Tổ chức hoạt động học tập môn lịch sử cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông ở huyện phúc thọ hà nội với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ HOA

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP MÔN LỊCH SỬ CHO
HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở
HUYỆN PHÚC THỌ - HÀ NỘI VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA
PHẦN MỀM DẠY HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM LỊCH SỬ

HÀ NỘI - 2014

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ HOA

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP MÔN LỊCH SỬ CHO
HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở
HUYỆN PHÚC THỌ - HÀ NỘI VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA
PHẦN MỀM DẠY HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM LỊCH SỬ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
(BỘ MÔN LỊCH SỬ)

Mã số: 60.14.01.11

Người hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Thanh Tú

HÀ NỘI - 2014

2


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên cho phép em được bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc
tới TS. Hồng Thanh Tú đã tận tình giúp đỡ em trong q trình học tập, nghiên
cứu và hồn thành luận văn.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, cùng các thầy, cơ và
cán bộ các Phịng - Ban Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
đã nhiệt tình giảng dạy và tạo điều kiện cho em trong quá trình học tập, nghiên
cứu và hồn thành đề tài nghiên cứu của mình.
Em xin cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo, học sinh trường
THPT Vân Cốc, trường THPT Ngọc Tảo, trường THPT Hồng Đức huyện Phúc
Thọ - Hà Nội đã cộng tác, giúp đỡ và tạo điều kiện giúp em trong quá trình phát
phiếu khảo sát và thực nghiệm tại quý trường.
Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, người thân, bạn bè
đã chia sẻ, động viên, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để em hoàn thành luận văn
của mình.
Mặc dù em đã cố gắng rất nhiều trong q trình học tập, nghiên cứu,
song cũng khơng thể tránh khỏi những thiếu sót. Bởi vậy, em rất mong được sự
quan tâm, chỉ bảo của quý thầy, cô trường Đại học Giáo dục và các đồng nghiệp
để luận văn được hoàn thiện hơn.
Hà Nội, tháng 11 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hoa

i


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Viết đầy đủ

CNTT

Công nghệ thông tin

CNTB

Chủ nghĩa tư bản

CMTS

Cách mạng tư sản

DHLS

Dạy học lịch sử

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

LS

Lịch sử

LSTG

Lịch sử thế giới

PPDH

Phương pháp dạy học

PPDHLS

Phương pháp dạy học Lịch sử

PMDH

Phần mềm dạy học

PTL

Phim tư liệu

SGK

Sách giáo khoa

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

i
i


MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn................................................................................................ i
Danh mục viết tắt ........................................................................................ii .
Mục lục.......................................................................................................iii .
Danh mục các bảng ......................................................................................v
Danh mục các hình......................................................................................v.i
MỞ ĐẦU................................................................................................ 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ
CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP MÔN LỊCH SỬ CHO HỌC
SINH LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA
PHẦN MỀM DẠY
HỌC................................................................................................12
1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................12 .

1.1.1. Một số khái niệm và thuật ngữ ..........................................................12 .
1.1.2. Đặc điểm kiến thức môn LS ở trường THPT và việc tổ chức
hoạt động học tập cho học sinh với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học..........17 .
1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động học tập môn Lịch
sử với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học ......................................................24 .
1.1.4. Một số hình thức tổ chức hoạt động học tập môn Lịch sử ở
trường THPT với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học................................ 27
1.2. Cơ sở thực tiễn .....................................................................................30 .
1.2.1. Thực trạng tổ chức hoạt động học tập môn LS ở trường THPT
với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học ..........................................................30 .
1.2.2. Thực trạng tổ chức hoạt động học tập môn LS ở trường THPT
huyện Phúc Thọ với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học ................................33
Chương 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
HỌC TẬP MÔN LỊCH SỬ CHO HỌC SINH LỚP 10 TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG Ở HUYỆN PHÚC THỌ VỚI SỰ HỖ TRỢ
CỦA PHẦN MỀM DẠY HỌC ..............................................................47 .
2.1. Vị trí, mục tiêu, nội dung phần các cuộc CMTS (Từ giữa thế kỷ
XVI đến cuối thế kỷ XVIII - LSTG cận đại lớp 10 chương trình chuẩn) ..........47 .
2.1.1. Vị trí ................................................................................................47
2.1.2. Mục tiêu ...........................................................................................48 .
iii


2.1.3. Nội dung ..........................................................................................51 .
2.1.4. Một số yêu cầu của việc tổ chức hoạt động học tập môn lịch sử
ở trường THPT với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học................................ 53
2.2. Một số biện pháp tổ chức hoạt động học tập phần "Các cuộc
CMTS (Từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII)" cho HS lớp 10
THPT ở huyện Phúc Thọ với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học...................5.7
2.2.1. Thiết kế thẻ nhớ với sự hỗ trợ của phần mềm Microsoft

Word/Microsoft Powerpoint .......................................................................57 .
2.2.2. Xây dựng phim tái hiện LS với sự hỗ trợ của phần mềm Proshow

64

Gold
2.2.3. Thiết kế bài thuyết trình hay các bộ sưu tập tranh ảnh với sự
hỗ trợ của phần mềm Microsoft Powerpoint ...............................................69 .
2.3. Thực nghiệm sư phạm..........................................................................72 .
2.3.1. Mục đích thực nghiệm.......................................................................72 .
2.3.2. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm.....................................................72 .
2.3.3. Nội dung và phương pháp thực nghiệm.............................................73 .
2.3.4. Kết quả thực nghiệm ........................................................................74 .
2.3.5. Một số kết luận về các biện pháp tổ chức hoạt động học tập
môn Lịch sử với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học ................................ 78
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................83 .
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................86 ..
PHỤ LỤC ................................................................................................ 90

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: Kết quả điều tra về các phương pháp giáo viên thường sử dụng.........35 ..
Bảng 1.2: Kết quả điều tra của giáo viên và học sinh về sự cần thiết
của việc tổ chức hoạt động học tập với sự hỗ trợ của PMDH ......................37 .
Bảng 1.3: Kết quả điều tra về cách thức tổ chức của giáo viên ....................40 .
Bảng 2.1: Bảng tổng hợp điểm kiểm tra ở lớp thực nghiệm và đối chứng .........72 ..

v


DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hình 1.1: Sơ đồ về cuộc CMTS Pháp năm 1789 ........................................1.9 .
Hình 1.2: Thẻ nhớ nhân vật Rơ-be-spie......................................................1.9 .
Hình 1.3: Tấn cơng ngục Ba-xti ................................................................ 20
Hình 1.4: Bác Hồ đọc Tun ngơn Độc lập ...............................................2.2 .
Hình 1.5: Vua Lu-I XVI bị xử chém ..........................................................2.3 .
Hình 1.6: Biểu đồ kết quả điều tra về quan niệm của giáo viên .................3.4 .
Hình 1.7: Biểu đồ kết quả điều tra về mức độ quan tâm của học sinh.........3.8 .
Hình 2.1. Thẻ nhớ hệ thống các sự kiện chính của các cuộc CMTS

60

( Từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII)………………………...
Hình 2.2. Thẻ nhớ nhân vật G. Oa-sinh-tơn................................................6.1 .
Hình 2.3. Thẻ nhớ khái niệm CMTS ..........................................................6.2 .
Hình 2.4: Biểu đồ so sánh điểm kiểm tra ở lớp thực nghiệm và đối chứng ..................7..5 .

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục ngày nay được coi là nền móng của sự phát triển khoa học kỹ
thuật và đem lại thịnh vượng cho nền kinh tế quốc dân. Vì lẽ đó có thể nói giáo
dục đồng nghĩa với sự phát triển và có thể khẳng định rằng khơng có giáo dục
thì khơng có bất kỳ sự phát triển nào đối với con người, kinh tế - văn hố. Đảng và

nhà nước ta ln đặt: "Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu" để tạo nguồn
nhân lực đáp ứng nhu cầu kinh tế - xã hội. Do vậy, chất lượng giáo dục phải
được nâng cao đáp ứng nhu cầu cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.
Ngày nay, CNTT đang diễn ra rất nhanh và mạnh, nó đã chứng tỏ được vai
trị quan trọng trong sự phát triển kinh tế của các quốc gia trên thế giới.
Và đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nó đang ngày càng chứng tỏ ưu thế của
mình, CNTT đang trở thành một phương tiện phổ biến trong quá trình dạy học
nó có khả năng tích hợp cao một số chức năng của các phương tiện dạy học
truyền thống. Đối với bộ môn Lịch sử, CNTT trở thành một người bạn đắc lực
khơng chỉ với giáo viên mà cịn là người bạn đồng hành với học sinh về trao đổi
thông tin, tìm kiếm và xử lý dữ liệu. Trong nền giáo dục hiện đại, CNTT là nhân
tố có vai trị rất quan trọng góp phần đổi mới phương pháp dạy học nâng cao
hiệu quả bài học và tạo hứng thú đam mê cho học sinh tích cực chủ động. Cùng
với các bộ môn khác, môn Lịch sử với chức năng và nhiệm vụ của mình đã góp
phần tích cực vào giáo dục con người trong công cuộc đổi mới. Bởi vì tri thức
lịch sử là một yếu tố của nền văn hố chung của lồi người và khơng thể coi
giáo dục con người hồn thành đầy đủ nếu khơng trang bị cho học sinh những
hiểu biết cần thiết về lịch sử. Nhiệm vụ của bộ môn Lịch sử ở trường THPT
nhằm trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản về tiến trình phát triển
hợp quy luật của lịch sử xã hội loài người và dân tộc, trên cơ sở đó giáo dục tư
tưởng, tình cảm, góp phần phát triển toàn diện học sinh. Tuy nhiên, do đặc
trưng của môn Lịch sử, HS không thể trực
1


tiếp tri giác được các sự kiện, hiện tượng lịch sử đã xảy ra, không thể tái hiện
lịch sử trong phịng thí nghiệm nên việc sử dụng CNTT hỗ trợ cho việc dạy và học
là một điều vô cùng cần thiết. Với việc sử dụng một số phần mềm hỗ trợ quá trình
dạy và học như: Microsoft Powerpoint, Microsoft Word, Proshow Gold,
HotPotatoes, E-Learing…, không chỉ giúp học sinh thu nhận kiến thức mà còn phát

triển tư duy và giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng như: đọc, suy nghĩ, phân tích,
thực hành…Thực tiễn trong những năm gần đây nền giáo dục nước ta đang có những
bước chuyển mình quan trọng. Cùng với quá trình đổi mới phương pháp dạy học
chúng ta đã mạnh dạn ứng dụng CNTT vào quá trình giảng dạy. Hầu như ở
mọi cấp học, mọi vùng miền phần lớn giáo viên đều biết sử dụng CNTT, biết
ứng dụng CNTT vào quá trình giảng dạy nhằm gây hứng thú cho học sinh,
điều đó đã phần nào thay đổi chất lượng dạy và
học. Tuy nhiên, nó mới chỉ dừng lại ở việc ứng dụng CNTT phục vụ cho quá
trình giảng dạy của giáo viên và phần lớn là sử dụng để trình chiếu, chưa chú
trọng phục vụ quá trình học tập của học sinh. Đó là hạn chế chúng ta cần khắc
phục để nâng cao hơn nữa hiệu quả dạy và học. Thực tiễn, ở huyện Phúc ThọHà Nội việc sử dụng CNTT trong quá trình giảng dạy đã trở nên rất phổ biến.
Song nó cũng mới chỉ dừng lại ở việc giáo viên ứng dụng phục vụ bài giảng,
gần như chỉ sử dụng để trình chiếu, học sinh ít được tham gia vào việc sử dụng
CNTT phục vụ việc học của mình. Trong xu thế đổi mới hiện nay người thầy
khơng cịn là trung tâm nữa đang dần chuyển sang học trò là trung tâm, giáo
viên chỉ là người hướng dẫn điều khiển tổ chức các hoạt động cho học sinh, còn
học sinh được làm chủ việc học của mình. Bởi vậy, nếu việc ứng dụng CNTT
mới chỉ dừng lại ở việc phục vụ nhu cầu của giáo viên thì chúng ta phải thay đổi
quan điểm, CNTT không chỉ phục vụ bài giảng của giáo viên mà quan trọng hơn
phải phục vụ quá trình học tập của học sinh.
Thực tiễn việc dạy học nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng ở nước ta
hiện nay địi hỏi phải có những biện pháp tổ chức tốt thúc đẩy quá trình nhận
thức tư duy của học sinh để từng bước bắt nhịp vào sự phát triển của nền giáo
2


dục thế giới. Bởi vậy việc ứng dụng CNTT mà cụ thể là một số phần mềm
dạy học vào tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh là một điều vô cùng
quan trọng và cần thiết để học sinh chủ động tích cực chinh phục kiến thức và
rèn luyện kỹ năng.

Xuất phát từ những yêu cầu về thực tế dạy học nói chung và dạy học bộ
mơn Lịch sử nói riêng, chúng tơi quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu của
mình là: "Tổ chức hoạt động học tập môn Lịch sử cho học sinh lớp 10 trường
trung học phổ thông ở huyện Phúc Thọ - Hà Nội với sự hỗ trợ của phần mềm dạy
học" làm đề tài nghiên cứu luận văn của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Ở trên thế giới việc ứng dụng CNTT vào dạy học khơng cịn là vấn đề
mới mẻ nữa, từ những năm 80 của thế kỷ XX các nước Anh, Pháp, Mĩ đã đạt
được những thành tựu đáng kể trong việc sử dụng CNTT phục vụ việc giảng dạy
của giáo viên và học tập của học sinh, máy vi tính được sử dụng phổ biến ở mọi
cấp học, CNTT là một yếu tố quan trọng trong hệ thống đồ dùng trực quan dạy
học. Như vậy, CNTT đã có mặt trong lĩnh vực giáo dục từ rất lâu
đời, vậy các nhà giáo dục đã nghiên cứu và đánh giá về nó như thế nào?
Trước hết phải nói tới hai cuốn sách: "Giáo dục học" tập 1 của T.A.Ilina
(NXBGD, Hà Nội, 1973), cuốn "Lý luận dạy học của nhà trường phổ thông"
của M.A.Đianilốp và M.N.Xcatkin (NXB Hà Nội, 1980). Các tác giả đã đề cập
khá chi tiết đến bài học, cấu trúc của bài học và đặc biệt nhấn mạnh đến vai
trò, ý nghĩa của việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học nó khơng chỉ
cung cấp kiến thức cho học sinh mà còn tạo điều kiện cho học sinh chủ động,
tích cực trong q trình học tập.
Đặc biệt phải nói đến cuốn "Phát huy tính tích cực, độc lập của học sinh
như thế nào" (NXBGD Hà Nội, 1970) của I.F.Kharlamop tác giả cũng đã
khẳng định vai trò của việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử ở
trường phổ thông: "Việc dạy học trực quan khơng những làm cho q trình
học tập thêm sinh động, nó cịn góp phần rèn luyện tư duy phân tích, tập cho
3


các em nhìn thấy bản chất của sự kiện ẩn sau các hình thức và biểu hiện bên
ngồi, kích thích tính ham hiểu biết cho các em" [17, tr. 105-106]. Hay trong

cuốn" Chuẩn bị giờ học lịch sử như thế nào" (NXB Giáo dục, Hà Nội, 1973) của
N.G.Đai-ri đã nêu rõ vai trò của việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học"
Sử dụng tài liệu trực quan như một nguồn nhận thức, đem lại tính cụ thể và hình
ảnh của sự kiện, có giá trị lớn lao, vì chúng cho phép học sinh hình dung lại
quá khứ" [ 25, tr.25].
Ở trong nước cũng có rất nhiều các nhà giáo dục và giáo dục lịch sử đề cập
đến vấn đề sử dụng CNTT trong quá trình dạy học. Chúng ta có thể tìm
hiểu một số tài liệu sau:
Thứ nhất, là các giáo trình viết về PPDHLS như cuốn Đồ dùng trực quan
trong DHLS ở trường phổ thông cấp II" của Phan Ngọc Liên, Phạm Kỳ Tá
(NXBGD, Hà Nội, 1975)); "Rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ sư phạm môn lịch sử"
của Nguyễn Thị Cơi (chủ biên), Trịnh Đình Tùng, Lại Đức Thụ (NXBĐHQG,
Hà Nội, 1995); " Phương pháp dạy học LS" tập 1, 2 của Phan Ngọc Liên (chủ
biên), Trịnh Đình Tùng và Nguyễn Thị Cơi (NXB ĐHSP, 2002, 2009,
2010)…các tác giả đã trình bày một cách đầy đủ về các phương pháp dạy học, đặc
biệt nhấn mạnh coi trọng tính hình ảnh trực quan trong DHLS và sử dụng các
phương tiện kỹ thuật trong DHLS ở trường phổ thông, nhất là sử dụng một số
phần mềm trong dạy học nó" giữ một vai trị quan trọng trong DHLS, làm cho
việc DHLS được phong phú, sinh động, kích thích hứng thú học tập và phát triển
khả năng tư duy, bồi dưỡng tình cảm, tư tưởng cho học sinh" [10, tr. 85].
Hay trong cuốn "Đổi mới nội dung và phương pháp dạy học lịch sử ở
trường phổ thông" Phan Ngọc Liên (chủ biên) (NXB ĐHSP, 2008) Trần Quốc
Tuấn và Đoàn Văn Hưng trong bài viết" Ứng dụng CNTT và truyền thông
-Một hướng tích cực trong đổi mới dạy học lịch sử ở trường phổ thơng" đã
khẳng định vai trị quan trọng của việc ứng dụng CNTT vào dạy học sẽ làm
cho kết quả học tập nâng cao, đặc biệt trong DHLS "Trong DHLS
4


ở trường phổ thông vấn đề làm chủ CNTT cần được đặc biệt quan tâm đúng

mức vì đảm bảo tốt yêu cầu sẽ giúp giáo viên và học sinh vừa có thể khai thác tối
ưu các ứng dụng của nó, đồng thời tránh được các biểu hiện lệ thuộc, lạm dụng
kỹ thuật, thậm chí phản tác dụng so với những u cầu giáo dục đặt ra và
thơng qua đó phát huy nội lực để vượt qua thách thức và nắm bắt những thời
cơ" [22, tr.465], và trong bài viết các tác giả đã nhắc lại câu nói của các nhà
giáo dục lịch sử nước ta đó là:" Việc sử dụng phương tiện kỹ thuật khơng hạ
thấp vai trị của người giáo viên mà cịn góp phần tăng hiệu quả bài học ở các
mặt: thu nhận thông tin, tư duy, ghi nhớ và vận dụng kiến thức" [22, tr. 477]. Nếu
giáo viên biết tổ chức giờ học linh hoạt mềm dẻo kết hợp với ứng dụng các
chức năng của phương tiện kỹ thuật thì bài học sẽ thu hút sự chú ý của học sinh
và đem lại hiệu quả cao. Trong thực tế hầu hết giáo viên đã làm được
điều đó các giờ học có ứng dụng CNTT phần lớn làm cho bài học sinh động và
lôi kéo được học sinh tham gia vào bài học, đó là kết quả vơ cùng to lớn chúng
ta cần phát huy hơn nữa sức mạnh của CNTT để giúp cho quá trình dạy và học
đạt kết quả cao.
Trong cuốn "Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả
học tập lịch sử và giảng dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thơng" Phan
Ngọc Liên (chủ biên), Nguyễn Hải Châu, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị CôiNguyễn Xuân Trường (biên soạn-tuyển chọn) (Tài liệu lưu hành nội bộ), trong
bài viết " Nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở trường THPT với sự hỗ trợ của
CNTT" Trịnh Đình Tùng và Nguyễn Mạnh Hưởng có đề cập "ứng dụng CNTT và
truyền thơng (ICT) thật hiệu quả sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao
hiệu quả bài học và đổi mới PPDHLS ở trường THPT" [23, tr.131], cho chúng
ta cái nhìn khái quát về những tồn tại trong vấn đề nâng cao hiệu quả bài học
LS ở trường THPT, nêu ra rất nhiều các biện pháp nâng cao hiệu quả bài học
Lịch sử trong đó có việc ứng dụng CNTT vào dạy học Lịch sử.
Craig. Barrett - Chủ tịch tập đoàn Intel cũng cho rằng: "Với sự hỗ trợ của
công nghệ, giáo viên sẽ trở thành những người mở đầu trong công cuộc
5

cải cách giáo dục trên toàn thế giới". Trong các tài liệu, những cuốn sách mà
tập đoàn Intel cho xuất bản đều khẳng định vai trò, ý nghĩa quan trọng của
CNTT đối với q trình dạy học [41]. Cơng nghệ thông tin là công cụ hỗ trợ
hiệu quả cho việc đổi mới phương pháp dạy và học của giáo viên và học sinh.
Bởi sức mạnh của CNTT là: "đánh thức trí tưởng tượng của học sinh nhằm
hướng đến những mục tiêu học tập cao hơn" [40, tr.1].
Đặc biệt trong cuốn sách" Phương pháp ôn tập lịch sử ở trường THPT
một số vấn đề lý luận và thực tiễn" Hoàng Thanh Tú đã trình bày khá hệ thống
các vấn đề liên quan đến lý luận và thực tiễn của DHLS ở trường phổ thông, đặc
biệt là nội dung ôn tập trong DHLS. Đồng thời, tác giả đã cho thấy vai trò của việc
sử dụng phương tiện công nghệ trong dạy học bộ môn Lịch sử " Việc dạy và học
với sự hỗ trợ của phương tiện cơng nghệ có ưu thế hơn
nhiều so với cách dạy học truyền thống(trên lớp giáo viên giảng bài là chủ yếu
còn HS ghi chép" [36, tr. 60]. Quan trọng hơn tác giả còn nhấn mạnh đến việc
giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng một số phần mềm dạy học để hỗ trợ cho
việc học tập của học sinh, đây là một nội dung khá mới mẻ mà hầu như ít có tài
liệu đề cập đến. Đây cũng là một trong những điểm mới mà đề tài của chúng tơi
muốn đi sâu nghiên cứu.
Ngồi ra, chúng tơi cịn tham khảo một số bài viết trên các tạp chí về
vấn đề ứng dụng CNTT trong dạy học Lịch sử ở trường phổ thơng như:
- Hồng Thanh Tú với bài viết: "Vận dụng mơ hình tiếp cận công nghệ
(TAM) trong dạy học môn lịch sử ở trường THPT" (Tạp chí khoa học
ĐHQGHN, khoa học xã hội và nhân văn tập 25, số 1S, 2009, tr 155-160), tác giả
đã khẳng định một hướng đi khá mới mẻ so với trước:" Giáo viên là người thiết kế
nguồn tài liệu hỗ trợ, thiết kế câu hỏi, bài tập tương tác vào bài giảng để tổ chức
dạy học trên lớp, đồng thời hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ , thiết kế thẻ nhớ nhân
vật, sự kiện, khái niệm lịch sử và tạo ra sản phẩm học tập với sự hỗ trợ của phần
mềm thơng dụng", điều đó hồn tồn đi đúng với quan điểm "lấy người học làm
trung tâm" của ngành giáo dục trong những năm gần
6

đây, giáo viên chỉ là người tổ chức hướng dẫn cịn học sinh phải trực tiếp
tham gia vào q trình học như vậy mới phát huy được tính chủ động tích cực
của các em.
- Trịnh Đình Tùng: "Mấy biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục qua
một bài học lịch sử", Tạp chí nghiên cứu giáo dục, tháng 5-1998.
- Nguyễn Thị Cơi: "Kênh hình-một nguồn cung cấp kiến thức quan
trọng trong DHLS", Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 2, 2002.
- Nguyễn Mạnh Hưởng: "Sử dụng CNTT và truyền thông vào DHLS ở
trường phổ thơng", Tạp chí giáo dục, số 133, tr 26-28, 2006.
- Nguyễn Mạnh Hưởng: "CNTT và truyền thông với vấn đề đổi mới
phương pháp DHLS ở trường phổ thơng", Tạp chí giáo dục, số 185, tr41-43,
2008. Và: "Đặc trưng của việc dạy - học LS và con đường hình thành kiến
thức cho HS với sự hỗ trợ của CNTT", Tạp chí giáo dục, số 235, tr41-44, 2010.
Hầu hết các bài viết trên đều đề cập tới vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng đồ dùng
trực quan nói chung và ứng dụng CNTT nói riêng trong DHLS nhằm nâng cao
hiệu quả bài học.
Ngồi ra, chúng tơi cịn tham khảo một số luận án, luận văn có liên quan
đến ứng dụng CNTT và sử dụng một số phần mềm trong DHLS như:
Luận án tiến sĩ giáo dục học: "Nâng cao chất lượng DH môn LS ở trường
THPT với sự hỗ trợ của CNTT", (Nguyễn Mạnh Hưởng, ĐHSP, 2011), đã đi sâu
nghiên cứu một cách đầy đủ về vai trò ý nghĩa của vấn đề ứng dụng CNTT vào
dạy học. Đặc biệt tác giả đã đề xuất khá nhiều các biện pháp ứng dụng CNTT
trong DHLS nhằm góp phần nâng cao hiệu quả DHLS.
Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục: "Hướng dẫn học sinh học tập môn
lịch sử với sự hỗ trợ của phần mềm Mindmap", (Hà Minh Đức, ĐHSP, 2012), tác
giả đã phân tích khá chi tiết về thực tiễn ứng dụng CNTT trong DHLS ở trường
phổ thông và đề xuất một số biện pháp cho GV khi sử dụng phần mềm Mindmap
trong DHLS.

7


Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục: "Củng cố kiến thức cho học sinh với
sự hỗ trợ của một số phần mềm dạy học trong dạy học lịch sử thế giới (19171945) lớp 11 THPT- chương trình chuẩn", (Nguyễn Thị Xuân Mùi, ĐHSP,
2013), đã trình bày khái quát về vai trị, vị trí, ý nghĩa của một số PMDH trong
DHLS ở trường THPT. Ngồi ra, tác giả cịn đưa ra một số biện pháp sử dụng một
số PMDH để củng cố kiến thức cho HS trong DHLS.
Như vậy, hầu hết các tài liệu trên đều khẳng định vai trò quan trọng của
việc sử dụng đồ dùng trực quan nói chung và một số phầm mềm dạy học nói
riêng trong quá trình giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Hơn nữa
các tác giả còn cho thấy ý nghĩa vơ cùng quan trọng của nó trong q trình dạy
học là phát triển tư duy và tính tích cực chủ động của học sinh. Bởi vậy, các
cơng trình nghiên cứu trên là một nguồn tài liệu quý giá phục vụ cho
việc nghiên cứu đề tài của chúng tôi.
Tuy nhiên, các cơng trình này mới đề cập tới việc ứng dụng CNTT vào
dạy học, chủ yếu là phục vụ bài giảng của giáo viên, mặc dù đã đạt được rất
nhiều kết quả đáng khích lệ. Nhưng dường như chưa có cơng trình nào đề cập
sâu tới việc sử dụng CNTT làm công cụ học tập phù hợp cho học sinh Phúc
Thọ cũng như cách thức giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng CNTT để thực
hiện nhiệm vụ học tập của mình. Vì vậy, chúng tơi chọn hướng
nghiên cứu đề tài:
" Tổ chức hoạt động học tập môn Lịch sử cho học sinh lớp 10 trường
trung học phổ thông ở huyện Phúc Thọ-Hà Nôị với sự hỗ trợ của phần mềm dạy
học".
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu về quá trình tổ chức
các hoạt động học tập nội dung phần Các cuộc CMTS (từ giữa thế kỷ XVI đến
cuối thế kỷ XVIII) Lịch sử lớp 10 (chương trình chuẩn) với sự hỗ trợ của phần mềm

dạy học.

8


3.2. Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung, đề tài tập trung tìm hiểu việc tổ chức
các hoạt động học tập cho học sinh lớp 10 với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học
(phần Các cuộc CMTS (từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVIII).
Về hình thức tổ chức dạy học: tập trung vào bài học nội khóa.
Về phạm vi điều tra, khảo sát thực trạng và thực nghiệm: tiến hành tại 3
trường THPT trên địa bàn huyện Phúc Thọ gồm: THPT Ngọc Tảo, THPT Vân
Cốc, THPT Hồng Đức.
4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức các hoạt động
học tập môn Lịch sử cho học sinh lớp 10 nói chung, đề tài đề xuất một số hình
thức, biện pháp tổ chức hoạt động học tập cho HS lớp 10 THPT trên địa bàn
huyện Phúc Thọ với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học theo hướng dạy học tích
cực, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử ở trường
trung học phổ thông hiện nay.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lý luận việc tổ chức các hoạt động học tập môn Lịch sử
cho HS ở trường phổ thông.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng dạy học LS nói chung, thực trạng tổ chức
hoạt động học tập với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học nói riêng.
- Nghiên cứu nội dung phần Lịch sử thế giới cận đại lớp 10 và đề xuất
một số biện pháp tổ chức hoạt động học tập môn LS cho HS với sự hỗ trợ của
phần mềm dạy học.
- Thực nghiệm và đánh giá tính hiệu quả, khả thi của đề tài
5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở phương pháp luận: dựa trên những quan điểm của chủ nghĩa Mác
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng và Nhà nước ta về
lịch sử, giáo dục.

9


5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu lí thuyết: đọc và phân tích, tổng hợp tài liệu sách báo, tạp
chí, internet… về tâm lý học, giáo dục học, phương pháp dạy học LS; phân tích nội
dung chương trình, SGK lớp 10 và các tài liệu phục vụ cho dạy học
phần lịch sử thế giới cận đại lớp 10 chương trình chuẩn. Nghiên cứu việc ứng
dụng các phần mềm dạy học trong q trình tổ chức các hoạt động học tập
mơn Lịch sử cho học sinh ở trường THPT.
- Nghiên cứu thực tiễn: quan sát, dự giờ, trao đổi với giáo viên, học sinh,
điều tra xã hội học để đánh giá về thực trạng ứng dụng CNTT nói chung và
việc tổ chức hoạt động học tập với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học trong dạy
học Lịch sử ở trường THPT; Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra, đối chứng kết
quả nghiên cứu của luận văn, đánh giá tính khả thi của việc tổ chức hoạt
động học tập môn Lịch sử với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học nhằm phát huy
tính chủ động tích cực của học sinh, nâng cao hiệu quả bài học.
6. Giả thuyết khoa học
Trong quá trình dạy học lịch sử nếu giáo viên tiến hành tổ chức hoạt
động học tập cho học sinh với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học theo những
biện pháp luận văn nghiên cứu và đề xuất sẽ góp phần phát huy tính chủ động
tích cực của học sinh, nâng cao chất lượng dạy học môn LS ở trường THPT.
7. Đóng góp của đề tài
Thực hiện tốt những nhiệm vụ đề ra, luận văn góp phần:
- Khẳng định vai trò, ý nghĩa, sự cần thiết của vấn đề tổ chức hoạt động
học tập cho học sinh với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học trong môn Lịch sử ở

trường THPT
- Đánh giá được thực trạng dạy học LS nói chung, thực trạng tổ chức
hoạt động học tập với sự hỗ trợ của phần mềm trong dạy học LS nói riêng.
- Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động học tập cho học sinh với sự
hỗ trợ của phần mềm dạy học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả bài học cũng
10


như chất lượng dạy học bộ môn qua phần lịch sử thế giới cận đại lớp 10
(Chương trình chuẩn, phần Các cuộc CMTS từ giữa thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ
XVIII).
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa khoa học: làm phong phú thêm lý luận PPDHLS nói chung và
vấn đề tổ chức hoạt động học tập với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học trong
mơn Lịch sử ở trường THPT nói riêng.
- Ý nghĩa thực tiễn: là nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên các trường
Cao đẳng, Đại học Sư phạm, Đại học Giáo dục; GV môn LS và bản thân tác giả
luận văn vận dụng trong quá trình DHLS ở trường THPT.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
nội dung chính của luận văn được trình bày trong 2 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động học tập
môn Lịch sử cho học sinh lớp 10 trung học phổ thông với sự hỗ trợ của phần
mềm dạy học.
Chương 2. Một số biện pháp tổ chức hoạt động học tập môn Lịch sử cho
học sinh lớp 10 trung học phổ thông ở huyện Phúc Thọ - Hà Nội với sự hỗ trợ của
phần mềm dạy học.

11

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP MÔN LỊCH SỬ CHO HỌC SINH LỚP 10
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA PHẦN MỀM DẠY
HỌC

1.1

Cơ sở lý luận

1.1.1. Một số khái niệm và thuật ngữ
 Tổ chức
Theo từ điển tiếng Việt tổ chức có nghĩa là:" sự sắp xếp, bố trí cho thành
một chỉnh thể, có một cấu tạo, một cấu trúc và những chức năng chung nhất
định, làm những gì cần thiết để tiến hành một hoạt động nào đó nhằm có được
hiệu quả tốt nhất" [29, tr. 1567]
Tổ chức được hiểu đơn giản là một trật tự xác định cả về mặt ý nghĩa chức
năng cũng như về ý nghĩa cấu trúc và đối tượng sự vật.
Trong quá trình dạy học việc tổ chức các hoạt động dạy học của giáo viên
được hiểu là: giáo viên thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với các đối
tượng học sinh, định hướng để người học thực hiện nhiệm vụ, giải quyết được vấn
đề dưới sự điều khiển hướng dẫn của giáo viên và tự đánh giá quá trình thực
hiện cũng như kết quả đáp ứng mục tiêu.
 Hoạt động học tập
Dạy học là một bộ phận của quá trình giáo dục và nó chính là một trong
những con đường quan trọng nhất để thực hiện mục đích giáo dục. "Hoạt động
dạy học là hoạt động chuyên biệt của người dạy (người được đào tạo nghề dạy
học), là quá trình tổ chức và điều khiển hoạt động học của trẻ nhằm giúp họ
lĩnh hội nền văn hóa xã hội, tạo ra sự phát triển tâm lý, hình thành và hồn thiện

nhân cách bản thân trẻ" [24, tr. 39].
Trước đây, dạy học là q trình truyền thụ và thơng báo nội dung kiến
thức là chính, nhưng ngày nay dạy học hiện đại là sự phối hợp giữa hoạt động
của giáo viên và học sinh theo hướng giải quyết vấn đề, định hướng để học
12


sinh lĩnh hội thu nhận kiến thức. Hầu hết các nhà tâm lý học đều nhất trí với
quan điểm học tập là quá trình lĩnh hội những kinh nghiệm và kinh nghiệm đó
gây ra sự thay đổi mạnh mẽ trong kiến thức và hành vi của con người. Các nhà
tâm lý học cũng đưa ra khái niệm hoạt động học tập dựa trên nguyên tắc phân
tích khái niệm hoạt động và khái niệm học như sau: "Hoạt động học là hoạt
động đặc thù của con người được điều khiển bởi mục đích tự giác để lĩnh hội
những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo mới, những hình thức hành vi và những dạng
hoạt động nhất định nhằm phát triển nhân cách của chính mình" [24, tr. 71].
Điều đó có nghĩa là học sinh phải luôn chủ động lĩnh hội kiến thức, khám phá
những điều mới nhằm hồn thiện bản thân mình dưới sự hướng dẫn điều khiển của
giáo viên.
Hoạt động học tập rất phong phú đa dạng như: hoạt động cá nhân, hoạt
động nhóm, hoạt động lớp; quan sát, nghe/nhìn/đọc/viết hoặc kết hợp các hoạt
động đó với nhau. PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Hoa cũng cho rằng: "Hoạt
động học tập là hoạt động hướng trực tiếp vào việc lĩnh hội tri thức và kỹ năng
và do đó làm thay đổi chủ thể của hoạt động đó" [9, tr. 17].
 Cơng nghệ thơng tin và phần mềm dạy học
Cuộc cách mạng khoa học -kĩ thuật và công nghệ phát triển như vũ bão,
nhiều lĩnh vực khoa học kĩ thuật mới, nhiều ngành nghề đang dần hình thành trong
đó có CNTT. CNTT ngày càng được ứng dụng mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực
như: kinh tế, giáo dục, y tế… Từ những năm 80 của thập kỷ XX các nước Anh,
Pháp, Mỹ đã đạt được nhiều thành tựu trong việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy.
Đến những năm 90 của thế kỉ XX thì CNTT trở thành một thuật ngữ được sử

dụng một cách phổ biến trên thế giới.
Trong cuốn "Phương pháp dạy học chuyên ngành môn Tin học" của tác
giả Lê Khắc Thành cũng nêu rõ tin học gồm hai phần là: phần cứng và phần
mềm.

13


"Phần cứng (hardware) là toàn bộ các thiết bị vật lý, kỹ thuật. Phần mềm
(software) là các chương trình có chức năng điều khiển, khai thác phần cứng và
để thực hiện yêu cầu của người sử dụng" [30, tr. 34].
Trong cuốn từ điển giáo dục học phần mềm có nghĩa là: "tập hợp những
chương trình, quy trình, quy tắc và sự cung cấp tư liệu hỗ trợ, liên quan đến sự vận
hành của một máy tính và đến những nhiệm vụ phải hồn thành" [12, tr. 244].
Phần mềm máy tính hay gọi tắt là phần mềm được hiểu là: một tập hợp các
câu lệnh hoặc chỉ thị được viết bằng một hoặc nhiều ngơn ngữ lập trình theo
một trật tự xác định và các dữ liệu hay tài liệu liên quan nhằm tự động thực hiện
một số nhiệm vụ hay chức năng hoặc giải quyết một vấn đề cụ thể nào đó; nó thực
hiện các chức năng bằng cách gửi các chỉ thị trực tiếp đến phần cứng… Phần
cứng là sản phẩm thiết bị số hoàn chỉnh, cụm linh kiện,
linh kiện. Để có thể thực hiện được phần mềm thì bắt buộc phải có phần cứng.
Tóm lại, phần mềm là chương trình máy tính được mơ tả bằng hệ thống ký
hiệu, mã hoặc ngôn ngữ để điều khiển thiết bị số thực hiện các chức năng nhất
định. Có rất nhiều các phần mềm được ứng dụng trong đời sống như: phần
mềm văn phòng, phần mềm doanh nghiệp, phần mềm giáo dục, phần mềm quản
lý nguồn nhân lực, cơ sở dữ liệu, phần mềm trị chơi, chương trình tiện ích hay các
loại phần mềm độc hại khác.
Có nhiều phần mềm đã được sử dụng hiệu quả trong dạy học nói chung, dạy
học lịch sử nói riêng. Trong đó, việc tổ chức các hoạt động học tập với sự
hỗ trợ của PMDH có một số phần mềm phổ biến sau:

- Microsoft Word
Microsoft Word, còn được biết đến với tên khác là Winword, là một công
cụ soạn thảo văn bản khá phổ biển hiện nay của cơng ty phần mềm nổi tiếng
Microsoft. Nó cho phép người dùng làm việc với văn bản thô (text), các hiệu ứng
như phông chữ, màu sắc, cùng với hình ảnh đồ họa (graphics) và nhiều hiệu
ứng đa phương tiện khác (multimedia) như âm thanh, video khiến cho việc soạn
thảo văn bản được thuận tiện hơn. Ngoài ra cũng có các cơng cụ như
14


kiểm tra chính tả, ngữ pháp của nhiều ngơn ngữ khác nhau để hỗ trợ người sử
dụng. Các phiên bản của Word thường lưu tên tập tin với đuôi là .doc hay
.docx đối với Word 2007. Hầu hết các phiên bản của Word đều có thể mở được
các tập tin văn bản thơ (.txt) và cũng có thể làm việc với các định dạng khác,
chẳng hạn như xử lý siêu văn bản (.html), thiết kế trang web. Tóm lại,
Microsoft Word là một chương trình xử lý văn bản được ứng dụng rộng rãi
hiện nay, với chương trình này người sử dụng có thể soạn thảo và trình bày văn
bản một cách thuận tiện, nhanh chóng và hiệu quả nhờ vào các câu lệnh, các cơng
cụ trợ giúp có sẵn trong Microsoft Word.
- Microsoft PowerPoint
Microsoft PowerPoint là một chương trình ứng dụng trong bộ sản phẩm
của Microsoft Office. Hiện nay, phần mềm này được ứng dụng nhiều trong
các cơ quan, văn phịng, cơng sở và trường học với nhiều mục đích khác nhau. Đây
là một phần mềm chuyên dụng để trình chiếu và nó được thực hiện thơng qua các
slide. Thơng qua các tranh ảnh, sơ đồ, lược đồ, bản đồ, các đoạn phim lịch sử…
làm cho bức tranh quá khứ trở lên sống động hơn, thơng qua đó PowerPoint rèn luyện
cho các em năng lực quan sát, óc tư duy tưởng tượng…
PowerPoint cho phép thiết kế ở diện rộng phù hợp với tất cả các môn
học. Trong khi sử dụng phần mềm này, GV có thể dùng hình ảnh, âm thanh,
cùng với chữ viết dưới dạng câu hỏi, bài tập… để hướng dẫn HS tìm hiểu kiến thức.

Các vấn đề cụ thể được trình bày trên phơng nền có màu sắc hài hịa, khơng
gian ba chiều kèm theo hình ảnh, âm thanh sống động, dễ gây ấn tượng mạnh tới
HS. PowerPoint có nhiều khả năng hỗ trợ việc DHLS, như sử dụng trong việc
cung cấp sự kiện, tạo biểu tượng lịch sử; xây dựng tình huống có vấn đề, kiểm
tra đánh giá kết quả học tập của HS, tổ chức hoạt động ngoại khóa, GV hướng
dẫn học sinh sử dụng các phần mềm để tạo ra các sản phẩm
học tập như bài thuyết trình, các bộ sưu tập tranh ảnh…

15


Song hạn chế lớn nhất của Powerpoint là chưa có tính năng chèn câu hỏi,
bài tập tương tác lên bài trình chiếu, tính năng này phải sử dụng bằng ngơn ngữ
lập trình nhưng ít người có thể làm được.
Tóm lại, phần mềm dạy học là: "phần mềm máy tính được quan niệm và sử
dụng cho những mục đích giáo dục để dạy hoặc học có sự hỗ trợ của máy tính.
Phần mềm dạy học này có nội dung, cách tiếp cận, giao diện với người sử dụng
và cung cấp tài liệu đều phải tính đến nhu cầu của sinh viên đang được đào
tạo" [12, tr. 244]. Trong quá trình dạy học nếu như phương pháp dạy học được
coi là cách chiếm lĩnh mục tiêu dạy học thì phần mềm dạy học lại đảm bảo cho
cách đó được thực hiện hiệu quả.
Bởi vậy, phương pháp dạy học và phần mềm dạy học có mối quan hệ mật
thiết hỗ trợ cho nhau, đổi mới PPDH nói chung và đổi mới PPDHLS nói riêng
cần phải có sự tích hợp của cơng nghệ để đem lại hiệu quả cao phù hợp với sự phát
triển của xã hội trong giai đoạn hiện nay.
 Tổ chức học động học tập với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học
Hiện nay, ngành giáo dục nước ta đang tiến hành đổi mới PPDH, tuy
nhiên bản chất của nó chính là việc chuyển từ mơ hình dạy học truyền thống- lấy
giáo viên làm trung tâm sang mơ hình dạy học hiện đại-lấy học sinh làm trung
tâm. Với quan điểm đó thì trong mơ hình dạy học hiện đại: người dạy

đưa ra các tình huống có vấn đề và chỉ dẫn các công cụ giúp học sinh giải quyết
vấn đề, là người điều khiển tư vấn và cùng tổ chức q trình học tập;
cịn học sinh giữ vai trị chủ động tích cực [9]
Q trình dạy là q trình tổ chức, điều khiển, hướng dẫn…, cịn q trình
học là kiến tạo tích cực, mang tính khám phá của mỗi cá nhân. Chính trong
tâm lý học hoạt động cũng cho thấy chỉ bằng hoạt động của chính mình, tâm lý
mới được hình thành và phát triển. Bởi vậy cho nên học sinh phải là người
tham gia trực tiếp vào quá trình học tập thì mới biến tri thức của nhân loại thành
của bản thân mình, mới thực sự làm chủ bản thân và xã hội.

16


Từ những quan điểm trên, vấn đề tổ chức hoạt động học tập với sự hỗ trợ
của phần mềm dạy học có thể hiểu: là việc giáo viên thiết kế các hoạt động học
tập phù hợp với trình độ học sinh và hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ qua
việc sử dụng phần mềm nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
1.1.2. Đặc điểm kiến thức môn LS ở trường THPT và việc tổ chức hoạt
động học tập cho học sinh với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học
Mỗi một môn học ở trường THPT dù ở lĩnh vực nào nó cũng góp phần
thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, để trở thành những con
người năng động tích cực làm chủ đất nước. Nền tảng của sự phát triển là tổng hòa
kiến thức của các bộ môn, kiến thức về mọi mặt đời sống xã hội. Nhiệm vụ của
môn Lịch sử nhằm trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản về tiến trình
phát triển hợp quy luật của lịch sử xã hội lồi người và dân tộc, trên
cơ sở đó giáo dục tư tưởng, tình cảm, góp phần phát triển tồn diện học sinh.
Kiến thức lịch sử phản ánh hiểu biết của con người về quá trình phát triển của
xã hội loài người và dân tộc từ xưa đến nay được khoa học lịch sử xác nhận, nó
biểu hiện thơng qua một hệ thống các sự kiện lịch sử, khơng có sự kiện thì khơng
có nhận thức lịch sử. Hơn nữa, bất cứ một sự kiện lịch sử nào cũng gắn với thời

gian, không gian, nhân vật, diễn biến, kết quả… sự kiện tạo nên tính cụ thể của
lịch sử, giúp học sinh biết được lịch sử diễn ra một cách chính xác, là cơ sở để
học sinh hiểu được bản chất của lịch sử và vận dụng kiến thức, biết rút từ quá
khứ những bài học kinh nghiệm cho hiện tại và tương lai. Nếu như quá trình
nhận thức của lồi người diễn ra theo con đường tự "mị mẫm" và "thử sai", tức
là khám phá tìm kiếm những nguồn tri thức mới những điều mà con người có
thể chưa biết đến để tìm ra chân lí mới cho lồi người thì việc dạy và học mơn
Lịch sử của giáo viên và học sinh lại hoàn toàn khác. Bởi dạy và học Lịch sử là
tái hiện những kiến thức đã được khoa học thừa nhận và khôi phục lại bức
tranh quá khứ. Vì vậy, kiến thức lịch sử là yếu tố quan trọng nhất để giáo dục tư
tưởng chính trị, hình thành thế giới quan khoa học, là một cơng cụ có hiệu quả
trong hoạt động thực tiễn. Nó khơng chỉ
17