Mối quan hệ giữa nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính

Mối quan hệ giữa nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính
1. Khái niệm nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính
Nhận thức là quá trình tâm lý phản ánh hiện thực khách quan và bản thân con người
thông qua các giác quan và dựa trên kinh nghiệm hiểu biết của bản thân. Nhận thức
ở mức độ thấp là nhận thức cảm tính, ở mức độ cao hơn là nhận thức lý tính. Nhận
thức lý tính và nhận thức cảm tính có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau,
chi phối lẫn nhau trong cùng một hoạt động thống nhất của con người.

Nhận thức cảm tính là mức độ nhận thức đầu tiên, thấp nhất của con người. Trong
đó con người phản ánh những thuộc tính bên ngoài, những cái đang trực tiếp tác
động đến giác quan của họ. Nhận thức cảm tính bao gồm: cảm giác tri giác.

Nhận thức lý tính là mức độ nhận thức cao ở con người, trong đó con người phản
ánh những thuộc tính bên trong, những mối quan hệ có tính quy luật của hiện thức
khách quan một cách gián tiếp. Nhận thức lý tín bao gồm tư duy và tượng.
2. Mối quan hệ giữa nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính
Giống nhau:
Đều là quá trình tâm lí nên có mở đầu, diễn biến và kết thúc một cách tương đối rõ
ràng..
Chỉ phản ánh thuộc tính bên ngoài của sự vật, hiện tượng.
Phản ánh hiện thực khách quan một cách trực tiếp.


Đều có ở động vật và con người
-Là mức độ nhận thức đầu tiên, sơ đẳng, cảm giác có vai trò nhất định trong hoạt
động nhận thức và toàn bộ đời sống con người.
Cảm giác
Tri giác
- Phản ánh riêng lẻ các thuộc tính bên ngoài của sự vật, hiện tượng.
- Là mức độ đầu tiên của nhận thức cảm tính.
-Cảm giác là mối liên hệ trực tiếp giữa cơ thể và thế giới xung quanh. Nhờ mối liên

hệ đó mà cơ thể có khả năng định hướng và thích nghi với môi trường. -Cảm giác
giúp con người thu nhận nguồn tài liệu trực quan sinh động, cung cấp nguyên liệu
cho các hoạt động tâm lý cao hơn.
- Phản ánh trọn vẹn các thuộc tính bên ngoài của sự vật, hiện tượng.
- Phản ánh sự vật, hiện tượng theo cấu trúc nhất định.
- Gắn liền với hoạt động của con người.
- Là mức độ cao nhất của nhận thức cảm tính.
- Tri giác giúp con người định hướng nhanh chóng và chính xác hơn, giúp con
người điều chỉnh một cách hợp lý hoạt động của mình trong thế giới, giúp con
người phản ánh thế giới có lựa chọn và có tính ý nghĩa.
Khác nhau:


So sánh nhận thức cảm tính và nhận thức lí tính:
Đều là quá trình phản ánh biện chứng hiện thực khách quan vào trong bộ óc của con
người, có tính tích cực, năng động, sáng tạo, trên cơ sở thực tiễn.
Khác:
1. Nhận thức cảm tính:
Là giai đoạn đầu tiên của quá trình nhận thức. Đó là giai đoạn con người sử dụng
các giác quan để tác động vào sự vật nhằm nắm bắt sự vật ấy.
Nhận thức cảm tính gồm các hình thức sau: cảm giác, tri giác, biểu tượng.
Đặc điểm:
- Phản ánh trực tiếp đối tượng bằng các giác quan của chủ thể nhận thức.
- Phản ánh bề ngoài, phản ánh cả cái tất nhiên và ngẫu nhiên, cả cái bản chất và
không bản chất.
-- Giai đoạn này có thể có trong tâm lý động vật.
--Hạn chế của nó là chưa khẳng định được những mặt, những mối liên hệ bản chất,
tất yếu bên trong của sự vật. Để khắc phục, nhận thức phải vươn lên giai đoạn cao
hơn, giai đoạn lý tính.
2. Nhận thức lý tính: là giai đoạn phản ánh gián tiếp trừu tượng, khái quát sự vật,

được thể hiện qua các hình thức như khái niệm, phán đoán, suy luận.


Đặc điểm:
- Là quá trình nhận thức gián tiếp đối với sự vật, hiện tượng.
- Là quá trình đi sâu vào bản chất của sự vật, hiện tượng.
- Nhận thức cảm tính và lý tính không tách bạch nhau mà luôn có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau.
Không có nhận thức cảm tính thì không có nhận thức lý tính.
Không có nhận thức lý tính thì không nhận thức được bản chất thật sự của sự vật.