PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN BÊ TÔNG ĐÚC SẴN THĂNG LONG

CH
C ăS

NGă1:

LụăLU N V PHỂNăTệCHăTÌNHăHÌNHă
TÀIăCHệNHăDOANHăNGHI P

1.1 T ng quan v TƠiăchínhădoanhănghi p
1.1.1 Khái ni m tài chính doanh nghi p
Tài chính doanh nghi p là m t b ph n trong h th ng tài chính, t i đây ngu n tài
chính xu t hi n và đ ng th i đây c ng là n i thu hút tr l i ph n quan tr ng các ngu n
TCDN. Tài chính doanh nghi p có nh h
doanh c a doanh nghi p mà còn nh h

ng l n không ch v i tình hình s n xu t kinh

ng không nh đ n đ i s ng xã h i, s phát tri n

hay suy thoái c a n n kinh t nói chung.
Theo Ti n s Bùi H u Ph

c (Tài chính doanh nghi p,

i h c Kinh t Thành ph

H Chí Minh, Nhà xu t b n Lao đ ng – Xã h i, n m 2005, trang 14), “ Tài chính doanh
nghi p là h th ng các quan h kinh t phát sinh trong l nh v c s n xu t kinh doanh g n
li n v i vi c hình thành và s d ng các qu ti n t

các doanh nghi p đ ph c v và

giám đ c quá trình s n xu t”.
Toàn b các quan h kinh t đ

c bi u hi n b ng ti n phát sinh nh h

ng đ n

doanh nghi p đ u th hi n n i dung c a TCDN, bao g m các quan h tài chính sau:
Quan h kinh t gi a doanh nghi p v i Nhà n

c: M i quan h này phát sinh khi

doanh nghi p th c hi n ngh a v thu đ i v i Nhà n

c ho c khi doanh nghi p s d ng

v n do Nhà n

c c p.

Quan h kinh t gi a doanh nghi p v i th tr
doanh nghi p v i th tr

ng tài chính: M i quan h gi a

ng tài chính th hi n thông qua vi c doanh nghi p tìm ki m

các ngu n tài tr . Trên th tr

ng tài chính, doanh nghi p có th vay ng n h n đ đáp

ng nhu c u v n ng n h n, phát hành c phi u, trái phi u đ đáp ng nhu c u v n dài
h n.

có đ

c ngu n huy đ ng v n đó, doanh nghi p ph i tr g c và lãi vay, tr c

t c cho các c đông. Doanh nghi p có th g i l

ng ti n nhàn r i vào ngân hàng, v a

đ m b o an toàn, v a có th sinh l i nh lãi ti n g i.
Quan h kinh t bên trong n i b doanh nghi p:

ây là m i quan h gi a các b

ph n s n xu t kinh doanh, gi a ch doanh nghi p v i c quan ch qu n và ng
đ ng thông qua các k ho ch, chính sách có nh h
quan ch qu n và ng

i lao đ ng c a doanh nghi p.
1

i lao

ng tr c ti p đ n quy n l i c a c

Quan h kinh t gi a doanh nghi p v i các ch th khác: đ i tác kinh doanh, bên
cung c p nguyên v t li u đ u vào, bên mua, ch đ u t … M i quan h này phát sinh
khi doanh nghi p nh p ho c mua nguyên li u đ u vào, nh n các ngu n tài tr và v n
đ u t , khi xu t hàng hóa ra th tr

ng thông qua các bên mua. Ngoài ra, m i quan h

kinh t gi a doanh nghi p v i các th tr
là th tr
x

ng khác nh hàng hóa, d ch v , lao đ ng… ây

ng mà doanh nghi p ti n hành mua s m máy móc, thi t b , tìm ki m nhà

ng, lao đ ng… Thông qua các th tr

ng này, doanh nghi p có th xác đ nh đ

c

nhu c u hàng hóa, nhân công c n thi t đ ho ch đ nh ngân sách đ u t , k ho ch s n
xu t phù h p và th a mãn nhu c u th tr

ng

Nh v y, tài chính doanh nghi p đ

c hi u là các quan h kinh t phát sinh g n

li n v i quá trình t o l p, phân ph i và s d ng các ngu n l c tài chính, các qu ti n t
trong quá trình ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p nh m đ t t i m c tiêu nh t đ nh.
1.1.2 Ch c n ng c a tài chính doanh nghi p
Tài chính đóng vai trò quan tr ng trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a m i doanh
nghi p. M i bi n đ ng trong tình hình tài chính đ u nh n đ c s quan tâm c a qu n lỦ trong
doanh nghi p. Các bi n đ ng này vô cùng đa d ng và ph c t p, tuy nhiên, đ u th hi n m t
trong ba ch c n ng c a tài chính là huy đ ng v n, phân ph i và giám đ c.
1.1.2.1 Ch c n ng huy đ ng v n
Khi thành l p doanh nghi p ph i có m t l
có th là do ngân sách nhà n

ng v n đ u t t i thi u, s v n này

c c p (đ i v i doanh nghi p nhà n

c) ho c do các t

ch c, cá nhân góp v n (đ i v i các Công ty c ph n, Công ty TNHH).
t n t i và phát tri n, trong quá trình s n xu t kinh doanh, doanh nghi p v n
ph i ti p t c đ u t trung và dài h n. Doanh nghi p có th huy đ ng v n bên trong doanh
nghi p nh v n t tài tr ho c tìm ki m v n t các ngu n bên ngoài.
1.1.2.2 Ch c n ng phân ph i
K t qu kinh doanh c a doanh nghi p trong kì th hi n

doanh thu bán hàng và

thu nh p t ho t đông khác, sau đó, đ c t p h p l i s đ c phân ph i v i theo trình
t nh t đ nh. u tiên là bù đ p các hao t n trong quá trình kinh doanh g m có giá v n,
chi phí bán hàng và qu n lỦ doanh nghi p, chi phí lãi vay và các chi phí khác. Sau đó
th c hi n ngh a v thu đ i v i nhà n

phân chia l i nhu n cho ch s h u.

c. Cu i cùng là ph n trích qu doanh nghi p và

2

Thang Long University Library


1.1.2.3 Ch c n ng giám đ c
Ch c n ng giám đ c là kh n ng s d ng tài chính làm công c ki m tra, giám
đ c b ng đ ng ti n v i vi c s d ng ch c n ng th

c đo giá tr và ph

ng ti n thanh

toán c a ti n t . Kh n ng này bi u hi n ch , trong quá trình th c hi n ch c n ng phân
ph i, s ki m tra có th di n ra d

i d ng: xem xét tính c n thi t, quy mô c a vi c phân

ph i các ngu n tài chính, hi u qu c a vi c phân ph i qua các qu ti n t .
Giám đ c tài chính mang tính ch t t ng h p toàn di n, t thân và di n ra th

ng

xuyên vì giám đ c tài chính là quá trình ki m tra, ki m soát các ho t đ ng tài chính
nh m phát hi n nh ng u đi m đ phát huy, t n t i đ kh c ph c.
Ho t đ ng tài chính di n ra trên m i l nh v c c a quá trình tái s n xu t xã h i

trên t m v mô và vi mô. Trong các ho t đ ng đó tài chính không ch ph n ánh k t qu
s n xu t mà còn thúc đ y phát tri n.

ng l c đ thúc đ y nhanh n n s n xu t xã h i

không ch ph thu c vào s phân ph i cân b ng, h p lỦ và cân đ i gi a các b ph n mà
còn tr c ti p ph thu c vào s ki m tra, ki m soát nghiêm ng t m i ho t đ ng tài chính.
1.2. T ng quan v phơnătíchătìnhăhìnhătƠiăchínhădoanhănghi p
1.2.1. Khái ni m phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
TCDN là h th ng các lu ng chuy n d ch giá tr , các lu ng v n đ ng c a các ngu n
l c tài chính trong quá trình t o l p, phân ph i và s d ng các qu ti n t ho c v n ho t
đ ng c a doanh nghi p nh m đ t đ
hình tài chính c n làm rõ đ

c m c tiêu kinh doanh. Theo đó, phân tích tình

c s v n đ ng c a các lu ng giá tr , tính h p lỦ c a chúng

đ i v i m c tiêu đã đ ra hay s phù h p v i c ch chính sách hi n hành.
Theo Ti n s Bùi H u Ph

c (Tài chính doanh nghi p,

i h c Kinh t Thành ph

H Chí Minh, Nhà xu t b n Lao đ ng – Xã h i, n m 2005, trang 72), “Phân tích tình
hình tài chính doanh nghi p là vi c xem xét đánh giá k t qu qu n lý và đi u hành tài
chính c a doanh nghi p thông qua vi c phân tích b ng các ph

ng pháp phù h p các

s li u trên báo cáo tài chính, nh m kh c ph c nh ng đi m y u trong qu n lý kinh
doanh, d đoán xu h

ng phát tri n c a tình hình tài chính, cung c p thông tin cho

nh ng quy t đ nh qu n lý.”
Trong khuôn kh khóa lu n, phân tích tình hình TCDN đ
khái ni m, ph

c hi u là t p h p các

ng pháp và các công c cho phép x lỦ các thông tin k toán, tài chính

và các thông tin khác v qu n lỦ nh m đánh giá tình hình tài chính c a m t doanh nghi p,
3


đánh giá r i ro, m c đ và ch t l

ng hi u qu ho t đ ng c a doanh nghi p đó, kh

n ng và ti m l c c a doanh nghi p, giúp ng

i s d ng thông tin đ a ra các quy t đ nh

tài chính và quy t đ nh qu n lỦ phù h p.
1.2.2. Vai trò c a phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
Ho t đ ng tài chính có m i liên h tr c ti p v i ho t đ ng s n xu t kinh doanh.
Do đó, t t c các ho t đ ng s n xu t kinh doanh đ u có nh h ng t i tình hình tài chính

c a doanh nghi p. Ng c l i tình hình tài chính doanh nghi p t t hay x u đ u có tác
d ng thúc đ y ho c kìm hãm đ i v i quá trình s n su t kinh doanh. Vì v y c n ph i
th ng xuyên theo dõi đánh giá k p th i, ki m tra tình hình tài chính c a doanh nghi p,
trong đó công tác phân tích tình hình tài chính doanh nghi p có vai trò vô cùng quan
tr ng. Nhu c u thông tin v tình hình TCDN c a các đ i t ng khác nhau là khác nhau,
do v y, v i m i đ i t ng, vai trò c a phân tích tình hình tài chính c ng có nh ng đ c
tr ng riêng bi t, ph c v các m i quan tâm khác nhau g n v i các l i ích khác nhau.
1.2.2.1.

i v i ng

i qu n lý doanh nghi p

Các nhà qu n lỦ doanh nghi p là nh ng ng i tr c ti p tham gia vào quá trình
qu n lỦ doanh nghi p, là nh ng ng i tr c ti p ra quy t đ nh v chi n l c s n xu t
kinh doanh, nh ng chính sách tác đ ng đ n k t qu kinh doanh c a doanh nghi p. Do
v y, nhu c u thông tin c a nhà qu n tr doanh nghi p luôn là l n nh t, chi ti t nh t có
th . Nh m đáp ng nhu c u này, doanh nghi p th m chí còn t ch c m t h th ng k
toán riêng, đó là k toán qu n tr v i đ c tr ng là s linh ho t trong thu th p và trình bày
báo cáo, tính t c th i c a thông tin mà trong đó, bao hàm r t nhi u thông tin n i b , bí
m t.
Phân tích tình hình tài chính doanh nghi p nh m giúp các nhà qu n lỦ đ a ra nh ng
chi n l c đ u t dài h n cho doanh nghi p. T vi c phân tích tình hình, hi u qu s
d ng tài s n c a doanh nghi p, các nhà qu n lỦ s cân nh c nên đ u t vào lo i tài s n
nào cho phù h p. Bên c nh đó, d a vào vi c phân tích di n bi n s d ng v n và hi u
qu s d ng v n, các nhà qu n tr tài chính s nh n đ nh v tình hình cân đ i v n c a
doanh nghi p, t đó quy t đ nh t ng gi m các kho n m c ngu n v n và ngu n c ng nh
cách th c huy đ ng v n m t cách h p lỦ nh t. Nhà qu n lỦ doanh nghi p ph i l a ch n
xem doanh nghi p nên huy đ ng v n t ngu n nào và v i c c u ra sao đ chi phí cho
m i đ ng v n vay là th p nh t.

Phân tích tình hình tài chính giúp d báo tình hình TCDN trong t

ng lai. B t k

m t doanh nghi p nào trong quá trình ho t đ ng, nhà qu n lỦ đ u c n đ t ra nh ng m c
tiêu ng n và dài h n trong t ng lai. Do đó, nh nh ng d báo tài chính có đ c t vi c
phân tích mà nhà qu n lỦ doanh nghi p có th đi u ch nh m c tiêu sao cho phù h p nh t
trong kh n ng và đ nh h

ng phát tri n c a doanh nghi p.
4

Thang Long University Library


1.2.2.2.

i v i các nhà đ u t vào doanh nghi p

Các nhà đ u t vào doanh nghi p có th là các cá nhân, t ch c c ng có th là các
doanh nghi p khác. M i quan tâm hàng đ u c a đ i t ng này là kh n ng sinh l i c a
doanh nghi p, nh h ng đ n l i ích t ng ng v i kho n đ u t c a h hi n t i hay
nh ng kho n v n h có k ho ch góp trong t

ng lai.

Phân tích tình hình tài chính doanh nghi p s giúp các nhà đ u t có cái nhìn đúng
đ n v tình hình tài chính c a doanh nghi p, nh n bi t đ c kh n ng sinh lãi c a doanh
nghi p. T đó, h đ a ra các quy t đ nh đ u t chính xác. N u báo cáo phân tích tình
hình TCDN ch ra doanh nghi p đang làm n có lãi hi n t i và tri n v ng cao trong

t

ng lai thì các nhà đ u t s quy t đ nh góp v n vào doanh nghi p và ng

c l i, h s

không ch u góp v n hay rút v n n u tình hình TCDN cho h d báo v thua l , m đ m.
1.2.2.3.

i v i ch n c a doanh nghi p

Ch n c a doanh nghi p là nh ng ng i cho doanh nghi p vay v n, bao g m các
ngân hàng, các t ch c tín d ng hay cá nhân cho vay. i u quan tr ng nh t đ i v i các
đ i t ng này là kh n ng sinh l i và kh n ng thanh toán c a doanh nghi p. Thông qua
vi c so sánh s l ng và ch ng lo i tài s n v i s n ph i tr theo kì h n, các đ i t ng
này s quy t đ nh xem có nên cho doanh nghi p vay hay không, n u cho vay thì cho bao
nhiêu, lãi su t hay các đi u ki n thanh toán ra sao.
Ngoài ra, các ngân hàng còn quan tâm đ n l ng v n ch s h u c a doanh nghi p
và coi đó là ngu n đ m b o cho kh n ng thu h i n khi doanh nghi p thua l , phá s n.
Ngân hàng s h n ch cho doanh nghi p vay khi doanh nghi p không có d u hi u có th
thanh toán các kho n n đ n h n.
1.2.2.4.

i v i ng

i lao đ ng trong doanh nghi p

Ng i lao đ ng trong doanh nghi p là nh ng ng i mà thu nh p c a h tr c ti p
nh h ng t k t qu ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p. Thông th ng, các doanh
nghi p luôn có nh ng quy đ nh v cách tính l ng, ngày tr l ng hay hình th c tr

l ng c th và công khai. Tuy nhiên, tình hình tài chính c a doanh nghi p đóng vai trò
l n đ i v i các kho n th

ng ngoài l

ng, các phúc l i b sung hàng n m c a nhân

viên. ôi khi, n u doanh nghi p g p v n đ trong kh n ng thanh toán, nhân viên có th
b ch m l ng hay n l ng. Bi t đ c tình hình tài chính doanh nghi p giúp ng i lao
đ ng yên tâm làm vi c, g n bó lâu dài v i doanh nghi p.
1.2.2.5.

i v i c quan qu n lý nhà n

Trong các c ch qu n Nhà n

c

c, c quan thu là đ n v quan tâm nhi u và th

ng

xuyên nh t đ n các báo cáo TCDN nh m xác đ nh s thu ph i n p c a doanh nghi p
t ng giai đo n, so sánh v i s ti n đã n p, t đó, đánh giá v tình tr ng th c hi n ngh a
v thu c a doanh nghi p. Ngoài ra, các c quan qu n lỦ Nhà n c c ng d a vào phân
5


tích tình hình tài chính đ ki m tra, ki m soát ho t đ ng kinh doanh, ho t đ ng tài chính
ti n t c a doanh nghi p có tuân th theo đúng chính sách, ch đ và lu t pháp quy đ nh

không, c nh báo, x lỦ ngay nh ng doanh nghi p có d u hi u gian l n, b t th
kinh doanh.

ng trong

K t lu n l i, phân tích tình hình tài chính đáp ng nhu c u thông tin c a t t c các
đ i t ng có l i ích g n v i doanh nghi p. Tuy nhiên, v i m i đ i t ng, phân tích có
nh ng vai trò riêng, do v y, trong quá trình th c hi n, nhà phân tích c n xem xét k
l

ng nhu c u đ v n d ng h

1.2.3. Các ph
1.2.3.1. Ph

ng phân tích h p lỦ.

ng pháp phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
ng pháp phân tích tình hình tài chính Dupont

Công ty Dupont là công ty đ u tiên

M s d ng các m i quan h t

ng h gi a

các t l tài chính ch y u đ phân tích các t s tài chính. B n ch t c a ph

ng pháp

này là tách m t t s t ng h p ph n ánh s c sinh l i c a doanh nghi p nh thu nh p trên
tài s n (ROA), thu nh p sau thu trên v n ch s h u (ROE) thành tích s c a chu i các
t s có m i quan h nhân qu v i nhau. i u đó cho phép phân tích nh h

ng c a các

t s đ i v i các t s t ng h p.
Mô hình Dupont là k thu t đ

c s d ng đ phân tích kh n ng sinh l i c a m t

doanh nghi p b ng các công c qu n lỦ hi u qu truy n th ng. Mô hình Dupont tích h p
nhi u y u t c a báo cáo thu nh p v i b ng cân đ i k toán. Trong phân tích tình hình
tài chính, ng

i ta v n d ng mô hình Dupont đ phân tích m i liên h gi a các ch tiêu

tài chính. Chính nh s phân tích m i liên k t gi a các ch tiêu tài chính, ng
tích có th phát hi n ra nh ng nhân t

nh h

i phân

ng đ n ch tiêu phân tích theo m t trình

t nh t đ nh.
C th , mô hình Dupont th c hi n ph bi n nh t trong vi c phân tích hai ch tiêu
là Ch tiêu t su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) và t su t sinh l i c a v n CSH (ROE)
thành các ch tiêu b ph n có liên h v i nhau, qua đó, đánh giá tác đ ng c a t ng b

ph n lên k t qu sau cùng.
Ch tiêu ROA, v i Ủ ngh a ph n ánh 100 đ ng tài s n đ u t trong kì thu v bao
nhi u đ ng l i nhu n sau thu , là ch tiêu đ c tr ng phân tích thông qua mô hình Dupont.
M c đích là phân tích kh n ng sinh l i c a m t đ ng tài s n mà doanh nghi p s d ng
d i s nh h ng c th c a nh ng b ph n tài s n, doanh thu nào, m c đ ra sao.
Thông qua đó, các nhà qu n tr có th đ a ra quy t đ nh nh m đ t đ c kh n ng l i
nhu n cao.
6

Thang Long University Library


L i nhu n sau thu
ROA =

L i nhu n sau thu
=

T ng tài s n

Doanh thu thu n

×

Doanh thu thu n

T ng tài s n

Hay ROA = T su t sinh l i trên doanh thu × Hi u su t s d ng t ng tài s n
Nh v y, đ nâng cao kh n ng sinh l i c a m t đ ng tài s n đang s d ng, doanh

nghi p c n đ ra nh ng bi n pháp giúp nâng cao kh n ng sinh l i c a doanh thu và s
v n đ ng c a tài s n.
T

ng t , ch tiêu ROE ph n ánh kh n ng sinh l i c a m i đ ng v n CSH, đ

phân tích các nhân t
sau:

nh h

ng, ta s d ng mô hình Dupont đ bi n đ i ch tiêu nh

L i nhu n sau thu
ROE

=

ROE

=

V n CSH
L i nhu n sau thu
Doanh thu thu n

×

Doanh thu thu n
Tài s n bình quân

×

Tài s n bình quân
V n CSH

Trên c s nh n bi t ba nhân t trên, doanh nghi p có th áp d ng m t s bi n
pháp làm t ng ROE nh sau:
- Tác đ ng t i c c u tài chính c a doanh nghi p thông qua đi u ch nh t l n
vay và t l v n ch s h u cho phù h p v i n ng l c ho t đ ng.
- T ng hi u su t s d ng tài s n. Nâng cao s vòng quay c a tài s n, thông qua
vi c v a t ng quy mô v doanh thu thu n, v a s d ng ti t ki m và h p lỦ v c c u c a
t ng tài s n.
- T ng doanh thu, gi m chi phí, nâng cao ch t l

ng c a s n ph m. T đó t ng

l i nhu n c a doanh nghi p.
Tóm l i, phân tích tình hình tài chính b ng mô hình Dupont có Ủ ngh a l n đ i v i
qu n tr doanh nghi p th hi n

ch có th đánh giá đ y đ và khách quan các nhân t

tác đ ng đ n hi u qu s n xu t kinh doanh t đó ti n hành công tác c i ti n t ch c qu n
lỦ c a doanh nghi p.
1.2.3.2. Ph
Ph

ng pháp so sánh

ng pháp so sánh là vi c đ i chi u v s tuy t đ i và s t

sánh v i kì g c đ nêu b t lên s bi n đ ng, xu h
tài chính. ây là ph

ng pháp đ

ng đ i c a kì so

ng c a t ng ch tiêu trong báo cáo

c s d ng ph nh t trong phân tích tình hình tài chính
7


doanh nghi p. Khi s d ng ph

ng pháp so sánh, các nhà phân tích c n chú Ủ m t s

v n đ sau đây:
i u ki n so sánh c a ch tiêu:
Ch tiêu nghiên c u mu n so sánh đ
t , th ng nh t v ph

c ph i đ m b o th ng nh t v n i dung kinh

ng pháp tính toán, th ng nh t v th i gian và đ n v đo l

ng.

G c so sánh:
G c so sánh đ

c l a ch n có th là g c v không gian hay th i gian, tu thu c

vào m c đích phân tích. V không gian, có th so sánh đ n v này v i đ n v khác, b
ph n này v i b ph n khác, khu v c này v i khu v c khác... Vi c so sánh v không gian
th

ng đ

c s d ng khi c n xác đ nh v trí hi n t i c a doanh nghi p so v i đ i th

c nh tranh, so v i s bình quân ngành, bình quân khu v c... C n l u Ủ r ng, khi so sánh
v m t không gian, đi m g c và đi m phân tích có th đ i ch cho nhau mà không nh
h

ng đ n k t lu n phân tích. V th i gian, g c so sánh đ

(k tr

c, n m tr

c l a ch n là các k đã qua

c) hay k ho ch, d toán. M i lo i hình so sánh ph c v nh ng m c

đích khác nhau. Các d ng so sánh th
s tuy t đ i, so sánh b ng s t

ng đ

c s d ng trong phân tích là so sánh b ng

ng đ i và so sánh v i s bình quân.

So sánh b ng s tuy t đ i: ph n ánh qui mô c a ch tiêu nghiên c u nên khi so
sánh b ng s tuy t đ i, các nhà phân tích s th y rõ đ

c s bi n đ ng v qui mô c a

ch tiêu nghiên c u gi a k (đi m) phân tích v i k (đi m) g c.
So sánh b ng s t
các nhà qu n lỦ s n m đ
và xu h

ng đ i,

c k t c u, m i quan h , t c đ phát tri n, m c đ ph bi n

ng bi n đ ng c a các ch tiêu kinh t . Trong phân tích tình hình tài chính, các

nhà phân tích th
+S t
tr

ng đ i: Khác v i s tuy t đ i, khi so sánh b ng s t

ng s d ng các lo i s t

ng đ i sau:

ng đ i đ ng thái: Dùng đ ph n ánh nh p đ bi n đ ng hay t c đ t ng

ng c a ch tiêu và th

Yi/Y0 (i = 1, n)] và s t

ng dùng d

i d ng s t

ng đ i đ nh g c [c đ nh k g c:

ng đ i liên hoàn [thay đ i k g c: Y(i + 1)/Yi (i = 1, n)].

Trong đó: Yi là tr s c a ch tiêu phân tích. Y0 là tr s c a ch tiêu g c.
+ S t

ng đ i k ho ch: S t

ng đ i k ho ch ph n ánh m c đ , nhi m v mà

doanh nghi p c n ph i th c hi n trong k trên m t s ch tiêu nh t đ nh.

8

Thang Long University Library

+ S t

ng đ i ph n ánh m c đ th c hi n: Dùng đ đánh giá m c đ th c hi n

trong k c a doanh nghi p đ t bao nhiêu ph n so v i g c. S t
đ th c hi n có th s d ng d

ng đ i ph n ánh m c

i ch s hay t l .

- So sánh v i s bình quân: Khác v i vi c so sánh b ng s tuy t đ i và s t
đ i, so sánh b ng s bình quân s cho th y m c đ mà đ n v đ t đ

ng

c so v i bình quân

chung c a t ng th , c a ngành, c a khu v c. Qua đó, các nhà qu n lỦ xác đ nh đ

cv

trí hi n t i c a doanh nghi p (tiên ti n, trung bình, y u kém).
Ph

ng pháp so sánh bao g m hai hình th c c b n: so sánh ngang và so sánh d c.

So sánh ngang là quá trình so sánh nh m xác đ nh t l và chi u h

ng bi n đ ng

các k trên báo cáo k toán tài chính, nó còn g i là phân tích theo chi u ngang (cùng
hàng trên báo cáo). So sánh ngang th hi n rõ nét qua vi c tính toán chênh l ch c a m t
ch tiêu trong các báo cáo tài chính
Chênh l ch tuy t đ i
Chênh l ch t

=

ng đ i

Giá tr kì nghiên c u – Giá tr kì g c
Chênh l ch tuy t đ i
=

Giá tr giá tr kì g c

× 100%

So sánh d c là quá trình so sánh nh m xác đ nh t l quan h t

ng quan gi a các

ch tiêu t ng k c a các báo cáo k toán – tài chính, nó còn g i là phân tích theo chi u
d c (cùng c t c a báo cáo). So sánh d c đ

c th hi n qua công tác tính toán t tr ng

c a các ch tiêu b ph n so v i t ng th .
Giá tr b ph n X

T tr ng b ph n X

=

Giá tr t ng th

× 100%

1.2.4 Tài li u s d ng trong phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
Phân tích tình hình tài chính s d ng m i thông tin có kh n ng lỦ gi i và thuy t
minh đ

c th c tr ng ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p, các thông tin đ

c thu th p

bao g m c nh ng thông tin n i b và nh ng thông tin bên ngoài. Khi phân tích tình
hình tài chính, ng

i ta th

ng s d ng nhi u lo i tài li u khác nhau, trong đó ch y u

v n là các báo cáo tài chính: B ng cân đ i k toán, Báo cáo k t qu kinh doanh, Báo cáo
l u chuy n ti n t và Thuy t minh báo cáo tài chính.
B ng cân đ i k toán
Cung c p nh ng thông tin v tình hình tài s n, các kho n n , ngu n hình thành
tài s n c a doanh nghi p trong m t th i k nh t đ nh, giúp cho vi c đánh giá phân tích
9

th c tr ng tài chính c a doanh nghi p nh : tình hình bi n đ ng v quy mô và c c u
tài s n, ngu n hình thành tài s n, v tình hình thanh toán và kh n ng thanh toán, tình
hình phân ph i l i nhu n.

ng th i, giúp cho vi c đánh giá kh n ng huy đ ng ngu n

v n và quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p trong th i gian t i.
Các thành ph n c a B ng cân đ i k toán bao g m:
Ph n tài s n: Thành ph n này ph n ánh toàn b tài s n hi n có đ n th i đi m l p
báo cáo, thu c quy n qu n lỦ và s d ng c a doanh nghi p. C n c vào s li u này có
th đánh giá m t cách t ng quát quy mô tài s n và các lo i v n c a doanh nghi p hi n
có đang t n t i d

i hình thái v t ch t. Xét v m t pháp lỦ, s l

ng ch tiêu bên ph n

tài s n th hi n s v n thu c quy n qu n lỦ, s d ng c a doanh nghi p.
Ph n ngu n v n: Thành ph n th hi n ngu n v n mà doanh nghi p đang s d ng
và qu n lỦ vào th i đi m l p báo cáo. V m t kinh t , khi xem xét ph n ngu n v n, các
nhà qu n lỦ có th th y đ

c th c tr ng tài chính c a doanh nghi p. V m t pháp lỦ, th

hi n trách nhi m c a doanh nghi p đ i v i v n kinh doanh và trách nhi m thanh toán
đ i v i các bên liên quan.
Báo cáo k t qu kinh doanh
Báo cáo k t qu kinh doanh là m t báo cáo tài chính t ng h p ph n ánh k t qu
ho t đ ng s n xu t kinh doanh trong n m c a doanh nghi p. Báo cáo này cho th y k t

qu ho t đ ng kinh doanh lãi l và các ch tiêu khác giúp nhà qu n tr ra các quy t đ nh
trên c s phân tích tình hình và k t qu ho t đ ng c a doanh nghi p. Ngoài ra, nó c ng
cung c p các thông tin c n thi t cho các t ch c cá nhân bên ngoài doanh nghi p đ c
bi t là khi xem xét kh n ng sinh l i t ho t đ ng c a doanh nghi p.
Báo cáo l u chuy n ti n t
Là báo cáo tài chính t ng h p ph n ánh vi c hình thành và s d ng l

ng ti n

phát sinh trong k báo cáo c a doanh nghi p. Báo cáo này cung c p thông tin v lu ng
ti n vào ra c a doanh nghi p. Thông tin l u chuy n ti n c a doanh nghi p giúp cho các
đ it

ng s d ng báo cáo tài chính có c s đ đánh giá kh n ng t o ra các kho n ti n

và s d ng các kho n ti n đó trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.

10

Thang Long University Library


Thuy t minh báo cáo tài chính
B n thuy t minh báo cáo tài chính là m t b ph n h p thành không th tách r i
c a Báo cáo TCDN dùng đ mô t mang tính t
thông tin s li u đã đ

ng thu t ho c phân tích chi ti t các

c trình bày trong BC KT, BCKQKD, báo cáo l u chuy n ti n

t c ng nh các thông tin c n thi t khác theo yêu c u c a các chu n m c k toán c th .
B n thuy t minh báo cáo tài chính c ng có th trình bày nh ng thông tin khác n u nh
doanh nghi p xét th y c n thi t cho vi c trình bày trung th c, h p lỦ báo cáo tài chính.
1.2.5 Quy trình th c hi n phân tích tình hình tài chính c a doanh nghi p
Quá trình phân tích tình hình tài chính th

ng đ

c ti n hành qua ba giai đo n,

g m chu n b phân tích, th c hi n phân tích và k t thúc phân tích.
1.2.5.1 Giai đo n chu n b phân tích
Giai đo n chu n b phân tích là m t khâu quan tr ng, nh h
l

ng nhi u đ n ch t

ng, th i h n và tác d ng c a phân tích ho t đ ng tài chính. Công tác chu n b bao

g m vi c xây d ng ch
Ch

ng trình phân tích và thu th p, x lỦ tài li u phân tích.

ng trình phân tích ph i xác đ nh rõ n i dung phân tích (toàn b ho t đ ng

tài chính hay ch m t s v n đ c th ), ph m vi phân tích (toàn đ n v hay m t vài b
ph n), th i gian ti n hành phân tích (k c th i gian chu n b ), phân công trách nhi m
cho các cá nhân, b ph n và xác đ nh hình th c h i ngh phân tích (Ban giám đ c hay

toàn th ng

i lao đ ng).

c bi t, trong k ho ch phân tích ph i xác đ nh rõ lo i hình

phân tích đ

c l a ch n. Tùy thu c vào cách th c ti p c n, có th k ra m t s lo i hình

phân tích ch y u sau:
D a vào ph m vi phân tích, phân tích tình hình tài chính đ

c chia thành phân

tích toàn b (phân tích toàn di n) và phân tích b ph n (phân tích chuyên đ ). Phân tích
toàn b là vi c phân tích toàn b ho t đ ng tài chính trên t t c các khía c nh nh m làm
rõ các m t c a ho t đ ng tài chính trong m i quan h nhân qu gi a chúng c ng nh
d

i tác đ ng c a các nguyên nhân, nhân t bên ngoài. Phân tích b ph n hay là phân

tích chuyên đ là vi c t p trung vào m t hay m t vài khía c nh c th , trong ph m vi
nào đó trong ho t đ ng tài chính.
D a vào th i đi m ti n hành phân tích ho t đ ng tài chính, phân tích tình hình
tài chính đ

c chia thành phân tích d đoán, phân tích th c hi n và phân tích hi n hành.

Phân tích d đoán (phân tích tr

c, phân tích d báo) là vi c phân tích h
11

ng vào d


đoán các hi n t

ng có th x y ra, các m c tiêu có th đ t đ

c trong t

ng lai. Phân

tích th c hi n (phân tích đánh giá, phân tích quá kh ) là vi c phân tích tình hình đã và
đang di n ra trong quá trình ti n hành các ho t đ ng tài chính nh m đánh giá th c hi n,
ki m tra th

ng xuyên trên c s đó đi u ch nh nh ng sai l ch, phát hi n nguyên nhân

giúp nh n th c đ

c tình hình th c hi n làm c n c đ a ra các quy t đ nh. Phân tích

hi n hành là vi c phân tích các nghi p v hay k t qu thu c ho t đ ng tài chính đang
di n ra nh m xác minh tính đúng đ n c a các k ho ch hay d toán tài chính đ có bi n
pháp đi u ch nh k p th i nh ng b t h p lỦ trong các d toán, k ho ch tài chính.
D a vào th i đi m l p báo cáo phân tích, phân tích tình hình tài chính đ
thành phân tích th

ng xuyên và phân tích đ nh k . Phân tích th

c chia

ng xuyên đ

cđ t

ngay trong quá trình th c hi n, k t qu phân tích là tài li u đ đi u ch nh các ho t đ ng
m t cách th
đ

ng xuyên. Phân tích đ nh k đ

c đ t ra sau m i k ho t đ ng, th

ng

c th c hi n sau khi k t thúc ho t đ ng. K t qu phân tích c a t ng k là c s đ

xây d ng m c tiêu và ra quy t đ nh cho k sau.
Bên c nh vi c l p k ho ch phân tích, c n ph i ti n hành s u t m và ki m tra tài
li u, b o đ m yêu c u đ , không thi u, không th a. N u thi u, k t lu n phân tích s
không xác đáng, n u th a s lãng phí th i gian, công s c và ti n c a. Tu theo yêu c u,
n i dung, ph m vi và nhi m v t ng đ t phân tích c th đ ti n hành thu th p, l a ch n,
x lỦ tài li u. Tài li u ph c v cho vi c phân tích bao g m toàn b h th ng báo cáo tài
chính liên quan, k c các báo cáo k ho ch, d toán, đ nh m c, các biên b n ki m tra,
x lỦ có liên quan... Các tài li u trên c n đ

c ki m tra tính chính xác, tính h p pháp,

ki m tra các đi u ki n có th so sánh, khi nh ng s li u s d ng đ phân tích đ
tra nh th thì ch t l

c ki m

ng phân tích s hi u qu h n.

1.2.5.2 Giai đo n th c hi n phân tích
Giai đo n th c hi n phân tích đ

c th c hi n theo trình t sau:

ánh giá chung (khái quát) tình hình: D a vào ch tiêu ph n ánh đ i t

ng

nghiên c u đã xác đ nh theo t ng n i dung phân tích, các nhà phân tích s d ng ph

ng

pháp so sánh đ đánh giá chung tình hình. Có th so sánh trên t ng th k t h p v i vi c
so sánh trên t ng b ph n c u thành c a ch tiêu
đ nh chính xác k t qu , xu h

k phân tích v i k g c. T đó, xác

ng phát tri n và m i quan h bi n ch ng gi a các ho t

đ ng kinh doanh v i nhau.
12

Thang Long University Library


Xác đ nh nhân t
t

nh h

ng và m c đ

nh h

ng phân tích. Ho t đ ng tài chính ch u nh h

ng c a t ng nhân t đ n đ i

ng c a r t nhi u nguyên nhân, có

nh ng nguyên nhân mà nhà phân tích có th xác đ nh đ
nh ng nguyên nhân không th xác đ nh đ
đ ng c a đ i t
toán đ

c, l

cm cđ

cm cđ

nh h

nh h

ng và có

ng c a chúng đ n s bi n

ng nghiên c u. Nh ng nguyên nhân mà các nhà phân tích có th tính
ng hóa đ

cm cđ

Vì th , sau khi đã xác đ nh l

nh h

ng đ n đ i t

ng nhân t c n thi t nh h

các nhà phân tích s v n d ng ph

ng nghiên c u g i là nhân t .
ng đ n đ i t

ng nghiên c u,

ng pháp thích h p (lo i tr , liên h cân đ i, so sánh,

toán kinh t ...) đ xác đ nh m c đ
t ng nhân t đ n s thay đ i c a đ i t

nh h

ng và phân tích th c ch t nh h

ng c a

ng nghiên c u.

T ng h p k t qu phân tích, rút ra nh n xét, k t lu n v ch t l

ng ho t đ ng tài

chính c a doanh nghi p:
Trên c s k t qu tính toán, xác đ nh nh h
đ ng c a đ i t

ng c a các nhân t đ n s bi n

ng nghiên c u, các nhà phân tích c n ti n hành liên h , t ng h p m c

đ bi n đ ng c a các nhân t đ n đ i t

ng nghiên c u nh m kh c ph c tính r i r c, t n

m n. T đó, rút ra các nh n xét, ch rõ nh ng t n t i, nguyên nhân d n đ n thi u sót, sai

l m, đ ng th i, v ch ra các ti m n ng ch a đ

c khai thác, s d ng đ có các quy t đ nh

phù h p v i m c tiêu đ t ra.
1.2.5.3 Giai đo n k t thúc phân tích
K t thúc phân tích là giai đo n cu i cùng c a ho t đ ng phân tích. Sau khi x lỦ
các thông tin thu th p đ c, nh n th y s khác bi t, ng i phân tích ti n hành tìm hi u
bi t nguyên nhân c a v n đ và nh ng nhân t làm nh h ng t i s bi n đ ng này. Sau
đó, đ a ra các nh n xét thích h p v tình hình tài chính doanh nghi p, nêu ra các gi i
pháp kh c ph c nh ng h n ch trong t ng lai. Giai đo n này đòi h i ng i phân tích
ph i có trình đ chuyên môn cao, s nh y c m trong công vi c, đi kèm v i Ủ th c trách
nhi m.
1.2.6 N i dung phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
1.2.6.1 B ng cân đ i k toán
Phân tích s bi n đ ng v tài s n và ngu n v n
Phân tích s bi n đ ng v quy mô tài s n và ngu n v n nh m m c đích đánh giá
k t qu và th c tr ng tài chính c a doanh nghi p: s t ng tr
đoán tr

cđ

c xu h

ng và r i ro trong t
13

ng lai.

ng hay suy thoái, t đó d

phân tích s bi n đ ng, ta l p


bi u so sánh s t ng c ng gi a cu i n m v i đ u n m ho c nhi u n m tr
tuy t đ i và s t

c, k c s

ng đ i đ nh m xác đ nh s bi n đ ng v quy mô tài s n và ngu n

v n c a doanh nghi p qua các k kinh doanh. Qua k t qu tính toán và phân tích có th
rút ra nh ng k t lu n c n thi t v s bi n đ ng quy mô tài s n và ngu n v n c a doanh
nghi p, c ng nh vi c đ a ra các quy t đ nh c n thi t trong công tác qu n lỦ tài chính
c a doanh nghi p.
Phân tích chi n l

c qu n lý v n c a doanh nghi p

Nhìn chung không có m t mô hình qu n lỦ v n c th , v nh c u cho m t doanh
nghi p trong vi c l a ch n ngu n v n và qu n lỦ v n. Chi n l
nghi p ph thu c r t nhi u vào s phát tri n c a th tr

c qu n lỦ v n c a doanh
n đ nh c a n n kinh

ng v n, s

t , uy tín c a doanh nghi p và kh n ng thích ng c a các doanh nghi p trong các tình
hu ng c th .

Thông th

ng dù doanh nghi p s d ng chi n l

c qu n lỦ v n nào đ u ph i

tuân th nguyên t c phù h p trong qu n lỦ tài chính. Ngh a là đ u t v n vào nh ng tài
s n có đ i s ng phù h p v i th i gian đáo h n c a v n.
Trong th c ti n, có ba chi n l
qu n lỦ v n kinh doanh đó là chi n l

c c b n mà doanh nghi p có th áp d ng trong
c m o hi m, chi n l

c th n tr ng và chi n l

c

dung hòa.
Hình 1.1 Chi n l

TSNH
NVNH

c qu n lý tài chính

NVNH

TSNH

NVNH

TSNH

NVDH

TSDH

TSDH

NVDH
NVDH

M o hi m
Th nh t, chi n l

TSDH

Dungăhòa

Th n tr ng

c qu n lý m o hi m t c là dùng m t ph n ngu n v n ng n

h n đ tài tr cho tài s n dài h n. Khi doanh nghi p s d ng chính sách qu n lỦ v n này
s gi m thi u đ

c chi phí s d ng, nâng cao kh n ng sinh l i cho ch s h u tuy nhiên
14

Thang Long University Library


r i ro tài chính cao, ng

i qu n lỦ luôn ph i ch u áp l c n ng n v vi c tìm ngu n đ

thanh toán cho các ch n .
Th hai, chi n l

c qu n lý th n tr ng là dùng m t ph n ngu n v n dài h n đ

tài tr cho tài s n ng n h n. V i chi n l
thanh toán
th

c này doanh nghi p luôn b o đ m kh n ng

m c đ cao, nh t là trong nh ng tr

ng xuyên

ng h p mà tài s n ng n h n không

m c đ th p nh t. Ti n th a t m th i có th dùng đ đ u t ng n h n.

Tuy nhiên, hi u qu s d ng v n th p do m c sinh l i trong ng n h n th p h n lãi ti n
vay dài h n.
Th ba, chi n l

c qu n lý dung hòa là dùng ngu n v n ng n h n tài tr cho tài

s n ng n h n và dùng ngu n v n dài h n tài tr cho tài s n dài h n.

ây là chính sách

dung hòa v i hai chính sách th n tr ng và m o hi m vì v y nó kh c ph c đ

c nh

c

đi m c a c hai chính sách trên.
1.2.6.2. Báo cáo k t qu s n xu t kinh doanh
Báo cáo k t qu s n xu t kinh doanh đ

c các nhà phân tích h t s c quan tâm vì

báo cáo này cung c p các s li u v ho t đ ng s n xu t kinh doanh mà doanh nghi p đã
th c hi n đ

c. Khi s d ng s li u trên báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh đ phân

tích tình hình tài chính, c n l u Ủ, gi a doanh thu, chi phí và l i nhu n có m i quan h
ràng bu c nhau. i u này th hi n

ch , khi t c đ t ng doanh thu l n h n t c đ t ng

chi phí d n đ n l i nhu n t ng. Khi t c đ t ng doanh thu nh h n t c đ t ng chi phí
d n đ n l i nhu n gi m.

xem xét s bi n đ ng doanh thu, chi phí và l i nhu n ta l p b ng phân tích
k t qu s n xu t kinh doanh qua các n m, sau đó so sánh các ch tiêu ph n ánh hi u qu
kinh doanh. T s bi n đ ng c a các kho n m c chi phí, ng
nh ng bi n đ i b t th

i phân tích c n chú Ủ đ n

ng, có biên đ cao. Sau đó, liên h v i các s ki n kinh t đã

x y ra c a đ n v đ gi i thích cho s bi n đ i. Nh ng nguyên nhân này có th là ch
quan ho c khách quan nh ng doanh nghi p c ng c n nh n di n đ có s phòng tránh
thích h p hay rút ra bài h c kinh nghi m.
1.2.7 Phân tích các ch tiêu tài chính c b n
Các ch tiêu tài chính đ

c phân thành có nhóm ch tiêu có liên h v i nhau bi u

th m t khía c nh c a tình hình tài chính doanh nghi p, bao g m kh n ng qu n lỦ tài
s n, hi u qu s d ng tài s n, m c đ đ c l p tài chính, kh n ng qu n lỦ và thanh toán
n , kh n ng sinh l i và kh n ng qu n lỦ chi phí.
15


1.2.7.1 Nhóm ch tiêu v kh n ng qu n lý tài s n
Ch tiêu v kh n ng qu n lỦ tài s n – th
tiêu đo l

ng đ

c g i là vòng quay – là các ch

ng hi u su t s d ng, s c s n xu t c a các lo i tài s n ch y u trong doanh

nghi p. Các ch tiêu ph n ánh vòng quay tài s n bao g m:
Vòng quay t ng tài s n
Vòng quay t ng tài s n

Doanh thu thu n

=

T ng tài s n

Ch tiêu này cho bi t trong m t kì phân tích, các tài s n quay đ

c bao nhiêu

vòng. Giá tr c a nó càng cao, ch ng t các tài s n v n đ ng càng nhanh, góp ph n làm
t ng doanh thu, đi u ki n tiên quy t gia t ng l i nhu n cho doanh nghi p. Ch tiêu này
ph thu c r t nhi u vào đ c đi m ngành ngh kinh doanh và đ c tr ng c a m i doanh
nghi p.
Vòng quay TSC
Doanh thu thu n

Vòng quay TSC

=

Tài s n c đ nh

H s này nói lên m t đ ng tài s n c đ nh mang l i bao nhiêu đ ng doanh thu.
Hay nói cách khác là TSC đ

c s d ng l p l i bao nhiêu l n đ t o ra doanh thu trong

n m tài chính. H s này càng cao thì hi u qu s d ng tài s n c đ nh càng cao, t c
doanh nghi p quan lỦ TSC càng t t.
Vòng quay TSL
Vòng quay TSL

=

Ch tiêu này ph n ánh doanh thu đ

Doanh thu
Tài s n l u đ ng

c t o ra t tài s n l u đ ng là bao nhiêu. Ch

tiêu này càng cao thì hi u qu s d ng TSL c a doanh nghi p càng t t.
1.2.7.2 Nhóm ch tiêu v hi u qu s d ng tài s n
Hi u qu s d ng tài s n là nhóm ch tiêu đi kèm v i kh n ng quan lỦ tài s n
c a doanh nghi p. N u nh kh n ng qu n lỦ tài s n tính toán trên các ch tiêu t ng quát,
thì hi u qu s d ng tài s n s d ng ba kho n m c ch y u đ tính toán là hàng t n kho,
ph i thu khách hàng và ph i tr ng

i bán. Ba ch tiêu có tác đ ng r t l n đ n tình hình

16

Thang Long University Library


kinh doanh c a công ty. N u c ba ch tiêu đ u duy trì

m c t t thì hi u qu s d ng

c ng nh hi u qu qu n lỦ tài s n r t cao.
Vòng quay hàng t n kho
Vòng quay hàng t n kho

Giá v n hàng bán
=

Tr giá hàng t n kho

S vòng quay hàng t n kho là ch tiêu ph n ánh t c đ quay vòng hàng hóa nhanh
hay ch m. Ngoài ra, d a vào ch tiêu này ta c ng bi t đ
kho tr

c th i gian hàng n m trong

c khi bán ra. Th i gian này càng ng n thì kh n ng chuy n hóa thành ti n c a

hàng t n kho càng nhanh. Tuy nhiên, n u s vòng quay hàng t n kho quá cao thì có th
d n t i nguy c doanh nghi p không có đ hàng hóa th a mãn nhu c u c a khách hàng,
d n t i m t khách hàng. N u th i gian quay vòng hàng t n kho quá dài ch ng t t n kho
quá m c hàng hóa d n t i làm t ng chi phí, gây

đ ng v n.

Vòng quay ph i thu khách hàng
Vòng quay ph i thu

Doanh thu thu n
=

khách hàng

Ph i thu khách hàng bình quân

Ch tiêu vòng quay ph i thu khách hàng cho bi t trong k phân tích, các kho n
ph i thu khách hàng quay đ

c bao nhiêu vòng. S vòng quay càng cao (t c s ngày

thu ti n càng ng n) ch ng t doanh nghi p thu h i ti n hàng k p th i, ít b chi m d ng
v n.

ng th i ph n ánh tình hình qu n lỦ, thu n t t, doanh nghi p có khách hàng quen

thu c n đ nh và uy tín, thanh toán đúng h n. Tuy nhiên, n u s vòng quay quá cao l i
th hi n ph

ng th c bán hàng c ng nh c, g n nh bán hàng thu b ng ti n m t, khó

c nh tranh và m r ng th tr
và sách l

ng Do v y, ng

i phân tích ph i tùy vào tình hình c th

c kinh doanh đ v n d ng ch tiêu này cho phù h p.
K thu ti n bình quân

360 ngày
=

Vòng quay ph i thu khách hàng

Trong phân tích tình hình tài chính, ch tiêu k thu ti n bình quân đ

c s d ng đ

đánh giá kh n ng thu h i v n trong thanh toán c a doanh nghi p. K thu ti n bình quân
cho bi t bình quân doanh nghi p m t bao nhiêu ngày cho m t kho n ph i thu. Vòng
quay các kho n ph i thu càng cao thì kì thu ti n càng th p và ng
quân ph thu c vào nhi u y u t nh :
17

c l i. K thu ti n bình


Tính ch t c a vi c doanh nghi p ch p nh n bán hàng ch u: M t s doanh nghi p
có chính sách m r ng bán ch u và ch p nh n kéo dài th i h n thanh toán h n các đ i
th c nh tranh đ phát tri n th tr

ng.

Tình tr ng c a n n kinh t : Khi tình hình thu n l i các doanh nghi p có khuynh
h

ng d dàng ch p nh n bán ch u và ng

cho khách hàng mà không t ng đ

c l i. N u ch p nh n t ng th i gian bán ch u

c m c tiêu th thì đó là d u hi u x u v tình hình

kinh doanh. Doanh nghi p c n ph i thay đ i chính sách tiêu th đ gi khách hàng ho c
nâng cao kh n ng c nh tranh c a s n ph m. Nh ng tình tr ng đó c ng có th là do
khách hàng g p khó kh n trong chi tr nh t là

vào th i k kinh t suy thoái. Tình

hu ng đó gây khó kh n dây chuy n cho các doanh nghi p bán ch u.
Chính sách tín d ng và chi phí bán hàng ch u: khi lãi su t tín d ng c p cho các
doanh nghi p đ tài tr cho kinh doanh t ng, các doanh nghi p có xu h

ng gi m th i

gian bán ch u vì n u ti p t c kéo dài th i h n s r t t n kém v chi phí tài chính.
Ngoài ra, đ l n c a các kho n ph i thu còn ph thu c vào các kho n tr tr

c

c a doanh nghi p.
Vòng quay ph i tr ng

Vòng quay ph i tr ng

i bán

i bán

Doanh thu thu n
=

Ph i tr ng

i bán bình quân

× 100%

Ch tiêu này cho bi t s vòng quay các kho n ph i tr ph n ánh kh n ng chi m
d ng v n c a doanh nghi p đ i v i nhà cung c p. Ch s này càng cao, t c là doanh
nghi p đang ti n hành thanh toán nhanh các đ n hàng, ít chi m d ng v n c a nhà cung
c p. Trong khi đó, ch s vòng quay các kho n ph i tr ng

i bán quá th p s

nh h

ng

không t t đ n x p h ng tín d ng c a doanh nghi p.
K tr ti n bình quân
K tr ti n bình quân

360 ngày
=

Vòng quay ph i tr ng

i bán

Ch tiêu này cho bi t th i gian c n thi t đ tr n nhà cung c p bình quân trong
kì c a doanh nghi p. D a vào k tr ti n bình quân, có th nh n ra chính sách mua hàng
tr ch m c a doanh nghi p, ch t l

ng công tác theo dõi công n và thanh toán c a

doanh nghi p. K tr ti n bình quân càng ng n t

ng ng v i vòng quay các kho n ph i

18

Thang Long University Library


tr càng cao, t c là doanh nghi p ít s d ng tín d ng th

ng m i đ tài tr cho ho t đ ng

kinh doanh.
1.2.7.3 Nhóm ch tiêu phân tích m c đ đ c l p tài chính
M c đ đ c l p, t ch v m t tài chính c a doanh nghi p ph n ánh quy n c a
doanh nghi p trong vi c đ a ra các quy t đ nh v chính sách tài chính và ho t đ ng c ng

nh quy n ki m soát các chính sách đó. M c đ đ c l p tài chính th hi n trong m i
quan h gi a V n CSH v i các ch tiêu tài s n đ làm n i b t lên vai trò c a v n CSH.
“H s t tài tr ” là ch tiêu ph n ánh kh n ng t đ m b o v m t tài chính và
m c đ đ c l p tài chính c a doanh nghi p. Ch tiêu này cho bi t, trong t ng s ngu n
v n huy đ ng đ

c doanh nghi p, ngu n v n do CSH đóng góp chi m bao nhiêu ph n.

Th c ch t, ch s này chính là t tr ng v n ch s h u trong t ng ngu n v n c a doanh
nghi p. H s tài tr xác đ nh theo công th c:
H s t tài tr

T ng giá tr v n CSH
=

T ng giá tr ngu n v n

Tr s c a ch tiêu càng l n, ch ng t kh n ng t đ m b o v m t tài chính càng
cao, m c đ đ c l p tài chính càng l n. Tr ng h p tr s c a ch tiêu “H s t tài tr ”
m c th p, d i m c trung bình ngành, các nhà phân tích có th xem xét b sung các
ch tiêu khác nh H s t tài tr tài s n dài h n hay H s t tài tr tài s n c đ nh.
H s t tài tr TSDH

T ng giá tr v n CSH
=

Tài s n dài h n

Tài s n dài h n có đ c đi m là th i gian luân chuy n dài, thu h i v n lâu, ph i
l n h n 1 n m hay ngoài m t chu kì kinh doanh. N u ngu n v n CSH đ tài tr , doanh

nghi p không ph i s d ng các ngu n v n khác, gi m b t đ c khó kh n trong thanh
toán nh ng kho n n đ n h n. i u này giúp doanh nghi p t đ m b o v an ninh tài
chính đ v t qua nh ng khó kh n trong quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh.
H s t tài tr TSC

T ng giá tr v n CSH
=

Tài s n c đ nh

Tài s n c đ nh là b ph n tài s n dài h n ch y u, ph n ánh c s v t ch t, trang
thi t b ph c v ho t đ ng hàng ngày c a doanh nghi p, do đó, không th d dàng
nh ng bán, thanh lỦ toàn b TSC . Do v y, ngu n v n CSH ph i luôn đ m b o tài tr
h t cho giá tr TSC , c th , H s t tài tr TSC ph i l n h n ho c b ng 1 n u mu n
đ m b o tình hình tài chính doanh nghi p lành m nh. M t khi h s này nh h n m t,

19


ban lãnh đ o doanh nghi p nên d ng ngay ho c xem xét k l i các quy t đ nh v đ u t
hay mua bán đ tránh sa l y vào n n n, phá s n.
T ng t nh cách đánh giá h s t tài tr , giá tr c a h s tài tr TSDH và
TSC càng cao, ch ng t doanh nghi p càng t ch v tài chính, các r i ro v thanh
kho n đ c gi m thi u, đ c bi t c n thi t trong b i c nh suy tho i kinh t . Tuy nhiên,
n u duy trì m c quá cao trong th i gian dài có th làm gi m t su t sinh l i c a v n
ch s h u.
1.2.7.4 Nhóm ch tiêu đánh giá kh n ng qu n lý và thanh toán n
Kh n ng qu n lỦ và thanh toán n là ch tiêu đ

c quan tâm l n b i các ch n

c a doanh nghi p. Nhóm ch tiêu này bao g m các t s cho bi t t tr ng c a các kho n
n hi n t i, t

ng quan gi a các kho n n ph i tr so v i các tài s n đ m b o và tình

thanh kho n c a doanh nghi p. Nhà qu n tr doanh nghi p c n đ m b o qu n lỦ n hi u
qu và duy trì kh n ng thanh toán n

m c h p lỦ đ v a t o đà cho phát tri n t

ngu n v n n , v a xây d ng lòng tin t các ch n .
Phân tích kh n ng qu n lý n
T s n trên v n ch s h u

T ng giá tr n
=

Giá tr v n ch s h u

T s này cho bi t quan h gi a v n huy đ ng b ng đi vay và v n ch s h u. T
s này nh ch ng t doanh nghi p ít ph thu c vào hình th c huy đ ng v n b ng vay
n có th hàm Ủ doanh nghi p ch u đ r i ro th p. Tuy nhiên, nó c ng có th ch ng t
doanh nghi p ch a bi t cách vay n đ kinh doanh và khai thác l i ích c a hi u qu ti t
ki m thu (Khi doanh nghi p đi vay thì ph i tr lãi vay. Thu đánh vào l i nhu n doanh
nghi p s có th có kh u tr kho n l i nhu n dùng đ tr lãi đó. Vì th g i là ti t ki m
thu ).
T s n trên t ng tài s n

T ng giá tr n

=

T ng giá tr tài s n

× 100%

T s này cho bi t có bao nhiêu ph n tr m tài s n c a doanh nghi p là t đi vay.
Qua đây bi t đ

c kh n ng t ch tài chính c a doanh nghi p. T s này n u quá nh ,

ch ng t doanh nghi p vay ít. i u này có th hàm Ủ doanh nghi p có kh n ng t ch
tài chính cao. Song nó c ng có th hàm Ủ là doanh nghi p ch a bi t khai thác đòn b y
tài chính, t c là ch a bi t cách huy đ ng v n b ng hình th c đi vay. Ng
20

Thang Long University Library

c l i, t s này


n u cao quá, t c là doanh nghi p không có th c l c tài chính mà ch y u đi vay đ có
v n kinh doanh, đi kèm v i m c đ r i ro c a doanh nghi p cao h n.
Phân tích kh n ng thanh toán n
H s kh n ng thanh toán ng n h n

Tài s n ng n h n
=
N ng n h n

Ch tiêu này đ

c dùng đ đánh giá kh n ng thanh toán các kho n n ng n h n

c a doanh nghi p nó cho bi t c m i đ ng n ng n h n, doanh nghi p có bao nhiêu
đ ng tài s n ng n h n có th s d ng đ thanh toán. Qua đó có th th y đ

c kh n ng

đáp ng các kho n n ng n h n c a doanh nghi p là cao hay th p. N u t s này nh
h n 1 thì có ngh a là doanh nghi p không đ tài s n có th s d ng ngay đ thanh toán
kho n n ng n h n s p đáo h n.
Tài s n ng n h n – Hàng t n kho

H s kh n ng thanh toán
nhanh

=
N ng n h n

Trong các kho n m c TSNH, hàng t n kho đ

c coi là lo i tài s n có kh n ng

chuy n đ i thành ti n kém nh t. Do v y, H s kh n ng thanh toán nhanh lo i b giá
tr hàng t n kho đ t ng tính thanh kho n bao hàm tròn ch tiêu. T ng t nh thanh
toán ng n h n, h s có giá tr cao th hi n kh n ng thanh toán nhanh c a doanh nghi p
m c t t. Tuy nhiên, h s này n u quá cao s nh h ng đ n hi u qu s d ng v n,
d n đ n kh n ng sinh l i th p nh ng n u th p quá và kéo dài, thì đây là d u hi u c a
r i ro tài chính và nguy c phá s n.

H s thanh toán t c th i

Ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n

=
T ng n ng n h n

đ

Trong đó, Ti n bao g m ti n m t, ti n g i, ti n đang chuy n. Các kho n t ng
ng ti n là các kho n đ u t ng n h n (d i 3 tháng) có th chuy n đ i thành ti n b t

k lúc nào nh : ch ng khoán ng n h n, th
đ u t ng n h n khác.

ng phi u, n ph i thu ng n h n và các kho n

H s kh n ng thanh toán t c th i có giá tr quá cao hay quá th p đ u không có
l i có doanh nghi p. N u quá cao, doanh nghi p tích tr ti n quá nhi u kh n ng quay
vòng v n gi m, t su t l i nhu n th p. N u quá th p và kéo dài, uy tín doanh nghi p b
nh h ng, có th d n t i phá s n hay gi i th .

21


1.2.7.5 Nhóm ch tiêu phân tích kh n ng sinh l i

Kh n ng sinh l i c a doanh nghi p là ch tiêu ph n ánh m c l i nhu n mà doanh
nghi p thu đ

c trên m t đ n v chi phí hay y u t đ u vào hay trên m t đ n v đ u ra

ph n ánh k t qu s n xu t. M c l i nhu n mà doanh nghi p thu đ

c tính trên m t đ n

v càng cao thì kh n ng sinh l i càng cao, d n đ n hi u qu kinh doanh càng cao và
ng

c l i; m c l i nhu n thu đ

c trên 1 đ n v càng nh , kh n ng sinh l i càng th p,

kéo theo hi u qu kinh doanh càng th p. Vì th , có th nói, kh n ng sinh l i c a doanh
nghi p là bi u hi n cao nh t và t p trung nh t c a hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p.
Do đó, đ đánh giá kh n ng sinh l i c a doanh nghi p, quá trình phân tích th

ng s

d ng các t s liên h gi a l i nhu n thu n v i doanh thu thu n, t ng v n s d ng (t ng
tài s n hi n có) và v n ch s h u c a doanh nghi p. Các ch tiêu đ

c s d ng ch y u

bao g m:
T su t l i nhu n c a doanh thu - ROS
Ch tiêu này cho bi t 1 đ n v doanh thu thu n thu đ

c t kinh doanh đem l i

bao nhiêu đ n v l i nhu n sau thu . Tr s c a ch tiêu này càng l n, s c sinh l i c a
doanh thu thu n kinh doanh càng cao, hi u qu kinh doanh càng cao và ng
ROS

=

T s này mang giá tr d

L i nhu n sau thu
Doanh thu thu n

c l i.

x 100%

ng ngh a là công ty kinh doanh có lãi, t s càng l n, lãi

càng l n. T s mang giá tr âm ngh a là công ty kinh doanh thua l .
T su t sinh l i c a tài s n - ROA
Ch tiêu này cho bi t, c 100 đ ng tài s n t o ra bao nhiêu đ ng l i nhu n ròng.
H s này càng cao càng th hi n s s p x p, phân b và qu n lỦ tài s n càng h p lỦ và
hi u qu .
ROA

=

L i nhu n sau thu

T ng tài s n

x 100%

N u t s này l n h n 0 có ngh a là doanh nghi p làm n có lãi. T s càng cao
cho th y doanh nghi p làm n càng hi u qu . Còn n u t s nh h n 0, thì doanh nghi p
làm n thua l . M c lãi hay l đ

c đo b ng ph n tr m c a giá tr bình quân t ng tài s n

c a doanh nghi p. T s cho bi t hi u qu qu n lỦ và s d ng tài s n đ t o ra thu nh p
c a doanh nghi p.
22

Thang Long University Library


T su t sinh l i c a v n ch s h u – ROE
Ch tiêu này cho bi t, m i 100 đ n v v n ch s h u đ a vào kinh doanh đem
l i bao nhiêu đ n v l i nhu n sau thu . Tr s c a ch tiêu này càng l n, s c sinh l i c a
v n ch s h u càng cao, hi u qu kinh doanh càng cao và ng

c l i; tr s c a ch tiêu

càng nh , kh n ng sinh l i c a v n ch s h u càng th p, hi u qu kinh doanh càng
th p.
ROE

=

L i nhu n sau thu
V n ch s h u

x 100%

Có th nói, bi u hi n rõ nét và cao đ nh t kh n ng sinh l i c a doanh nghi p là
kh n ng sinh l i c a v n ch s h u. B i vì, m i ho t đ ng mà doanh nghi p ti n hành
suy cho cùng c ng nh m m c đích nâng cao hi u qu v n đ u t c a ch s h u.
1.2.7.6 Nhóm ch tiêu đánh giá m c đ s d ng chi phí
T su t giá v n hàng bán trên doanh thu thu n
Giá v n hàng bán

T su t giá v n hàng bán

=

× 100%

Doanh thu thu n
Ch tiêu này cho bi t đ thu đ

c m t đ ng doanh thu thì doanh nghi p ph i b ra

bao nhiêu đ ng giá v n. Ch tiêu này càng nh ch ng t vi c qu n lỦ các kho n chi phí
trong giá v n hàng bán càng t t và ng

c l i.

T su t chi phí bán hàng
T su t chi phí bán hàng

Chi phí bán hàng
=

× 100%

Doanh thu thu n
Ch tiêu này cho bi t đ thu đ

c 100 đ ng doanh thu thu n doanh nghi p ph i b

ra bao nhiêu đ ng chi phí bán hàng. T su t này càng nh ch ng t doanh nghi p đã ti t
ki m đ

c chi phí bán hàng, kinh doanh ngày càng hi u qu và ng

c l i.

T su t chi phí qu n lý trên doanh thu
T su t chi phí qu n lỦ

Chi phí qu n lỦ doanh nghi p
=
Doanh thu thu n

23

× 100%

Ch tiêu này cho bi t đ thu đ

c 100 đ ng doanh thu thu n doanh nghi p ph i b

ra bao nhiêu đ ng chi phí qu n lỦ. T su t này càng nh ch ng t doanh nghi p đã ti t
ki m đ

c chi phí qu n lỦ, kinh doanh ngày càng hi u qu và ng

c l i.

1.2.8 Các nhân t nh h ng đ n công tác phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
M c tiêu cu i cùng c a công tác phân tích tình hình tài chính doanh nghi p là
đ a ra nh ng k t qu phân tích toàn di n, đánh giá m t cách chính xác nh t tình hình
tài chính c a doanh nghi p. Tuy nhiên, nh ng k t qu phân tích ph thu c vào nh ng
đi u ki n bên trong và bên ngoài doanh nghi p.
1.2.8.1 Nhân t ch quan
Trình đ cán b th c hi n công tác phân tích tình hình tài chính c a doanh nghi p
Trình đ chuyên môn nghi p v và kinh nghi m công tác, t m hi u bi t c a
nh ng cán b này nh h ng l n đ n k t qu c a công tác phân tích tình hình tài chính
v tính sát th c, toàn di n, đ n vi c t ch c phân tích có khoa h c, h p lỦ hay không.
Doanh nghi p c n quan tâm phát tri n đ i ng cán b làm công tác phân tích tình hình
tài chính, th ng xuyên c p nh t ki n th c và ch đ , chính sách tài chính k toán, t n
d ng ph ng pháp và công c phân tích hi n đ i thì m i có th đ m b o hi u qu th c
s c a công tác phân tích tình hình tài chính.
T ch c công tác phân tích tình hình tài chính doanh nghi p
Công tác phân tích tình hình tài chính doanh nghi p có nhi u công đo n khác
nhau và m i công đo n đ c th c hi n b i m t nhóm cán b phân tích nh t đ nh. Vi c
b trí s p x p h p lỦ các công đo n trong công tác phân tích là m t trong nh ng nhân
t quy t đ nh s thành công c a quá trình phân tích. Ngoài ra m i nhóm cán b phân

tích có m t kh n ng chuyên môn cao trong m t công đo n nào đó, vì v y vi c b trí h
vào nh ng công đo n phù h p v i trình đ chuyên môn c a h s làm công tác phân
tích tình hình tài chính đ t hi u qu cao nh t. Nh v y y u t t ch c công tác phân tích
c ng là m t y u t không kém ph n quan tr ng trong công tác phân tích tình hình tài
chính doanh nghi p.
Ch t l

ng thông tin s d ng trong phân tích tình hình tài chính doanh nghi p

Thông tin là m t v n đ h t s c c n thi t trong t t c các l nh v c nói chung và
công tác phân tích tình hình tài chính doanh nghi p nói riêng. Thông tin vô cùng quan
tr ng và mang tính ch t b t bu c vì v y n u không có thông tin thì không th th c hi n
ho t đ ng phân tích tình hình tài chính. M t khác n u ch t l ng thông tin không t t s
làm gi m ch t l ng phân tích và khi đó các ch tiêu phân tích s không chính xác và
tr nên không có giá tr đ i v i m i đ i t ng.

24

Thang Long University Library


L a ch n ph ng pháp phân tích.
V i ngu n thông tin đã thu th p đ c, cán b phân tích tình hình tài chính s ph i
l a ch n m t s ph ng pháp phân tích phù h p nh t v i doanh nghi p mình. Vi c l a
ch n ph ng pháp phân tích thích h p nh t s d n t i ch t l ng công tác phân tích đ t
hi u qu cao và ng

c l i. Ngày nay s phát tri n c a công ngh thông tin thì các ph

ng

pháp c ng ngày càng hoàn thi n h n. Vi c áp d ng công ngh tin h c vào phân tích tình
hình tài chính đã góp ph n nâng cao ch t l ng công tác phân tích, k t qu phân tích
chính xác, toàn di n, t n ít th i gian, công s c và ti n c a.
1.2.8.2 Nhân t ch quan
Nhân t khách quan là nh ng nhân t t môi tr
đ ng đ n ch t l

ng bên ngoài th

ng xuyên tác

ng phân tích tình hình tài chính doanh nghi p. ó là nh ng v n đ v

pháp lỦ, tình hình chính tr , các v n đ kinh t xã h i...
Tình hình kinh t , chính tr , h th ng pháp lý
ây là nh ng y u t thu c môi tr ng v mô có tác đ ng tr c ti p ho c gián ti p
đ n công tác phân tích tình hình tài chính, khuy n khích ho c h n ch tình hình s n xu t
kinh doanh c a doanh nghi p. Chính vì v y, m t môi tr ng v mô n đ nh s là đi u
ki n t t cho các doanh nghi p phát tri n ho t đ ng s n xu t kinh doanh, giúp cho các
nhà phân tích có th l a ch n đ c nh ng ph ng pháp phân tích tình hình tài chính
phù h p, có đi u ki n th ng nh t các ch tiêu toàn ngành, trong t ng khu v c, các nhà
phân tích có th d dàng trong vi c tìm ki m thông tin và ng c l i.
H th ng ch tiêu trung bình ngành
Vi c phân tích tình hình tài chính tr nên hoàn thi n h n n u có h th ng ch tiêu
trung bình ngành. ây là c s tham chi u quan tr ng khi ti n hành phân tích tình hình
tài chính. Chúng ta có th kh ng đ nh các t l tài chính c a m t doanh nghi p cao hay
th p khi đem chúng so sánh v i các t l t ng ng c a các doanh nghi p khác có đ c
đi m và đi u ki n s n xu t kinh doanh t ng t , mà đ i di n là các ch tiêu trung bình
ngành. Thông qua đ i chi u v i các ch tiêu trung bình ngành, nhà qu n lỦ bi t đ c v

th c a doanh nghi p c ng nh hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
Do t m quan tr ng c a vi c nghiên c u ngành kinh t , nên đi u hi n nhiên là
tr

c khi phân tích tình hình tài chính c a m t doanh nghi p, nhà phân tích ph i xem

xét b i c nh c a th tr

ng, c a ngành kinh doanh, các chính sách liên quan đ n ngành

kinh doanh. Không nh ng th , trong quá trình phân tích, các ch tiêu tài chính c n ph i
đ

c so sánh v i các ch tiêu trung bình ngành đ k t qu phân tích đ

c chính xác h n,

ph n ánh đúng tình tr ng tài chính c a doanh nghi p so v i các doanh nghi p khác trong
cùng ngành, tránh đ

c các đánh giá ch quan.
25