Môn học tài chính tiền tệ

TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
HỆ THỐNG TIỀN TỆ
THẾ GIỚI
International Monetary System (IMS)

GV. Phan Thị Minh Huệ
Tp. HCM, Tháng 3-2013


MỤC TIÊU

Nghiên cứu những vấn đề về hệ thống
tiền tệ quốc tế: cấu tạo , lịch sử phát
triển của hệ thống tiền tệ thế giới, đặc
điểm của từng hệ thống tiền tệ.
Nghiên cứu các hệ thống tiền tệ chủ yếu
và hệ thống tiền tệ hiện nay.

12-Jul-13

2


NỘI DUNG
1

Khái niệm, vai trò và tiêu chí phân loại HTTTQT

2

Phân loại chế độ tỷ giá theo mức độ linh hoạt của tỷ giá

3

Quá trình phát triển của HTTTQT


KHÁI NIỆM, VAI TRÒ, TIÊU CHÍ PHÂN LOẠI HTTTTG
Khái niệm: HTTTQT là chế độ tổ chức lưu thông tiền tệ được thể
hiện bằng những thoả ước và những quy định của một số quốc gia,
có hiệu lực trong một phạm vi không gian và thời gian nhất định.

Vai trò của HTTTQT
• Tạo sự liên kết kinh tế giữa một số nước có quan hệ kinh tế
phụ thuộc nhau.

• Thiết lập liên minh chính trị.
• Củng cố vai trò và vị trí kinh tế - tiền tệ của một quốc gia

nào đó trong khu vực.
12-Jul-13

4


KHÁI NIỆM, VAI TRÒ, TIÊU CHÍ PHÂN LOẠI HTTTTG

Đơn vị tiền
tệ chung

• Là đơn vị thanh toán, đo lường và dự trữ giá trị

của cộng đồng kinh tế.
• Thông thường sử dụng đồng tiền mạnh của quốc
gia nào đó trong khối làm đồng tiền chung.

Chế độ
tổ chức
lưu thông
tiền tệ

• Quy định tỷ giá chung với các đồng tiền thành
viên của khối.
• Quy định lưu thông tiền mặt, thanh toán không
dùng tiền mặt và các loại giấy tờ có giá.
• Quy định về dự trữ ngoại hối.

12-Jul-13

5


CĂN CỨ VÀO MỨC ĐỘ LINH HOẠT CỦA TỶ GIÁ

Chế độ tỷ giá cố định
• NHTW sẽ ấn định mức tỷ giá cố định và sẽ sử dụng những
công cụ tài chính để duy trì mức tỷ giá này.

Chế độ tỷ giá thả nổi
• Tỷ giá hối đoái do cung cầu thị trường quyết định

12-Jul-13

6


CĂN CỨ VÀO MỨC ĐỘ LINH HOẠT CỦA TỶ GIÁ
Chế độ tỷ giá cố định
• Thực tế, những lượng cung – cầu ngoại tệ vốn tồn tại trên thị

trường ngoại tệ và chi phối số lượng cung cầu trên thị trường.
• Cung> Cầu ngoại tệ: NHTW tăng dự trữ ngoại tệ.

• Cung < Cầu ngoại tệ: NHTW giảm dự trữ ngoại tệ.
• Dự báo về biến động tỷ giá là = 0

12-Jul-13

7


CĂN CỨ VÀO MỨC ĐỘ LINH HOẠT CỦA TỶ GIÁ
Chế độ tỷ giá thả nổi
• NHTW không can thiệp trực tiếp vào tỷ giá

• Có 3 loại:
• Thả nổi hoàn toàn: Tỷ giá do cung cầu thị trường quyết định

• Thả nổi có quản lý: tỷ giá thả nổi nhưng có sự điều tiết của
nhà nước.
• Tỷ giá thả nổi tập thể: các nước trong khối EU thả nổi đồng
tiền mình với các đồng tiền ngoài khối và tỷ giá cố định

trong khối.
12-Jul-13

8


QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA HỆ THỐNG TIỀN TỆ
Hệ thống song bản vị: trước 1875

Hệ thống bản vị vàng cổ điển: 1875-1914
Giai đoạn giữa hai thế chiến
Hệ thống Bretton Woods: 1944-1971
Hệ thống tiền tệ quốc tế ngày nay

12-Jul-13

9


HỆ THỐNG SONG BẢN VỊ: TRƯỚC 1875

Hệ thống song bản vị đồng thời sử dụng vàng và bạc làm phương
tiện trao đổi và lưu thông trong nền kinh tế.
Vàng và bạc với đặc điểm: khan hiếm, bền, có thể chuyên chở, dễ
phân chia, bảo quản, đồng chất và chất lượng được duy trì lâu dài
nên được chọn làm tiền tệ.

Tiền đúc –
tiền xu của
cá nhân

Tiền đúc –
tiền xu của
quốc gia

V-B đúc
thỏi, vòng
12-Jul-13

10


HỆ THỐNG SONG BẢN VỊ: TRƯỚC 1875

Những bất cập trong hệ thống song bản vị

Bào mòn giá trị thực tế của tiền xu

• Các quốc gia pha lẫn hợp kim khác vào tiền xu vàng và bạc

Tỷ lệ “vàng: bạc”

• Tỷ lệ “vàng: bạc” không thống nhất giữa các quốc gia

12-Jul-13

11


Hệ thống song bản vị: trước 1875

Quy luật Gresham:
“Đồng tiền xấu đuổi đồng tiền
tốt” khỏi lưu thông.

Tiền đủ giá
- Lượng vàng
– bạc đủ,
nguyên chất
- Cất trữ

Tiền xu
vàng – Bạc

Tiền kém giá
-Lượng vàng –
bạc thiếu,
không nguyên
chất
-Đẩy ra lưu
thông


HỆ THỐNG SONG BẢN VỊ: TRƯỚC 1875

Chế độ song bản vị tại Mỹ
- 1972, phát hành USD với giá cố định với vàng và bạc – cho phép
chuyển đổi ra vàng và bạc.
1USD = 1,6038 gr vàng = 24,057 gr bạc
Hay “Vàng : Bạc” = 1:15
- Các quốc gia khác tỷ lệ “Vàng : Bạc” < 1:15

Quy luật Gresham: bạc đuổi vàng ra khỏi lưu thông ở Mỹ
-1834, thay đổi giá trị USD
$20,67/ounce vàng và bạc giữ nguyên : “Vàng : Bạc” = 1:16

Quy luật Gresham: vàng đuổi bạc ra khỏi lưu thông ở Mỹ
Chế độ đơn bản vị xuất hiện
12-Jul-13

13


HỆ THỐNG BẢN VỊ VÀNG CỔ ĐIỂN: 1875-1914

Đặc điểm hệ thống bản vị vàng cổ điển

• Quốc gia ấn định cố định giá trị của đồng tiền chính
quốc với vàng và sẵn sàng mua và bán vàng không hạn
chế tại mức tỷ giá ấn định.
• Xuất khẩu và nhập khẩu vàng giữa các quốc gia được
tự do.
• NHTW phải duy trì lượng vàng dự trữ để đảm bảo
“100%” cho số tiền phát hành.
12-Jul-13

0 được thực
hiện
14


HỆ THỐNG BẢN VỊ VÀNG CỔ ĐIỂN: 1875-1914

Những hạn chế hệ thống bản vị vàng cổ điển
• Luồng vàng ròng chảy từ quốc gia có thâm hụt đến thặng dư BP.
• Cung ứng tiền tăng ở quốc gia thặng dư BP
• Tăng giá
• Lãi suất giảm
• Tăng nhập khẩu từ nước thâm hụt BP
• Cung ứng tiền giảm ở quốc gia thâm hụt BP
• Giảm giá
• Lãi suất tăng
• Giảm nhập khẩu từ quốc gia thặng dư BP
12-Jul-13

15


HỆ THỐNG TIỀN TỆ GIỮA 2 THẾ CHIẾN

1914, đại chiến thế giới lần thứ 1 xảy ra, trung tâm thiệt hại là Châu
Âu, lạm phát tăng cao.
Anh tiếp tục duy trì chuyển đổi bảng Anh ra vàng cho đến năm
1931
Mỹ vẫn duy trì tỷ lệ đảm bảo bằng vàng của USD và khả năng
chuyển đổi ra vàng cho đến năm 1933.
Tất cả các quốc gia chấm dứt chuyển đổi tiền ra vàng – sụp đổ chế
độ bản vị vàng.
12-Jul-13

16

HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

Sau chiến tranh thế giới thứ 2, Mỹ trở thành cường quốc kinh tế,
phối hợp với Anh thương thuyết về BWS.

Đặc điểm BWS

• Tỷ giá cố định có điều chỉnh
• Hình thành 2 tổ chức quốc tế mới:
• IMF
• WB

12-Jul-13

17


Hệ

thống

Bretton

Woods

(BWS):

1944-1971

Tỷ giá cố định có điều chỉnh
Đồng tiền của mỗi quốc gia sẽ được ấn định một tỷ lệ cố định so
với USD, giao động +/-1%, $35/ounce.
Mỹ cam kết chuyển đổi không hạn chế USD ra vàng ở mức giá
cố định $35/ounce.
Các quốc gia khi BP mất cân đối sẽ được điều chỉnh trong giới
hạn 10% - >10% phải được đồng ý của IMF.

12-Jul-13

18


HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

Hoạt động của IMF

IMF ra đời nhằm đảm bảo cho BWS hoạt động ổn định và hiệu
quả.
Hạn chế phá giá hay tăng giá của các đồng tiền so với USD;
Duy trì hạn mức tín dụng thường xuyên để cải thiện BP.
Mỗi quốc gia là thành viên của IMF có nghĩa vụ và quyền lợi:
Đóng góp vào quỹ IMF
Được vay từ IMF, kèm theo những điều kiện khắt khe của IMF
để cải thiện BP của quốc gia đó.

12-Jul-13

19

HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

Sự sụp đổ của hệ thống BWS
• Tính thanh khoản của USD

• QL Gresham: Đồng tiền xấu đuổi đồng tiền tốt khỏi
lưu thông.
• Cơ chế điều chỉnh tỷ giá của Mỹ không phù hợp.
• Đặc quyền phát hành USD

12-Jul-13

20


HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

Tính thanh khoản của USD
Tài sản nợ của Mỹ với phần còn lại của thế giới tăng lên nhanh
hơn lượng vàng Mỹ khai thác được bổ sung dự trữ.
Số USD phát hành đã vượt quá số vàng dự trữ của Mỹ.
Mỹ từ chối chuyển đổi USD ra vàng.

12-Jul-13

21


HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

QL Gresham giải thích sự sụp đổ BWS
Khi tỷ lệ trao đổi giữa 2 tài sản là không nhất quán trên thị
trường chính thức và trên thị trường tự do, thì tài sản được định giá
thấp trên thị trường chính thức sẽ bị loại khỏi lưu thông, trong khi
đó tài sản được định giá cao sẽ tiếp tục được ở lại lưu thông.
USD “đồng tiền xấu” đuổi vàng “đồng tiền tốt” ra khỏi lưu thông.

12-Jul-13

22


HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

Cơ chế điều chỉnh tỷ giá của Mỹ không phù hợp.

Mỹ tồn tại những mâu thuẫn:
-Lạm phát tăng cao nhưng không phá giá đồng USD với vàng
được;
-Mỹ buộc phải duy trì chế độ giảm phát
Các nước thâm hụt BP
- Không muốn phá giá đồng tiền, thực hiện giảm phát kinh tế hạn
chế thất nghiệp.
Các nước thặng dư BP
- Không muốn nâng giá đồng tiền, để duy trì tốc độ tăng trưởng và
xuất khẩu.
12-Jul-13

23

HỆ THỐNG BRETTON WOODS (BWS): 1944-1971

Đặc quyền phát hành USD

BP của Mỹ luôn thặng dư – phần còn lại của thế giới luôn thâm
hụt BP. Mỹ tiêu dùng nhiều hơn sản xuất.
Mỹ dùng đặc quyền phát hành tràn lan USD
Mỹ áp dụng lãi suất thấp khi đi vay và những khoản tiền dự trữ
tại các nước khác.

12-Jul-13

24


Hệ thống tiền tệ quốc tế ngày nay
Hệ thống tiền tệ quốc tế hiện đại: sự xuất hiện và phát triển chế
độ tỷ giá hối đoái linh hoạt.

Thoả ước Jamaica

• IMF tuyên bố chấp nhận tỷ giá hối đoái linh hoạt.
• Huỷ bỏ vàng làm tài sản dự trữ quốc tế.
• Các nước chậm phát triển sẽ được tạo cơ hội để tiếp
cận với IMF.

12-Jul-13

25