Đề tài pít TÔNG

TRƯỜNG CĐKT LÝ TỰ TRỌNG TP.HCM
KHOA ĐỘNG LỰC-LỚP 13CĐÔ4
HỌC PHẦN: NHẬP MÔN C.N.KỸ THUẬT ÔTÔ

BÁO CÁO :Kết thúc học phần
ĐỀ TÀI: PÍT-TÔNG
NHÓM SVTH: -VŨ NGỌC MINH
- NGUYỄN HỮU THÀNH
GVHD:
•

NGUYỄN NGỌC PHƯƠNG

LỚP : 13CĐÔ4


Tp.HCM ngày 15 tháng 01 năm 2014

LỜI CẢM ƠN
***

Em xin gởi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân sâu sắc đối với các
thầy trong khoa động lực , đặc biệt là các thầy trưởng khoa cơ khí của
trường đã tạo điều kiện cho em học tập ở khoa để có nhiều thời gian cho
khóa luận kết thúc học phần . Và em cũng xin chân thành cám ơn thầy
nguyễn ngọc Phương đã nhiệt tình hướng dẫn hướng dẫn em hoàn thành tốt
bai báo cáo này.
Trong quá trình học tập, cũng như là trong quá trình làm bài báo cáo,
khó tránh khỏi sai sót, rất mong các Thầy bỏ qua. Đồng thời do trình độ lý
luận cũng như kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên bài báo cáo không thể
tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được ý kiến đóng góp Thầy

để em học thêm được nhiều kinh nghiệm và sẽ hoàn thành tốt hơn bài báo
cáo tốt nghiệp sắp tới.
Em xin chân thành cảm ơn..!

Trang 2


PHẦN NỘI DUNG
KIỂM TRA CÁC CHI TIẾT CỦA NHÓM PÍT-TÔNG
Nhóm pít-tông gồm pít-tông , chốt pít-tông , các chi tiết hãm chốt và các xécmăng .
Khi động cơ vào sửa chữa lớn theo chu kì sửa chữa hoặc xilanh phải sửa chữa lên
cốt thì toàn bộ các chi tiết của nhón pít-tông được thay mới theo kích thước cốt sửa
chữa của xilanh. Pít-tông và xécmăng được chế tạo với các đường kính khác nhau,
phù hợp với các kích thước cốt sửa chữa của xilanh. Đường kính ngoài tại bề mặt
làm việc của thân pít-tông mới luôn nhỏ hơn đường kính cùa xilanh ngoài tại bề
mặt làm việc của thân pít-tông mới luôn nhỏ hơn đường kính xilanh cùng cốt một
lượng bằng khe hở giữa xilanh và pít-tông để đảm bảo yêu cầu làm việc.
I.

Hình 1: các chi tiết của nhóm pít-tông
Trong sửa chữa nhỏ có thể chỉ cần thay xécmăng, thay xécmăng và pít-tông hoặc
thay cả nhóm pít-tông, tùy thuộc vào từng hư hỏng cụ thể. Nếu độ mòn, độ côn và
độ ô van của các xilanh chưa vượt quá giới hạn cho phép có thể chỉ cần thay
xécmăng. Khi thay xécmăng phải thay ở tất cả các xilanh.

Trang 3


KIỂM TRA PÍT-TÔNG
Trong quá trình sử dụng ô tô, pít-tông có thể vị hư hỏng bất thường do nhiều

nguyên nhân khác nhau. Một số hư hỏng có thể thấy gồm:
Đỉnh pít-tông bị cháy hoặc chảy ra do quá trình cháy trong động cơ không
bình thường như cháy kích nổ hoặc cháy sớm kéo dài.
Xécmăng bị kẹt cứng trong rãnh xécmăng do đầu pít-tông bị biến dạng do quá
nóng.
Thân pít-tông bị xước thành các vệt dọc. Hư hỏng này có thể do thiếu dầu bôi
trơn, do chốt pít-tông bị kẹt hoặc do hiện tượng bó pít-tông trong xilanh.
II.

-

Trang 4


-

Bệ chốt bị vỡ. Hư hỏng này có thể do móng hãm chốt hỏng làm chốt di
chuyển lệch sang một bên hoặc do kẹt chốt pít-tông do lắp quá chặt.
Pí-tông bị nứt, vỡ ở phần thân do quá tải.

Hình 2:

Đầu pít-tông bị cháy do hiện tượng kích nổ.

III. KIỂM TRA XÉCMĂNG
Xécmăng là chi tiết chịu mài mòn nhiều nhất trong động cơ. Sự mài mòn xảy
ra cả ở mặt lưng do ma sát với thành xilanh và ở hai mặt đầu do va đập với
các mặt rãnh trên pít-tông, nhưng sự mài mòn ở mặt lưng la chủ yếu, nên tính
đàn hồi của xécmăng có thể bị giảm trong quá trình làm việc. Do vừa bị mòn
vừa bị giảm tính đàn hồi nên khả năng bao kín của xécmăng giảm gây lọt khí

của xilanh và sục dầu lên buồng cháy, làm giảm công suất động cơ, tăng tiêu
hao dầu và giảm độ bền của các chi tiết pít-tông, xécmăng và xilanh. Khi dầu
Trang 5


bôi trơn bẩn do lọc kém hoặc khí nạp chứa nhiều bụi do dầu lọc khí mất tác
dụng dẫn tới tình trạng có nhiều bẩn, bụi bám trên thành xilanh càng làm tăng
mài mòn xécmăng. Trong một số trường hợp, xécmăngcó thể bị xoay trong
quá trình làm việc do thanh truyền bị cong hoặc xoắn. Xécmăng xoay vừa làm
tăng mài mòn mặt dầu xécmăng và mòn rãnh xécmăngtrên pít-tông vừa có
thể làm cho miệng của các xécmăng bị trùng nhau hoặc nằm không đúng vị
trí, làm giảm khả năng bao kín. Cách kiểm tra dễ nhất và nhanh nhta61 mức
độ mài mòn của xécmăng là do kh hở miệng. Khi bị mòn, Khe hở miệng của
xécmăng tăng lên rất nhanh. Khi lắm xécmăng mới, khe hở miệng tối thiểu
của xécmăng khoảng 0,2 – 0,3 mm đối với xilanh có đường kính nhỏ hơn
100mm và 0,3 – 0,5 mm đối với xilanh có đường kính từ 100 – 180 mm,
nhưng khi vào sửa chữa khe hở có khi lên đến 4- 5 mm.
Một số vấn đề cần chú ý khi kiểm tra, thay xécmăng mới:
-

-

-

Chọn đúng cốt kích thước của xécmăng cho phù hợp với cốt kích thước của xilanh.
Xécmăng cũng được chế tạo với các kích thước đường kính ngoài khác nhau phù
hợp với các kích thước cốt sửa chữa của xilanh. Nếu chọn xécmăng có đương kính
lớn rồi sửa miệng để láp vào xilanh có đường kính nhỏ thì mặc dù khee hở miệng có
thể đảm bảo nhưng xécmăng sẽ bị méo và hở lưng khi láp vào xilanh.
Kiểm tra khe hở ánh sáng giữa lưng xécmăng và xilanh. Lắp xécmăng vào giữa

xilanh, dùng đèn chiếu sáng chiếu ngược từ dưới lên rồi nhìn khe hở ánh sáng giữa
lưng xécmăng và xilanh. Nếu khe hở sáng phân bố đều quanh chu vi la được, còn
nếu ánh sáng phân bố tập trung là xécmăng bị méo.
Khi lắp xécmăng vào pít-tông cần chú ý đặt đúng mặt hướng lên của nó theo quy
định. Các xécmăng có tiết diện hình chữ nhật thường không có dấu quy định chiều
lắp nên lắp quay mặt nào lên cũng được. Tuy nhiên, đối với các xécmăng có tiết diện

Trang 6


Hình 3: các loại xéc-măng

-

-

-

-

không đối xứng, ví dụ có mặt lưng hình côn, mặt lưng có bậc hoặc mặt bụng cò
bậc, phải chú ý lắp theo đúng dấu quy định hoặc theo hướng dẫn ngoài vở hộp. Nếu
dấu bị mờ, không đọc dược thì lưu ý ắp như sau: xécmăng có mặt lưng hình côn thì
lắp đáy nhỏ hướng lên, xécmăng có bậc ở mặt lưng thì lắp hướng bậc xuống dưới,
xécmăng có bậc ở mặt bụng thì lắp hướng bậc lên trên.
Khi lắp xécmăng vào pít-tông nên dùng kìm chuyên dùng để lắp, đưa xécmăng vào
hướng từ đỉnh pít-tông xuống và lắp xécmăng dưới cùng trước, sau đó lần lượt sắp
xếp các xécmăng phía trên, xécmăng đầu tiên được lắp sau cùng.
Khi lắp xécmăng dầu tổ hợp, lắp vòng cách trước, lưu ý không để chồng hai đầu
nút đè lên nhau, sau đó lần lượt lắp hai vòng gạt dầu. Miệng của 3 vòng không được

thẳng nhau.
Không đặt miệng của xécmăng thẳng nhau theo đường sinh cua pít-tông vì như vậy
sẽ làm môn xilanh thành gờ, tránh đặt miệng xécmăng vào chính giữa mặt dẫn
hướng của pít-tông ( phương vuông góc với đường tâm chốt pít-tông ) và tránh đặt
miệng xécmăng thằng vời đầu chốt pít-tông ( trừ vòng cách của xécmăng dầu tổ
hợp ). Ví dụ, nếu pít-tông có 2 xécmăng khí và một xécmăng dầu tổ hợp thì có thể
đặt vị trí miệng của các xécmăng.

Trang 7


-

Trước khi lắp cụm pít-tông, xécmăng, thanh truyền vào xilanh cần cho dầu bôi trơn
phủ kín xécmăng, rãnh xécmăng và mặt thân pít-tông.

Trang 8


IV. KIỂM TRA CHỐT PÍT-TÔNG
Trong điều kiện bình thường của động cơ, độ mòn của chốt thường nhỏ và thường
chỉ phải thay mới khi động cơ vào sửa chữa lớn, và khi có người ta thay luon cả
bạc dầu nhỏ thanh truyền. Chốt pít-tông thường được chế tạo theo kích thước
nguyên thủy của nó, tuy nhiên chốt pít-tông của một số loại động cơ có thể có một
số kích thước tăng lớn 0.025 mm và 0.05 mm để thay cho các chốt mòn trong sửa
chữa khi dùng lại pít-tông và bạc dầu nhỏ thanh truyền. Bạc thường chỉ có mọt
kích thước nguyên thủy. Đôi khi bạc đầu nhỏ được chế tạo ở dạng bán thành phẩm,
sau khi ép vào đầu nhỏ thanh truyền người ta lai theeo kích thước chốt và đảm bảo
khe hở yêu cầu. Nếu lắp chốt vào ma2 quay được trơn tru và lắc kiểm tra thấy
không có độ rơ là được.

Trong quá trình sử dụng ô tô, nếu vì lỳ do nào đó mà thanh truyền bị cong hoặc
xoắn thì chốt pít-tông sẽ bị mòn lệch và cường độ mài mòn sẽ tăng lớn gây nên va
đập trong quá trình làm việc. Do vậy, trong bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ liên quan
đến pít-tông, xilanh phải kiểm tra chốt để thay mới nếu cần.

Hình 4: các chốt Pít-tông

Trang 9


V. LẮP NHÓM THANH TRUYỀN, PÍT-TÔNG, XÉCMĂNG
Quy trình lắp nhóm thanh truyền, pít-tông, xécmăng lên động cơ được thực hiện
như sau:
1.
2.
3.

4.

Quay trục khuỷu cho khuỷu trục cẩn lắp thanh truyền nằm ở phía dưới.
Tháo lắp đầu to thanh truyền cùng nửa bạc trên đó ra kkhoi3 thanh truyền,
để lại bulong thanh truyền cùng nửa bạc trên thân đầu to.
Đặt miệng xécmăng lệch nhau theo nguyên tắc đã nói ở trên rồi cho đầu bôi
trơn phủ kín xécmăng, rãnh xécmăng và mặt ngoài pít-tông và các bạc lót
đầu to thanh truyền.
Dùng vòng bóp chuyên dùng bao quanh pít-tông ở phần có xécmăng và bóp
các xécmăng lại. Các xécmăng bị bóp lại nằm gọn trong các rãnh, đường
kính ngoài của chúng bây giờ bằng đường kính ngoài của pít-tông.

Trang 10

5

6

7
8

Luồn thanh truyền vào xilanh từ phía nắp xilanh và đưa phần váy píttông vào xilanh sao cho vòng bóp tì khít lên miệng xilanh. Chú ý, đặt
pít-tông đúng hướng dấu về phía đầu máy. Dùng cán búa gỗ thúc nhẹ
vào đỉnh pít-tông trong khi các xécmăng vẫn bị bóp để đẩy pít-tông
qua vòng bóp vào trong xilanh.
Nâng đỡ thân đầu to thanh truyền cho thằng với chốt khuỷu, chắc
chắn nửa bạc vẫn còn ở đó, đẩy tiếp pít-tông xuống cho tới khi thân
đầu to nằm khít với chốt khuỷu. Lắp nắp đầu to cùng nửa bạc lên và
vặn chặt đủ lực quy định.
Quay trục khuỷu, kiểm tra khe hở cạnh của thanh truyền và vài cổ
chốt.
Hãm đai ốc với bulông bằng chốt chẻ hoặc kết cấu phòng lỏng của
bulông.

Tài Liệu Tham Khảo
Trang 11


1.
2.
3.
4.

TS. Nguyễn Hữu Thành , Kỹ thuất sửa chữa ô tô, nhà xuất bản
Giáo Dục 2005
TS. Vũ Ngọc Minh , cấu tạo ô tô, nhà xuất bản Giáo Dục 2005
Website Thư viến số www.tai lieu.vn
Website Thư viến số www.xakura.vn

Trang 12