỉ M, Anh, Phạp...
thỉåìng gia cäú thnh trong äúng thẹp bàòng mäüt låïp ximàng theo phỉång phạp quay li tám. Låïp
xi màng ny ngoi tạc dủng chäúng rè cn giỉỵ cho äúng khäng bë âọng càûn, âm bo âỉåüc kh
nàng thäng thoạt láu di.

Nguùn Âçnh Hún

= 67 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
ÄÚng thẹp cọ thãø sn xút theo kiãøu âục, hn dc hồûc hn xồõn, cọ thãø trạng km
hồûc khäng. ÄÚng thẹp trạng km thỉåìng cọ âỉåìng kênh nh tỉì 10 - 150mm di tỉì 4 - 12,5m
v thỉåìng âỉåüc sỉí dủng cho hãû thäúng cáúp nỉåïc trong nh.

ÄÚng bã täng cäút thẹp: Cọ hai loải ỉïng sút trỉåïc v khäng ỉïng sút trỉåïc. Loải
ỉïng sút trỉåïc cọ âỉåìng kênh 400, 600mm, di 4m, ạp lỉûc cäng tạc tỉì 6-8 at. Cn loải khäng

ỉïng sút trỉåïc cọ âỉåìng kênh 400, 500, 600, 700mm, di 4m, ạp lỉûc cäng tạc 2-3 at.
Cạc äúng bã täng cäút thẹp cọ thãø näúi våïi nhau bàòng cạc äúng läưng v vng cao su, xm
âay v xi màng amiàng . Âäúi våïi äúng bã täng cäút thẹp ỉïng sút trỉåïc miãûng loe âỉåüc näúi våïi
nhau bàòng cạc vng cao su v vỉỵa xi màng. Khi näúi äúng bã täng cäút thẹp våïi cạc thiãút bë khạc
bàòng gang nhỉ van, khọa,... thç dng cạc âáưu näúi chãú tảo riãng bàòng thẹp.
ÄÚng bã täng cäút thẹp cọ nhiãưu ỉu âiãøm l bãưn, êt täún thẹp, r, chëu âỉåüc ạp lỉûc cao,
chäúng xám thỉûc täút, êt täøn tháút thy lỉûc vç trong quạ trçnh lm viãûc âäü nhạm thnh äúng êt tàng
hån so våïi cạc loải äúng kim loải. Nhỉåüc âiãøm chênh l trng lỉåüng låïn v dãù våỵ khi váûn
chuøn.

ÄÚng cháút do (nhỉûa): Cọ âỉåìng kênh âãún 200mm, di 8-12m. ÄÚng cháút do
thỉåìng cọ hai âáưu trån, chëu âỉåüc ạp lỉûc tỉì 2-10 at, cọ thãø näúi våïi nhau bàòng cạc äúng läưng ren,
hn nhiãût bàòng que hn nhỉûa hồûc bàòng cạc chi tiãút chãú tảo sàơn v keo dạn.
ÄÚng nhỉûa cọ nhiãưu ỉu âiãøm nhỉ chäúng xám thỉûc täút, nhẻ, mäúi näúi âån gin, täøn tháút
ạp lỉûc êt do thnh äúng trån nhàơn, kh nàng thoạt nỉåïc täút, giạ thnh r v cọ kh nàng gim
ám khi cọ hiãûn tỉåüng va thy lỉûc nãn ngy cng âỉåüc dng räüng ri. Nhỉng äúng nhỉûa cọ
nhỉåüc âiãøm l dãù lo họa do tạc dủng nhiãût, âäü dn nåí theo chiãưu di låïn, sỉïc chäúng va âáûp
úu.
Ngoi cạc loải äúng trãn hiãûn nay cn sỉí dủng cạc loải äúng cáúp nỉåïc khạc nhỉ äúng
fibräximàng, äúng snh,... Tuy nhiãn äúng fibräximàng cọ thãø gáy bãûnh ung thỉ phäøi, äúng snh
dãù våỵ, khäng chëu âỉåüc ạp lỉûc cao.

3/ CẠCH BÄÚ TRÊ ÂỈÅÌNG ÄÚNG CÁÚP NỈÅÏC:
ÄÚng nỉåïc âàût ngoi âỉåìng phäú phi tha mn cạc âiãưu kiãûn sau âáy:

- Khäng näng quạ âãø trạnh tạc âäüng cå hc v nh hỉåíng ca thåìi tiãút.
- Khäng sáu quạ âãø trạnh âo âàõp âáút nhiãưu , thi cäng khọ khàn. Chiãưu sáu täúi thiãøu
âàût äúng cáúp nỉåïc thỉåìng láúy bàòng 0,7m kãø tỉì màût âáút âãún âènh äúng.
Ty theo tçnh hçnh âëa cháút v kêch thỉåïc ca äúng, cọ thãø âàût äúng trỉûc tiãúp trãn nãưn
âáút tỉû nhiãn hồûc trãn bãû bàòng cạt, âạ dàm hồûc bã täng cäút thẹp, tháûm chê cọ thãø âàût trãn bãû

cc bã täng khi âi qua häư, âáưm láưy,...
ÄÚng cáúp nỉåïc thỉåìng âỉåüc âàût song song våïi cäút màût âáút thiãút kãú, trong vèa h hồûc
mẹp âỉåìng, cạch mọng nh v cáy xanh täúi thiãøu 3-5m. ÄÚng cáúp nỉåïc phi âàût trãn äúng thoạt
nỉåïc, khong cạch giỉỵa nọ våïi âỉåìng äúng khạc theo chiãưu âỉïng täúi thiãøu 0,1m v chiãưu ngang
täúi thiãøu 1,5-3m.

Nguùn Âçnh Hún

= 68 =

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Trong cạc xê nghiãûp hồûc thnh phäú låïn, nãúu cọ nhiãưu loải äúng khạc nhau (äúng cáúp
nỉåïc, thoạt nỉåïc, cáúp nỉåïc nọng, sỉåíi áúm, håi âäút, dáy âiãûn cao thãú, dáy âiãûn thoải,...) ngỉåìi
ta thỉåìng bäú trê chung cng trong mäüt âỉåìng háưm bàòng bã täng cäút thẹp. Nhỉ váûy s ráút gn
gng, chiãúm êt diãûn têch, dãù dng thàm nom, sỉía chỉỵa, khäng bë nỉåïc ngáưm xám thỉûc, nhỉng
väún âáưu tỉ xáy dỉûng ban âáưu låïn.
Khi äúng âi qua säng, vng láưy,... cọ thãø cho äúng âi trãn cáưu, cáưu cản hồûc cho äúng âi
dỉåïi lng säng, vng láưy dảng xi phäng gi l âiuke. Âiuke thỉåìng lm täúi thiãøu hai âỉåìng
song song âãư phng sỉû cäú, hai âáưu cọ bäú trê giãúng thàm, trong âọ cọ khọa âọng måí âỉåüc.

Âiuke..
Hçnh 6.4: Âiuke

Khi äúng âi qua âỉåìng ätä, xe ha, âã âiãưu phi âàût äúng trong v bc bàòng kim loải
(äúng läưng) hồûc trong cạc tuy nen âãø trạnh cạc tạc âäüng cå hc v sỉía chỉỵa dãù dng. Hai âáưu
cng bäú trê giãúng thàm cọ van, khọa nhỉ âiuke.
Cáưn phi trạnh âàût äúng cáúp nỉåïc âi qua cạc bi âäø rạc, cạc nghéa trang, nghi âëa.

Nãúu bàõt büc phi âàût äúng qua nhỉỵng nåi âọ thç phi di chuøn mäư m, rạc rỉåíi, âäưng thåìi
phi tiãún hnh khỉí âäüc tải chäù, dng âáút måïi âàõp vo hồûc phi âàût äúng näøi trãn màût âáút.

4/ CẠC THIÃÚT BË V CÄNG TRÇNH TRÃN MẢNG LỈÅÏI CÁÚP NỈÅÏC :
Âãø phủc vủ cho cäng tạc qun l v âm bo cho mảng lỉåïi cáúp nỉåïc lm viãûc an
ton, trãn mảng lỉåïi cáúp nỉåïc thỉåìng phi bäú trê cạc thiãút bë v cäng trçnh sau:

Khọa : Dng âãø âọng måí nỉåïc trong tỉìng âoản äúng âãø sỉía chỉỵa, thau rỉía, âäøi
chiãưu dng nỉåïc, âiãưu chènh lỉåüng nỉåïc phán phäúi... Khọa thỉåìng âàût åí cạc nụt (chäù äúng gàûp
nhau, âäøi dng,...) ca mảng lỉåïi.
Van mäüt chiãưu : Cọ tạc dủng chè cho nỉåïc chy theo
mäüt chiãưu nháút âënh, thỉåìng âàût trỉåïc cạc mạy båm, trãn cạc nhạnh
láúy nỉåïc, nỉåïc lãn bãø chỉïa.
Van x khê : Âàût åí nhỉỵng vë trê cao ca mảng lỉåïi âãø tỉû
âäüng x khê têch tủ trong äúng ra ngoi, trạnh cho äúng khi bë phạ
hoải.

Nguùn Âçnh Hún

= 69 =

Hçnh 6.5: Van 1 chiãưu.

ÂHBKÂN


Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Van x bn: Dng âãø däúc sảch nỉåïc v bn khi táøy rỉía âỉåìng äúng, thỉåìng âàût åí
nhỉỵng vë trê tháúp ca mảng lỉåïi.
Hng láúy nỉåïc chỉỵa chạy: Âàût dc theo âỉåìng phäú, cạch 100-150m mäüt cại âãø

láúy nỉåïc chỉỵa chạy tỉì mảng lỉåïi cáúp nỉåïc. Cọ hai loải hng láúy nỉåïc chỉỵa chạy: loải âàût näøi
v loải âàût ngáưm dỉåïi màût âáút.
Vi láúy nỉåïc cäng cäüng :
Âàût åí ng ba, ng tỉ âỉåìng phäú v
dc theo cạc phäú khäng xáy dỉûng hãû
thäúng cáúp nỉåïc trong nh våïi khong
cạch 200m mäüt vi.

Âäưng häư

Gäúi tỉûa: Dng âãø khàõc
phủc lỉûc xung kêch gáy ra khi nỉåïc
Hçnh 6.6: Vi nỉåïc cäng cäüng.
âäøi chiãưu chuøn âäüng, thỉåìng âàût åí
nhỉỵng chäù ún cong, chäù ngồût, äúng củt,... v âỉåüc xáy dỉûng bàòng gảch hồûc bã täng cäút thẹp.
Giãúng thàm: Âãø thàm nom, sỉía chỉỵa v qun l mảng lỉåïi cáúp nỉåïc. Trong giãúng
thàm cọ bäú trê cạc van, khọa cáưn thiãút phủc vủ cäng tạc qun l, thỉåìng âỉåüc xáy dỉûng bàòng
gảch hồûc bàòng bã täng.
5/ CHI TIÃÚT HỌA MẢNG LỈÅÏI CÁÚP NỈÅÏC :
Khi thiãút kãú k thût v thi cäng mảng lỉåïi cáúp nỉåïc ngỉåìi ta thỉåìng v chi tiãút họa
mảng lỉåïi cáúp nỉåïc, tỉïc l dng cạc k hiãûu vãư phủ tng, âỉåìng äúng, thiãút bë... âãø thãø hiãûn chi
tiãút làõp rạp nọ trãn màût bàòng.

Hçnh 6.7: Chi tiãút mảng lỉåïi cáúp nỉåïc.

Nguùn Âçnh Hún

= 70 =

ÂHBKÂN