NGHIÊN cứu, THIẾT kế và CHẾ tạo máy TÁCH CUỐNG và hạt ớt

M CL C

LÝ L CH KHOA H C ....................................................................................................... ii
L IăCAMăĐOAN ................................................................................................................ iv
L I C Mă N....................................................................................................................... v
TÓM T T ............................................................................................................................ vi
SUMMARY ..................................................................... viError! Bookmark not defined.
DANH M C B NG BI U .................................................................................................. x
Ch

ngă1 GI I THI U ...................................................................................................... 1

1.1. Đ t v n đề ....................................................................................................................... 1
1.β. ụ nghƿa khoa học và tính thực ti n của đề tài. ............................................................... 2
1.3. M c tiêu nghiên cứu của đề tài ....................................................................................... 3
1.4. Đ i t

ng và ph m vi nghiên cứu .................................................................................. 3

1.4.1.Đ i t

ng nghiên cứu ................................................................................................... 3

1.4.2. Ph m vi nghiên cứu ..................................................................................................... 3
1.5. υh ơng pháp nghiên cứu ................................................................................................ 4
1.5.1. υh ơng pháp phân tích lý thuyết ................................................................................. 4
1.5.β. υh ơng pháp thực nghi m ........................................................................................... 4
1.6. Kết c u của luận văn t t nghi p ...................................................................................... 4
Ch

ngă2 T NG QUAN ..................................................................................................... 5

2.1.1. Khái quát về cây t ...................................................................................................... 5
2.1.2.Phân lo i ....................................................................................................................... 6
2.1.3. Kỹ thuật trồng cây t cay .......................................................................................... 10
β.1.4.Đ c đi m thực vật của t: ........................................................................................... 15
2.2. Tình hình s n xu t và tiêu th trong n
2.2.1. Tình hình s n xu t và tiêu th trong n

c và thế gi i. ................................................. 18
c ................................................................. 18

2.2.2. Tình hình s n xu t và tiêu th trên thế gi i ............................................................... 20
2.3. Giá trị dinh d ỡng và d

c li u .................................................................................... 21

2.4. S n phẩm từ t .............................................................................................................. 24
2.6. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài n

vii

c .................................................. 31


Ch

ngă3 C ăS

LÝ THUY T ....................................................................................... 33

3.1. Kh o sát đ c tính của qu

t ......................................................................................... 33

3.1.1. M c đích .................................................................................................................... 33
γ.1.β. Xác định thông s của qu

t ..................................................................................... 33

3.2. Thí nghi m xác định lực tách cu ng t......................................................................... 34
3.2.1. M c đích thí nghi m .................................................................................................. 34
3.2.2. Mẫu thí nghi m .......................................................................................................... 34
3.2.3. S l n thí nghi m ....................................................................................................... 35
3.2.4. Thiết bị thí nghi m ..................................................................................................... 35
3.2.5. Tiến hành thí nghi m ................................................................................................. 35
3.3. Thí nghi m tách cu ng t ............................................................................................. 37
3.3.1. M c đích thí nghi m .................................................................................................. 37
3.3.2. Mẫu thí nghi m .......................................................................................................... 37
3.3.3. S l n thí nghi m ....................................................................................................... 37
3.3.4. Thiết bị thí nghi m ..................................................................................................... 37
3.3.5. Tiến hành thí nghi m ................................................................................................. 38
3.4. Thí nghi m góc máng dẫn t vào băng t i ................................................................... 39
3.4.1. M c đích thí nghi m .................................................................................................. 39
3.4.2. Mẫu thí nghi m .......................................................................................................... 39
3.4.3. S l n thí nghi m ....................................................................................................... 39
3.4.4. Tiến hành thí nghi m ................................................................................................. 39
3.5. Thí nghi m đo vận t c băng t i đ

t vào băng t i đ

c .............................................. 41

3.5.1. M c đích thí nghi m .................................................................................................. 41
3.5.2. Mẫu thí nghi m .......................................................................................................... 41
3.5.3. S l n thí nghi m ....................................................................................................... 41
3.5.4. Thiết bị thí nghi m ..................................................................................................... 41
3.5.5. Tiến hành thí nghi m ................................................................................................. 42
3.6. Các thông s hình học của dao cắt t tách h t .............................................................. 43
Ch

ngă4 ụăT

NG VÀ CÁC GI I PHÁP ................................................................. 49

4.1 Yêu c u thiết kế ............................................................................................................. 49
4.β. υh ơng h

ng và gi i pháp thực hi n .......................................................................... 49

4.2.1. C m c p li u phân lo i t. ......................................................................................... 49

viii


4.β.β. υh ơng án 1 ............................................................................................................... 49
4.β.γ. υh ơng án β ............................................................................................................... 51
4.2.4. Lựa chọn ph ơng án h p lý nh t ............................................................................... 52
4.γ. υh ơng án thiết kế máy tách cu ng t ......................................................................... 53
4.γ.1. υh ơng án 1: .............................................................................................................. 53
4.3.2. υh ơng án β: .............................................................................................................. 54

4.3.3. Lựa chọn ph ơng án h p lý nh t ............................................................................... 55
4.3.4. Kết c u của cơ c u tách cu ng ................................................................................... 56
4.3.5. Kết c u của máy tách cu ng t. ................................................................................. 56
4.4. υh ơng án thiết kế máy tách h t t.............................................................................. 57
4.4.1. υh ơng án 1 ............................................................................................................... 57
4.4.2. υh ơng án β ............................................................................................................... 58
4.4.3 . Lựa chọn ph ơng án h p lý nh t .............................................................................. 59
4.4.4. Kết c u của b phận cắt t. ........................................................................................ 59
4.4.5. Kết c u lọc tách h t t. .............................................................................................. 60
Ch

ngă5 TÍNH TOÁN THI T K MÁY TÁCH CU NG VÀ H T

T .................. 61

5.1. Các thông s thiết kế ..................................................................................................... 61
5.2. Các công vi c c n tính toán .......................................................................................... 62
5.3. Tính toán thiết kế .......................................................................................................... 62
5.3.1. Tính chọn c m sàng rung........................................................................................... 62
5.γ.β. Cơ c u tách cu ng t ................................................................................................. 66
Ch

ngă6 CH T O VÀ KI M NGHI M .................................................................... 70

6.1. Chế t o các b phận ..................................................................................................... 70
6.1.1. Chế t o c m 1 - C m cơ c u sàn rung phân lo i t .................................................. 70
6.1.2. Chế t o c m 2 - C m máy tách cu ng t................................................................... 71
6.1.3. Chế t o c m 3 - C m máy tách h t t ...................................................................... 72
6.1.4. Chế t o c m 4: ........................................................................................................... 72
6.2. Thử nghi m ................................................................................................................... 78

6.2.1.Thử nghi m l n 1 ........................................................................................................ 78
6.2.1.Thử nghi m l n 2 ........................................................................................................ 79
6.2.3. Thực nghi m xác định t c đ vòng quay dao cắt nh h
Ch

ng đến đ tách h t t. ..... 88

ngă7 K T LU NăVĨăĐ NGH .............................................................................. 99

ix


DANH M C HÌNH NH
Hình 2.1: Cây t ..................................................................................................................... 6
Hình 2.2: Gi ng t sừng trâu. ................................................................................................ 7
Hình 2.3: Gi ng t chỉ thiên. ................................................................................................. 7
Hình 2.4: Gi ng t hi m. ....................................................................................................... 8
Hình 2.5: Gi ng t sừng bò. .................................................................................................. 8
Hình 2.6: Gi ng t chìa vôi . ............................................................................................... 9
Hình 2.7: Gi ng t 01. ........................................................................................................... 9
Hình 2.8: t ngọt( t chuông)............................................................................................... 10
Hình 2.9: B nh thán th . ...................................................................................................... 13
Hinh2.10: B nh đ m trắng lá ............................................................................................... 13
Hình 2.11: B nh s ơng mai. ................................................................................................ 14
Hình 2.12: B nh héo xanh. .................................................................................................. 14
Hình 2.13: Thân t. .............................................................................................................. 15
Hình 2.14: R

t................................................................................................................... 16

Hình 2.15: Lá t. .................................................................................................................. 16
Hình 2.16: Hoa t. ............................................................................................................... 17
Hình 2.17: Qu

t. ............................................................................................................... 17

Hình 2.18: H t t. ................................................................................................................ 18
Hình 2.19: t t ơi. ............................................................................................................... 24
Hình 2.20: t s y khô .......................................................................................................... 25
Hình 2.21: t B t................................................................................................................. 25
Hình 2.22: B t t nhão......................................................................................................... 27
Hình 2.23: t hun khói ........................................................................................................ 27
Hình β.β4: T ơng t. ........................................................................................................... 29
Hình 2.25: t ngâm gi m. ................................................................................................... 31
Hình γ.1: Đo các thông s của trái t. ................................................................................. 33
Hình 3.2: Trái t. ................................................................................................................. 34
Hình γ.γ: Cân đi n tử c m tay. ............................................................................................ 35
Hình γ.4: Đo lực tách cu ng. ............................................................................................... 36
Hình 3.5: Trái t. ................................................................................................................. 37

x


Hình γ.6: Cơ c u tách cu ng t ........................................................................................... 38
Hình 3.7: Thực hi n tách cu ng t bằng cơ c u tách........................................................... 38
Hình 3.8: Thí nghi m góc máng dẫn t vào băng t i........................................................... 40
Hình 3.9: Trái t. ................................................................................................................. 41
Hình γ.10: Đồng hồ đo t c đ .............................................................................................. 42
Hình γ.11: Đo t c đ quay băng t i ..................................................................................... 42
Hình 3.12: Các d ng m t cắt ngang của dao cắt .................................................................. 43

Hình 3.13: Góc cắt ............................................................................................................... 44
Hình 3.14: Vận t c dao cắt .................................................................................................. 45
Hình 3.15: Phân tích vận t c đi m M

c nh sắc l ỡi dao khi cắt ...................................... 46

Hình 3.16: Phân tích các lực tác đ ng giữa l ỡi dao và vật cắt ........................................... 47
Hình 4.1: C u t o ph u c p phôi rung. ................................................................................ 50
Hình 4.2: C u t o ph u chính: ............................................................................................. 51
Hình 4.γ: Sơ đồ kết c u sàng rung. ...................................................................................... 52
Hình 4.4: Sơ đồ lồng quay tách cu ng t ............................................................................ 53
Hình 4.5: Nguyên lý kẹp kéo tách cu ng t. ....................................................................... 54
Hình 4.6: Sơ đồ cơ c u tách cu ng t. ................................................................................. 56
Hình 4.7: Sơ đồ thiết kế 3D kết c u máy tách cu ng t. ..................................................... 56
Hình 4.8: Sơ đồ nguyên lý tách h t t. ................................................................................ 57
Hình 4.9: Nguyên lý tách h t t ........................................................................................... 58
Hình 4.10: Sơ đồ thiết kế 3D kết c u thiết bị cắt t. ............................................................ 59
Hình 4.11: Sơ đồ kết c u thiết bị tách h t t........................................................................ 60
Hình 5.1: Mô hình γD ph ơng án đ

c lựa chọn. ............................................................... 61

Hình 5.2: M t s lo i cam l ch tâm. .................................................................................... 62
Hình 5.γ: Các cơ c u sàn rung. ............................................................................................ 63
Hình 5.4: Kích th

c của băng t i dẫn t. ........................................................................... 67

Hình 6.1: C m sàn rung ....................................................................................................... 70
Hình 6.2: C m máy tách cu ng t ....................................................................................... 71

Hình 6.γ: Băng t i dẫn t ..................................................................................................... 72
Hình 6.4: C m máy tách h t t ............................................................................................ 72
Hình 6.5: Chế t o khung máy .............................................................................................. 73
Hình 6.6: Chế t o ph u ........................................................................................................ 73

xi


Hình 6.7: Chế t o khung sàng rung ..................................................................................... 73
Hình 6.8: Chế t o sàng 1 ...................................................................................................... 74
Hình 6.9: Chế t o sàng 2. ..................................................................................................... 74
Hình 6.10: Chế t o t m đế sàn rung..................................................................................... 74
Hình 6.11: Chế t o máng ra t. ............................................................................................ 75
Hình 6.12: Chế t o khung trong sàn rung ............................................................................ 75
Hình 6.13: Chế t o t m khung ngoài. ................................................................................. 75
Hình 6.14: Chế t o tang băng t i. ........................................................................................ 76
Hình 6.15: Chế t o nắp ch n băng t i. ................................................................................. 76
Hình 6.16: Chế t o t m đế d

i ........................................................................................... 76

Hình 6.17: Chế t o Tr c bậc và tr c bánh răng bị đ ng. ..................................................... 77
Hình 6.18: Chế t o

đỡ đ u. .............................................................................................. 77

Hình 6.19: Chế t o

đỡ giữa .............................................................................................. 77

Hình 6.20: Chế t o

đỡ sau. ............................................................................................... 78

Hình 6.21: Thử nghi m đo t c đ đ ng cơ và khe h máng. .............................................. 78
Hình 6.ββ: Góc đ máng t ra và băng t i. .......................................................................... 80
Hình 6.βγ: Mẫu thử nghi m β00 trái t. .............................................................................. 80
Hình 6.β4: Mẫu thử cho 4 góc α. ......................................................................................... 80
Hình 6.β5: thí nghi m v i góc α = β1o ................................................................................ 81
Hình 6.β6: thí nghi m v i góc α = β4o ................................................................................ 81
Hình 6.27: thí nghi m v i góc α = β7o ................................................................................ 81
Hình 6.β8: thí nghi m v i góc α = γ0o ................................................................................ 81
Hình 6.β9: Mẫu 100 trái t. ................................................................................................. 82
Hình 6.γ0: Mẫu thử cho α =24o ........................................................................................... 82
cho β kho ng cách 11 mm và 1γ mm .................................................................................. 82
Hình 6.31: Mẫu thử 240 trái cho góc α = β4o và kho ng cách 11 mm. .............................. 84
Hình 6.32: Thí nghi m 1 ...................................................................................................... 84
Hình 6.33: Thí nghi m 2 ...................................................................................................... 84
Hình 6.34: Thí nghi m 3 ...................................................................................................... 85
Hình 6.35: Thí nghi m 4 ...................................................................................................... 85
Hình 6.36: Thí nghi m 5 ...................................................................................................... 85
Hình 6.37: Thí nghi m 6 ...................................................................................................... 85

xii


Hình 6.38: Thí nghi m 7 ...................................................................................................... 85
Hình 6.39: Thí nghi m 8 ...................................................................................................... 85
Hình 6.40: Thí nghi m 9 ...................................................................................................... 86
Hình 6.41: Thí nghi m 10 .................................................................................................... 86

Hình 6.42: Thí nghi m 11 .................................................................................................... 86
Hình 6.43: Thí nghi m 12 .................................................................................................... 86
Hình 6.44 Thiết bị thử nghi m............................................................................................. 88
Hình 6.45: Kết qu thử nghi m 1 ........................................................................................ 89
Hình. 6.46: Kết qu thử nghi m 2 ....................................................................................... 90
Hình 6.47: Kết qu thử nghi m 3 ........................................................................................ 90
Hình6.48: Kết qu thử nghi m 4 ......................................................................................... 91
Hình 6.49: Kết qu thử nghi m 5 ........................................................................................ 91
Hình 6.50: Kết qu thử nghi m 6 ........................................................................................ 92
Hình 6.51: Kết qu thử nghi m 7 ........................................................................................ 92
Hình 6.52: Kết qu thử nghi m 8 ........................................................................................ 93
Hình 6.53: Kết qu thử nghi m 9 ........................................................................................ 93
Hình 6.54: Thiết kế máy 3D hoàn chỉnh ............................................................................. 97
Hình 6.55: Máy hoàn chỉnh ................................................................................................. 97

xiii


DANH M C B NG BI U
B ng 2.1: Tham kh o m t s doanh nghi p t 2007.[11] ............................................ 19
B ng 2.2: S n l

ng t trên thế gi i gồm t cay và t chuông (t n) [10]. ............... 20

B ng 2.3: Thành ph n dinh d ỡng trong t xanh.(trong 100g thành ph n ăn đ

c) 22

B ng 2.5: Thành ph n làm t ơng t. .............................................................................. 29
B ng 3.1: B ng đo thông s lực tách cu ng t. ............................................................. 36

B ng 3.3: B ng thí nghi m đo t rơi vào băng t i ........................................................ 40
B ng 4.1: B ng so sánh các ph ơng án máy tách cu ng t ......................................... 55
B ng 4.2: B ng so sánh các ph ơng án máy tách h t t .............................................. 59
B ng 6.1: B ng kết qu thử nghi m t c đ quay của đ ng cơ sàng rung ................. 79
B ng 6.3: thử nghi m góc α = β4, kho ng cách giữa máng và băng t i 11 mm ....... 87
B ng 6.10: B ng thông s máy....................................................................................... 98

xiv


Ch

ngă1

GI I THI U

1.1. Đặt v năđ
Ngày nay, sự phát tri n của khoa học kỹ thuật đ

c ứng d ng sâu r ng trong

nhiều lƿnh vực của cu c s ng nh : Kỹ thuật hàng không-vũ tr , kỹ thuật quân sự,
công nghi p và dân d ng.Trong đó, ứng d ng khoa học kỹ thuật vào lƿnh vực nông
nghi p là vô cùng quan trọng đ đáp ứng nhu c u l ơng thực ngày càng c p thiết
trên toàn thế gi i. Do đó, các lo i máy sử d ng trong chế biến nông s n đ
n

c nhiều

c trên thế gi i đư và đang quan tâm, đ u t nghiên cứu thiết kế và chế t o thành

công.
Hi n nay, các thiết bị máy móc nông nghi p chế t o trong n
ch a đáp ứng đ y đủ nhu c u thực tế về năng su t, ch t l

c h u nh

ng, tính tự đ ng hóa và

an toàn thực phẩm...dẫn t i phế phẩm nhiều, chi phí giá thành cao khó c nh tranh
đ

c. Tuy nhiên, đư có m t s công trình nghiên cứu về các lo i máy nông nghi p

cho các lo i h t và củ qu đư chế t o thành công nh : máy g t đập lúa liên h p, máy
tách h t điều, h t đậu, máy gọt v khoai. Các lo i máy này giúp tăng năng xu t, gi i
phóng sức lao đ ng cho công nhân trong các x

ng chế biến, c i thi n đ i s ng góp

ph n xóa đói gi m nghèo và gi i quyết m t s v n đề xã h i.
Do vậy, vi c áp d ng khoa học kỹ thuật vào lƿnh vực chế biến nông s n r t
c nđ
ch a đ

c quan tâm nghiên cứu. σh ng v n đề này, g p nhiều khó khăn, h n chế do
c đ u t đúng mức, trong đó có lƿnh vực nghiên cứu, thiết kế và chế t o

các lo i máy chế biến sau thu ho ch.
Máy tách cu ng và h t nông s n là chủng lo i máy chế biến quan trọng sau

thu ho ch quyết định đến ch t l

ng, s n l

ng và giá thành s n phẩm. Trong công

nghi p chế biến, khâu tách cu ng và h t là khâu t n nhiều nhân lực vì công vi c

1


ph i thực hi n thủ công nên hi u qu th p, khó đáp ứng đ

c qui mô s n xu t công

nghi p.
Xu t phát từ những yêu c u đó và qua kh o sát thực tế cho th y nhiều s n
phẩm đ

c làm từ t có m t trên thị tr

mu i t, t gi m, t b tầ đ

ng trong n

c nhiều ng

c và thế gi i nh : t ơng t,

i tiêu dùng sử d ng và ngày càng thiết

yếu trong cu c s ng. σh ng hi n nay, vi c tách cu ng và h t t chủ yếu thực hi n
thủ công dẫn đến năng su t th p, m t an toàn v sinh, nh h
h is l

ng đến sức kh e, đòi

ng lao đ ng nhiều, giá thành cao. Do đó, v n đề tự đ ng hóa trong khâu

tách cu ng và tách h t t là vô cùng c n thiết đ tiết ki m sức lao đ ng, làm tăng
giá trị gia tăng của trái t cũng nh tăng năng su t và h giá thành, góp ph n nâng
cao đ i s ng của ng

i dân và thúc đẩy nghành công nghi p chế t o của đ t n

c.

1.2. ụănghƿaăkhoaăh c và tính thực ti n c aăđ tài.
Vi t σam là n

c có truyền th ng và kinh nghi m về s n xu t nông nghi p.

Nhiều địa ph ơng trong n

c trồng t v i di n tích và s n l

ng l n nên c n đ

c

s n xu t qui mô công nghi p đ phát tri n ngành thực phẩm chế biến s n và đẩy
m nh xu t khẩu.Tuy nhiên, trong quá trình chế biến t đa ph n thực hi n thủ công
v i d ng c thô sơ nên hi u qu th p. Ngoài ra, trái t có vị cay nên ng

i lao đ ng

d bị cay mắt, do đó công vi c tách cu ng và h t t gây khó khăn cho ng

i lao

đ ng. Đ i v i s n xu t công nghi p thì vi c thuê quá nhiều nhân công cho vi c tách
cu ng và tách h t t sẽ làm cho chi phí s n xu t tăng cao, gi m l i nhuận.
Vì lí do đó, tác gi đư chọn đề tài “Nghiên cứu, thiết kế và chế t o máy tách
cu ng & tách h t t” nhằm giúp cho vi c s n xu t các s n phẩm từ trái t đ t đ

c

năng su t cao, an toàn v sinh thực phẩm, h giá thành s n phẩm, chủ đ ng đ

c

trong s n xu t và doanh nghi p có th mua đ

c máy giá thành th p.

Về m t khoa học đề tài đư đề xu t qui trình công ngh , kết c u máy, thông s
thiết kế và thông s ho ch đ ng của máy tách cu ng & h t t.
Về m t thực ti n đề tài đư thử nghi m chế t o thành công máy tách cu ng &
h t t giúp tăng năng su t, ch t l

ng và giúp tăng giá trị gia tăng của trái t.

2


Đề tài đ

c thực hi n đ y đủ các b

c của quy trình thiết kế chế t o m t s n

phẩm m i.
Đồng th i đề tài cũng đáp ứng đ

c m t s nhu c u của các cơ s s n xu t,

doanh nghi p vừa và nh đ chế biến các s n phẩm từ tầH n chế đ

cs l

ng

lao đ ng, tăng năng su t, đ m b o an toàn v sinh. Góp ph n t o điều ki n phát
tri n kinh tế-kỹ thuật trong n

c.

Máy tách cu ng và h t t có những u đi m sau:
+ σăng su t cao.
+ Gi m s l

ng lao đ ng.

+ Đ m b o an toàn thực phẩm.
+ Nhanh gọn, vận hành đơn gi n.
1.3. M c tiêu nghiên c u c aăđ tài
Đề tài khi thực hi n cho phép gi i quyết :
Đề xu t nguyên lý của cơ c u phân lo i, tách cu ng và h t t.
Cơ khí hóa khâu phân lo i trái t, tách cu ng và h t t .
Thiết kế, chế t o hoàn chỉnh máy tách cu ng và h t t công su t vừa và nh
đem l i hi u qu kinh tế, rút ngắn th i gian tách cu ng và h t t.
1.4. Đ iăt

ng và ph m vi nghiên c u

1.4.1. Đ iăt

ng nghiên c u

Các gi ng t c n đ

c tách cu ng và tách h t.

Cách thức phân lo i, tách cu ng và tách h t t.
Máy tách cu ng và tách h t các lo i.
υh n c p li u, thu li u và lồng quay li tâm không đ

c nghiên cứu và đ

c

thực hi n chỉ định bằng tay đ có th phù h p v i các cơ s chế biến t, các cơ s
chế biến thực phẩm qui mô nh .Các thiết bị liên quan không thu c ph m vi nghiên
cứu của đề tài.
1.4.2. Ph m vi nghiên c u
t chỉ thiên
Cơ khí hóa ph n phân lo i t.

3


Thiết kế, chế t o máy tách cu ng và tách h t t công xu t nh , thí nghi m
xác định các thông s làm vi c máy tách cu ng và tách h t t.
σăng su t của máy là 200 kg/ngày.
1.5. Ph

ngăphápănghiênăc u

1.5.1. Ph

ngăphápăphơnătíchălỦăthuy t

Thu thập tài li u từ các bài báo khoa học, t p chí, video, sách giáo trình và
nguồn từ internet trong và ngoài n

c có liên quan đến n i dung nghiên cứu.

Tiến hành thu thập dữ li u trực tiếp từ ng

i nông dân, các ti u th ơng

các ch , các cơ sơ s n xu t t.
σghiên cứu các tài li u và sử lý các s li u có đ

c tr

c đó.

Từ đó tìm hi u và phân tích các nguyên lý ho t đ ng của cơ c u rồi đ a ra
nguyên lý, qui trình tách cu ng và h t t.
1.5.2. Ph

ngăphápăthực nghi m

Tiến hành chế t o thử nghi m máy tách cu ng và h t t, thử nghi m ho t
đ ng đ l y các thông s và hoàn chỉnh thiết kế.
Đánh giá kết qu và rút kinh nghi m.
1.6. K t c u c a lu năvĕnăt t nghi p
Ch ơng 1: Gi i thi u.
Ch ơng β: Tổng quan.
Ch ơng γ: Cơ s lý thuyết.
Ch ơng 4: ụ t

ng và các gi i pháp.

Ch ơng 5: Tính toán thiết kế và chế t o thử nghi m.
Ch ơng 6: Chế t o và ki m nghi m máy tách cu ng và h t t.
Ch ơng 7: Kết luận và kiến nghị

4

Ch

ngă2

T NG QUAN
2.1. Gi i thi u v cây t và trái t
2.1.1. Khái quát v cây t
Đ c đi m chung:
Tên phổ thông: t
Tên khoa học: Capsium frutescens L, Capsicum annum L( t ngọt)
Họ cà Solanaceae
Từ châu Mỹ, bắt nguồn từ m t d ng cây t hoang
d i, đ

c thu n hóa và đ

c trồng khắp nơi trên thế gi i.

Cây t có nguồn g c từ châu Mỹ, bắt nguồn từ m t d ng cây t hoang
d i, có thân th o, thân d

i hóa g , có th s ng vài năm. Cây có nhiều cành. Lá

mọc so le, hình thuôn dài, đ u nhọn. Hoa mọc đơn đ c
Qu

kẽ lá.

t có nhiều tên gọi khác nhau nh L t Tiêu, L t Từ, σg u Giác

Tiêu, H i Tiêuầ Cây t đ

c thu n hóa và phát tri n

châu Âu và đ

c trồng

châu Á vào thế kỉ thứ XVI.
n

c ta di n tích trồng t cay tập trung chuyên canh chủ yếu

khu

vực miền Trung nh : Qu ng Bình, Qu ng Trị, Bình Định, Thừa Thiên Huế và đ c
bi t m t s vùng

miền Tây và miền Nam nh : Đồng tháp, Tiền Giang, Củ Chi,

Tây σinh, Đồng σai, ầcũng nh nhiều tỉnh phía Bắc. S n phẩm t b t hi n đang
đứng vị trí thứ nh t trong m t hàng rau – gia vị xu t khẩu. t cay là m t loài cây gia
vị đ

c u thích trên khắp thế gi i nh màu sắc, mùi vị và có giá trị dinh d ỡng lẫn

y học [1]

5


Hình 2.1: Cây t
2.1.2.Phân lo i
Gi ng lai F1: [2]
Gi ng chili (Công ty Trang Nông phân ph i): Trái to, dài 12-13 cm,
đ

ng kính trái 1.2-1.4cm, trọng l

ng trung bình trái 15-16 gram, d ng trái chỉ địa,

trái chín đ , cứng, cay trung bình, phù h p thị hiếu ng
bình 75-85 cm, sinh tr

i tiêu dùng. Cây cao trung

ng m nh, ch ng chịu b nh t t và cho năng su t cao.

Gi ng s 20 (Công ty Gi ng Miền Nam phân ph i): Sinh tr

ng m nh,

phân tán l n, ra nhiều hoa, d đậu trái, bắt đ u cho thu ho ch 85-90 ngày sau khi
c y, cho thu ho ch dài ngày và ch ng chịu t t b nh virus. Trái t chỉ địa dài 14-16
cm, thẳng, ít cay, trái cứng nên giữ đ

c lâu sau thu ho ch, năng su t 2-3

t n/1.000m2.
Gi ng TN 16 (Công ty Trang Nông phân ph i): Cho thu ho ch 70-75
ngày sau khi gieo, trái chỉ thiên khi chín đ t ơi, r t cay, dài 4-5 cm, đ
0,5-0,6cm, trọng l
b nh th i trái, sinh tr

ng kính

ng trung bình 3-4g/trái, đậu nhiều trái và ch ng chịu khá v i
ng t t quanh năm.

Gi ng hi m lai 207 (Công ty Hai Mũi Tên Đ phân ph i): Gi ng cho trái chỉ
thiên, dài 2-3 cm, trái r t cay và thơm nồng, năng su t 2-3 kg trái/cây, ch ng chịu
khá b nh thán th .

6


Gi ngăđ aăph

ng:ă[ 2 ]

Gi ng sừng trâu: Bắt đ u cho thu ho ch 60 - 80 ngày sau khi c y. Trái
màu đ khi chín, dài 12-15 cm, hơi cong

đ u, h

ng xu ng. σăng su t 8-10

t n/ha, d nhi m b nh virus và thán th trên trái.

Hình 2.2: Gi ng t sừng trâu.
Gi ng chỉ thiên: Bắt đ u cho trái 85-90 ngày sau khi c y. Trái thẳng,
bóng láng, dài 7-10 cm, h
trái cay hơn nên đ

ng lên, năng su t t ơng đ ơng v i t sừng trâu nh ng

c a chu ng hơn.

Hình 2.3: Gi ng t chỉ thiên.
Gi ng t hi m: Cây cao, trổ hoa và cho trái chậm hơn β gi ng trên
nh ng cho thu ho ch dài ngày hơn nh ch ng chịu b nh t t. Trái nh 3-4 cm nên

7


thu ho ch t n công, trái r t cay và kháng b nh đén trái t t nên trồng đ

c trong mùa

m a.

Hình 2.4: Gi ng t hi m.
t sừng bò: Trồng nhiều

đồng bằng và trung du Bắc B : Vƿnh υhúc,

Hà Bắc, Hà N i, Thái Bình, H i H ngầ Gi ng có th i gian sinh tr
– 115 ngày tùy theo v trồng ), qu dài 10 – 1β cm, đ

ng ngắn (110

ng kính 1 – 1.5 cm, màu đ

t ơi. Th i gian thu qu 35 – 40 ngày, năng su t 300 – 450 kg/sào (8 – 12 t n/ha).
Tỷ l ch t khô 21 – 22%. Nếu trồng riêng rẽ trong v
năm.

Hình 2.5: Gi ng t sừng bò.

8

n, cây có th s ng t i 2 – 3


t chìa vôi: Phổ biến

các tỉnh Qu ng Bình, Qu ng Trị, Thừa Thiên -

Huế và duyên h i Nam Trung B . Gi ng có th i gian sinh tr

ng ngắn, cao kho ng

40 – 50 cm, trên cây có 4 - 5 cành, qu có chiều dài trung bình 10 – 1β cm, đ

ng

kính qu 1,0 – 1,5cm. M i cây có 40 – 45 qu . σăng su t trung bình 350 - 450
kg/sào (9,7 – 12,5 t n/ha). Tỷ l ch t khô 18%. C 2 gi ng trên có s l

nhiều, qu to (trên 10g/qu ), màu qu đẹp nh ng d bị b nh thán th

ng qu

và virút phá

ho i.

Hình 2.6: Gi ng t chìa vôi .
Gi ng 01: Do Vi n Khoa Học Nông Nghi p Miền Nam chọn lọc từ
gi ng t xiêm qu nh , chỉ thiên. Có th i gian sinh tr

ng dài, quanh năm. Chiều

dài qu 4,5 – 6cm. σăng su t trung bình 7 – 10 t n/ha. Tỷ l ch t khô cao (trên
25%), b t t khô giữ đ

c màu đ v qu .

Hình 2.7: Gi ng t 01.

9


Ngoài ra còn m t s gi ng nhập n i đ

c thu n hóa có nguồn g c từ Lào,

Thái Lan, Bungari, Hungari, n đ có th trồng đ xu t khẩu t ơi ho c nghiền b t.
t ngọt (Salat pepper): Đ

n

c châu Á và đ

trồng

n

c trồng nhiều

châu Âu, châu Mỹ và m t vài

c sử d ng phổ biến nh m t lo i rau xanh.

t ngọt m i đ

c ta từ cu i những năm 60 nh ng di n tích r t nh chủ yếu

Đà l t.

c
t

cay là cây có giá trị kinh tế và trồng phổ biến hơn t ngọt.

Hình 2.8: t ngọt( t chuông).
2.1.3. K thu t tr ng cây t cay [ 3 ]:
Th i v :
tđ

c gieo vào 2 v chính:

V đông xuân: Gieo h t tháng 10-12, trồng tháng 1-2, thu ho ch tháng 45 đến tháng 6-7.
V hè thu: gieo h t tháng 6-7, trồng tháng 8-9, thu ho ch tháng 1-2.
Ngoài ra, trong điều ki n đ t bãi ven sông ho c đ t tr ng, không trồng cây
l ơng thực có th b trí t v xuân-hè (hè gieo h t tháng 2-3, trồng tháng 3-4, thu
ho ch tháng 7-8).
V

nă

m:

Đ tv

n ơm làm nh đ i v i cà chua. Mật đ gieo 0,5-0,6g/m2. M i

sào trồng 1500-1600 cây (kho ng 42000 cây/ha) c n 3-4m2 v
(1 ha c n 0,6 kg h t).

10

n ơm hay β0g h t


Trong v Đông Xuân và Xuân Hè vào th i đi m gieo h t, nhi t đ d

i 200C

c n ph i ủ h t cho nứt nanh m i gieo.

H n chế bón phân hóa học trong v
loưng n
v

c phân t

n ơm. Sau khi cây mọc 3 – 5 ngày, pha

i 2 ngày/l n. Nếu có giá rét ho c s ơng mu i ph i che đậy

n ơm.
LƠmăđ t, phân bón, tr ng:
Cây t là cây trồng t ơng đ i d tính. Đ t phù h p nh t là đ t thịt nhẹ, giàu

vôi, t có th sinh tr

ng cho năng su t trên đ t cát nh ng ph i đ m b o chế đ

n

c và dinh d ỡng đ y đủ. Đ t chua và kiềm đều không thích h p cho t sinh

tr

ng và phát tri n, t có th sinh tr

ng

đ t chua và màu mỡ nh ng tỉ l n y

m m và tính chín s m bị nh h

ng. t là cây chịu m n, nhiều nghiên cứu cho th y

rằng, t có th n y m m ngay c

nồng đ mu i 4000 ppm và pH=7,6 . Đ t sau khi

cày bừa kỹ đ

c lên lu ng : lu ng 1m, cao 30cm, rãnh r ng 20cm. M i lu ng trồng

2 hàng, kho ng cách giữa hàng 60cm, kho ng cách cây 40 – 50cm. L

ng phân bón

c n cho t tính trên m t sào Bắc B nh sau:
Phân chuồng (t t nh t là phân gia c m): 7 t (18 – 20 t n/ha).
Đ m urê: 10 kg đ m urê (280 kg/ha).
Kali: 10 – 15 kg kali sunphat (280 – 420 kg/ha).
Nếu đ t hơi chua, pH d

i 5,5 có th bón 30 – 40 kg vôi b t/sào.

Toàn b phân chuồng, vôi b t, lân và m t nửa s đ m kali dùng đ bón lót
trực tiếp vào h , sau đó đ o kỹ v i đ t, l p nhẹ m t l p đ t m ng và đ t cây nhổ từ
v

n ơm đư có 4 – 5 lá thật, cao 15 – β0 cm đ trồng. S phân đ m và kali còn l i

sử d ng đ bón kết h p v i x i vun sau này. Cũng có th đ l i 1/3 s phân chuồng
và lân dùng đ bón thúc đ t đ u nếu th i gian sinh tr

ng của cây dài hơn 5 tháng.

Chĕmăsóc:
Sau khi trồng, t

i đủ ẩm cho cây (đ ẩm bằng 70% đ ẩm đ t). Sau khi

trồng 20 -β5 ngày và sau đó β0 ngày tiến hành x i vun và bón thúc s phân còn l i.
Sau khi thu ho ch đ t đ u dùng n

c phân pha loưng t

11

i cho cây. Th

ng xuyên


tiến hành lo i lá già, lá bị b nh d

i g c và tỉa cành tr

c lúc ra hoa. M i cây chỉ đ

3 – 4 cành.
Phòng tr sâu b nh:

t th

ng bị các b nh sau đây phá ho i:

B nh thán th (Colletotricum nigrum El. Et stal-b nh đ m trái, nổ trái):
Tri u chứng: B nh lúc đ u có m t đ m nh hơi lõm trên bề m t v qu . Vết b nh,
th

ng có hình b u d c ho c hình thoi, m u nâu đen ho c màu vàng trắng bẩn, kích

th

c vết b nh có th trên d

i 1cm tuỳ thu c vào gi ng t. Trên bề m t mô b nh

có những ch m nh màu đen đó là đƿa cành của n m gây b nh.
Nguyên nhân gây b nh: Nguyên nhân gây b nh thán th do nhiều loài n m
thu c lo i Colletotrichum gây ra, trong đó h i phổ biến là 2 loài Colletotrichum
nigrum Ell et Hals và C. capsici (Syd) Butler and Bisby. C 2 loài n m này th
cùng phá h i làm th i qu

t r t nhanh. Về đ c đi m hình thái và sinh học của 2 loài

n m trên có những khác bi t, song về điều ki n sinh thái, chúng đều sinh tr
phát tri n thích h p

ng
ng

nhi t đ 28 – 30oC và ẩm đ cao.

Bi n pháp phòng trị: Đ phòng trừ n m gây b nh thán th

t, c n sử d ng

kịp th i m t s thu c trừ b nh chủ yếu sau: Thu c Antracol 70WP (liều l

ng

2kg/ha) phun trực tiếp lên lá, cây ho c qu khi b nh m i xu t hi n. Thu c Antracol
70WP ngoài tác d ng phòng trừ trực tiếp n m gây b nh thán th còn có tác d ng bổ
sung nguyên t vi l

ng kẽm (Zn++) tinh khiết cho cây t, làm tăng sức đề kháng,

xanh và cứng cây, ch ng r ng hoa và qu , đồng th i làm qu
Nh có vi l

t có màu sáng đẹp.

ng kẽm, thu c Antracol 70WP còn phòng trừ r t t t b nh vàng lá.

Có th phun luân phiên thu c Antracol 70WP (1.5 – 2 kg/ha) v i thu c
Nativo 750WG (liều l

ng 0,12kg/ha), nh tác đ ng kép giữa 2 h p ch t trừ b nh

của thu c Nativo 750WG giúp cây t phòng trừ đ
và qu

c t t c các b nh n m h i cây

t kéo dài.
Ngoài 2 lo i thu c trên, ng

i s n xu t cũng có th dùng luân phiên v i

thu c Melody DUO 66,75WP v i liều l

ng theo khuyến cáo (1kg/ha).

12


Hình 2.9: B nh thán th .
B nh đ m trắng lá
Tri u chứng b nh:B nh gây h i chủ yếu trên lá non đến lá già.Vết b nh lúc
đ u nh có màu xanh đậm, sau đó vết b nh l n d n vết b nh có màu trắng, viền
màu nâu đậm. B nh n ng làm cho lá r ng s m, gi m năng su t, trái nh . B nh ít
ho c không t n công trên trái.
Nguyên nhân gây b nh:Do n m Cercospora capsici gây ra.
Bi n pháp phòng trị:Khi th y b nh n ng phun thu c Copper B 75 WP, Score
250 WP, FOLPAN 50SC ... nồng đ 0,2 - 0,4%.

Hinh2.10: B nh đ m trắng lá
B nh s ơng mai (Phytophthora caosici):
Tri u chứng b nh: Lá có những đ m tròn, xanh đen, thân màu xám đen và
trái có màu nâu nh t, mềm, bị th i, phá ho i t t c các b phận trên cây. B nh phát
sinh từ mép lá, sau đó lan nhanh c cây, gây th i nhũn, sau đó khô giòn và gãy. Hoa

bị b nh chuy n thành màu nâu và r ng.
Nguyên nhân gây b nh: B nh s ơng mai do n m υhythopthora caosici gây ra

13


Bi n pháp phòng trị: Khi xu t hi n b nh, dùng Zineb 0,1% phun định kỳ.

Hình 2.11: B nh s ơng mai.
B nh héo xanh (Fusarium oxysporum f. lycopensici):
Tri u chứng b nh: Cây đang xanh t t thì b ng nhiên th y cây bị héo nhanh
hai đến ba ngày sau thì cây chết hẳn. Xu t hi n chủ yếu

giai đo n cây con đến khi

ra hoa.
Nguyên nhân gây b nh: Do vi khuẩn Pseudomonas solanacearum, n m
Fusarium oxysporum, F.lycopersici, Sclerotium sp.D gây ra.
Bi n pháp phòng trị: Dùng h n h p Kasuzan 0,2%, Fudazol 0,1% phun lên lá
và t

i vào g c cây.

Hình 2.12: B nh héo xanh.

14


Thu ho ch:
t cay có th i gian ra hoa và t o qu dài nên th i gian thu ho ch cũng r t

dài, có gi ng t i 100 – 120 ngày. Những qu chín nên hái ngay đ không nh h

ng

t i hoa và qu đang l n. Hái c cu ng, nếu đ nghiền b t thì sau khi thu ho ch đem
phơi nắng ngay. Nếu g p m a kéo dài, c n ph i s y đ

t không bị m c, gi m phẩm

ch t.
2.1.4.Đặcăđi m thực v t c a t:
Thân:

t là cây b i 2 lá m m, cây thân g , trên thân cây có nhiều nhánh,

chiều cao trung bình 0,5 – 1,5m .Thân t có đ

ng kính 8-20 mm tùy theo gi ng

t.

Hình 2.13: Thân t.
R : Ban đ u t có r cọc phát tri n m nh v i r t nhiều r ph . Do vi c c y
chuy n, r cọc chính đứt, m t h r chùm kh e phát tri n, vì thế nhiều khi l m
t

ng t có h r chum. R

đ

c úng.

t ăn nông, có kh năng chịu h n nh ng không chịu

15


Hình 2.14: R
Lá: Th
nh ng th

t.

ng t có lá đơn mọc trên thân chính, lá có nhiều d ng khác nhau

ng g p nh t là d ng lá mác, lá hình trứng ng

c, mép lá trơn. Lông trên

lá ph thu c vào các lo i lá khác nhau, m t s lá có mùi thơm. Lá m ng có kích
th

c trung bình 1,5 – 12cm x 0,5 – 7,5cm.

Hình 2.15: Lá t.
Hoa:

t có c u t o hoàn thi n, các hoa th

ng cho qu đơn đ c trên từng

nách lá, chỉ có loài Capsicum chinensis có 2 – 5 hoa trên m t nách lá. Hoa có th
mọc thẳng đứng ho c buông thẳng. Hoa th

ng có màu trắng, m t s gi ng có màu

sữa, xanh lan tím. Hoa có 5 – 7 cánh, có cu ng dài kho ng 1,5cm, đài ngắn có d ng
chuông từ 5 – 7 cái, tai dài kho ng 2mm bọc l y qu . Nh y có màu trắng ho c tím,
đ u nh y có d ng hình tròn. Hoa có 5 -7 nhị đực v i ng ph n màu xanh da tr i
ho c tía, m t s có ng ph n màu trắng xanh. Kích th

16

c của hoa ph thu c vào các


lo i khác nhau, đ

ng kính hoa trung bình 8 – 15mm. t thu c nhóm cây hoa l ỡng

tính, tự th .

Hình 2.16: Hoa t.
Qu : t thu c qu mọng có r t nhiều h t v i thịt qu nh n và chia làm 2 – 3
ngăn, các gi ng t khác nhau có kích th

c qu , hình d ng, màu sắc và đ mềm của

thịt qu r t khác nhau. Qu ch a chín có th có màu xanh ho c tím, qu chín có
màu đ , da cam, vàng, nâu, màu kem ho c hơi tím.

Hình 2.17: Qu
H t:

t.

t có d ng thận và màu vàng nhẹ, chỉ có h t của Capsicum pubescens

có màu đen. H t có đ

ng kính kho ng 3 – 5mm. M t gam t cay có kho ng 220

h t, t ngọt có kho ng 160 h t. Đ trồng 1ha t c n kho ng 400g h t.

17