BDA huong dan dieu tri va theo doi chan thuong than

H

NG D N I U TR VÀ THEO DÕI CH N TH

C ch :

1.

vùng sau phúc m c, th n đ

Th n n m cao
x

NG TH N

ng s ng và c l ng. Tuy nhiên, ch n th

gây t n th
và th

ng th n. Ch n th

1.1. Ch n th

ng làm gãy x

ng đ i an toàn b i x
ng s

n ho c x

ng s

n,

ng s ng có th

ng th n x y ra kho ng 50% trong t t c ch n th

l a tu i d

ng x y ra

c che ch t

ng ni u d c

i 30 (trên 50%). T l nam n là 4:1.

ng th n kín

B ng, hông hay l ng gây ra trên 80% t t c t n th

ng th n. Nguyên nhân g p nhi u nh t là tai

n n giao thông, té, tai n n th thao và b t n công hành hung. Tai n n giao thông ho c té cao có
th làm rách đ ng m ch th n ho c đ t hoàn toàn. N u sau ch n th
ti u máu nhi u, và s c, nguy c t n th
1.2. Ch n th

ng m ch máu l n c a th n r t cao (kho ng 20%).

ng th n h
ng h th

nh ng b ph n khác trong b ng. Tr em d b ch n th
ng s

không đ

n ch a phát tri n đ y đ và th n to h n lúc tr
ng. Th n tr

Phân lo i t n th

2.1.

i l n vì c l ng

ng thành. Ngoài ra th n tr em

c che ch t t b i m quanh th n và cân Gerota là l p đ m ch ng l i r t h u hi u

trong ch n th
2.

ng th n h n ng

ng k t

ng n

c ho c b

u th n làm cho th n d b v sau ch n th

ng.

N
H

và x

ng kèm theo t n th

D
ÂN

Ph n l n là do dao đâm và đ n. Kho ng 85% v t th
h p

ng th n, có tri u ch ng

ng.

1.

BÌ

Còn g i là d p th n, ch mô th n b d p ch a v . Th n còn nguyên v n, kèm theo máu t d
2.2.

2.

ng trên g p nhi u nh t trong ch n th

BV

v bao và quanh th n. T n th

G m v v bao và ch mô th n d
ph n t y th n.

1 và 2 đ

i 1cm. T n th

c g i là t n th

i

ng th n.

ng không nh h

ng t i đài, b th n và

ng nh , nh x y ra trong 85% t t c t n th

ng

th n.
2.3.

3.

V ch mô th n trên 1cm.
2.4.

4.

V t v l n n t i đài, b th n gây ra dò n

c ti u. T n th

ng nh ng m ch máu nh đ

c phân

lo i đ 4.
2.5.

5.

G m v th n nhi u m nh và t n th

ch n th

3,4,5 đ

c g i là t n th

ng m ch máu th n l n.
ng l n n ng. V th n th

ng th n kín và 30% trong v t th

ng th n. T n th

ng g p trong 15% tr

ng đ ng m ch th n bao g m t c

ho c rách đ ng m ch th n ho c m t trong nh ng nhánh ph . Th
H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

ng h p

ng x y ra d

i 1% trong
1


ch n th

ng th n kín và 10% trong v t th

ng th n. Th n không th ph c h i sau 1 gi m t

ngu n máu cung c p hoàn toàn và vi c đ nh b nh t n th

ng m ch máu th n r t khó.

nh b nh.

3.

3.1. B nh nhân v i m ch và huy t áp không n đ nh
Ph i đ

c m th m dò ngay. Bác s ni u th

khi b nh nhân đã đ

ng đ

c g i vô phòng m đ tham v n sau

c m thám sát b i bác s t ng quát. Bác s ni u ph i đánh giá ch c n ng 2

th n. i u này có th th c hi n b ng ch p ngay trên bàn m 1 phim UIV ho c MSCT scan (1).
N u không th y t n th
sát. N u th y t n th
ph i đ

ng th n không c n thám sát th n. T n th

ng l n ph i đ

c m thám

ng nh trên UIV ho c MSCT scan kèm theo ch y máu sau phúc m c th n

c m thám sát và khâu l i.

3.2. B nh nhân có m ch và huy t áp n.
MSCT c n s d ng nh là xét nghi m X quang ban đ u.
i u tr .

4.

4.1. Ch n th

ng (3).

D
ÂN

Tùy thu c vào nguyên nhân và tình tr ng n ng nh c a t n th
ng kín.

Kh n ng ch n th

ng kín v i m ch và huy t áp n, không ti u máu x y ra r t ít (2).

N
H

B nh nhân v i ti u máu vi th , m ch và huy t áp n ít có nguy c t n th
theo dõi.

ng th n, ph i đ

B nh nhân v i m ch và huy t áp không n ho c ti u máu có nhi u nguy c t n th
c ch p X quang. B nh nhân trên đ

BÌ

th n và ph i đ

BV

c t th n c p c u. i u tr dò n

ng m ch máu th n c n đ

c ti u trong ch n th

c ti u b nhi m trùng trong lúc t n th

ng. Siêu âm c n đ

trong.

c m khâu th n ngay và

ng th n kín còn đ

gi đi u tr b o t n, m t s khác thích m s m. Kháng sinh th
n

ng

c theo dõi v tri u ch ng ch y máu nh

thay đ i d u hi u sinh t n và th hi n h ng c u th p và s lan r ng c a kh i máu t
B nh nhân có th n v ho c t n th

c

ng đ

c bàn cãi: m t s tác
c dùng đ c bi t n u

c s d ng đ theo dõi s thay

đ i kh i máu t . N u th y có tri u ch ng áp xe ho c nhi m trùng nang gi ni u b nh nhân c n
đ

c d n l u b ng m m ho c m ra da. Cái l i c a thám sát s m trên b nh nhân dò n

c ti u

là n m vi n ng n và gi m tri u ch ng nang gi ni u nhi m trùng, tuy nhiên t l m c t th n r t
cao trong lúc m thám sát.
4.2. V t th

ng th n.

T t c các vi t th

ng th n do đ n hay do dao đâm c m đ

c m thám sát. Nh ng b nh

nhân b đau hay dao đâm và không ti u máu, có UIV và MSCT bình th

ng có th đi u tr n i

khoa.
Trong v t th
Ph
H

ng th n, b ng ph i đ

ng pháp đi u tr v t th

c thám sát đ tìm nh ng t n th

ng k t h p.

ng th n g m: ki m soát cu n th n, c m máu, c t l c, khâu đài b

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

2

th n và d n l u h u hi u. Trong tr
pháp duy nh t, th

ng g p kho n 10% b nh nhân b đâm và 40% b nh nhân b b n.

5. Theo dõi sau ch n th

ng:

Các bi n ch ng c a t n th
m ch, th n tr
th

ng h p n ng không th đi u tr nh trên, c t th n là gi i

ng n

ng th n bao g m ch y máu tr , huy t áp cao, dò đ ng t nh

c và m t ch mô th n. Ch y máu tr th

ng x y ra 1 tháng sau t n

ng (4). Ti u máu kéo dài có th là tri u ch ng c a dò đ ng t nh m ch h u ch n th

b nh nhân c n đ

c ch p đ ng m ch th n. Trong 6 tháng đ u c n đ

6 tháng c n làm Siêu âm, ho c ch p MSCTđ theo dõi th

ng t n

ng,

c theo dõi huy t áp. Sau

th n.

TÀI LI U THAM KH O
1. Bretan Jr PN, McAninch JW, Federle MP, Jeffrey Jr RB: Computerized tomographic
staging of renal trauma: 85 consecutive cases. J Urol 1986; 136:561-565.
2. Chandhoke PS, McAninch JW: Detection and significance of microscopic hematuria in

D
ÂN

patients with blunt renal trauma. J Urol 1988; 140:16-18.
3. Coburn M: Damage control surgery for urologic trauma: An evolving management strategy.
J Urol 2002; 160:13.

4. Santucci RA, McAninch JW: Diagnosis and management of renal trauma: Past, present and

BV

BÌ

N

H

future. J Am Coll Surg 2000; 191:443-451.

H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

3