Đề tài Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 3
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 5
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG CAO ĐẲNG ................................ 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài.................................................................. 6
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước .................................................................. 7
1.2. Những vấn đề chung về quản lý................................................................. 8
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 8
1.2.2. Chức năng quản lý .................................................................................. 10
1.3. Hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ............ 12
1.3.1. Hoạt động dạy học ................................................................................. 12
1.3.2. Dạy học phát huy tính tích cực của người học ..................................... 13
1.4. Quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường Cao đẳng Sư phạm
theo hướng phát huy tính tích cực của người học ........................................... 15
1.4.1. Trường cao đẳng trong hệ thống giáo dục quốc dân ........................... 15
1.4.1.1. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường cao đẳng .................................. 15
1.4.1.2. Cơ cấu tổ chức, quản lý của trường cao đẳng ................................. 16
1.4.2. Hiệu trưởng trường cao đẳng ............................................................... 17
1.4.2.1. Khái niệm Hiệu trưởng trường cao đẳng ........................................... 17
1.4.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng trường cao đẳng ............... 17

1.4.3.2. Quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường Cao đẳng theo
hướng phát huy tính tích cực của người học .................................................. 19
1.4.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường Cao
đẳng

............................................................................................................ 19

1.4.4.1. Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ..................................... 19
1.4.4.2. Quản lý hoạt động học của sinh viên.................................................. 23
1.4.4.3. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy
học theo hướng phát huy tính tích cực của người học .................................... 25
1.4.5. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường Cao
đẳng Sư phạm theo hướng phát huy tính tích cực của người học .................. 26
1.4.5.1. Khái niệm biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng.... 26
1.4.5.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng ............. 26
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt dộng dạy học của Hiệu trưởng
trường Cao đẳng Sư phạm............................................................................... 29
1.5.1. Yếu tố thuộc chủ thể quản lý ................................................................. 29
1.5.2. Yếu tố thuộc khách thể quản lý ............................................................. 29
1.5.3. Yếu tố thuộc môi trường quản lý ........................................................... 30
Kết luận chương 1 ........................................................................................... 32
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA
HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM HÀ NỘI............... 32
2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ................................................................ 33
2.1.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................... 33
2.1.2. Nội dung nghiên cứu .......................................................................... 33
2.1.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 33
2.1.4. Khách thể khảo sát.............................................................................. 35
2.2. Vài nét về trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ......................................... 36
2.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội............... 36

2.2.2. Sứ mạng, tầm nhìn ................................................................................ 36
2.2.3. Cơ cấu tổ chức của Trường ................................................................... 37


2.3. Thực trạng hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ............ 37
2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính
tích cực của người học .................................................................................... 38
2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội............ 41
2.3.3. Những thuận lợi và khó khăn trong dạy học theo hướng phát huy
tính tích cực của người học ở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ............. 44
2.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động dạy học tại trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ............................................................................. 47
2.4. Thực trạng biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội.............................................................................. 50
2.4.1. Đánh giá chung về thực trạng biện pháp quản lý hoạt động dạy học
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội .................................... 50
2.4.2. Phân tích cụ thể mức độ thực hiện của các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ....................... 55
2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng quản lý hoạt động dạy học của Hiệu
trưởng trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội .......................................................... 63
2.5.1. Yếu tố thuộc chủ thể quản lý ................................................................... 63
2.5.2. Yếu tố thuộc khách thể quản lý ............................................................. 64
2.5.3. Yếu tố thuộc môi trường quản lý ........................................................... 65
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ................................................................ 67
2.6.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 67
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 70
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO
HƢỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA NGƢỜI HỌC Ở
TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM HÀ NỘI ............................................. 71

3.1.

Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý .................................................. 71

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ....................................................... 71
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ......................................................... 71


3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, tính hiệu quả ................................... 71
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................ 71
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường Cao
đẳng Sư phạm Hà Nội .................................................................................... 72
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên về vai trò của dạy học theo
hướng phát huy tính tích cực của sinh viên .................................................... 72
3.2.2. Chỉ đạo, tổ chức giáo dục ý thức, tinh thần, thái độ, động cơ học tập đúng
đắn cho sinh viên ngay từ đầu khóa học. .......................................................... 73
3.2.3. Tổ chức thu thập thơng tin phản hồi của sinh viên về hoạt động giảng
dạy của giảng viên. ......................................................................................... 75
3.2.4. Đẩy mạnh tổ chức bồi dưỡng phương pháp dạy và học tích cực trong
nhà trường. ...................................................................................................... 78
3.2.5. Chỉ đạo, tổ chức tập huấn giảng viên các phương pháp kiểm tra, đánh giá
mới theo hướng phát huy tính tích cực của sinh viên. ....................................... 80
3.2.6. Tăng cường quản lý cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ dạy học........... 81
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 83
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội ...... 84
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................... 84
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 84
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 85
Kết luận chương 3 ........................................................................................... 89

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 90
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 95


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Mơ hình quản lý ............................................................................... 10
Sơ đồ 1.2. Mơ hình mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ........................ 12
Biểu đồ 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên về sự cần thiết của
dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học. .................. 39
Biểu đồ 2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động dạy học tại
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội........................................................ 49
Biểu đồ 2.3. Mối quan hệ giữa nhận thức tầm quan trọng và mức độ thực hiện
các nhóm biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy
tính tích cực của người học. .................................................................. 54
Biểu đồ 3.1. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản
lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học. ..... 88


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Cơ cấu khách thể điều tra ............................................................... 36
Bảng 2.2. Số lượng cán bộ, giảng viên và nhân viên của trường Cao đẳng Sư
phạm Hà Nội ........................................................................................... 37
Bảng 2.3. Nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên về sự cần thiết của dạy
học theo hướng phát huy tính tích cực của người học. ........................... 39
Bảng 2.4. Nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên về vai trò của dạy học
theo hướng phát huy tính tích cực của người học đối với sinh viên....... 40
Bảng 2.5. Thực trạng hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội 41
Bảng 2.6. Những thuận lợi trong dạy học theo hướng phát huy tính tích cực
của người học ở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội .............................. 45

Bảng 2.7. Những khó khăn trong dạy học theo hướng phát huy tính tích cực
của người học ở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội .............................. 46
Bảng 2.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động dạy học tại trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội. .................................................................... 48
Bảng 2.9. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của các nhóm biện pháp
quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người
học. .......................................................................................................... 50
Bảng 2.10. Thực trạng mức độ thực hiện của các nhóm biện pháp quản lý hoạt
động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học. ........... 52
Bảng 2.11. Mối quan hệ giữa nhận thức tầm quan trọng và mức độ thực hiện
các nhóm biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính
tích cực của người học. ........................................................................... 53
Bảng 2.12. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp quản lý việc lập kế
hoạch giảng dạy của giảng viên .............................................................. 55
Bảng 2.13. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp quản lý chuẩn bị bài
giảng lên lớp của giảng viên. .................................................................. 56
Bảng 2.14. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp quản lý của Hiệu trưởng
đối với giờ lên lớp của giảng viên.............................................................. 57


Bảng 2.15. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp quản lý việc kiểm
tra đánh giá kết quả dạy học của giảng viên. .......................................... 59
Bảng 2.16. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp quản lý việc đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người
học. .......................................................................................................... 60
Bảng 2.17. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp quản lý của Hiệu
trưởng đối với hoạt động học của sinh viên. ........................................... 61
Bảng 2.18. Thực trạng mức độ thực hiện nhóm biện pháp tăng cường quản lý
cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học theo hướng
phát huy tính tích cực của người học. ........................................................ 62

Bảng 2.19. Các yếu tố thuộc chủ thể quản lý ảnh hưởng đến hiệu quản lý hoạt
động dạy học của Hiệu trưởng. ................................................................. 63
Bảng 2.20. Các yếu tố thuộc khách thể quản lý ảnh hưởng đến hiệu quản lý hoạt
động dạy học của Hiệu trưởng. ................................................................. 64
Bảng 2.21. Các yếu tố thuộc môi trường quản lý ảnh hưởng đến hiệu quản lý hoạt
động dạy học của Hiệu trưởng. ................................................................. 65
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản
lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học. ..... 86


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong xu thế hội
nhập quốc tế và tồn cầu hóa cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế
xã hội, đã và đang đem lại những biến đổi sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời
sống, trong đó có giáo dục và đào tạo với mục tiêu là tăng cường sự thích ứng,
tư duy và năng lực làm việc tích cực, chủ động, hợp tác của cá nhân. Với u
cầu đó địi hỏi ngành giáo dục và đào tạo phải có sự đổi mới căn bản và tồn
diện, trong đó đổi mới về quản lý giáo dục nhằm nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực đang là nhiệm vụ có tính chiến lược và có tính cấp bách ở nước ta
hiện nay. Đào tạo giáo viên là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành
giáo dục nhằm cung cấp nguồn nhân lực sư phạm cho đất nước.
Quá trình học tập của sinh viên ở bậc đại học về cơ bản mang tính chất
nghiên cứu, tự học là chính dưới sự dẫn dắt, điều chỉnh của giảng viên. Trong
đó sinh viên phải tự chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng nghề nghiệp ở trình độ cao và
có khả năng thích ứng với yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Vì vậy, việc
quản lý, tổ chức quá trình dạy học ở bậc đại học đảm bảo phát huy tính tích

cực, chủ động của người học là một yêu cầu khách quan trong các cơ sở giáo
dục đại học hiện nay.
Điều 40 Luật giáo dục nêu rõ:“Phương pháp đào tạo trình độ cao đẳng,
trình độ đại học phải coi trọng việc bồi dưỡng ý thức tự giác trong học tập, năng
lực tự học, tự nghiên cứu, phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng thực hành,
tạo điều kiện cho người học tham gia nghiên cứu, thực nghiệm, ứng dụng”.
Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII khẳng định “Đổi mới mạnh mẽ
phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn
luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các
phương pháp tiên tiến và hiện đại vào trong quá trình dạy học, đảm bảo điều
kiện và định hướng tự học, tự nghiên cứu, nhất là sinh viên đại học” là yêu
1


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

cầu cấp thiết của sự nghiệp cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Bộ giáo dục và đào tạo cũng có chỉ thị số 15/1999/CT-BGD&ĐT yêu
cầu các trường Sư phạm phải “Đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập
trong trường sư phạm nhằm tích cực hóa hoạt động học tập, phát huy tính
chủ động, sáng tạo và năng lực tự học, tự nghiên cứu của học sinh, sinh viên.
Nhà giáo giữ vai trò chủ đạo trong việc tổ chức, điều khiển, định hướng quá
trình dạy học, còn người học giữ vai trò chủ động trong quá trình học tập và
tham gia nghiên cứu khoa học”.
Hoạt động dạy học trong nhà trường sư phạm giữ một vị trí trung tâm
bởi nó chiếm hầu hết thời gian, khối lượng cơng việc của thầy và trị trong
mỗi năm học; đó là nền tảng quan trọng để sinh viên phát triển tri thức, hình
thành năng lực sư phạm; đồng thời, kết quả hoạt động dạy học quyết định kết
quả đào tạo của nhà trường. Chính vì thế, nhiệm vụ trọng tâm của Hiệu

trưởng trường CĐSP đó là dành nhiều thời gian và công sức cho công tác
QLHĐDH nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, cung cấp nguồn
nhân lực cho ngành giáo dục, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội.
Thực hiện Nghị quyết của Đại hội XI, Hội nghị Trung ương 8 khóa XI
về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “...chất lượng,
hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, nhất là giáo dục đại
học, giáo dục nghề nghiệp. Hệ thống giáo dục và đào tạo thiếu liên thơng
giữa các trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo; còn nặng lý
thuyết, nhẹ thực hành. Đào tạo thiếu gắn kết với nghiên cứu khoa học, sản
xuất, kinh doanh và nhu cầu của thị trường lao động; chưa chú trọng đúng
mức việc giáo dục đạo đức, lối sống và kỹ năng làm việc. Phương pháp giáo
dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất”.
Trên thực tế công tác QLHĐDH của Hiệu trưởng trường CĐSP Hà Nội
trong những năm gần đây đã có những bước hồn thiện và phát triển, từ đó có
những đóng góp đáng kể về nguồn nhân lực cho thành phố trong giai đoạn
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, cùng với những thành tựu
2


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

này thì vẫn tồn tại hạn chế trong công tác QLHĐDH của nhà trường cần khắc
phục, bổ sung và hoàn thiện để chất lượng dạy học và giáo dục của nhà
trường ngày càng được nâng cao.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt
động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn quản lý hoạt động dạy học tại

trường CĐSP Hà Nội, đề xuất một số biện pháp quản lý cần thiết và khả thi
của Hiệu trưởng trường CĐSP Hà Nội theo hướng phát huy tính tích cực của
người học.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động dạy học của
Hiệu trưởng trường CĐSP.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của
hiệu trưởng trường CĐSP Hà Nội.
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
4.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung chủ yếu nghiên cứu cơ sở lí luận, thực tiễn QLHĐDH
và đề xuất một số biện pháp để Hiệu trưởng QLHĐDH của giảng viên trường
đối với hệ cao đẳng chính quy để hoạt động của sinh viên diễn ra một cách tích
cực, chủ động, sáng tạo và hiệu quả.
4.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội.
4.3. Giới hạn về khách thể điều tra
Cán bộ quản lý, giảng viên trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội.
5. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường CĐSP Hà Nội đã phát huy

3


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

những vai trò nhất định. Tuy nhiên, vẫn cịn nhiều khó khăn và hạn chế. Nếu
tổng hợp đầy đủ lí luận, nghiên cứu khách quan thực tiễn thì sẽ đề xuất các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của

người học phù hợp và hiệu quả hơn.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lí luận về QLHĐDH của Hiệu trưởng trường CĐSP.
- Khảo sát, phân tích, đánh giá và làm rõ thực trạng hoạt động dạy học và
QLHĐDH ở trường CĐSP Hà Nội.
- Đề xuất và làm rõ tính cần thiết, khả thi của một số biện pháp QLHĐDH
theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở trường CĐSP Hà Nội.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đề tài, chúng tôi sử dụng các
phương pháp nghiên cứu lí luận như: hệ thống hóa, phân tích, phê phán, chọn
lọc và khái qt hóa các tài liệu lí luận về QLHĐDH của trường CĐSP nhằm
xây dựng cơ sở lí luận của đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 Phương pháp điều tra viết bằng phiếu hỏi
- Mục đích: Thu thập các thơng tin, thực trạng dạy học và QLHĐDH
ở trường CĐSP Hà Nội thông qua phiếu trưng cầu ý kiến.
- Nội dung: Điều tra bằng cách trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý nhà
trường và giảng viên về vấn đề dạy học và QLHĐDH tại nhà trường.
- Cách tiến hành: Thiết kế phiếu điều tra chủ yếu theo các thang đo
Likert 3 mức độ. Thống kê và lượng hóa kết quả thu được bằng cho điểm các
mức độ đánh giá và tính điểm trung bình ( X ) và giá trị %.
 Phỏng vấn sâu
Thiết kế các câu hỏi phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý và giảng viên có
thâm niên, kinh nghiệm của trường CĐSP Hà Nội. Nội dung phỏng vấn đề
4


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

cập đến công tác QLHĐDH, những ý kiến đóng góp, mong muốn, nguyện
vọng về cơ sở vật chất, phương pháp quản lý, môi trường sư phạm...
 Phương pháp hỏi chuyên gia
- Mục đích: Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề
xuất; lí giải các yếu tố ảnh hưởng đến QLHĐDH trong nhà trường.
- Cách tiến hành: Hỏi ý kiến chuyên gia qua phiếu trưng cầu ý kiến.
7.3. Phương pháp toán thống kê
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí các số liệu thu thập
được, từ đó rút ra các kết luận khoa học khái quát.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài Phần mở đầu, Kết luận, khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham
khảo và Phụ lục, kết quả nghiên cứu thể hiện cơ bản ở 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng
trường Cao đẳng.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính
tích cực của người học ở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội.

5


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG CAO ĐẲNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài

Giáo dục, dạy học là vấn đề đã được các nhà hiền triết, đồng thời cũng là
những nhà giáo dục tìm hiểu và nghiên cứu rất sớm. Ngay từ thời cổ đại, vấn
đề phát huy tính tích cực của người học đã được quan tâm. Khổng Tử (551 –
479 Trước công nguyên) rất chú ý giảng dạy theo đối tượng và chú ý kích
thích học trị. Ơng nói “Khơng tức giận vì muốn biết thì khơng gợi mở cho.
Vật có 4 góc, bảo cho biết 1 góc mà khơng suy ra 3 góc thì khơng dạy nữa”
[9; tr60]. Socrate (469 – 399 Trước công nguyên) với phương pháp vấn đáp
Ơristic (Phương pháp đỡ đẻ), Ông thường dẫn từng tốp học trò vừa đi dạo vừa
đàm đạo theo cách: Thầy đặt câu hỏi, trò đáp và ngược lại. Cứ thế sôi nổi
không bao giờ dứt, mọi vấn đề học đều được người học hiểu một cách thấu
đáo, cặn kẽ. J.A. Kơmenxki (1592 – 1670), Ơng tổ của nền sư phạm cận đại,
trong tác phẩm nổi tiếng “Lý luận dạy học”, lần đầu tiên trong lịch sử đã nêu
tính tự giác, tính tích cực là một trong những nguyên tắc dạy học [9; tr34]. J.J
Rutxo (1717 – 1778) quan niệm giáo dục cho trẻ em tích cực, tự mình khám
phá ra tri thức. K. Đ Usinxki (1824 – 1873) cho rằng, tính tích cực độc lập của
người học được coi là cơ sở vững chắc cho một sự học tập có hiệu quả. John
Dewey (1859 – 1952) đã thành lập “nhà trường tích cực” (chủ động) và đã
phát triển cách học tập nhóm của học sinh. Có nhiều tác giả cũng nghiên cứu
về phát huy tính tích cực nhận thức của người học như: Kerschensteiner,
Aritova, L. Babanxki, Kharlamov, Macarenco…
Những quan niệm về quản lý đã xuất hiện từ rất sớm. Ở phương Tây thời
cổ Hy Lạp đã áp dụng quản lý tập trung và dân chủ [31; tr28]. Các tư tưởng
quản lý sơ khai cũng xuất phát từ các tư tưởng triết học cổ Hy Lạp của một số

6


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

tác giả Socrate (469 – 399 Trước công nguyên), Platon (427 – 347 Trước
công nguyên), Arixtot (384 – 322 Trước công nguyên) … Ở phương Đông, đó
là các thuyết quản lý của Khổng tử (thuyết Đức trị), Hàn Phi Tử (280 – 233
Trước công nguyên, thuyết Pháp trị)…Về sau các quan niệm, tư tưởng này
được phát triển thành các thuyết quản lý, tiêu biểu phải kể đến thuyết quản lý
khoa học của F.W. Taylor (1856 – 1915), thuyết quản lý hành chính của
Henry Fayol (1841 – 1925)…
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về cơng tác quản lý giáo dục nói
chung và QLHĐDH nói riêng. Các cơng trình này đã có ý nghĩa quan trọng về
lý luận cũng như thực tiễn công tác QLHĐDH trong nhà trường ngày càng
hiệu quả hơn. Có thể kể đến một số tác giả: Phạm Minh Hạc, Nguyễn Kỳ,
Nguyễn Ngọc Quang, Nguyễn Cảnh Toàn, Đặng Quốc Bảo, Hồ Ngọc Đại,
Trần Bá Hoành, Thái Duy Tuyên, Nguyễn Thạc, Nguyễn Xuân Thức, Phan
Trọng Ngọ, Bùi Minh Hiền, Bùi Văn Quân, Trần Kiểm,…
Có thể kể đến một số đề tài nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở
bậc Đại học như: Biện pháp QLHĐDH của Hiệu trưởng trường cao đẳng Sơn
La của tác giả Vũ Ngọc Núi (2009), QLHĐDH ở trường CĐSP Lào Cai đáp
ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ của tác giả Lê Thị Thanh (2011),
Biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với việc đổi mới phương pháp dạy học
ở trường CĐSP Yên Bái của tác giả Nguyễn Diệu Thúy (2010), Quản lý hoạt
động giảng dạy ở Khoa Quản lý kinh tế trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật
Tây Ninh của tác giả Đặng Thị Dương Hồng (2014),…
Các công trình nghiên cứu thực tiễn đã làm rõ thực trạng QLHĐDH tại
các nhà trường, đề ra các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất
lượng đào tạo cho các cơ sở giáo dục.
Hiện nay, các cơng trình nghiên cứu thực tiễn chủ yếu tập trung tại bậc học
phổ thơng, một số ít nghiên cứu ở bậc đại học. Tuy nhiên, chưa có cơng trình

7

Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

nào nghiên cứu cụ thể về cơng tác QLHĐDH theo hướng phát huy tính tích cực
của người học ở trường CĐSP Hà Nội. Để từ đó làm rõ thực trạng cũng như việc
đề xuất những biện pháp QLHĐDH hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục và đào tạo tại nhà trường; việc nghiên cứu đề tài cịn có thể là tài liệu
tham khảo hữu ích đối với công tác QLHĐDH tại các trường CĐSP theo hướng
phát huy tính tích cực của người học trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Những vấn đề chung về quản lý
1.2.1. Quản lý
Xã hội phát triển qua các phương thức sản xuất cộng sản nguyên thủy
đến nền văn minh hiện đại trong đó quản lý ln là một thuộc tính tất yếu
khách quan của lịch sử gắn liền với xã hội ở mọi giai đoạn phát triển của
nó. Thuộc tính đó bắt nguồn từ bản chất của hệ thống xã hội đó là hoạt
động lao động tập thể - lao động xã hội của con người. Trong quá trình lao
động con người buộc phải liên kết lại với nhau, kết hợp lại thành tập thể.
Điều đó địi hỏi phải có sự tổ chức, phải có sự phân cơng và hợp tác trong
lao động, tức là phải có sự quản lý.
C. Mác cũng đã nói đến tới sự cần thiết của quản lý, coi quản lý là một
đặc điểm vốn có, bất biến về mặt lịch sử của đời sống xã hội. Ông viết: “Bất
cứ lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào mà tiến hành trên một
quy mơ khá lớn đều u cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt
động cá nhân. Sự chỉ đạo đó phải là những chức năng chung, tức là những
chức năng phát sinh từ sự khác nhau giữa sự vận động chung của cơ thể sản
xuất với những vận động cá nhân của những khí quan độc lập hợp thành cơ
thể sản xuất đó. Một nhạc sĩ độc tấu thì tự điều khiển lấy mình, nhưng một
dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng” [18; tr29].

Theo Đại Bách khoa tồn thư Liên xơ, “Quản lý là chức năng của những
hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ thuật) nó bảo

8


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những
chương trình, mục đích hoạt động” [18; tr32].
Frederch Wiliam Taylor, người được coi là cha đẻ của thuyết quản lý có
khoa học định nghĩa: “Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác làm và sau
đó thấy rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [11; tr12].
Theo Harold Koontz, “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo
phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của
nhóm (tổ chức)” [11; tr12].
Nguyễn Ngọc Quang cho rằng “Quản lý là tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lý dẫn đến tập thể những người lao động nhằm thực
hiện những mục tiêu dự kiến” [15; tr10].
Tác giả Hồ Văn Vĩnh và các đồng nghiệp ở Học viện chính trị Quốc gia
Hồ Chí Minh cho rằng: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của
chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đề ra” [31; tr15].
Tác giả Phan Văn Kha cho rằng “Quản lý là một tập hợp các hoạt động
lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra các quá trình tự nhiên, xã hội,
khoa học, kĩ thuật và công nghệ để chúng phát triển hợp quy luật, các nguồn
lực (hiện hữu và tiềm năng) vật chất và tinh thần, hệ thống tổ chức và các
thành viên thuộc hệ thống để đạt được các mục đích đã định” [15; tr10].
Từ các định nghĩa nêu trên, chúng ta có thể thấy rõ rằng mặc dù các tác
giả có cách tiếp cận, quan niệm khác nhau về quản lý nhưng họ đều có sự

thống nhất về bản chất của hoạt động quản lý, thể hiện ở các đặc điểm sau:
- Quản lý bao giờ cũng là một tác động hướng đích, có mục tiêu xác định;
- Quản lý thể hiện mối quan hệ giữa hai bộ phận chủ thể quản lý và đối
tượng quản lý, là quan hệ khơng đồng cấp và có tính bắt buộc;
- Quản lý bao giờ cũng là quản lý con người;
- Quản lý là sự tác động mang tính chủ quan, nhưng phải phù hợp quy
luật khách quan;

9


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

- Quản lý xét về mặt cơng nghệ nó là sự vận động của thơng tin.
Như vậy, có thể định nghĩa khái quát về quản lý như sau:
Quản lý là những tác động có tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế
hoạch, có hệ thống và hợp quy luật,…) của chủ thể quản lý đến đối tượng
quản lý nhằm đạt được mục tiêu dự kiến.
Mơ hình quản lý được thể hiện qua sơ đồ sau:
Môi trƣờng quản lý
Nội dung
QL
Khách thể
QL

Chủ thể
QL

Mục tiêu

QL

Công cụ, phƣơng
pháp QL

Sơ đồ 1.1. Mơ hình quản lý
1.2.2. Chức năng quản lý
Theo G. Kh. Pôpốp, “Chức năng quản lý là một loại hoạt động quản lý đặc
biệt, là sản phẩm của q trình phân cơng lao động và chun mơn hóa trong
quản lý, là một bộ phận quản lý có tính chất độc lập tương đối” [23; tr151].
Chức năng quản lý là một thể thống nhất những hoạt động tất yếu của
chủ thể quản lý nảy sinh từ sự phân công, chun mơn hóa trong hoạt động
quản lý nhằm thực hiện mục tiêu chung của quản lý. Quản lý phải thực hiện
nhiều chức năng khác nhau, từng chức năng có tính độc lập tương đối nhưng
chúng được liên kết hữu cơ trong một hệ thống nhất quán.
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về chức năng quản lý, tùy vào mục
đích, đặc trưng của tổ chức và chủ thể quản lý có thể lựa chọn cách phân loại

10


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

phù hợp. Ví dụ phân loại 7 chức năng quản lý gồm: Dự đoán – Kế hoạch hóa
– Tổ chức – Động viên – Điều chỉnh – Kiểm tra – Đánh giá [31; tr55-63].
Cách phân loại này có ưu điểm là rất chi tiết, cụ thể, giúp cho chủ thể quản lý
hình dung một cách đầy đủ và cặn kẽ các nhiệm vụ cần phải thực hiện. Tuy
nhiên, có thể thấy cách phân loại này có sự trùng lặp và chồng chéo giữa một
số chức năng, như khi đề cập đến chức năng kế hoạch hóa cũng cần dự đoán

hoặc dự báo xu thế phát triển, khi thực hiện chức năng đánh giá đòi hỏi đề cập
đến các yếu tố như kiểm tra, điều chỉnh…
Mỗi cách tiếp cận về chức năng có những ưu điểm, hạn chế nhất định,
tuy nhiên nhiên để thuận lợi trong công tác quản lý và nghiên cứu quản lý
giáo dục thì có thể phân loại chức năng quản lý gồm 4 chức năng cơ bản là:
Chức năng lập kế hoạch
Lập kế hoạch là chức năng cơ bản và quan trọng nhất trong số các chức
năng quản lý nhằm định ra chương trình, mục tiêu chiến lược của quản lý.
Theo cách tiếp cận này thì lập kế hoạch cịn bao hàm các hoạt động tiền kế
hoạch gồm dự báo, thăm dò, phân tích thực trạng của tổ chức nhằm cung cấp
luận cứ khoa học cho việc xây dựng kế hoạch.
Thực hiện tốt chức năng lập kế hoạch tạo ra tầm nhìn chiến lược cho các
nhà quản lý, giúp cho việc phát hiện và lựa chọn chính xác các chương trình
hành động phù hợp với các nguồn lực của tổ chức, hạn chế tính rủi ro vì đã
được tính tốn, sắp xếp từ trước. Đồng thời chức năng lập kế hoạch là căn cứ
để hình thành và thực hiện các chức năng khác như tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra
và điều chỉnh.
Chức năng tổ chức:
Tổ chức là một trong những chức năng chung của quản lý liên quan đến
hoạt động thành lập các bộ phận trong tổ chức để đảm nhận những nhiệm vụ
cần thiết, xác định mối quan hệ về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm giữa
các bộ phận đó trong tổ chức.

11


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

Nhờ việc tổ chức một cách hợp lí, có hiệu quả, người quản lý có thể điều

phối tốt hơn các nguồn lực trong tổ chức. Thành công của một tổ chức phụ
thuộc rất nhiều vào năng lực của người quản lý sử dụng các nguồn lực này
sao cho có hiệu quả và có kết quả.
Chức năng chỉ đạo:
Chỉ đạo là quá trình tác động đến các thành viên của tổ chức làm họ nỗ
lực, tự giác, nhiệt tình phấn đấu hồn thành các mục tiêu của tổ chức.
Trong công tác chỉ đạo, người quản lý cần tạo mọi điều kiện, huy động
các nguồn lực trong điều kiện, khuôn khổ kế hoạch đã được phê duyệt, hỗ trợ
các thủ tục hành chính và cơ chế giúp đội ngũ dưới quyền thực hiện tốt nhiệm
vụ được phân công.
Chức năng kiểm tra:
Kiểm tra quá trình xem xét các hoạt động của tổ chức nhằm mục đích
làm cho các hoạt động đạt kết quả tốt hơn, đồng thời, kiểm tra giúp phát hiện
những sai sót, lệch lạc để có biện pháp khắc phục, điều chỉnh kịp thời, đảm
bảo cho hoạt động thực hiện đúng hướng.
Mơi trƣờng bên ngồi
Lập kế hoạch

Kiểm tra

Tổ chức

Chỉ đạo

Sơ đồ 1.2. Mơ hình mối quan hệ giữa các chức năng quản lý
1.3. Hoạt động dạy học theo hƣớng phát huy tính tích cực của ngƣời học
1.3.1. Hoạt động dạy học
Dạy học là một quá trình trong đó dưới sự lãnh đạo, tổ chức và điều
khiển của người giáo viên, người học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức,

12


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

tự điều khiển hoạt động nhận thức – học tập của mình nhằm thực hiện những
nhiệm vụ dạy học đề ra.
Các thành tố cơ bản của q trình dạy học bao gồm: mục đích dạy học,
nội dung dạy học, chương trình dạy học; phương pháp, phương tiện dạy học;
chủ thể dạy – học; hình thức tổ chức dạy học; kết quả dạy học; môi trường
dạy học (gồm môi trường tự nhiên và môi trường xã hội).
Dưới góc độ điều khiển học, dạy học là q trình cộng tác giữa thầy với
trò nhằm điều khiển, truyền đạt và tự điều khiển – lĩnh hội tri thức nhân loại
nhằm thực hiện mục đích giáo dục.
Q trình dạy học là sự thống nhất biện chứng của hai thành tố cơ bản
trong q trình dạy học đó là hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học
của người học. Hai hoạt động dạy và học tác động và phối hợp chặt chẽ, liên
hệ mật thiết với nhau tạo nên sự cộng hưởng của hoạt động dạy và hoạt động
học, từ đó tạo nên hiệu quả của q trình dạy học. Q trình dạy học sẽ khơng
diễn ra nếu thiếu một trong hai hoạt động dạy và học.
Hoạt động dạy của người dạy là hoạt động lãnh đạo, tổ chức, điều khiển
hoạt động nhận thức – học tập của người học, giúp họ khám phá, tìm tịi tri
thức nhằm thực hiện hiệu quả chức năng học của bản thân.
Hoạt động học của người học là hoạt động tự giác, chủ động, tích cực,
tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức – học tập của mình nhằm thu
nhận, xử lí và chuyển hóa thơng tin bên ngồi thành tri thức của bản thân, qua
đó người học phát triển và tự làm phong phú những giá trị của mình.
Quá trình học tập của người học diễn ra theo công thức nổi tiếng của V.I.
Lênin về quá trình tự nhận thức “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu

tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn đó là con đường biện chứng của
nhận thức chân lí, nhận thức hiện thực khách quan”[21; tr140]. Như vậy, q
trình dạy học có bản chất là quá trình nhận thức độc đáo của người học dưới
vai trò chủ đạo của giáo viên.
1.3.2. Dạy học phát huy tính tích cực của người học
13


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

Định hướng dạy học phát huy tính tích cực của người học liên quan đến
quan điểm dạy học lấy hoạt động của người học làm trung tâm hay dạy học
hướng vào người học. Bản chất của tư tưởng dạy học lấy hoạt động của người
học làm trung tâm xét từ khía cạnh nhân văn bao gồm: Dạy học phục vụ cho
nhu cầu của người học, tôn trọng đồng cảm với nhu cầu, mục đích, lợi ích của
người học, tạo được sức thu hút, thuyết phục, tự giác, động cơ và tính tích cực
bên trong của người học, khai thác tối đa tiềm năng của người học, đặc biệt là
tiềm năng sáng tạo.
- Tính tích cực
Theo từ điển tiếng Việt: “Tính tích cực được biểu hiện theo 2 nghĩa: Một
là, chủ động hướng hoạt động, nhằm tạo ra những thay đổi, phát triển (tư
tưởng tích cực, phương pháp tích cực). Hai là, hăng hái, năng nổ với cơng
việc (tích cực học tập, tích cực làm việc)” [25; tr26].
Theo V.I. Lênin, tính tích cực là thái độ cải tạo của chủ thể đối với khách
thể đối với khách thể, đối với đối tượng sự vật xung quanh; là khả năng của
mỗi người đối với việc tổ chức cuộc sống, điều chỉnh những nhu cầu, năng
lực của họ thông qua các mối quan hệ xã hội. Tính tích cực của từng cá nhân
có thể được thực hiện thơng qua hoạt động sáng tạo. Đây là một loại hoạt
động đặc biệt: Tự giác, có hứng thú, những hành động và hành vi được thơi

thúc khơng phải do tính tất yếu bên ngồi mà do tính tất yếu bên trong, do nhu
cầu và lợi ích của chủ thể [25; tr26].
Theo I.F. Kharlamốp “Tính tích cực là trạng thái hoạt động của chủ thể,
nghĩa là của người hành động” [16; tr43].
- Tính tích cực nhận thức
Tính tích cực nhận thức là thái độ của chủ thể đối với khách thể thông
qua huy động ở mức độ cao các chức năng tâm lí nhằm giải quyết các nhiệm
vụ học tập. I.F. Kharlamốp cho rằng “Tính tích cực nhận thức là trạng thái
hoạt động của học sinh, đặc trưng bởi khát vọng học tập, cố gắng trí tuệ và

14


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

nghị lực cao trong quá trình nắm vững kiến thức”[16; tr43].
Tính tích cực trong học tập có nghĩa là hồn thành một cách chủ động, tự
giác, có nghị lực, có hướng đích rõ rệt, có sáng kiến và đầy hào hứng, những
hành động trí óc và chân tay nhằm nắm vững kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo,
vận dụng chúng vào trong học tập và thực tiễn.
Như vậy, tính tích cực trong học tập, về bản chất là tính tích cực nhận
thức, sự mong muốn hiểu biết và có khát vọng chiếm lĩnh tri thức của thế giới
khách quan.
- Các mức độ về tính tích cực học tập:
+ Bắt chước: cố gắng hành động theo mẫu của giáo viên và bạn bè …
(kĩ năng thực hành: áp dụng trong tình huống tương tự)
+ Tìm tịi: độc lập trong tư duy khi giải quyết các vấn đề, tìm kiếm các
cách giải quyết khác nhau về một vấn đề… (mức độ kĩ xảo: áp dụng trong
tình huống khác nhau, đã có sự biến đổi)

+ Sáng tạo: tìm ra cách giải quyết mới, độc đáo, có nhiều phương án giải
quyết, biết lựa chọn phương án tối ưu để giải quyết.
Theo các nhà tâm lí học, nguồn gốc của tính tích cực chính là nhu cầu.
Tác giả A. Maslow đưa ra tháp nhu cầu của con người bao gồm: nhu cầu cơ
thể, nhu cầu được an toàn, nhu cầu xã hội (nhu cầu quan hệ, giao tiếp), nhu
cầu được tôn trọng và nhu cầu tự khẳng định [25; tr34]. Để hoạt động dạy học
đạt hiệu quả, người giáo viên cần kích thích nhu cầu nhận thức, mong muốn
chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, tích cực của người học.
1.4. Quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trƣởng trƣờng Cao đẳng
Sƣ phạm theo hƣớng phát huy tính tích cực của ngƣời học
1.4.1. Trường cao đẳng trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.4.1.1. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường cao đẳng
Trường cao đẳng thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn theo quy định tại
Điều 28 của Luật Giáo dục đại học bao gồm các nội dung cơ bản sau [29]:

15


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

- Xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển cơ sở giáo dục đại học.
- Triển khai hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế,
bảo đảm chất lượng giáo dục đại học.
- Phát triển các chương trình đào tạo theo mục tiêu xác định; bảo đảm sự
liên thông giữa các chương trình và trình độ đào tạo.
- Tổ chức bộ máy; tuyển dụng, quản lý, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ
giảng viên, cán bộ quản lý, viên chức, người lao động.
- Quản lý người học; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của giảng viên,
viên chức, nhân viên, cán bộ quản lý và người học; dành kinh phí để thực hiện

chính sách xã hội đối với đối tượng được hưởng chính sách xã hội, đối tượng
ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt
khó khăn; bảo đảm mơi trường sư phạm cho hoạt động giáo dục.
- Tự đánh giá chất lượng đào tạo và chịu sự kiểm định chất lượng giáo dục.
- Được Nhà nước giao hoặc cho thuê đất, cơ sở vật chất; được miễn,
giảm thuế theo quy định của pháp luật.
- Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực; xây dựng và tăng cường cơ
sở vật chất, đầu tư trang thiết bị.
- Hợp tác với các tổ chức kinh tế, giáo dục, văn hóa, thể dục, thể thao, y
tế, nghiên cứu khoa học trong nước và nước ngồi.
- Thực hiện chế độ thơng tin, báo cáo và chịu sự kiểm tra, thanh tra của
Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân cấp
tỉnh nơi cơ sở giáo dục đại học đặt trụ sở hoặc có tổ chức hoạt động đào tạo
theo quy định.
- Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.4.1.2. Cơ cấu tổ chức, quản lý của trường cao đẳng
Cơ cấu tổ chức của trường cao đẳng được quy định tại điều 14 Luật giáo
dục Đại học bao gồm: Hội đồng trường; Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng;
Phịng, ban chức năng; Khoa, bộ mơn; tổ chức khoa học và công nghệ; Tổ

16


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

chức phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và công nghệ; cơ sở sản xuất,
kinh doanh, dịch vụ; Phân hiệu (nếu có); Hội đồng khoa học và đào tạo, các
hội đồng tư vấn [29].
1.4.2. Hiệu trưởng trường cao đẳng

1.4.2.1. Khái niệm Hiệu trưởng trường cao đẳng
Hiệu trưởng trường cao đẳng là người đại diện theo pháp luật của nhà
trường; chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý và điều hành các hoạt động của nhà
trường theo các quy định của pháp luật, Điều lệ trường cao đẳng, các quy chế,
quy định đã được cơ quan quản lý nhà nước phê duyệt.
1.4.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng trường cao đẳng
Người Hiệu trưởng trường cao đẳng có các quyền hạn và trách nhiệm cơ
bản sau [29]:
- Ban hành các quy chế, quy định trong cơ sở giáo dục đại học theo nghị
quyết của hội đồng trường, hội đồng quản trị, hội đồng đại học;
- Quyết định thành lập, sáp nhập, chia, tách, giải thể các tổ chức của cơ
sở giáo dục đại học theo nghị quyết của hội đồng trường, hội đồng quản trị,
hội đồng đại học; bổ nhiệm, bãi nhiệm và miễn nhiệm các chức danh trưởng,
phó các tổ chức của cơ sở giáo dục đại học;
- Tổ chức thực hiện nghị quyết của hội đồng trường, hội đồng quản trị,
hội đồng đại học;
- Xây dựng quy hoạch và phát triển đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý;
- Tổ chức thực hiện các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác
quốc tế, bảo đảm chất lượng giáo dục đại học;
- Thực hiện chế độ thông tin, báo cáo và chịu sự giám sát, thanh tra,
kiểm tra theo quy định;
- Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; tiếp thu ý kiến và chịu
sự giám sát của cá nhân, tổ chức, đoàn thể trong cơ sở giáo dục đại học;
- Hằng năm, báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ của hiệu trưởng và ban
giám hiệu trước hội đồng trường, hội đồng quản trị, hội đồng đại học;
17


Đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học ở
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội

- Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.4.3. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường
Cao đẳng theo hướng phát huy tính tích cực của người học
1.4.3.1. Quản lý hoạt động dạy học
Quản lý hoạt động dạy học là sự tác động có mục đích, hợp quy luật của
chủ thể quản lý đến khách thể quản lý dạy học nhằm huy động tối đa mọi
nguồn lực giáo dục của nhà trường, của cộng đồng và xã hội để đưa hoạt động
dạy học đến mục tiêu.
Quản lý hoạt động dạy học được triển khai thông qua việc quản lý đồng
bộ và thống nhất các mặt hoạt động mang tính phương tiện thực hiện mục
đích dạy học. Quản lý hoạt động dạy học phải đồng thời quản lý hoạt động
của người dạy và của người học, nhưng trước hết là quản lý hoạt động giảng
dạy của người dạy.
Những chủ ý của người giảng viên về mục đích, nội dung, phương pháp
hay hình thức tổ chức hoạt động dạy sẽ quyết định mục đích, nội dung,
phương pháp hay hình thức học tập của sinh viên và ngược lại. Vì vậy, quản
lý hoạt động dạy học phải đồng thời quản lý các hoạt động của người dạy và
người học. Dưới góc độ quản lý, mặc dù mọi tác động quản lý của Hiệu
trưởng đều đến người học (trung tâm của q trình dạy học), nhưng mọi tác
động đó trước hết sẽ đến với người dạy, vì thế quản lý hoạt động dạy học
trước hết là quản lý khâu chủ yếu của quá trình dạy học là hoạt động dạy của
người dạy.
Yêu cầu của quản lý hoạt động dạy học là phải quản lý các thành tố cấu
trúc của quá trình dạy học, nhưng trước hết các thành tố đó sẽ phát huy tác
dụng thơng qua quy trình hoạt động của người dạy một cách đồng bộ,
thống nhất và hợp quy luật, đúng ngun tắc dạy học. Quy trình này có tính
tuần hồn và được bắt đầu từ khâu soạn giáo án, giảng dạy và đánh giá kết

18