Phát triển hoạt động môi giới tại Công ty Cổ phần chứng khoán FPT

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NGă IăH CăTH NGăLONG
----------------------------------------

V ăM NHăHỐNG

PHÁTăTRI NăHO Tă

NGăMỌIăGI I

T IăCỌNGăTYăC ăPH NăCH NGăKHOÁNăFPT

LU NăV NăTH CăS KINH DOANH VÀ QU N Lụ

HƠăN iă- 2015


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NGă IăH CăTH NGăLONG
----------------------------------------

V ăM NHăHỐNG ậ C00044

PHÁTăTRI NăHO Tă

NGăMỌIăGI I

T IăCỌNGăTYăC ăPH NăCH NGăKHOÁNăFPT

LU NăV NăTH CăS KINH DOANH VÀ QU N Lụ
ChuyênăngƠnh: TÀI CHệNH - NGỂN HÀNG
Mưăs :ă60340201

Ng

iăh

ngăd năkhoaăh c: PGS.TSăL UăTH ăH

NG

HƠăN iă- 2015

Thang Long University Libraty


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u,
k t qu nêu trong lu n v n là trung th c và ch a t ng đ

c ai công b trong

b t k công trình nào khác.
Ng

iăvi tălu năv n

V ăM NHăHỐNG

M CL C
L IăCAMă OAN
DANHăM CăCH ăVI TăT T
DANHăM CăB NG,ăBI U,ăS ă
L IăM ă
CH

U .................................................................................................. 1

NGă1:ăNH NGăV Nă

HO Tă

ăLụăLU NăC ăB NăV ăPHÁTăTRI N

NGăMỌIăGI IăC AăCỌNGăTYăCH NGăKHOÁN ................ 6

1.1. T NG QUAN V CÔNG TY CH NG KHOÁN .................................... 6
1.1.1. Khái ni m và đ c đi m c a công ty ch ng khoán .............................. 6
1.1.2. Vai trò c a công ty ch ng khoán ...................................................... 11
1.1.3. Phân lo i công ty ch ng khoán ......................................................... 13
1.1.4. Ho t đ ng c b n c a công ty ch ng khoán ..................................... 15
1.2. HO T

NG MÔI GI I C A CÔNG TY CH NG KHOÁN ............ 17

1.2.1. Khái ni m ho t đ ng môi gi i c a công ty ch ng khoán ................. 17
1.2.2.

c đi m ho t đ ng môi gi i c a công ty ch ng khoán .................. 18

1.2.3. N i dung ho t đ ng môi gi i c a công ty ch ng khoán ................... 20
1.2.4. Các hình th c môi gi i ch ng khoán ................................................ 22
1.2.5. Quy trình ho t đ ng môi gi i c a công ty ch ng khoán .................. 27
1.2.6. Phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty ch ng khoán .................. 29
1.3. CÁC NHỂN T

NH H

NG T I PHÁT TRI N HO T

NG MÔI

GI I C A CÔNG TY CH NG KHOÁN ..................................................... 33
1.3.1. Nhóm nhân t ch quan .................................................................... 33
1.3.2. Nhóm nhân t khách quan ................................................................ 38
1.4. KINH NGHI M PHÁT TRI N HO T
S CÔNG TY CH NG KHOÁN
CH

NG MÔI GI I C A M T

VI T NAM.......................................... 41

NGă2:ăTH CăTR NGăPHÁTăTRI N HO Tă

NGăMỌIăGI Iă

C AăCỌNGăTYăCPCKăFPT ........................................................................ 45

2.1. KHÁI QUÁT V CÔNG TY C PH N CH NG KHOÁN FPT ............ 45

Thang Long University Libraty


2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n .................................................... 45
2.1.2. C c u t ch c................................................................................... 50
2.1.3. Các ho t đ ng ch y u ...................................................................... 55
2.2. TH C TR NG PHÁT TRI N HO T

NG MÔI GI I C A CÔNG

TY C PH N CH NG KHOÁN FPT .......................................................... 57
2.2.1. Th c tr ng ho t đ ng môi gi i c a công ty c ph n ch ng khoán
FPT .............................................................................................................. 57
2.2.2. Phân tích ch tiêu ph n ánh m c đ phát tri n ho t đ ng môi gi i t i
công ty c ph n ch ng khoán FPT.............................................................. 62
2.3.

ÁNH GIÁ TH C TR NG PHÁT TRI N HO T

NG MÔI GI I

T I CÔNG TY C PH N CH NG KHOÁN FPT ...................................... 73
2.3.1. Nh ng thành t u đ t đ

c ................................................................ 73

2.3.2. Nh ng h n ch và nguyên nhân ........................................................ 74
CH

NGă 3: GI Iă PHÁPă PHÁTă TRI Nă HO Tă

NGă MỌIă GI Iă

CH NGăKHOÁNăT IăCỌNGăTYăCPCKăFPT ......................................... 79
3.1.

NH H

NG PHÁT TRI N C A CÔNG TY C

PH N CH NG

KHOÁN FPT................................................................................................... 79
3.2. GI I PHÁP PHÁT TRI N HO T

NG MÔI GI I T I CÔNG TY

C PH N CH NG KHOÁN FPT ................................................................ 80
3.2.1. Nâng cao n ng l c tài chính cho công ty .......................................... 80
3.2.2. M r ng m ng l

i ........................................................................... 81

3.2.3. Hoàn thi n, nâng cao h th ng c s v t ch t, k thu t ................... 82
3.2.4. Xây d ng và hoàn thi n chính sách khách hàng toàn di n, h p lỦ ... 83
3.2.5. T ng s l

ng nhân viên môi gi i .................................................... 83

3.2.6. Phát tri n ho t đ ng h tr tài chính cho khách hàng....................... 84
3.2.7. T ng c
3.2.8.

ng đào t o, phát tri n ngu n nhân l c ............................... 85

y m nh ho t đ ng Marketing, t o d ng th

ng hi u ................... 86

3.2.9. a d ng hóa, c i ti n s n ph m d ch v đáp ng khách hàng .......... 88
3.2.10. Phát tri n đ ng b các ho t đ ng c a FPTS ................................... 88


3.3. KI N NGH ............................................................................................. 89
3.3.1. Ki n ngh v i Chính ph và B tài chính ......................................... 89
3.3.2. Ki n ngh v i y ban ch ng khoán Nhà n

c ................................. 91

K TăLU N .................................................................................................... 94
DANHăM CăCÁCăTÀIăLI UăTHAMăKH O ........................................... 96

Thang Long University Libraty


DANHăM CăT ăVI TăT T
Công ty ch ng khoán: CTCK
Công ty c ph n ch ng khoán FPT: FPTS

S giao d ch ch ng khoán: SGDCK
S giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí Minh: HOSE
S giao d ch ch ng khoán Hà N i : HNX
Th tr

ng ch ng khoán: TTCK

Trách nhi m h u h n: TNHH
y ban ch ng khoán: UBCK


DANHăM CăCÁCăB NG,ăBI Uă
DANHăM CăS ă
S ăhi u
1.1
Quy trình ho t đ ng môi gi
1.2
Quy trình ho t đ ng môi gi
1.3
Quy trình ho t đ ng môi gi

Tên
i thông th ng
i l p giá
i trên th tr ng OTC

Trang
23
24
27

DANHăM CăCÁCăB NG
S
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5

2.6

Tên
C c u t ch c c a công ty CPCK FPT
Bi u phí d ch v môi gi i ch ng khoán niêm y t và ch ng
khoán đ ng kỦ giao d ch (Upcom) t i FPTS
Bi u phí d ch v môi gi i ch ng khoán ch a niêm y t t i
FPTS
C c u tài s n khách hàng t n m 2008 đ n 6 tháng đ u n m
2015
T tr ng doanh thu môi gi i trong t ng doanh thu t n m
2008 đ n n m 2014

Trang
50
64

So sánh m t s ch tiêu đánh giá ho t đ ng môi gi i v i m t

75

65
66
69

s công ty ch ng khoán khác

DANHăM CăBI Uă
S
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8

Tên
Trang
Quá trình t ng t ng tài s n, doanh thu và l i nhu n t 2012
48
đ n 2014
Quá trình t ng v n đi u l giai đo n 2007 – 2014
49
S l ng tài kho n khách hàng giai đo n 2007 – 2014
63
Giá tr tài s n khách hàng t i FPTS t n m 2008 đ n T6/2015
67
Doanh thu ho t đ ng môi gi i t n m 2007 đ n n m 2014
68

T tr ng doanh thu môi gi i trong t ng doanh thu n m 2014
70
Th ph n môi gi i c a FPTS trên sàn HOSE
71
Th ph n môi gi i c a FPTS trên sàn HNX
72

Thang Long University Libraty


L IăM ă

U

1. Tínhăc păthi tăc aăđ ătƠi
Th tr

ng ch ng khoán là đ c tr ng c a n n kinh t hi n đ i, là đ nh

cao c a n n kinh t . Th tr
tri n và b

c đ u đư đ t đ

ng ch ng khoán Vi t Nam đư có 15 n m phát
c nh ng thành t u nh t đ nh, ngày càng th hi n

vai trò là kênh d n v n không th thi u đ i v i n n kinh t Vi t Nam. Trong
các ho t đ ng trên th tr
đ c tr ng nh t.

ng ch ng khoán, ho t đ ng môi gi i là ho t đ ng

ây là ho t đ ng đ u tiên, c b n và mang l i doanh thu ch

y u cho các công ty ch ng khoán. Ho t đ ng môi gi i c ng là ho t đ ng
mang l i uy tín, th
th tr

ng hi u và t o v th gi a các công ty ch ng khoán trên

ng. Cùng v i s ra đ i c a th tr

ng ch ng khoán Vi t Nam, ho t

đ ng môi gi i ngày càng phát tri n và không ng ng đ i m i. Tuy nhiên so
v i các n

c trên th gi i th tr

ng ch ng khoán Vi t Nam có m c v n hóa

còn th p, giá tr giao d ch hàng phiên nh trong khi s l

ng công ty ch ng

khoán quá l n khi n s c nh tranh r t gay g t, đ c bi t là trong ho t đ ng
môi gi i.
Công ty c ph n ch ng khoán FPT là m t công ty ch ng khoán m i
thành l p, có 8 n m ho t đ ng. Ngay t khi thành l p, ho t đ ng môi gi i

luôn đ

c công ty chú tr ng phát tri n và đóng góp m t t tr ng l n vào k t

qu ho t đ ng kinh doanh c a công ty, góp ph n đ a công ty đ t top 10 th
ph n môi gi i trên c hai S giao d ch c ng nh t o d ng nên uy tín c a công
ty. Tuy nhiên, trong nh ng n m g n đây ch ng ki n vi c các công ty ch ng
khoán đ u chú tr ng phát tri n ho t đ ng môi gi i, liên t c c i ti n, cung c p
các s n ph m d ch v m i, m c đ c nh tranh ngày càng gay g t. M t s
công ty ch ng khoán nh đư có s v
v

n lên, t ng tr

ng th ph n môi gi i

t tr i trong khi th ph n c a công ty c ph n ch ng khoán FPT có xu

1


h

ng gi m xu ng. Thêm vào đó là s tham gia ngày càng nhi u vào th

tr

ng ch ng khoán và công ty ch ng khoán c a nhà đ u t n

nhi u l i th v v n và kinh nghi m.

c ngoài v i

i u này đe d a đ n s t n t i, phát

tri n c a công ty và đòi h i c n có s đánh giá, nhìn nh n th c tr ng ho t
đ ng môi gi i c a công ty, tìm ra nh ng h n ch và nghiên c u gi i pháp phát
tri n ho t đ ng môi gi i t i công ty c ph n ch ng khoán FPT. Thông qua đó
góp ph n nâng cao hi u qu ho t đ ng c ng nh ti p t c phát tri n, c ng c v
th c a công ty c ph n ch ng khoán FPT. T nh ng lỦ do trên, tôi đư ch n
đ tài “ Phát tri n ho t đ ng môi gi i t i công ty c ph n ch ng khoán
FPT” làm đ tài nghiên c u c a mình.
2. M căđíchănghiênăc u
M c đích nghiên c u c a đ tài là đ xu t gi i pháp v i các nhi m v
c th :
- H th ng hóa nh ng v n đ v phát tri n ho t đ ng môi gi i.
-

ánh giá th c tr ng phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty

CPCK FPT.
xu t gi i pháp phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty c ph n

-

ch ng khoán FPT.
iăt

3.
it

ngăvƠăph măviănghiênăc u
ng nghiên c u c a đ tài là phát tri n ho t đ ng môi gi i c a

công ty ch ng khoán.
Trong đi u ki n th i gian và trình đ còn h n ch , ng

i vi t đư nghiên

c u phát tri n ho t đ ng môi gi i trong ph m vi c a công ty c ph n ch ng
khoán FPT t khi thành l p (n m 2008) cho t i quỦ II n m 2015.

2

Thang Long University Libraty


ngăphápănghiênăc u

4. Ph

Trên c s ph

ng pháp lu n c a ch ngh a duy v t bi n ch ng và duy

v t l ch s , trong quá trình th c hi n lu n v n, các ph
d ng: ph

ng pháp so sánh, ph

ng pháp đ

c s

ng pháp phân tích, l y Ủ ki n chuyên gia...

tài đư h th ng lỦ thuy t k t h p v i th c ti n đ phân tích, đánh giá rút ra
nh ng k t lu n và nh ng đ xu t ch y u.
5.ăT ngăquanătìnhăhìnhănghiênăc u
Th tr

ng ch ng khoán đư ra đ i trên th gi i t r t lâu. Trong đó, ho t

đ ng môi gi i là ho t đ ng quan tr ng c t lõi và vi c nghiên c u phát tri n
ho t đ ng môi gi i đư đ
th tr

c ti n hành t i r t nhi u qu c gia trên th gi i. T i

ng ch ng khoán Vi t Nam, t n m 2000 đ n nay c ng đư có nhi u h c

viên t i các tr

ng th c hi n v i th i đi m nghiên c u c a các đ tài là khác

nhau t i các CTCK khác nhau. Ch ng h n nh :
- Lu n v n “Phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty c ph n ch ng
khoán R ng Vi t” c a tác gi Nguy n Th Nh Qu nh, b o v tr
ch m lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh t i

ih c

c h i đ ng

à N ng n m 2011.

Trong đó tác gi đư nghiên c u ho t đ ng môi gi i c a công ty CPCK R ng
Vi t trong kho ng th i gian t n m 2007 đ n 30/6/2010. Lu n v n đư đánh
giá th c tr ng c a công ty CPCK R ng Vi t v i m t s
tài kho n khách hàng không ng ng t ng, m ng l

u đi m nh s l

i ngày càng m r ng, giá

tr giao d ch t ng nh ng c ng còn m t s h n ch nh th ph n th p, s l
tài kho n khiêm t n, m ng l

ng
ng

i còn ít và kém hi u qu , ngu n v n h n

ch ,ầ T đó, tác gi đư đ xu t m t s gi i pháp, ki n ngh nh m phát tri n
ho t đ ng môi gi i c a công ty CPCK Châu Á Thái Bình D
đi m n m 2011.

3

ng t i th i

- Lu n v n “Phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty c ph n ch ng
khoán An Bình” c a tác gi Phan Th Thanh Th y, b o v t i đ i h c

à

N ng n m 2010. Trong đó tác gi đư nghiên c u ho t đ ng môi gi i c a công
ty CPCK An Bình trong giai đo n tháng 11/2006 đ n cu i n m 2009. V i
vi c đánh giá th c tr ng ho t đ ng môi gi i c a CTCK An Bình v i h n ch
nh th ph n th p, m ng l
t t, s l

i nh , nhân viên môi gi i có trình đ ch a đ

ng tài kho n giao d ch th

gi i pháp nh m r ng m ng l

c

ng xuyên ít,ầ T đó tác gi đ xu t các

i, t ng c

ng quan h khách hàng, nâng cao

trình đ nhân viên môi gi i,ầ nh m phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công
ty CPCK An Bình.
- Lu n v n “ Gi i pháp phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty c

ph n ch ng khoán Th ng Long”, tác gi Nguy n H ng Thúy Trang, b o v
t i

i h c Kinh t Qu c dân n m 2008. Tác gi đư nghiên c u th c tr ng

ho t đ ng môi gi i c a công ty CPCK Th ng Long trong giai đo n t n m
2004 đ n n m 2007. Qua đó, lu n v n đư đánh giá th c tr ng ho t đ ng môi
gi i t i công ty CPCK Th ng Long v i nh ng u đi m nh m ng l
kh p c n

i r ng

c, đ i ng môi gi i đông đ o, có trình đ ,ầ cùng v i nh ng h n

ch nh s l

ng tài kho n th p, th ph n th p, doanh thu t ho t đ ng môi

gi i ch a caoầ T đó tác gi đ xu t các gi i pháp nh m phát tri n ho t đ ng
môi gi i c a công ty t i th i đi m n m 2008.
ầ.
i v i m i CTCK đ u có đ c tr ng riêng, m t s gi i pháp đ
nghiên c u có th

ng d ng t i CTCK này nh ng không th

c

ng d ng vào

CTCK khác. Tình hình TTCK Vi t Nam c ng thay đ i liên t c qua t ng n m
v i di n bi n khác nhau c ng nh c ch chính sách tác đ ng khác nhau.
bi t là khi TTCK đư đ

c

c 15 n m phát tri n và s p có m t s đ t phá trong

4

Thang Long University Libraty


chính sách, khác bi t so v i các giai đo n tr
Th tr

c nh Th tr

ng c n biên hay vi c v n hành Th tr

ng s p nâng lên

ng ch ng khoán phái

sinhầB i v y, lu n v n đư h th ng hóa c s lỦ lu n c ng nh nghiên c u
th c tr ng ho t đ ng môi gi i c a công ty FPTS t khi thành l p (n m 2007)
cho t i nay nh m tìm ra gi i pháp phát tri n ho t đ ng môi gi i, nh đó góp
ph n phát tri n công ty FPTS trong tình hình m i.

N IăDUNG

C u trúc c a lu n v n g m 3 ch

ng không k k t lu n và tài li u tham

kh o:
Ch

ng 1: Nh ng v n đ lỦ lu n c b n v phát tri n ho t đ ng môi

gi i c a công ty ch ng khoán
Ch

ng 2: Th c tr ng phát tri n ho t đ ng môi gi i c a công ty c

ph n ch ng khoán FPT
Ch

ng 3: Gi i pháp phát tri n ho t đ ng môi gi i t i công ty c ph n

ch ng khoán FPT

5


CH
NH NGăV Nă
HO Tă

NGă1

ăLụăLU NăC ăB NăV ăPHÁTăTRI Nă

NGăMỌIăGI IăC AăCỌNGăTYăCH NGăKHOÁN

1.1. T NGăQUANăV ăCỌNGăTYăCH NGăKHOÁN
1.1.1. Kháiăni măvƠăđ căđi măc aăcôngătyăch ngăkhoán
a. Khái ni m công ty ch ng khoán
Th tr

ng ch ng khoán là n i di n ra các giao d ch mua bán, trao đ i

các lo i ch ng khoán, là m t b ph n ch y u c a th tr

ng tài chính, có vai

trò quan tr ng đ i v i quá trình huy đ ng v n và s d ng v n c a n n kinh t
th tr

ng. Cùng v i s phát tri n c a th tr

ng ch ng khoán, ch c n ng và

quy mô ho t đ ng giao d ch c a các nhà môi gi i t ng lên đòi h i s ra đ i
c a các công ty ch ng khoán là s t p h p có t ch c c a các nhà môi gi i
riêng l . Công ty ch ng khoán là m t t ch c tài chính trung gian, th c hi n
các nghi p v trên th tr

ng ch ng khoán. S phát tri n c a công ty ch ng

khoán g n ch t v i s phát tri n c a th tr

b.

ng ch ng khoán.

c đi m công ty ch ng khoán

* Côngătyăch ngăkhoánălƠătrungăgianătƠiăchínhătrênăth ătr

ngătƠiă

chính
Trên th tr
nh ng ng

ng tài chính, các trung gian tài chính huy đ ng v n t

i có v n b ng nhi u hình th c thành v n kinh doanh c a mình.

Sau đó h s d ng v n kinh doanh này đ cho nh ng ng

i c n v n vay l i

ho c th c hi n các hình th c đ u t khác nhau. B ng cách này, các trung gian
tài chính đư t p trung đ
kinh t thành m t l

c các ngu n v n nh t các h gia đình, các t ch c

ng v n l n, đáp ng nhu c u c a ng

i c n v n.

6

Thang Long University Libraty


CTCK là t ch c trung gian gi a nh ng ng
các doanh nghi p trên th tr

i có v n (Nhà đ u t ) v i

ng ch ng khoán. M i doanh nghi p mu n huy

đ ng v n b ng cách phát hành ch ng khoán. CTCK v i nh ng nghi p v c a
mình s t v n cho doanh nghi p chi n l

c phát hành, hình th c phát hành,...

m t cách phù h p nh t v i doanh nghi p và tình hình th tr
nghi p có th đ t đ

ng đ doanh

c s v n c n huy đ ng m t cách hi u qu nh t.

CTCK là trung gian giao d ch gi a nh ng N T v i nhau trong quan h
gi a ng

i mua và ng

i bán ch ng khoán trên TTCK. Th hi n rõ nh t

ho t đ ng môi gi i, các N T không th t th c hi n mua bán cho riêng mình
mà ph i thông qua CTCK. Khi đó h s thông qua CTCK đ tìm đ

c đ i tác

m t cách nhanh chóng và hi u qu nh t.
CTCK trong ph m vi ho t đ ng c a mình c ng s g p nhi u r i ro.
Trung gian r i ro th hi n

vi c công ty là ng

i đ ng gi a và th c hi n các

giao d ch cho khách hàng, trong đó giao d ch đó s có ng
ng

i đ

c l i và

i g p r i ro.
* Côngătyăch ngăkhoánălƠăt ăch căkinhădoanhăcóăđi uăki n
đ

c c p phép thành l p CTCK, các t ch c ph i đáp ng các đi u

ki n sau:

- i u ki n v v n
Theo i u 71 Ngh đ nh 58/2012/N -CP quy đ nh chi ti t thi hành m t
s đi u c a Lu t ch ng khoán 2006: V n pháp đ nh cho các nghi p v kinh
doanh c a CTCK, CTCK có v n đ u t n
ngoài t i Vi t Nam là:
+ Môi gi i ch ng khoán: 25 t đ ng.
+ T doanh ch ng khoán: 100 t đ ng.
7

c ngoài, chi nhánh CTCK n

c


+ B o lưnh phát hành ch ng khoán: 165 t đ ng.
+ T v n đ u t ch ng khoán: 10 t đ ng.
Tr

ng h p CTCK mu n xin c p gi y phép cho nhi u nghi p v kinh

doanh, v n pháp đ nh là t ng s v n pháp đ nh t

ng ng v i t ng nghi p v

xin c p phép.
- i u ki n v nhân s
Nh ng ng

i qu n lỦ hay nhân viên giao d ch c a CTCK ph i đáp ng

các yêu c u v ki n th c, trình đ chuyên môn và kinh nghi m, c ng nh m c
đ tín nhi m, tính trung th c. H u h t các n
ph i có gi y phép hành ngh . Nh ng ng

c đ u yêu c u nhân viên CTCK
i gi các ch c danh qu n lỦ còn

ph i đòi h i có gi y phép đ i di n.
- i u ki n v c s v t ch t
Theo đi u 62, Lu t ch ng khoán 2006, đi u ki n c p gi y phép thành
l p và ho t đ ng c a CTCK bao g m:
+ Có tr s , có trang thi t b ph c v ho t đ ng kinh doanh ch ng
khoán.

i v i nghi p v b o lưnh phát hành ch ng khoán và t v n đ u t

ch ng khoán thì không ph i đáp ng đi u ki n v trang b , thi t b .
+ Có đ v n pháp đ nh theo quy đ nh c a Chính ph .
+ Giám đ c ho c T ng giám đ c và các nhân viên th c hi n nghi p v
kinh doanh ch ng khoán ph i có ch ng ch hành ngh ch ng khoán.
Tr

ng h p c đông sáng l p ho c thành viên sáng l p là cá nhân ph i

có n ng l c hành vi dân s đ y đ , không thu c tr

ng h p đang ph i ch p

hành hình ph t tù ho c đang b tòa án c m hành ngh kinh doanh. Tr

ng h p

là pháp nhân ph i đang ho t đ ng h p pháp và có đ n ng l c tài chính đ

8

Thang Long University Libraty


tham gia góp v n. Các c đông sáng l p ho c thành viên sáng l p ph i s
d ng ngu n v n c a chính mình đ góp v n thành l p CTCK.
* Môăhìnhăt ăch căc aăcôngătyăch ngăkhoán
Có th khái quát mô hình t ch c kinh doanh ch ng khoán c a CTCK
theo 2 nhóm: Mô hình CTCK đa n ng và mô hình CTCK chuyên doanh. Hi n
nay, các CTCK đang có xu h

ng chuy n sang mô hình t ch c đa n ng toàn

ph n do s c ép t trung gian tài chính và t ch c có ti m l c trong n

c.

* Nguyênăt căho tăđ ng
- Nhóm nguyên t c đ o đ c
+ CTCK ph i đ m b o giao d ch trung th c, công b ng, vì l i ích c a
khách hàng.
+ CTCK cung c p đ y đ , trung th c thông tin cho khách hàng.
+ Ng n ng a xung đ t l i ích trong n i b công ty và trong giao d ch
v i ng
+

i có liên quan.
u tiên th c hi n l nh c a khách hàng tr

c khi th c hi n l nh c a

công ty.
+ Khi th c hi n nghi p v t v n đ u t ch ng khoán cho khách hàng,
CTCK ph i thu th p, tìm hi u thông tin v tình hình tài chính, m c tiêu đ u
t , kh n ng ch p nh n r i ro c a khách hàng; đ m b o các khuy n ngh , t
v n đ u t c a công ty cho khách hàng ph i phù h p v i khách hàng đó.
+ Không đ

c đ a ra nh n đ nh ho c đ m b o v i khách hàng v m c

thu nh p ho c l i nhu n đ t đ

c trên kho n đ u t c a mình, ho c đ m b o

khách hàng không b thua l , tr tr

ng h p đ u t vào ch ng khoán có thu

nh p c đ nh.

9


+ Không đ

c ti t l thông tin v khách hàng, tr tr

ng h p đ

khách hàng đ ng Ủ ho c theo yêu c u c a c quan qu n lỦ nhà n

c

c có th m

quy n.
+ CTCK không đ

c pháp nh n b t c kho n thù lao nào khác ngoài

các kho n thù lao thông th

ng cho d ch v t v n c a mình.

+ Các CTCK không đ

c ti n hành các ho t đ ng có th làm cho khách

hàng và công chúng hi u l m v giá c , giá tr và b n ch t c a ch ng khoán,
ho c các ho t đ ng khác gây thi t h i cho khách hàng.
- Nhóm nguyên t c tài chính
+ CTCK ph i đ m b o yêu c u v v n, c c u v n và nguyên t c h ch
toán, báo cáo theo quy đ nh.

m b o ngu n tài chính trong cam k t kinh

doanh ch ng khoán v i khách hàng.
+ CTCK không đ
kinh doanh, ngo i tr tr

c dùng ti n c a khách hàng làm ngu n tài chính đ
ng h p s ti n đó dùng ph c v cho giao d ch c a

khách hàng.
+ CTCK ph i tách b ch ti n và ch ng khoán c a khách hàng v i tài s n
c a công ty và không đ
ch p đ vay v n, tr tr

c dùng ch ng khoán c a khách hàng làm v t th
ng h p đ

c khách hàng đ ng Ủ b ng v n b n.

* Nhơnăs ăc aăCTCK
có th t n t i và phát tri n, CTCK ph i n m b t đ

c khách hàng

c a mình, kh n ng tài chính c a khách hàng, t v n cho khách hàng, gi gìn
đ o đ c kinh doanh và tôn tr ng khách hàng. CTCK ph i d a vào ch t l

ng

chuyên môn, đ o đ c ngh nghi p c a đ i ng nhân viên và cán b qu n lỦ
trong công ty. Do đó,

đ n nhân t con ng

b t k th i đi m nào CTCK c ng th c s chú tr ng

i, th hi n

nh ng đi m sau:
10

Thang Long University Libraty


- Nhân viên làm vi c t i CTCK ph i là ng
và có ki n th c v ch ng khoán và th tr

i có trình đ chuyên môn

ng ch ng khoán.

- Không ng ng đào t o và phát tri n ngu n l c.
- Có ch đ đưi ng và khuy n khích nhân viên phát huy t t vai trò c a
mình trong công vi c.
- Có chính sách u đưi đ i v i nhân viên phù h p v i chi n l

c qu n lỦ

nhân l c.
1.1.2.ăVaiătròăc aăcôngătyăch ngăkhoán
i v i t ng ch th khác nhau trên th tr

ng thì vai trò c a CTCK là

khác nhau.
-

i v i các t ch c phát hành: M c tiêu khi tham gia TTCK c a các

t ch c phát hành là huy đ ng v n thông qua vi c phát hành các ch ng
khoán. CTCK có vài trò làm c u n i và là kênh d n v n ch y t m t hay m t
s b ph n c a n n kinh t có d th a v n (v n nhàn r i) đ n các b ph n
khác c a n n kinh t đang thi u v n (c n huy đ ng v n). Các CTCK th

ng

đ m nhi m vai trò này qua ho t đ ng b o lưnh phát hành và môi gi i ch ng
khoán.
-

i v i nhà đ u t : Thông qua các ho t đ ng nh môi gi i ch ng

khoán, t v n đ u t , CTCK có vai trò làm gi m chi phí và th i gian giao
d ch, do đó nâng cao hi u qu các kho n đ u t .
th

ng, mua bán trung gian s làm t ng chi phí cho ng

Tuy nhiên, đ i v i TTCK, s bi n đ ng th

i v i hàng hóa thông
i mua và ng

i bán.

ng xuyên c a giá ch ng khoán

c ng nh m c đ r i ro cao s làm cho nhà đ u t t n kém chi phí, công s c
và th i gian tìm hi u thông tin tr

c khi quy t đ nh đ u t . Nh ng thông qua

11


các CTCK, v i trình đ chuyên môn cao và uy tín ngh nghi p s giúp các
nhà đ u t th c hi n các kho n đ u t m t cách hi u qu .
-

i v i TTCK, CTCK có 2 vai trò chính:

+ CTCK góp ph n t o l p giá c , đi u ti t th tr
Các CTCK là nh ng thành viên c a th tr
ph n t o l p giá c th tr

ng

ng, do v y h c ng góp

ng thông qua hình th c đ u giá. Trên th tr

ng s

c p, các CTCK cùng v i các nhà phát hành đ a ra m c giá đ u tiên. Chính vì
v y, giá c c a m i lo i ch ng khoán giao d ch đ u có s tham gia c a các
CTCK. Các CTCK còn th hi n vai trò to l n h n khi tham gia đi u ti t th
tr

ng.

b o v nh ng kho n đ u t c a khách hàng và b o v l i ích c a

chính mình, nhi u công ty đư giành nh ng t l nh t đ nh các giao d ch đ
th c hi n vai trò bình n th tr

ng.

+ CTCK góp ph n làm t ng tính thanh kho n c a tài s n tài chính
Trên th tr

ng s c p, do th c hi n ho t đ ng nh b o lưnh phát hành,

các CTCK không nh ng huy đ ng m t l

ng v n l n đ đ a vào s n xu t

kinh doanh cho nhà phát hành mà còn làm t ng tính thanh kho n c a các tài
s n tài chính đ
bán trên th tr

c đ u t vì các ch ng khoán qua đ t phát hành s đ

c mua

ng th c p. i u này làm gi m r i ro, t o tâm lỦ yên tâm cho

nhà đ u t . Trên th tr

ng th c p, do th c hi n các giao d ch mua và bán,

các CTCK giúp nhà đ u t chuy n đ i ch ng khoán thành ti n m t và ng

c

l i. Nh ng ho t đ ng đó có th làm t ng tính thanh kho n c a các tài s n tài
chính.
-

i v i c quan qu n lý th tr

ng: CTCK có vai trò cung c p thông

tin v TTCK cho các c quan qu n lỦ. Các CTCK th c hi n đ
do h v a là ng

c vai trò này

i b o lưnh phát hành cho các ch ng khoán m i, v a là trung

gian mua bán ch ng khoán và th c hi n các giao d ch trên th tr

ng. Vi c

12

Thang Long University Libraty


cung c p thông tin v a là quy đ nh c a h th ng lu t pháp, v a là nguyên t c
ngh nghi p c a CTCK vì CTCK c n ph i minh b ch và công khai trong m i
ho t đ ng. Các thông tin CTCK có th cung c p bao g m thông tin v các
giao d ch mua bán trên th tr

ng, thông tin v các c phi u, trái phi u và t

ch c phát hành,... Nh các thông tin này, các c quan qu n lỦ th tr
th ki m soát và ch ng l i các hi n t
tr

ng có

ng thao túng, l ng đo n, bóp méo th

ng.
1.1.3.ăPhơnălo i côngătyăch ngăkhoán
*ăTheoălo iăhìnhăt ăch c: Hi n nay có 3 lo i hình t ch c c b n c a

CTCK là công ty h p danh, công ty trách nhi m h u h n và công ty c ph n.
- Công ty h p danh
+ Là lo i hình kinh doanh 2 ch tr lên.
+ Thành viên tham gia vào quá trình ra quy t đ nh qu n lỦ đ

c g i là

thành viên h p danh. Các thành viên ph i ch u trách nhi m vô h n v ngh a
v tài chính c a công ty b ng toàn b tài s n c a mình. Ng
viên không tham gia đi u hành công ty đ

c l i, các thành

c g i là thành viên góp v n, h ch

ch u trách nhi m v nh ng kho n n c a công ty trong gi i h n góp v n c a
h vào công ty.
+ Thông th

ng kh n ng huy đ ng v n c a công ty h p danh b gi i

h n trong s v n mà các thành viên có th đóng góp.
+ Công ty h p danh có t cách pháp nhân k t ngày đ

c c p gi y

ch ng nh n đ ng kỦ kinh doanh.
+ Công ty h p danh không đ

c phát hành b t k lo i ch ng khoán nào.

- Công ty TNHH

13

+ ây là lo i công ty đòi h i trách nhi m c a nh ng thành viên gi i h n
trong s v n mà h đư góp vào công ty. Vì th đi u này có th gây tâm lỦ nh
nhàng h n đ i v i ng

iđ ut .

+ Huy đ ng v n đ n gi n và linh ho t h n so v i công ty h p danh.
ng th i, v n đ tuy n đ i ng qu n lỦ c ng n ng đ ng h n, không b gi i
h n bó h p trong m t s đ i tác nh công ty h p danh.
- Công ty c ph n
+ Công ty c ph n là m t pháp nhân đ c l p, v i các ch s h u là các
c đông. C đông ch ch u trách nhi m v n và các ngh a v tài s n khác c a
công ty trong ph m vi s v n đư góp vào công ty.
+

i h i đ ng c đông có quy n b u h i đ ng qu n tr c a công ty. H i

đ ng này s đ nh ra các chính sách c a công ty và ch đ nh giám đ c cùng các
ch c v qu n lỦ khác đ đi u hành công ty theo các sách l

c kinh doanh đư

đ ra.
+ Gi y ch ng nh n c phi u không th hi n m t món n c a công ty,
mà th hi n quy n l i c a ng

i s h u nó đ i v i tài s n c a công ty.

+ Công ty v n t n t i khi quy n s h u c a công ty thay đ i.

*ăTheoăhìnhăth căkinhădoanh:
- Công ty môi gi i: Mua và bán ch ng khoán cho khách hàng c a h
trên S giao d ch ch ng khoán mà công ty đó là thành viên.
- Công ty đ u t ngân hàng: Phân ph i ch ng khoán m i đ

c phát

hành cho công chúng thông qua vi c mua ch ng khoán do công ty c ph n
phát hành và bán l i cho công chúng theo giá tính g p c l i nhu n c a công
ty. Vì v y, công ty này còn đ

c g i là b o lưnh phát hành.

14

Thang Long University Libraty


- Công ty giao d ch phi t p trung: Công ty này mua bán ch ng khoán t i
th tr

ng OTC.
- Công ty d ch v đa n ng: Ngoài 3 d ch v trên, h còn cung c p cho

khách hàng d ch v t v n đ u t ch ng khoán, niêm y t ch ng khoán trên
SGDCK, y nhi m các giao d ch buôn bán cho khách hàng trên th tr

ng

OTC.

- Công ty buôn bán ch ng khoán: Là công ty đ ng ra mua bán ch ng
khoán v i chi phí do công ty t ch u. Vì v y, lo i công ty này ho t đ ng v i
t cách là ng

i y thác ch không ph i đ i lỦ nh n y thác.

- Công ty buôn bán ch ng khoán không nh n hoa h ng: Là công ty
nh n chênh l ch giá thông qua vi c mua bán ch ng khoán, do đó h còn đ
g i là nhà t o l p th tr

ng, nh t là trên th tr

c

ng giao d ch OTC.

1.1.4. Ho tăđ ng c ăb n c aăcôngătyăch ngăkhoán
1.1.4.1. Môi gi i ch ng khoán
Môi gi i ch ng khoán là ho t đ ng mà CTCK làm trung gian th c hi n
l nh mua bán ch ng khoán cho khách hàng – Nhà đ u t . Thông

qua

ho t

đ ng môi gi i, CTCK cung c p các s n ph m, d ch v t v n đ u t và k t
n i gi a N T bán ch ng khoán v i N T mua ch ng khoán.
1.1.4.2. T doanh ch ng khoán
T doanh là vi c CTCK t ti n hành các giao d ch mua bán ch ng
khoán cho chính mình nh m thu l i nhu n. Vì v y trong quá trình ho t đ ng

có th d n đ n xung đ t l i ích gi a vi c giao d ch cho khách hàng và b n
thân công ty. Khác v i nghi p v môi gi i CTCK ch làm trung gian th c
hi n l nh cho khách hàng đ h

ng hoa h ng, trong ho t đ ng t doanh

CTCK kinh doanh b ng chính ngu n v n c a công ty. Vì v y, CTCK đòi h i
15


ph i có ngu n v n l n và đ i ng nhân viên có trình đ chuyên môn, kh
n ng phân tích và đ a ra các quy t đ nh đ u t h p lỦ, đ c bi t trong tr
h p đóng vai trò là nhà t o l p th tr

ng

ng.

1.1.4.3. Qu n lý danh m c đ u t
Qu n lỦ danh m c đ u t là ho t đ ng qu n lỦ v n c a khách hàng
thông qua vi c bán và gi các ch ng khoán c a khách hàng vì quy n l i c a
khách hàng theo h p đ ng b ng v n b n v i khách hàng v i m c đích làm
cho v n c a khách hàng đ t m c sinh l i t i u nh t. Khách hàng s không
tr c ti p th c hi n đ u t mà y quy n cho CTCK đ u t thay mình, đ ng
th i có ngh a v thanh toán cho CTCK m t kho n phí tính trên ph n v n c a
khách hàng mà công ty qu n lỦ dù danh m c có lưi hay không.
1.1.4.4. B o lãnh phát hành ch ng khoán
B o lưnh phát hành là vi c CTCK có ch c n ng b o lưnh giúp t ch c
phát hành th c hi n các th t c tr

c khi chào bán ch ng khoán, t ch c vi c

phân ph i ch ng khoán và giúp bình n giá ch ng khoán trong giai đo n đ u
sau khi phát hành. T ch c phát hành s ph i tr cho CTCK phí b o lưnh.
M c phí này ph thu c vào ch t l
hình c th c a th tr

ng, quy mô c a đ t phát hành và tình

ng.

1.1.4.5. Ho t đ ng t v n đ u t ch ng khoán
T v n đ u t ch ng khoán là các ho t đ ng t v n liên quan đ n
ch ng khoán nh cung c p cho nhà đ u t k t qu phân tích, công b phát
hành các báo cáo phân tích, ho c khuy n ngh có liên quan đ n ch ng khoán
có thu phí. Phí t v n th

ng đ

c tính trên t l ph n tr m doanh s giao

d ch ch ng khoán c a khách hàng.

16

Thang Long University Libraty


1.1.4.6. Các ho t đ ng ph tr
Bên c nh các ho t đ ng chính nêu trên, CTCK còn cung c p các ho t

đ ng ph tr khác nh phân tích đ u t , l u kỦ ch ng khoán, qu n lỦ thu
nh p c a khách hàng, nghi p v tín d ng,ầ
1.2. HO Tă

NGăMỌIăGI IăC AăCỌNGăTYăCH NGăKHOÁN

1.2.1.ăKháiăni m ho tăđ ngămôiăgi iăc aăcôngătyăch ngăkhoán
S ra đ i c a TTCK là s phát tri n b c cao c a n n kinh t th tr
Trên TTCK, ng

ng.

i ta mua bán, trao đ i v i nhau m t lo i hàng hóa đ c bi t,

đó là ch ng khoán – tài s n tài chính.

i v i lo i tài s n này đòi h i ng

i

tham gia trên th tr

ng ph i có kh n ng phân tích, nh n đ nh tình hình và

đ a ra nh ng xu h

ng v hàng hóa đó. T đó, h s ph i ra quy t đ nh đ i

v i lo i hàng hóa này và tìm ki m đ i tác trên th tr

ng. ây là m t vi c đòi

h i r t nhi u th i gian, công s c và c ti n b c. Không ph i nhà đ u t nào
khi tham gia th tr

ng ch ng khoán c ng đ

c trang b đ y đ ki n th c

c ng nh kinh nghi m đ có th ra quy t đ nh m t cách hi u qu . Do v y c n
t i ho t đ ng môi gi i c a công ty ch ng khoán.
Lu t ch ng khoán đ nh ngh a: “Môi gi i ch ng khoán là vi c Công ty
ch ng khoán làm trung gian th c hi n mua, bán ch ng khoán cho khách
hàng”. Môi gi i ch ng khoán đ
viên môi gi i trong s t

c hi u là ho t đ ng c a CTCK và c a nhân

ng quan ch t ch v i nhau và v i m t đ i tác chung

là khách hàng – Nhà đ u t đ tác đ ng vào s v n hành và phát tri n c a
TTCK. Ho t đ ng môi gi i là m t giao d ch kinh doanh c a m t CTCK,
trong đó CTCK đ i di n cho khách hàng ti n hành giao d ch thông qua c ch
giao d ch t i SGDCK hay trên th tr

ng OTC mà chính khách hàng ph i ch u

trách nhi m v k t qu khi đ a ra quy t đ nh giao d ch đó và ph i tr m t
kho n phí g i là phí giao d ch cho CTCK.
17