Đánh giá kết quả học tập môn giáo dục học của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực (TT)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
***********************

NGUYỄN THỊ THANH TRÀ

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC HỌC
CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC

Chuyên ngành : Lý luận và Lịch sử giáo dục
Mã số

: 62. 14 .01. 02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016


Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS Trần Thị Tuyết Oanh
2. PGS. TS Vũ Lệ Hoa

Phản biện 1: PGS. TS Trần Khánh Đức, trường Đại học Bách
khoa Hà Nội.
Phản biện 2: PGS. TS Phó Đức Hòa, trường Đại học Sư phạm
Hà Nội
Phản biện 3: PGS. TS Nguyễn Phương Nga, trường ĐH Giáo
dục, ĐH Quốc gia Hà Nội

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp
Trường họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 136 Xuân Thủy,
Cầu Giấy, Hà Nội
Vào hồi ..... giờ ....... ngày ..... tháng ........ năm ..........

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia
- Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1 Để đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực có chất lượng cao
trong xã hội hiện nay, giáo dục đại học thế giới đang chú trọng vào
đổi mới phương thức đào tạo theo tiếp cận năng lực
1.2 Kiểm tra đánh giá kết quả đào tạo là khâu trọng yếu của quá
trình đào tạo. Đào tạo theo tiếp cận năng lực đặt ra vấn đề cũng cần phải
đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo theo tiếp cận năng lực
1.3 Giáo dục đại học Việt Nam nói chung và các trường Đại
học Sư phạm nói riêng hiện nay đang tiến hành đổi mới nội dung
chương trình, phương pháp dạy học theo hướng chú trọng hình thành
và phát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viên
1.4 Giáo dục học là môn nghiệp vụ của các trường sư phạm,
trang bị cho sinh viên những năng lực sư phạm cơ bản.
Tuy nhiên trong thực tế, việc đánh giá năng lực của sinh viên
ở môn Giáo dục học còn ít được chú trọng. Cách đánh giá môn học
này hiện nay vẫn mang tính truyền thống, chú trọng kiểm tra tri thức

lý thuyết là chính, ít chú ý đến yêu cầu sinh viên vận dụng tổng hợp
những tri thức, kĩ năng vào giải quyết một vấn đề cụ thể thuộc về
nghề nghiệp. Để khắc phục những hạn chế của đánh giá truyền
thống, việc thực hiện đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp
cận năng lực là hết sức cần thiết. Song cho đến nay còn thiếu công
trình nghiên cứu đầy đủ, cụ thể về vấn đề này.
Vì những lí do trên tác giả chọn đề tài “Đánh giá kết quả học
tập môn Giáo dục học của sinh viên Đại học Sư phạm theo tiếp cận
năng lực” làm chủ đề nghiên cứu luận án của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp đánh giá KQHT môn Giáo dục học của
sinh viên Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực nhằm đánh giá
được đầy đủ mức độ đạt được mục tiêu về năng lực cần hình thành
cho sinh viên trong học tập môn Giáo dục học. Từ đó góp phần nâng
cao chất lượng dạy học môn học nói riêng và chất lượng đào tạo của
các trường đại học có đào tạo sư phạm nói chung.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Quá trình đánh giá kết quả học tập của sinh viên ở các trường
Đại học Sư phạm


2

3.2 Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp đánh giá kết quả học tập môn Giáo dục học của sinh
viên các trường Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực
4. Giả thuyết khoa học
Đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực là một xu thế hiện nay
đòi hỏi đánh giá được việc người học vận dụng kiến thức đã học vào

thực tiễn, qua đó phát triển các năng lực cần thiết. Tuy nhiên việc đánh
giá KQHT môn Giáo dục học của sinh viên Đại học Sư phạm hiện nay
vẫn thiên về đánh giá tri thức lý thuyết, chưa thật chú trọng đến đánh
giá sự vận dụng kiến thức, kĩ năng của môn học. Việc đánh giá các
năng lực của sinh viên tuy đã được thực hiện nhưng chưa toàn diện,
đầy đủ, chưa chỉ rõ đánh giá năng lực cụ thể nào và mức độ năng lực
cần đạt của sinh viên. Nếu đề xuất được các biện pháp đánh giá KQHT
môn Giáo dục học của sinh viên theo hướng phối hợp đa dạng các
phương pháp đánh giá, tập trung vào sự vận dụng kiến thức, xây dựng
và sử dụng hợp lý các công cụ đánh giá thì sẽ đánh giá được mức độ
mà sinh viên đạt được các mục tiêu về năng lực, đồng thời giúp cho
đánh giá tác động tích cực đến học tập môn Giáo dục học của sinh
viên, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Xây dựng cơ sở lí luận về đánh giá KQHT môn Giáo dục
học theo tiếp cận năng lực.
5.2 Khảo sát thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Giáo dục học
của sinh viên ở các trường Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực.
5.3 Đề xuất các biện pháp đánh giá kết quả học tập môn Giáo
dục học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực.
5.4 Thực nghiệm biện pháp đánh giá KQHT môn Giáo dục
học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
- Đánh giá một số năng lực chung và năng lực dạy học, năng
lực giáo dục của sinh viên trong quá trình dạy học môn Giáo dục
học.
- Khảo sát các sinh viên và giảng viên ở các trường Đại học Sư
phạm và đại học có đào tạo sư phạm có tính đại diện trên cả 3 miền
Bắc, Trung, Nam bao gồm: Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Đại học
Sư phạm Hà Nội II, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Hồng Đức

3

(Thanh Hóa), Đại học Sư phạm Huế, Đại học Quy Nhơn, Đại học
Cần Thơ.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Cơ sở phương pháp luận của việc nghiên cứu đề tài
Sử dụng các quan điểm tiếp cận: tiếp cận hoạt động, tiếp cận
hệ thống - cấu trúc, tiếp cận thực tiễn.
7.2. Hệ thống các phương pháp nghiên cứu cụ thể
7.2.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận.
7.2.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:Phương pháp
quan sát sư phạm, Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi, Phương
pháp chuyên gia, Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động,
Phương pháp trò chuyện, Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
7.2.3 Phương pháp thống kê toán học
8. Những luận điểm bảo vệ
8.1 Đổi mới dạy học theo hướng phát triển năng lực đòi hỏi
cần có sự đổi mới về đánh giá KQHT một cách đồng bộ. Đánh giá
KQHT theo tiếp cận năng lực yêu cầu phải đánh giá được các mục
tiêu về năng lực mà người học đạt được trong học tập đồng thời đánh
giá phải tác động tích cực trở lại hoạt động dạy học.
8.2 Đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
chú trọng đánh giá sự vận dụng các kiến thức về nghiệp vụ sư phạm của
sinh viên để giải quyết các vấn đề đặt ra trong thực tiễn dạy học và giáo
dục học sinh. Do vậy, thực hiện đánh giá theo cách tiếp cận này ở môn
Giáo dục học sẽ giúp hình thành và phát triển các năng lực cần thiết của
người giáo viên tương lai theo chuẩn đầu ra ngành sư phạm.
8.3 Đánh giá KQHT môn Giáo dục học của sinh viên đại học

sư phạm theo tiếp cận năng lực sẽ mang lại hiệu quả cao khi được
thực hiện đồng bộ các biện pháp như xác định các mục tiêu năng lực
và quy trình đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực; xây
dựng cách thức kết hợp các kết quả đánh giá bộ phận môn Giáo dục
học, xây dựng các công cụ đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận
năng lực; sử dụng phối hợp các phương pháp, hình thức trong đánh
giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực.
9. Đóng góp mới của luận án
- Tổng hợp, hệ thống hóa và phát triển lý luận về đánh giá
KQHT môn Giáo dục học của sinh viên Đại học Sư phạm theo tiếp
cận năng lực.


4

- Phân tích đánh giá thực trạng về đánh giá KQHT môn GDH
của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực và tìm ra nguyên nhân
dẫn đến thực trạng đó.
- Đề xuất các biện pháp đánh giá KQHT môn Giáo dục học
của sinh viên Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực trong đó xây
dựng hệ thống bài tập thực hành và các rubric đánh giá các năng lực
chung và năng lực dạy học - giáo dục của sinh viên ĐHSP trong quá
trình dạy học môn Giáo dục học.
10. Cấu trúc của luận án
Ngoài mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục luận án có cấu trúc gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lí luận về đánh giá KQHT môn Giáo dục học
của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực
Chương 2. Thực trạng đánh giá KQHT môn Giáo dục học của
sinh viên Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực.

Chương 3. Biện pháp đánh giá KQHT môn Giáo dục học của
sinh viên Đại học Sư phạm theo tiếp cận năng lực và thực nghiệm sư
phạm
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN
GDH CỦA SINH VIÊN ĐHSP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
1.1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1 Các nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập
Trước những năm 1990 của thế kỉ XX, các nghiên cứu về đánh
giá KQHT của các nhà khoa học trên thế giới cũng như ở Việt Nam
khá đa dạng, liên quan đến những vấn đề lý luận chung và những vấn
đề lý luận cụ thể của việc đánh giá kết quả học tập ở nhiều môn học
khác nhau trong đó có Giáo dục học. Tuy nhiên những nghiên cứu đó
chỉ tập trung đánh giá khả năng ghi nhớ tri thức của người học mà ít
hoặc chưa quan tâm đến người học vận dụng tri thức đó như thế nào
trong thực tiễn hoạt động nghề nghiệp của mình.
1.1.2 Các nghiên cứu về đánh giá KQHT môn Giáo dục
học theo tiếp cận năng lực
Các nghiên cứu về đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực chỉ
bắt đầu phát triển rộng rãi trên thế giới từ đầu những năm 1990 của thế
kỉ XX trở lại đây. Các nghiên cứu của các tác giả như W. Jame
Popham; Peter. W. Airasian; James H. McMillan; A.J. Nitko hay


5

R.J.Marzano đã nêu rõ bản chất cũng như các thành tố cấu trúc của
đánh giá KQHT như mục tiêu, nội dung, tiêu chí đánh giá v.v..., nhưng
những điều mà họ đề cập đến ở loại đánh giá này mới dừng ở mức độ
khái quát chung, chứ chưa đề cập đến việc vận dụng đánh giá KQHT

theo tiếp cận năng lực ở một lĩnh vực hay môn học cụ thể nào.
Bước vào thế kỉ 21, ở Việt Nam cũng đã có một số tác giả
nghiên cứu về đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực dưới dạng lý
luận, làm cơ sở cho các nghiên cứu cụ thể ở từng lĩnh vực khác nhau
như các nghiên cứu của các tác giả Nguyễn Đức Chính, Đặng Bá
Lãm, Dương Thu Mai, Nguyễn Công Khanh v.v...
Đã có một số công trình nghiên cứu về đổi mới đánh giá
KQHT môn Giáo dục học trong giai đoạn hiện nay, nhưng chưa có
công trình nào đi vào nghiên cứu đánh giá KQHT môn Giáo dục học
theo tiếp cận năng lực của sinh viên ĐHSP. Do đó rất cần thiết phải
có nghiên cứu cụ thể làm rõ về vấn đề này.
1.2 MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1 Kết quả học tập
Kết quả học tập là các tri thức, kĩ năng và thái độ người học
đạt được mà những yếu tố này được họ vận dụng để giải quyết các
nhiệm vụ thực tiễn để đạt được mục tiêu năng lực cần thiết.
1.2.2 Đánh giá kết quả học tập
Đánh giá kết quả học tập là quá trình tập hợp và phân tích
thông tin nhằm đưa ra nhận định về mức độ đạt được các kết quả học
tập của người học sau quá trình học tập so với mục tiêu đã đề ra và
sử dụng chúng để đưa ra các quyết định phù hợp.
1.2.3 Năng lực
Khái niệm năng lực được sử dụng trong luận án là: tổ hợp các
yếu tố kiến thức, kĩ năng, thái độ, các đặc điểm cá nhân và tích hợp
những yếu tố đó một cách thích hợp để giải quyết có hiệu quả những
vấn đề cụ thể đặt ra.
Muốn đánh giá năng lực của một người phải dựa vào quá trình
thực hiện hành động cụ thể cũng như kết quả mà cá nhân đạt được
sau khi thực hiện hành động đó. Do đó biểu hiện của quá trình hành
động và chất lượng sản phẩm mà cá nhân đạt được chính là thước đo

cho biết năng lực của mỗi cá nhân.
1.2.4 Tiếp cận năng lực
Trong luận án thuật ngữ “tiếp cận” được hiểu là một quan
điểm để giải quyết một vấn đề cụ thể.


6

Vậy, tiếp cận năng lực là quan điểm về việc hình thành và phát
triển năng lực cho người học. Với ý nghĩa đó, trong hoạt động đánh
giá, cách tiếp cận khác nhau sẽ định hướng khác nhau cho các thành tố
của quá trình đánh giá, từ việc đề xuất mục tiêu đánh giá, lựa chọn nội
dung đánh giá, lựa chọn phương pháp, hình thức đánh giá, cho đến xây
dựng công cụ đánh giá. Đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực là quá
trình tập hợp và phân tích thông tin nhằm đưa ra những nhận định về
việc vận dụng tích hợp tri thức, kĩ năng, thái độ của người học để giải
quyết các nhiệm vụ dạy học phức hợp trong một bối cảnh thực tế hoặc
giả định để đáp ứng mục tiêu về năng lực đặt ra.
1.3 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
Luận án đã làm rõ các nội dung về đánh giá KQHT gồm: (1)
Vị trí, vai trò, chức năng của đánh giá KQHT; (2) Nguyên tắc đánh
giá KQHT; (3) Phương pháp, hình thức và công cụ kiểm tra - đánh
giá KQHT; (4) Triết lí về đánh giá kết quả học tập.
Các triết lí về đánh giá KQHT gồm: Đánh giá kết quả về việc
học (assessment of learning); Đánh giá vì sự tiến bộ của người học
(assessment for learning); Đánh giá là hoạt động học tập (assessment
as learning). Hiện nay, để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của đánh
giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực đòi hỏi phải kết hợp cả 3
triết lí đánh giá nêu trên.
1.4 ĐÁNH GIÁ KQHT MÔN GIÁO DỤC HỌC THEO

TIẾP CẬN NĂNG LỰC
1.4.1 Đặc trưng của môn GDH ở trường sư phạm
Giáo dục học là môn học nghiệp vụ quan trọng đối với sinh
viên sư phạm. Nó là tiền đề đồng thời là cơ sở để sinh viên sư phạm
hình thành và phát triển năng lực nghề cần thiết. Sở dĩ như vậy là vì
môn học này tập trung trang bị cho sinh viên những tri thức lý luận
cơ bản, hiện đại về quá trình dạy học, quá trình giáo dục và công tác
tổ chức, quản lý giáo dục trong nhà trường đồng thời từng bước hình
thành cho sinh viên những năng lực nghề nghiệp, giúp họ thích ứng
dần với hoạt động sư phạm của bản thân trong tương lai. Giáo dục
học còn hình thành ở những người giáo viên tương lai thế giới quan
khoa học, tư duy biện chứng; bồi dưỡng và phát triển lòng yêu nghề,
yêu trẻ và các phẩm chất nhân cách khác của một nhà giáo.
1.4.2 Những năng lực cần hình thành và phát triển cho
sinh viên thông qua môn Giáo dục học


7

1.4.2.1 Những năng lực chung cần hình thành và phát triển
cho sinh viên ĐHSP thông qua môn Giáo dục học
Những năng lực chung cần hình thành và phát triển cho sinh
viên đại học sư phạm thông qua môn Giáo dục học được xác định
dựa trên những năng lực chung được các nhà khoa học giáo dục ở
nhiều nước lựa chọn để hình thành và phát triển cho người học. Đó
là: năng lực tư duy gồm một số năng lực tư duy bậc cao như năng lực
tư duy phân tích, năng lực tư duy tổng hợp, năng lực tư duy phê
phán, năng lực chứng minh một cách lôgic; năng lực giao tiếp bằng
ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết; năng lực thu thập và xử lý thông tin;
năng lực làm việc nhóm; năng lực tự học.

Mỗi năng lực trên có một vai trò, ý nghĩa khác nhau đối với
việc học tập, song chúng gắn kết với nhau, bổ sung, hỗ trợ cho nhau.
Tùy từng nhiệm vụ học tập, biết lựa chọn và sử dụng phối hợp các
năng lực trên sẽ giúp người học đạt kết quả học tập tốt nhất.
1.4.2.2 Những năng lực dạy học - giáo dục cần hình thành
và phát triển cho sinh viên ĐHSP thông qua môn Giáo dục học
Căn cứ vào tiến trình của hoạt động dạy học và giáo dục; căn
cứ vào đặc trưng của môn GDH là trang bị các tri thức, kĩ năng nền
tảng, cơ sở cho sinh viên và căn cứ vào cách tiếp cận năng lực là các
năng lực phải đo lường được một cách trực tiếp hoặc gián tiếp tác giả
đã đề xuất hệ thống các năng lực dạy học và năng lực giáo dục cần
hình thành cho sinh viên ĐHSP thông qua môn GDH gồm 3 nhóm.
Mỗi nhóm năng lực này lại bao gồm các năng lực cụ thể.
- Nhóm năng lực nghiên cứu các văn bản dạy học - giáo dục
và đối tượng dạy học - giáo dục gồm có: năng lực phân tích nội dung
kế hoạch, chương trình, tài liệu dạy học - giáo dục; năng lực tìm hiểu
đối tượng dạy học - giáo dục.
- Nhóm năng lực thực hiện hoạt động dạy học, hoạt động giáo
dục bao gồm: năng lực xác định mục tiêu dạy học - giáo dục; năng
lực lựa chọn, xây dựng nội dung dạy học - giáo dục; năng lực thiết kế
các hoạt động dạy học - giáo dục; năng lực vận dụng phương pháp,
phương tiện, hình thức tổ chức dạy học; năng lực xử lý tình huống
trong dạy học - giáo dục; năng lực tổ chức môi trường dạy học; năng
lực vận dụng nguyên tắc, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ
chức giáo dục; năng lực giáo dục qua dạy học các môn học.
- Nhóm năng lực đánh giá kết quả học tập và kết quả giáo dục
của người học gồm năng lực phân tích các phương pháp, công cụ


8

được sử dụng để kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học, kết quả giáo
dục; năng lực nhận xét, đánh giá KQDH, KQGD của người học trong
quá trình dạy học, quá trình giáo dục
1.4.3 Các thành tố của quá trình đánh giá KQHT môn
Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
1.4.3.1 Mục tiêu đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp
cận năng lực
Mục tiêu đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận
năng lực hướng đến đánh giá mức độ đạt được của sinh viên sư phạm
về các năng lực dạy học - giáo dục và các năng lực chung của sinh
viên sau quá trình học tập môn Giáo dục học, đáp ứng các chuẩn
năng lực đầu ra của ngành sư phạm.
1.4.3.2 Nội dung đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo
tiếp cận NL
Nội dung của đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng
lực là đánh giá việc vận dụng các kiến thức, kĩ năng, thái độ của sinh
viên vào giải quyết một nhiệm vụ phức hợp của môn GDH để đạt
được mục tiêu năng lực của môn học. Kết quả của các hoạt động và
việc làm mà sinh viên thực hiện khi họ vận dụng kiến thức, kĩ năng,
thái độ để giải quyết nhiệm vụ dạy học - giáo dục nào đó được thể
hiện dưới ba dạng: sản phẩm, quá trình hành động hoặc cả sản phẩm
và quá trình hành động.
1.4.3.3 Phương pháp, hình thức đánh giá KQHT môn Giáo
dục học theo tiếp cận năng lực
Tất cả các phương pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá KQHT
đều có thể sử dụng để đánh giá năng lực của sinh viên trong đó
phương pháp kiểm tra thực hành được đề cao hơn cả.
Đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực đòi
hỏi phải sử dụng phối hợp đa dạng các phương pháp, hình thức kiểm

tra - đánh giá và phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để đánh giá
năng lực của sinh viên
1.4.3.4 Công cụ đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp
cận năng lực
- Công cụ thu thập thông tin về năng lực của sinh viên là các
bài tập, nhiệm vụ, việc làm, bài kiểm tra, bài thi mà giảng viên đề ra
để sinh viên vận dụng các tri thức, kĩ năng của môn Giáo dục học
vào giải quyết, qua đó các năng lực của họ được bộc lộ, trong đó bài
tập thực hành là công cụ phổ biến và hữu hiệu hơn cả.


9

- Các công cụ có thể sử dụng để chấm điểm trong đánh giá
KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực là bảng kiểm tra, thang
đánh giá và rubric. Hiện nay, trong đánh giá theo tiếp cận năng lực,
người ta thường sử dụng rubric để chấm điểm vì rubric kết hợp giữa
các tiêu chí đánh giá và các chỉ báo chỉ mức độ thể hiện các năng lực
thành một công cụ đánh giá chi tiết, có thể xác định mức độ năng lực
cần đạt của sinh viên. Luận án sử dụng rubric phân tích để đánh giá
các mức năng lực của sinh viên trong quá trình dạy học môn GDH.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Đánh giá theo tiếp cận năng lực là một quan điểm đánh giá
phổ biến trên thế giới hiện nay do những ưu việt của nó là chú trọng
đến việc phát triển những năng lực thực của người học, tạo điều kiện
cho người học thâm nhập vào thực tiễn, gắn học đi đôi với hành.
Trong nhà trường sư phạm, việc hình thành cho sinh viên các
năng lực nghề nghiệp theo chuẩn đầu ra được thực hiện ở tất cả các
môn học và trong các hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, trong
đó môn Giáo dục học là một trong những môn học nghiệp vụ có vai

trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển cho sinh viên sư
phạm những năng lực nghề nghiệp cần thiết.
Mục tiêu, nội dung, tiêu chí đánh giá KQHT môn Giáo dục
học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực đều hướng đến đánh
giá các năng lực chung và năng lực sư phạm cần thiết của sinh viên.
Đó là các năng lực phù hợp với chuẩn đầu ra của môn học và của
ngành đào tạo. Việc kiểm tra không tập trung vào khả năng tái hiện
kiến thức đã học mà chú trọng khả năng vận dụng sáng tạo tri thức
trong những tình huống thực tiễn khác nhau, tập trung vào đánh giá
sự tiến bộ trong quá trình học tập của người học.
Chương 2
THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
MÔN GIÁO DỤC HỌC CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
2.1 KHÁI QUÁT VỀ QUÁ TRÌNH KHẢO SÁT THỰC TRẠNG
2.1.1 Mục đích khảo sát
Khảo sát nhằm thu thập số liệu để đánh giá thực trạng đánh giá
KQHT môn Giáo dục học và thực trạng đánh giá KQHT môn Giáo
dục học theo tiếp cận năng lực một cách khách quan, cụ thể. Qua đó


10

để tạo cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các biện pháp đánh giá KQHT
môn Giáo dục học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực.
2.1.2 Nội dung khảo sát
- Thực trạng đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP
- Thực trạng nhận thức về đánh giá KQHT môn GDH của sinh
viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực
- Thực trạng thực hiện đánh giá KQHT môn GDH của sinh

viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực
- Đánh giá chung về thực trạng
2.1.3 Đối tượng, địa bàn khảo sát
Khảo sát 817 sinh viên và 40 GV giảng dạy Giáo dục học ở
các trường Đại học Sư phạm và đại học có đào tạo sư phạm có tính
đại diện ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam bao gồm: Đại học Sư phạm
Thái Nguyên, Đại học Sư phạm Hà Nội II, Đại học Sư phạm Hà Nội,
Đại học Hồng Đức (Thanh Hóa), Đại học Sư phạm Huế, Đại học
Quy Nhơn, Đại học Cần Thơ.
2.1.4 Phương pháp khảo sát
Trong quá trình khảo sát thực trạng, chúng tôi sử dụng phương
pháp điều tra bằng phiếu hỏi (với hai mẫu phiếu dành cho giảng viên
và sinh viên), phương pháp trò chuyện, phương pháp quan sát.
2.2 KẾT QUẢ KHẢO SÁT
2.2.1 Thực trạng đánh giá KQHT của sinh viên ĐHSP
Kết quả khảo sát của vấn đề này cho biết
- Hầu hết giảng viên và sinh viên đều có nhận thức đúng về tầm
quan trọng của việc đánh giá KQHT, chỉ có một số rất ít sinh viên có
nhận thức chưa đúng về vấn đề này. Giảng viên và sinh viên nhận thức
được tầm quan trọng của các mục đích đánh giá, trong đó giảng viên coi
trọng nhất mục đích đánh giá xác nhận kết quả của người học.
- Đa số giảng viên và sinh viên đã hiểu đúng về mối quan hệ
giữa đánh giá KQHT và quá trình dạy học. Đánh giá là một bộ phận
của quá trình dạy học và gắn kết với các khâu khác của QTDH. Đánh
giá có thể diễn ra trong mọi khâu của quá trình dạy học. Song vẫn
còn một bộ phận giảng viên và sinh viên chưa hiểu đúng về mối quan
hệ này. Nhận thức của giảng viên và sinh viên về các xu hướng đánh
giá KQHT chưa thật toàn diện và đầy đủ.
2.2.2 Thực trạng nhận thức về đánh giá KQHT môn Giáo
dục học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực

11

- Đa số giảng viên đã hiểu đúng về khái niệm đánh giá KQHT
theo tiếp cận năng lực, chỉ có một số ít giảng viên chưa hiểu đầy đủ
về khái niệm này.
- Hầu hết GVvà sinh viên đã nhận thức được vai trò quan
trọng của đánh giá KQHT môn GDH trong việc phát triển các năng
lực nghề cho sinh viên ĐHSP. Đa số GV và sinh viên đã nhận thức
được tác dụng của đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận
năng lực đối với việc phát triển các năng lực nghề của sinh viên.
Tuy vẫn còn một số GV và sinh viên chưa hiểu rõ các tác dụng của
đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực nhưng không đáng
kể.
2.2.3 Thực trạng thực hiện đánh giá KQHT môn Giáo dục
học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực.
2.2.3.1 Thực trạng mức độ thực hiện đánh giá các năng lực
nghề của sinh viên qua môn Giáo dục học
Giảng viên khá thường xuyên thực hiện đánh giá các năng lực
của sinh viên trong quá trình dạy học môn Giáo dục học nhưng số
lượng giảng viên tiến hành việc này chưa nhiều.
2.2.3.2 Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá KQHT môn
Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.1 Biểu đồ điểm trung bình của GV và SV
về mức độ thường xuyên thực hiện các mục tiêu đánh giá

5
4,7
4,4

4,1
3,8
3,5
3,2
2,9
2,6
2,3
2

4,36
3,95

Nhớ KT,
KN

4,68
4,27

Hiểu KT,
KN

4,284,05

Vận dụng
KT, KN

3,6 3,53

Vận dụng
KT, KN

Nhìn vào biểu đồ 2.1 có thể thấy, trong quá trình đánh giá
KQHT môn Giáo dục học, giảng viên ưu tiên đánh giá cho 3 mục
tiêu là: nhớ kiến thức, kĩ năng; hiểu kiến thức, kĩ năng và vận dụng
kiến thức, kĩ năng trong tình huống quen thuộc nhiều hơn, trong đó
chú trọng hơn cả vào mục tiêu thứ hai là hiểu kiến thức kĩ năng, môn


12

học. Việc đánh giá như vậy vẫn nghiêng nhiều về kiến thức hơn là
đánh giá sự vận dụng kiến thức, kĩ năng trong giải quyết công việc.
2.2.3.3 Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá KQHT môn
Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Loại nhiệm vụ được giảng viên chú trọng cho sinh viên thực
hiện nhiều nhất là vừa đánh giá cả sản phẩm, vừa đánh giá cả quá
trình thực hiện hoạt động như làm việc nhóm, giảng bài trước lớp.
Loại nhiệm vụ này phối hợp được nhiều kiến thức, kĩ năng, thái độ
của sinh viên, sinh viên biểu hiện bằng những hoạt động cụ thể, do
đó dễ dàng quan sát được sự thể hiện năng lực của họ.
2.2.3.4 Thực trạng thực hiện các phương pháp, hình thức
đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Giảng viên sử dụng khá đa dạng các phương pháp, hình thức
khác nhau để đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng
lực. Các phương pháp, hình thức sử dụng phản ánh được nội dung
đánh giá đã đề ra. Giảng viên cũng đã chú ý thực hiện đánh giá thông
qua dạy học. Nhưng trong việc sử dụng phương pháp, hình thức đánh
giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực, giảng viên còn ít chú ý
đến các phương pháp, hình thức đánh giá các năng lực hoạt động thực
tiễn cũng như các phương pháp, hình thức hình thành năng lực đánh

giá và tự đánh giá của sinh viên.
2.2.3.5 Thực trạng sử dụng công cụ chấm điểm trong đánh
giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.3 Điểm trung bình ý kiến GV và SV về việc sử dụng
công cụ chấm điểm của GV

5
4
3
2
1
0

4,2
3,3 2,97

2,62,22

4,18
2,58 2,97
1,6 1,48

Rubric
Bảng
Thang
Thang
Thang
Qua biểu đồ 2.3 có thể thấy công cụ được giảng viên sử dụng
nhiều nhất khi chấm điểm KQHT môn Giáo dục học cho sinh viên là
thang điểm số (có mức điểm cao nhất 4,2).Việc sử dụng thang điểm số

13

không đặc trưng để đánh giá năng lực bởi nó không đưa ra minh
chứng trực tiếp về việc làm bài của sinh viên. Khi đánh giá năng lực
người ta thường sử dụng công cụ chấm là rubric, nhưng đa số giảng
viên chưa biết loại công cụ này và cách sử dụng chúng trong đánh giá.
2.2.3.6 Thực trạng chấm chữa kết quả thực hiện nhiệm vụ
của sinh viên trong đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp
cận năng lực
Theo sinh viên các hoạt động chấm chữa bài không thường
xuyên diễn ra (điểm trung bình của các hoạt động chỉ từ 2,14 cho đến
3,87), điểm trung bình của giảng viên từ 1,78 đến 4,43, tương ứng
với mức từ ít khi đến thường xuyên. Trong các hoạt động liên quan
đến chấm chữa kết quả đánh giá KQHT môn Giáo dục học thì hoạt
động diễn ra nhiều nhất là “giảng viên thông báo các tiêu chí đánh
giá cho SV trước khi họ thực hiện nhiệm vụ”. Nhưng trong quá trình
đánh giá giảng viên ít khi chỉ ra lỗi sai để sinh viên sửa.
2.2.3.7 Phân tích thực trạng ở trường ĐHSP Hà Nội
Qua nghiên cứu đề thi, mục tiêu môn học và chuẩn đầu ra của
trường ĐHSPHN có thể thấy việc đánh giá KQHT môn GDH của
trường đã hướng đến đánh giá năng lực của người học nhưng còn
chưa được tiến hành toàn diện, triệt để và đầy đủ.
2.2.3.8 Thực trạng những ý kiến đề xuất để đánh giá KQHT
môn Giáo dục học có hiệu quả.
Các yếu tố được giảng viên và sinh viên cho là cần thiết nhất
để thực hiện đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực là: “Chuẩn năng
lực đầu ra của môn học phải cụ thể rõ ràng”. Ngoài ra, các yếu tố
“Xây dựng được các tiêu chí và rubric để chấm điểm mức độ đạt

được các năng lực” và “Có quy trình đánh giá KQHT môn GDH theo
tiếp cận năng lực rõ ràng” cũng là những yếu tố giảng viên thấy có
sự cần thiết cao.
2.2.4 Những khó khăn khi thực hiện đánh giá KQHT môn
Giáo dục học theo tiếp cận năng lực.
* Khó khăn của giảng viên
Khó khăn lớn nhất mà giảng viên gặp phải đó là “Khó xây
dựng tiêu chí và rubric đánh giá năng lực”, tiếp đó là “Khó xây dựng
được các nhiệm vụ đánh giá năng lực”, hoạt động đánh giá này
chiếm rất nhiều thời gian, và “Khó xác định quy trình đánh giá
KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực”...
* Khó khăn của sinh viên


14

Khi thực hiện đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực, khó
khăn mà sinh viên gặp phải nhiều nhất là “Chưa được hướng dẫn
cách thức tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau”. Điều này cũng có nghĩa
khả năng tự đánh giá và đánh giá bài làm của bạn của sinh viên chưa
được tốt.
* Nguyên nhân của khó khăn
Nguyên nhân cơ bản dẫn đến những khó khăn của giảng viên là
họ còn thiếu hiểu biết về bản chất và cách thực hiện đánh giá KQHT
theo tiếp cận năng lực, do đó họ chưa vận dụng được vào trong công
việc của mình.
Khó khăn mà sinh viên gặp phải chủ yếu là do các nguyên
nhân khách quan là chưa được giảng viên hướng dẫn cách đánh giá,
tự đánh giá và chưa được cung cấp các tiêu chí cụ thể để đánh giá.
Về chương trình và cách thức tổ chức dạy học môn học: Hiện

nay chương trình môn Giáo dục học chưa được xây dựng theo hướng
tiếp cận năng lực, nặng nhiều về lý thuyết, ít thực hành. Đây là một
khó khăn rất lớn cho việc tổ chức dạy học và đánh giá kết quả môn
học theo tiếp cận năng lực. Các lớp học môn Giáo dục học được tổ
chức với số lượng sinh viên rất đông gây khó khăn cho việc thực hiện
đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực có hiệu quả
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Kết quả khảo sát chương 2 cho biết:
Đa số giảng viên và sinh viên ĐHSP đã có nhận thức đúng về
tầm quan trọng của đánh giá KQHT, về mối quan hệ giữa đánh giá
KQHT và quá trình dạy học. Đa số giảng viên đã hiểu đúng về khái
niệm đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực, nhưng vẫn còn có một
số giảng viên chưa hiểu đầy đủ về khái niệm này. Phần lớn giảng
viên và sinh viên đã hiểu rõ vai trò của đánh giá KQHT môn Giáo
dục học đối với việc phát triển năng lực nghề nghiệp của sinh viên sư
phạm và tác dụng của đánh giá KQHT môn Giáo dục học.
Giảng viên đã hướng đến đánh giá các năng lực của sinh viên
trong quá trình dạy học môn Giáo dục học học. Tuy nhiên việc đánh
giá này chưa được triệt để, toàn diện và đầy đủ bởi cách thức chấm
điểm của giảng viên là chấm điểm nội dung chứ không phải chấm
điểm các năng lực. Giảng viên chưa đánh giá được mức độ đạt được
các năng lực của sinh viên trong quá trình dạy học môn Giáo dục
học.


15

Giảng viên và sinh viên gặp phải một số khó khăn trong quá
trình thực hiện đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng
lực. Nguyên nhân là do giảng viên chưa hiểu rõ bản chất và cách

thực hiện loại hình đánh giá này, còn sinh viên chưa được giảng viên
hướng dẫn cách đánh giá và tự đánh giá.
Kết quả khảo sát này là cơ sở để tác giả nghiên cứu đề ra các
biện pháp đánh giá KQHT môn GDH của sinh viên ĐHSP theo tiếp
cận năng lực thực hiện, nhằm khắc phục những tồn tại của thực trạng
trên, góp phần tích cực vào việc nâng cao hiệu quả của dạy học và
đánh giá KQHT môn GDH ở các trường ĐHSP hiện nay.
Chương 3
BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ KQHT MÔN GIÁO DỤC HỌC
CỦA SINH VIÊN ĐHSP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
VÀ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
3.1 ĐỊNH HƯỚNG VÀ NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP
3.1.1 Định hướng đề xuất biện pháp
(1) Quan điểm đổi mới giáo dục và đào tạo ở Việt Nam hiện
nay; (2) Yêu cầu về đào tạo theo học chế tín chỉ ở đại học; (3) Mục
tiêu đào tạo ở các trường sư phạm
3.1.2 Các nguyên tắc xây dựng biện pháp
(1) Nguyên tắc đảm bảo đáp ứng yêu cầu chuẩn đầu ra của
ngành sư phạm; (2) Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với chương trình, nội
dung môn GDH; (3) Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả và khả thi
3.2 BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ KQHT MÔN GIÁO DỤC HỌC
CỦA SINH VIÊN ĐHSP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng, chúng tôi đề xuất
các biện pháp đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng
lực như sau:
3.2.1 Nhóm biện pháp 1. Thiết lập các điều kiện chuẩn bị
cho đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực
3.2.1.1 Biện pháp 1: Xác định các mục tiêu về năng lực cần
đánh giá ở môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Để có thể tiến hành đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp

cận năng lực, trước hết cần xác định được các mục tiêu năng lực của môn
học. Việc xác định các năng lực cần đánh giá của môn Giáo dục học
được thực hiện thông qua phân tích hệ thống các năng lực chung mà
mọi ngành nghề cần có, phân tích năng lực nghề của giáo viên phổ


16

thông, phân tích chuẩn đầu ra của ngành sư phạm và phân tích nội
dung chương trình môn Giáo dục học. Các năng lực này đã được nêu
rõ ở mục 1.4.2.1 và 1.4.2.2 của chương 1 luận án.
3.2.1.2 Biện pháp 2: Xác định quy trình đánh giá KQHT
môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Tác giả xin đưa ra quy trình đánh giá kết quả học tập môn
Giáo dục học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực gồm các
bước sau:
Sơ đồ 3.1 Quy trình đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực
Xác định năng lực cần đánh giá ở môn GDH
Cụ thể hóa năng lực cần đánh giá thành các
KT, KN, TĐ mà sinh viên phải đạt được
Lựa chọn nội dung đánh giá
Lựa chọn phương pháp, hình thức đánh giá phù hợp
Xây dựng công cụ thu thập thông tin
về năng lực của sinh viên
Xây dựng rubric chấm điểm
Đánh giá và phản hồi kết quả

Nhìn chung quy trình tiến hành đánh giá KQHT môn Giáo dục
học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực cũng giống như các
quy trình đánh giá khác. Nhưng sự khác biệt cơ bản của quy trình

này thể hiện ở chỗ tất cả các bước trong quy trình đều hướng đến
đánh giá mục tiêu năng lực mà sinh viên đạt cần được trong quá trình
dạy học môn Giáo dục học.
3.2.1.3 Biện pháp 3: Xây dựng cách thức kết hợp các kết quả
đánh giá bộ phận môn Giáo dục học
Chúng tôi đề xuất cách kết hợp điểm đánh giá bộ phận của
môn GDH theo tiếp cận năng lực như sau: Điểm học phần môn Giáo


17

dục học được tính dựa vào tổng điểm các bài kiểm tra bộ phận bao
gồm: điểm kiểm tra thường xuyên gồm tối thiểu 3 điểm thành phần
với trọng số là 40%, điểm chuyên cần có trọng số 10% và điểm thi
kết thúc học phần có trọng số 50%. Hình thức của bài kiểm tra
thường xuyên phải đa dạng như: xêmina, thảo luận nhóm, làm bài
tiểu luận, bài tập dự án, thiết kế hoạt động dạy học hoặc giáo dục,
thuyết trình một vấn đề hoặc giảng bài, xử lí tình huống sư phạm
v.v... Điểm thi kết thúc học phần môn Giáo dục học là sự kết hợp
giữa bài thi tự luận do nhà trường tổ chức với một bài kiểm tra thực
hành được thực hiện trong quá trình dạy học để đánh giá chính xác
hơn các năng lực của sinh viên. Mỗi bài thi sẽ chiếm trọng số 25%
nhằm giảm bớt áp lực của kì thi kết thúc học phần.
3.2.2 Nhóm biện pháp 2. Xây dựng công cụ đánh giá
KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực
3.2.2.1 Biện pháp 4: Xây dựng bài tập thực hành đánh giá
KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Biện pháp này đưa ra cách thức xây dựng các bài tập, các tình
huống dạy học của môn Giáo dục học để sinh viên có thể vận dụng
tri thức, kĩ năng mà họ đã học giải quyết chúng, qua đó để biết được

mức độ về các năng lực chung và năng lực dạy học, giáo dục của họ.
Việc xây dựng các bài tập thực hành đánh giá năng lực được
tiến hành theo các bước sau:
- Bước 1. Xác định năng lực cần đánh giá
- Bước 2. Phát triển ý tưởng về bài tập thực hành cần đánh giá
- Bước 3. Phác thảo nội dung bài tập thực hành
- Bước 4. Hoàn chỉnh nhiệm vụ đã phác thảo
- Bước 5. Xây dựng tiêu chí đánh giá bài tập
Trong các công cụ dùng để chấm điểm của đánh giá theo tiếp
cận năng lực thì rubric có ưu thế hơn cả. Vì vậy, luận án hướng đến
xây dựng rubric để đánh giá các năng lực của sinh viên trong quá trình
học môn Giáo dục học và thể hiện dưới dạng rubric phân tích.
Việc xây dựng rubric đánh giá năng lực của sinh viên trong
quá trình học môn Giáo dục học gồm hai nội dung là:
(1) Xây dựng tiêu chí đánh giá các năng lực
- Xác định rõ năng lực cụ thể của SV cần đánh giá ở bài tập
thực hành đã xây dựng.
- Phân tích, cụ thể hóa mỗi năng lực thành những yếu tố, đặc
điểm hay việc làm thể hiện được đặc trưng của năng lực đó.


18

- Chỉnh sửa, hoàn thiện các tiêu chí. Việc chỉnh sửa gồm có:
+ Xác định số lượng các tiêu chí thích hợp nhất cần đánh giá
cho mỗi năng lực.
+ Các tiêu chí đánh giá cần được diễn đạt sao cho có thể quan
sát được hành động của SV trong quá trình thực hiện bài tập và đặc
điểm của sản phẩm.
(2) Xây dựng các mức độ thể hiện các năng lực

- Lựa chọn kiểu loại rubric. Trong luận án, tác giả lựa chọn
kiểu rubric phân tích.
- Quyết định số lượng về mức độ thể hiện của các năng lực
- Đưa ra mô tả về các tiêu chí đánh giá ở mức độ cao nhất
- Đưa ra các mô tả về các tiêu chí ở các mức độ còn lại.
- Hoàn thiện bản hướng dẫn chấm điểm
3.2.2.2 Biện pháp 5: Xây dựng bài kiểm tra đánh giá kết thúc
học phần môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực
Việc xây dựng các câu hỏi và công cụ chấm điểm của bài thi
kết thúc học phần môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực cũng cần
được tiến hành như cách thức xây dựng các bài tập thực hành đã nêu
ở biện pháp 4. Tuy nhiên, vì bài thi có tính chất quan trọng hơn các
bài kiểm tra bình thường nên khi xây dựng bài thi kết thúc học phần
môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực cần chú ý: Bài thi phải tập
trung vào đánh giá những năng lực cốt lõi, trọng tâm của môn học;
Đối với bài thi tự luận, khi xây dựng câu hỏi cần chú ý đến thời gian
cần thiết để hoàn thành bài thi để từ đó thiết kế số câu trong bài và
độ khó của bài thi cho phù hợp; Cấu trúc đề thi tự luận phải cân đối
giữa các phần nội dung.
3.2.3 Nhóm biện pháp 3. Thực hiện đánh giá KQHT môn
GDH theo tiếp cận năng lực
3.2.3.1 Biện pháp 6. Sử dụng phối hợp các phương pháp,
hình thức kiểm tra đánh giá với các phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học khác
Các bài tập thực hành môn Giáo dục học được thiết kế ở biện
pháp 4 có hình thức thể hiện bài tập rất đa dạng như thuyết trình, làm
việc nhóm, đóng vai, đi thực tế dự giờ ở trường phổ thông. Vì vậy,
sử dụng các bài tập thực hành đó để đánh giá năng lực của sinh viên
trong quá trình dạy học môn Giáo dục học phải gắn với sử dụng phối
hợp đa dạng các phương pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá với các

phương pháp, hình thức tổ chức dạy học khác nhau như phương pháp


19

dạy học đóng vai, phương pháp dự án, hình thức xêmina, hình thức
thảo luận nhóm v.v...
3.2.3.2 Biện pháp 7. Phối hợp đánh giá của giảng viên với tự
đánh giá và đánh giá đồng đẳng của sinh viên
Việc phối hợp giữa đánh giá của giảng viên với tự đánh giá và
đánh giá đồng đẳng của sinh viên được thể hiện qua việc giảng viên
tổ chức cho sinh viên xây dựng tiêu chí đánh giá và tổ chức cho sinh
viên chấm điểm và phản hồi kết quả việc thực hiện các bài tập thực
hành trong quá trình đánh giá KQHT môn Giáo dục học.
Mối quan hệ giữa các biện pháp
Các biện pháp trên vừa có tính độc lập riêng rẽ, lại vừa có mối
quan hệ chặt chẽ với nhau. Do đó cần kết hợp thực hiện đồng thời
các biện pháp để giúp cho quá trình đánh giá kết quả học tập môn
GDH theo tiếp cận năng lực đạt hiệu quả cao.
3.2 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ XÂY DỰNG
3.2.1 Khái quát về quá trình thực nghiệm
3.2.1.1 Mục đích thực nghiệm
Tiến hành thực hiện các biện pháp đã xây dựng vào quá trình
đánh giá KQHT môn Giáo dục học của sinh viên đại học sư phạm Hà
Nội nhằm đánh giá một số năng lực chung, năng lực dạy học, năng
lực giáo dục của sinh viên, qua đó mà chứng minh giả thuyết nghiên
cứu đã đặt ra.
3.2.1.2 Đối tượng thực nghiệm
- Thực nghiệm lần 1 (từ tháng 8/2014 đến tháng 12/2014).
Nhóm TN1 gồm 50 sinh viên; nhóm ĐC1 gồm 48 sinh viên.

- Thực nghiệm lần 2 (từ tháng 1/2015 đến tháng 5/2015).
Nhóm TN2 gồm 62 sinh viên; nhóm ĐC2 gồm 65 sinh viên
3.2.1.3 Nội dung thực nghiệm
Đối với nhóm thực nghiệm: Áp dụng các biện pháp đã xây dựng
vào việc thực hiện đánh giá KQHT môn GDH theo tiếp cận năng lực
Đối với nhóm đối chứng: Thực hiện việc đánh giá KQHT
môn Giáo dục theo cách thông thường, không có sự áp dụng các
biện pháp trên.
Hình thức thực nghiệm: Tiến hành thực nghiệm song song
giữa nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm.
3.2.1.4 Giới hạn thực nghiệm
Do hạn chế về điều kiện và thời gian của luận án, cũng như do
số lượng năng lực chung cũng như năng lực dạy học và giáo dục của


20

môn Giáo dục học rất lớn, nên trong giới hạn phạm vi đề tài, tác giả
chỉ thực nghiệm đánh giá một số năng lực cơ bản của sinh viên khi
học học môn Giáo dục học là: năng lực tư duy phê phán, năng lực
thiết kế hoạt động dạy học, năng lực vận dụng phương pháp, phương
tiện, HTTC dạy học, năng lực xử lí các tình huống giáo dục, năng lực
giao tiếp bằng ngôn ngữ nói, năng lực giao tiếp bằng ngôn ngữ viết.
3.2.1.5 Giả thuyết thực nghiệm
Nếu sử dụng các biện pháp đã xây dựng vào quá trình đánh giá
KQHT học tập môn Giáo dục học của sinh viên ĐHSP Hà Nội thì sẽ
đánh giá được mức độ thể hiện các năng lực đó của sinh viên, đồng
thời đảm bảo kết quả mà sinh viên đạt được mang tính ổn định.
3.2.1.6 Tiến trình thực nghiệm
Bước 1: Chuẩn bị thực nghiệm

Bước 2: Tiến hành thực nghiệm
Bước 3: Đánh giá kết quả sau thực nghiệm
3.2.1.7 Tiêu chí và thang đánh giá kết quả thực nghiệm
Đánh giá mức độ đạt được mục tiêu năng lực của sinh viên
Sự ổn định của kết quả đánh giá
Sự tác động tích cực của đánh giá tới học tập của sinh viên
3.2.2 Kết quả thực nghiệm
3.2.2.1 Phân tích kết quả thực nghiệm
* Đánh giá mức độ đạt được mục tiêu năng lực của sinh
viên
Kiểm định t-test so sánh kết quả kiểm tra đầu vào của các nhóm
TN1 - ĐC1 và TN2 - ĐC2 ở hai lần thực nghiệm với các hệ số Sig. (2
đuôi) ở cả 6 năng lực đều lớn hơn 0,05 cho thấy không có sự khác biệt
có ý nghĩa thống kê về điểm trung bình của 6 loại năng lực trước thực
nghiệm giữa các nhóm TN1 với ĐC1 và nhóm TN2 với ĐC2.
Sau quá trình tiến hành thực nghiệm, chúng tôi tổ chức cho sinh
viên các nhóm TN1 - ĐC1 và TN2 - ĐC2 làm bài kiểm tra kết quả đầu
ra. Kết quả thu được của thực nghiệm lần 1 cho thấy điểm trung bình
các năng lực của nhóm TN1 nằm trong khoảng từ 3,7 đến 3,96 (tất cả
các năng lực đều đạt mức khá, có năng lực đã gần đến mức tốt). Còn
điểm trung bình của nhóm ĐC1 nằm trong khoảng từ 3,34 đến 3,65
trong đó đa số các năng lực đạt mức đầu của mức khá, nhưng năng
lực tư duy phê phán vẫn ở mức trung bình. Điểm trung bình các năng
lực của nhóm TN2 của thực nghiệm lần 2 nằm trong khoảng từ 3,86


21

đến 4,09 đều thuộc mức khá và mức tốt. Còn điểm trung bình các
năng lực của nhóm ĐC2 dao động từ 3,59 đến 3,74 chỉ thuộc vào

mức khá. Như vậy điểm trung bình 6 năng lực sau thực nghiệm của
các nhóm TN1, TN2 cao hơn so với điểm trung bình các năng lực
của các nhóm ĐC1, ĐC2.
Kết quả thi hết môn GDH của nhóm TN và ĐC
Để đảm bảo tính khách quan của kết quả thực nghiệm, chúng
tôi phân tích điểm thi hết môn Giáo dục học của nhóm TN1 - ĐC1 và
TN2 - ĐC1, bởi vì điểm thi kết thúc môn Giáo dục học cũng phản
ánh phần nào các năng lực chung và năng lực thực hiện dạy học của
sinh viên.
Kết quả thu được cho thấy số sinh viên đạt điểm khá và giỏi (từ
7 điểm trở lên) của nhóm TN1 chiếm 72% và của nhóm TN2 là 40,3%
nhiều hơn số sinh viên đạt điểm đó của nhóm ĐC1 (54,2%) và nhóm
ĐC2 (32,3%). Ngược lại, số sinh viên đạt điểm yếu kém và điểm trung
bình (từ 1 đến 6,9) của nhóm TN1 là 28%, của nhóm TN2 là 59,7% ít
hơn so với số sinh viên nhóm ĐC1 (45,8%) và ĐC2 (67,7%). Điều này
cho thấy kết quả thực nghiệm đạt được là chính xác.
* Tính ổn định của kết quả đánh giá
Trong quá trình thực nghiệm, sinh viên của nhóm thực nghiệm
phải thực hiện nhiều bài kiểm tra thường xuyên hơn nhóm đối chứng.
Việc phải thực hiện nhiều bài tập thực hành khác nhau sẽ tạo cho sinh
viên đạt kết quả ổn định ở một mức nào đó.
Để xác định tính ổn định của kết quả đánh giá, chúng tôi tính
hệ số tương quan Pearson giữa điểm thi hết môn GDH với điểm các
bài kiểm tra thường xuyên của các nhóm TN1 - ĐC1 và TN2 - ĐC2.
Kết quả thu được như sau:
- Hệ số tương quan giữa điểm trung bình các bài kiểm tra
thường xuyên của nhóm TN1 với điểm thi học kì là r = 0.581 với hệ
số Sig. < 0.01; của nhóm TN2 là r = 0.509 với hệ số Sig. < 0.01. Kết
quả này cho biết có sự tương quan tuyến tính thuận chặt chẽ giữa các
điểm kiểm tra thường xuyên với điểm thi học kì của nhóm TN1 và

TN2. Điều này có nghĩa điểm số mà sinh viên nhóm TN1, TN2 đạt
được qua các bài kiểm tra là có tính ổn định cao, thuộc cùng một
mức độ hoặc ở các mức độ gần nhau.
- Hệ số tương quan giữa điểm bài kiểm tra thường xuyên của
nhóm ĐC1 với điểm thi học kì là r = 0.363 với hệ số Sig. < 0.05 và
của nhóm ĐC2 là r = 0.381 với hệ số Sig. < 0.01 cho biết có sự


22

tương quan thuận giữa điểm kiểm tra thường xuyên với điểm thi học
kì của nhóm ĐC1 và ĐC2. Tuy nhiên mức độ tương quan này còn
tương đối thấp, nên tính ổn định của các điểm số mà sinh viên đạt
được qua các bài kiểm tra chưa cao.
Từ các kết quả đạt được có thể khẳng định việc vận dụng các
biện pháp mà luận án đề xuất vào quá trình đánh giá KQHT môn Giáo
dục học không chỉ giúp đánh giá được các mức độ năng lực của sinh
viên mà còn giúp cho họ có kết quả đánh giá ổn định hơn, qua đó mà
cũng đảm bảo cho mức độ các năng lực sinh viên đạt được ổn định hơn.
3.2.2.3 Kết quả phân tích định tính sau thực nghiệm
Chúng tôi đánh giá mức độ hứng thú của sinh viên khi tham
gia đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực có sử
dụng một số biện pháp tác động, kết quả thể hiện như sau: có 40,18%
(45 sinh viên) cảm thấy rất hứng thú, 50,89% (57 sinh viên) khẳng
định có hứng thú, 7,14% (8 sinh viên) cho rằng bình thường, chỉ có
1,79% (2 sinh viên) cảm thấy ít hứng thú và không có sinh viên nào
không hứng thú khi tham gia đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo
tiếp cận năng lực. Như vậy, tỉ lệ sinh viên cảm thấy hứng thú và rất
hứng thú khi tham gia thực hiện đánh giá KQHT môn Giáo dục học
theo tiếp cận năng lực đạt ở mức cao (đạt 90,07%)

Ngoài ra, sinh viên cũng thấy được những lợi ích khi thực hiện
đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực là: Họ nắm
vững kiến thức môn học hơn, vận dụng tri thức môn học một cách linh
hoạt để giải quyết những vấn đề khác nhau, gắn học đi đôi với hành.
Việc thực hiện các nhiệm vụ đánh giá giúp họ rèn luyện được các năng
lực chung và năng lực thực hiện dạy học cho bản thân, giúp họ đánh giá
chính xác các năng lực hơn và hình thành ở họ thói quen tự đánh giá.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đã đề xuất 3
nhóm biện pháp với 7 biện pháp cụ thể đánh giá KQHT môn Giáo dục
học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực. Qua quá trình hai lần
tiến hành thực nghiệm các biện pháp đã đề xuất để đánh giá KQHT môn
GDH theo tiếp cận năng lực, kết quả thu được đã chứng tỏ tính khả thi
của các biện pháp đã đề xuất, đảm bảo được mục tiêu đề ra và khả năng
ứng dụng của các biện pháp vào thực tiễn.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận


23

1.1 Dạy học và đánh giá theo tiếp cận năng lực là một chủ
trương, yêu cầu của việc đổi mới toàn diện và sâu sắc giáo dục nước
ta. Môn Giáo dục học là môn học đặc thù trong đào tạo giáo viên, có
khả năng rất lớn trong việc hình thành, phát triển các năng lực nghề
nghiệp cho sinh viên sư phạm. Vì thế nghiên cứu đánh giá KQHT
môn Giáo dục học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực là hết
sức cần thiết giúp họ hình thành, phát triển năng lực nghề vững chắc
trong tương lai, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên.
1.2 Qua nghiên cứu thực trạng có thể thấy: Giảng viên và sinh

viên đã có nhận thức đúng về vai trò của đánh giá KQHT môn GDH
trong việc phát triển các năng lực nghề cho sinh viên ĐHSP. Các
giảng viên cũng đã hướng đến đánh giá các năng lực của sinh viên
trong quá trình dạy học môn Giáo dục học nhưng việc đánh giá chưa
được thực hiện triệt để, toàn diện, đầy đủ, chưa xác định được mức
độ năng lực đạt được của sinh viên.
1.3 Để khắc phục những tồn tại nêu trên, luận án đã đề xuất 3
nhóm biện pháp với 7 biện pháp cụ thể để đánh giá KQHT môn Giáo
dục học của sinh viên ĐHSP theo tiếp cận năng lực. Qua thực nghiệm
sư phạm cho thấy các biện pháp đề xuất có tính khả thi và có hiệu quả,
đã xác định được mức độ năng lực của sinh viên trong quá trình dạy học
môn Giáo dục học và kết quả sinh viên đạt được có tính ổn định.
Từ kết quả nghiên cứu của luận án có thể khẳng định, nghiên cứu
đánh giá KQHT môn Giáo dục học theo tiếp cận năng lực góp phần đổi
mới cách thức đánh giá KQHT môn học, giúp sinh viên phát triển các
năng lực nghề nghiệp cần có trong tương lai, qua đó góp phần nâng cao
chất lượng đào tạo giáo viên tại các trường Đại học Sư phạm.
2. Kiến nghị
2.1 Bộ Giáo dục và Đào tạo cần nghiên cứu để xây dựng các
văn bản hướng dẫn các trường đại học nói chung và các trường
ĐHSP nói riêng áp dụng phương thức đào tạo và đánh giá theo tiếp
cận năng lực nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Đồng thời Bộ cần
nhanh chóng hoàn thiện và thống nhất với tất cả các trường ĐHSP về
khung chuẩn năng lực đầu ra trình độ đại học ngành sư phạm làm cơ
sở cho việc tổ chức đào tạo và đánh giá theo chuẩn.
2.2 Để thực hiện đào tạo theo tiếp cận năng lực, các trường
ĐHSP cần xây dựng được chuẩn năng lực đầu ra và đổi mới cơ bản
và toàn diện chương trình đào tạo hiện hành.