Đặc điểm và phương pháp xử lý tình huống trong công tác dân vận của đảng tiểu luận cao học

A.MỞ ĐẦU
Dân vận là một trong những công tác cơ bản của Đảng ta, có ý nghĩa
chiến lược trong mọi thời kỳ cách mạng. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách
mạng, gắn liền với từng bước trưởng thành của Đảng, công tác dân vận về
thực chất là xây dựng, củng cố, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng
với nhân dân, giữa nhân dân với Đảng và đã trở thành một truyền thống cực
kỳ quý báu, tốt đẹp của Đảng ta.
Thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập
kinh tế quốc tế, trước những vận hội và thách thức, đòi hỏi công tác vận động
nhân dân phải có sự phát triển mới, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát
huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện mục tiêu “dân giàu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Một trong những nhiệm
vụ cơ bản của công tác dân vận hiện nay là hướng về cơ sở, bám sát địa bàn,
phát huy vai trò công tác vận động nhân dân tham gia xây dựng, củng cố tổ
chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng - an ninh ở địa phương theo tinh thần Nghị quyết Đại hội
X của Đảng: “Với vị trí nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở, vai
trò của tổ chức cơ sở đảng rất quan trọng. Phải dồn sức xây dựng, nâng cao
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, làm cho tổ chức
này thực sự trong sạch, vững mạnh.
Công tác dân vận là một trong những công tác cơ bản của Đảng cộng
sản Việt Nam, là một trong những nhân tố góp phần hình thành các nhiệm vụ
cách mạng, tạo nên mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân.

1


B.NỘI DUNG

I. ĐẶC ĐIỂM CỦA TÌNH HUỐNG CÔNG TÁC DÂN VẬN CỦA ĐẢNG

1. Khái niệm

Tình huống công tác dân vận của đảng là những sự kiện, biến cố diễn ra
không bình thường, gay cấn, Phức tạp trong các quá trình tiến hành công tác
dân vận của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, kể cả chính quyền,
các đoàn thể nhân dân tiến hành công tác dân vận dưới sự lãnh đạo của các
cấp ủy đảng. Các sự kiện, biến cố đó, đảng viên và nhân dân, cản trở lớn đến
việc tập hợp nhân dân thành lực lượng to lớn, thực hiện chủ trương, đường lối
của đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và nhiệm vụ chính trị của địa
phương, cơ quan, đơn vị giải quyết đạt kết quả bằng những biện pháp đặc
biệt.
2. Đặc điểm của tình huống công tác dân vận
Thứ nhất: Tình huống công tác dân vận của đảng Tình huống công tác
dân vận của đảng có những đặc điểm chủ yếu sau đây:
thường xuất hiện khi cấp ủy, chính quyền đề ra và triển khai thực hiện
các chủ trương, chính sách mới lien quan đến cuộc sống của đông đảo nhân
dân.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng và các cấp ủy đã đề ra nhiều
chủ trương, chính sách lien quan đến, cuộc sống của nhân dân, đến vận mệnh
đất nước, chế độ. Các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, các tổ chức
trong hệ thống chính trị, nhất là các đoàn thể nhân dân phải triển, khai vận
động nhân dân thực hiện đúng chủ trương, chính sách đó. Khi đó, thường xảy
2


ra các sự kiện, biến cố phức tạp trong quá trình vận động nhân dân, nhất là đối
với những bộ phận nhân dân mà lợi ích của họ bị thiệt thòi khi thực hiên
những chủ trương chính sách đó. Trong điều kiện hiện nay, tình huống công
tác dân vận của đảng thường xuất hiện khi đề ra các chủ trương, chính sách về
vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng, di chuyển nơi ở để phục vụ dự án, công
trình lớn về phát triển kinh tế - xã hội, quốc địch.
Trong giai đoạn hiện nay, các thế lực thù địch đang tăng cường phá

hoại đảng, hệ thống chính trị, phá hoại công cuộc đổi phòng an ninh, trong
các hoạt động xây dựng đời sống văn hóa, bài trừ các tệ nạn mê tín dị đoan,
công tác tôn giáo, dân tộc, trong thực hiện hiến pháp, pháp luật và trong các
hoạt động nhân đạo, từ thiện…
Thứ hai: Tình huống công tác dân vận của đảng thường xuất hiện trong
các hoạt động chống lại các hoạt động lôi kéo, giành giật quần chúng, phá
hoại khối đại đoàn kết dân tộc của các thế lực thù mới xã hội chủ nghĩa xã hội
trên đất nước ta. Một trong những trọng tâm được chúng chú ý nhất là lôi kéo,
giành dật quần chúng đối với đảng, hòng tập hợp quần chúng để chống lại các
chủ trương, chính sách đúng đắn của nhà nước, cản trở thuecj hiện đường lối,
chủ trương chính sách đó. Chúng thường vu khống xuyên tạc, tung tin thất
thiệt, lợi dụng các thiếu sót trong thực hiên chính sách của cấp ủy, chính
quyền, cán bộ, đảng viên để tập hợp quần chúng quá khích và lôi kéo người
khác gây áp lực đối với cấp ủy, chính quyền, Ở nhiều vùng dân tộc thiểu số và
vùng núi, tình huống công tác dân vận của đảng thường xảy ra khi bọn xấu lợi
dụng những người có uy tín ở địa phương để tập hợp quần chúng phản đối,
chống lại sự lãnh đạo của đảng, quản lý của chính quyền. Bọn chúng lợi dụng
tự do tín ngưỡng và những sai sót trong quản lý hoạt động này để chống lại sự
lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền dẫn tới các tình huống công tác dân vận của
đảng.

3


Thứ ba: tình huống công tác dân vận của đảng thường phát triển rất
nhanh từ sự liên quan đến một số người lan rộng ra nhiều người, dẫn đến
khiếu kiện đông người vượt cấp gây phức tạp về chính trị, an ninh trật tự và
dễ rang phát triển thành “điểm nóng”.
Trên thực tế, có những “điểm nóng” xuất hiện ở nhiều nơi có nguồn
ngốc bức xúc của một số người về một hoặc nhiều sự kiện phức tạp diễn ra ở

địa phương liên quan đến hoạt động của cấp ủy, chính quyền, nhất là chính
quyền địa phương cơ sở. Từ đó, lan tỏa trở thành những bức xúc của nhiều
người dẫn tới phản đối, thậm chí khiếu kiện dài, đông người, có khi vượt cấp.
Nếu không giải quyết tốt sẽ ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự ở cơ sở, địa
phương, thậm chí trở thành “điểm nóng”.
Sự phát triển của các tình huống công tác dân vận của đảng thường bắt
nguồn từ các vấn đề liên quan tới lợi ích của nhiều người không được giải
quyết thỏa đáng như lợi ích vật chất, lợi ích tinh thần. Những vấn đề này phải
được một số người khơi dậy, vận động, lôi kéo, thậm chí kích động làm cho
phát triển, lan rộng ra nhiều người và dẫn đến tố cáo, khiếu kiện tập thể, đông
người rất phức tạp và có lực lượng tổ chức, điều hành. Nhận thức rỗ đặc điểm
này mới có thể đề ra chủ trương, giải pháp giải quyết đạt kết quả.
Thứ tư: tình huống công tác dân vận của đảng luôn gắn liền với những
vấn đề tư tưởng, nhiều trường hợp gắn chặt với tình huống công tác tư tưởng
của đảng. thậm chí còn biểu hiện cho sự phát triển cao hơn của tình huống
công tác tư tưởng của đảng.
Hành động của con người hay một nhóm người bao giờ cũng gắn liền
với sự phát triển tư tưởng, nhận thức của họ, sự phát triển đó được thể hiện ra
bằng những hành động. Nhiều trường hợp từ sự bức xúc trong tư tưởng của
một nhóm người thể hiện qua hành động của họ và phát triển tình huống trong
4


công tác dân vận của đảng.Trên thực tế đã có không ít những bức trong tư
tưởng của một người biến thành của một nhóm người và nhiều người, phát
triển thành các tình huống công tác tư tưởng của đảng và tiếp tục phát triển
thành tình huống công tác dân vận.
Nhận thức rõ đặc điểm này để khi giải quyết tình huống công tác dân
vận cần chú ý kết hợp hài hòa các biện pháp giải quyết tình huống công tác tư
tưởng. Đồng thời, khi gải quyết công tác tình huống tư tưởng cũng cấn chú ý

đến các biện pháp giải quyết tình huống công tác dân vận, giải quyết tình
huống công tác tư tưởng phải kịp thời, triệt để không để tình huống công tác
tư tưởng phát triển thành tình huốngcông tác dân vận, giải quyết tình huống
công tác dân vận của đảng cần chú ý xác định được những bức xúc trong tư
tưởng của nhóm người để giải quyết có hiệu quả , không để nó phát triển
thành tình huống công tác tư tưởng và càng không để nó phát triển thành công
tác dân vận.
II. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ TÌNH HUỐNG CÔNG TÁC CÔNG TÁC DÂN
VẬN CỦA ĐẢNG

Tình huống công tác dân vận của đảng diễn ra hết sức phức tạp, việc xử
lý tình huống thuộc loại này đạt kết quả đến mức độ nào, tốt hay không tốt
phụ thuộc và được quyết định chủ yếu bởi chủ thể xử lý tình huống. Tuy
nhiên, phải tùy từng tình huống mà chủ thể quyết định sử dung các phương
pháp thích hợp.Điều này phụ thuộc rất lớn vào trinh độ, năng lực và kinh
nghiệm xử lý tình huống của chủ thể. Từ thực tiễn xử lý tình huống công tác
dân vận ở nhiều nơi trong thời gian qua, có thể tổng hợp về phương pháp xử
lý sau:
Thứ nhất, Nhận diện và phân loại tình huống.

5


Khi xuất hiện tình huống trên địa bàn, cấp ủy có thể cử một số cán bộ
có kinh nghiệm về xử lý tình huống để nắm bắt tình hình, kết hợp với báo cáo
của cán bộ được phân công phụ trách địa bàn đó để nắm chăc tình hình về
tình huống đã xảy ra. Trên cơ sở đó tiến hành phân loại tình huống xem thuộc
lĩnh vực nào, chẳng hạn thuộc về những sai sót cán bộ, về thực hiện chính
sách, pháp luật, về thực hiện dân chủ, về vi phạm các quy định của địa
phương, vấn đề dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, hay kinh tế…Đồng thời, cũng

cần xem xét tình huống đó liên quan nhiều đến tổ chức nào trong hệ thống
chính trị của địa phương, tình huống đó có phải hoạt động tuyên truyền,
xuyên tạc kích động của bọn xấu hay không…
Khi nắm về tình huống cần chú ý đến phạm vi xảy ra tình huống, nội
dung chủ yếu của tình huống, có thể nắm cả đối tượng chính của tình
huống… việc nắm tình huống có thể thông qua các tổ chức chính quyền, các
đoàn thể và nhân dân ở cơ sở, các lực lượng công an, dân quân tự vệ. Những
thông tin thu được về tình huống cần được báo cáo kịp thời các cơ quant ham
mưu và cấp ủy ở địa phương, và cấp ủy cấp trên, để tổng hợp và đề xuất biện
pháp xử lý thích hợp.
Thứ hai, phân tích tình huống và xác định nguyên nhân:
Cần tổ chức hội nghị cấp ủy hoặc ban thường vụ cấp ủy, có thể mở
rộng thêm các thành phần cần thiết tham dự hội nghị. Song, cần tuyệt đối
giữu bí mật các nội dung đã bàn trong hội nghị và các biện pháp đã được
thông qua về xử lý tình, nguyên nhân bên ngoài, nguyên nhân trực tiếp,
nguyên nhân gián tiếp… khi xác định các nguyên nhân cần cố gắng xác định
các lực lượng tương ứng với từng nguyên nhân , các hoạt động của các lực
lượng đó, cố gắng xác định được các lực lượng chủ yếu. Cần tập trung phát
huy trí tuệ của các thành viên tham dự hội nghị để đề xuất các biện pháp loại
trừ các nguyên nhân, xử lý tình huống, đặc biệt coi trọng đề xuất các biện
6


pháp để loại trừ các nguyên nhân chủ yếu, nguyên nhân chủ quan, cùng các
biện pháp khác để xử lý các nguyên nhân khách quan và các nguyên huống.
Cá nhân nào vi phạm quy chế bảo mật cần được xử lý kỉ luật thích đáng cả về
Đảng và về chính quyền.
Hội nghị nghe cán bộ được phân công nắm tình hình cán bộ phụ trách
địa bàn báo cáo chi tiết về tình huống và báo cáo các thông tin đã thu thập
được qua phản ánh của chính quyền, các tổ chức có liên quan và nhân dân;

nghe báo cáo tổng hợp thông tin của các cơ quan tham mưu và cấp ủy đã thu
nhận được. Hội nghị bàn bạc, thảo luận thống nhất phân loại tình huống và
tiến hành xác định nguyên nhân của tình huống.Trong đó, cần xác định rõ các
nguyên nhân khách quan, chủ quan, nguyên nhân chủ yếu, nguyên nhân thứ
yếu, nguyên nhân bên trongnhân khác.Hội nghị thảo luận, cân nhắc và quyết
đinh biện pháp xử lý.
Thứ ba, Xây dựng kế hoạch, tổ chức lực lượng, phân công cán bộ xử ly
tình huống và tăng cương sự lãnh đạo, chỉ đạoc ảu cấp ủy.
Căn cứ vào tính chất phức tạp của tình huống để xây dựng kế hoach, tổ
chức lực lượng và phân công cán bộ xử lý tình huống. Nếu tình huống không
đến mức quá phức tạp cấp ủy mà trực tiếp là bí thư hoặc thường trực cấp ủy
phân công cán bộ trực tiếp xử lý và cử một số cán bộ giúp việc. Nếu tình
huống rất phức tạp liên quan đến số lượng rất lớn người dân thì cấp ủy có thể
xây dựng kế hoạch, thành lập tổ công tác để xử lý tình huống và cử bí thư
hoặc thường trực cấp ủy phụ trách. Cần phân công nhiệm vụ một cách cụ thể
cho từng cán bộ phụ trách giải quyết từng việc áp dụng các biện pháp đối với
từng loại nguyên nhân và cử các tổ chức và các cá nhân phối hợp nếu cần
thiết. Cần có quy chế làm việc của tổ công tác, trong đó duy trì đều đặn chế
độ thông tin, báo cáo hàng ngày và đột xuất.Đồng thời, duy trì chế độ báo cáo

7


nhanh về diễn biến tình hình và hoạt động của tổ công tác với thương trực cấp
ủy.

Cấp ủy cần tăng cường sự lãnh đạo, thực hiện kế hoạch, chỉ đạo tổ công tác
trong quá trình xử lý, tình huống công tác tư tưởng, dân vận, đồng thời lãnh
đạo, chỉ đạo cấp ủy cấp dưới và tổ chức đảng trực thuộc tạo điều kiện thuạn
lợi và phối hợp với tổ công tác để xử lý tình huống. Dù tình huống ít phức tạp

háy rất phức tạp thì cấp ủy đều phải coi trọng và tăng cường lãnh đạo chỉ đạo
việc xứ lý, đây là vấn đề có tính nguyên tắc trong hoạt động xử lý tình huống
của cấp ủy.Thường vụ cấp ủy cần duy trì chế độ hội ý để nắm tình hình, đề
xuất các biện pháp thúc đẩy việc xử lý tình huống và cho ý kiến chỉ đạo xử lý
những vấn đề mới nảy sinh.
Thứ tư, kết thúc xử lý tình huống.
Khi tình huống đã được xử cần chức tổng kết, chỉ rõ những ưu, khuyết
điểm của tập thể, cá nhân, đánh giá ưu khuyết điểm về cách tổ chức, phân
công cán bộ, phối hợp các lực lượng, việc lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy và đúc
rút kinh nghiệm để việc xử lý các tình huống nếu sau này xảy ra đạt kết quả
tốt hơn. Đồng thời, xem xét những điểm còn chưa hợp lý trong các chủ
trương, các quy định của cấp trên, và của địa phương để có kế hoạch đề xuất
hoặc trực tiếp sửa chữa, bổ sung theo thẩm quyền để chủ trươgn và những
quy định đó hợp lý hơn. Xem xét đánh giá cán bộ, đảng viên, nhất là những
cán bộ, đảng viên liên quan đến việc xảy ra tình huống, qua xử lý tình huống
đã phát hiện ra.
Báo cáo toàn bộ diễn biến tình huống vào việc xử lý tình huống lên cấp
ủy cấp trên.Đồng thời có các biện pháp xử lý thỏa đáng đối với những cá
nhân lực lượng chủ yếu làm nảy sinh và làm tình huống diễn biến phức tạp.

8


Sau khi tình huống đã được xử lý cần có các giải pháp để ổn định tình
hình, đưa các hoạt động của cơ sở và địa phương dần dần đi vào nề nếp, thúc
đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh chính trị trật tự, an toàn
xã hội. Trong đó, cần đậc biệt coi trọng công tác tư tưởng trong tổ chức đảng,
trong nhân dân và coogn tác dân vận, để vượt qua những mặc cảm, băn khoăn
tọa sự đồng thuận và tích cực của nhân dân tham gia thực hiện nhiệm vụ
chính trị của địa phương.

Cấp ủy cần có nhận định, dự báo tình hình và các giải pháp cần thiết
ngăn chặn sự xuất hiện các tình huống công tác tư tưởng, dân vận có thể xảy
ra trên địa bàn. Tích cực thực hiện các giải pháp đó nhằm laoij trừ những
mầm mống có thể xuất hiện các tình huống khi chúng manh nha.
.

9


C. KẾT LUẬN

Trong thời gian qua, công tác dân vận của tỉnh đã có nhiều đổi mới về
nội dung, phương thức vận động quần chúng, phát huy vai trò của quần chúng
nhân dân trong việc triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách
của Đảng, pháp luật của nhà nước, cũng như nâng cao chất lượng đội ngũ cán
bộ làm công tác dân vận…Ban dân vận các cấp đã tập trung triển khai đồng
bộ các nhiệm vụ về công tác dân vận và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở.
Công tác phối hợp và mối quan hệ giữa Ban Dân vận các cấp với MTTQ và
các đoàn thể chính trị-xã hội cùng cấp ngày càng chặt chẽ, hiệu quả hơn.Các
phong trào hoạt động có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần tăng cường
khối đại đoàn kết các dân tộc, thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển, đảm bảo
ANCT-TTATXH và củng cố quốc phòng.
Tuy nhiên, công tác dân vận cũng còn một số hạn chế như: công tác
tham mưu của một số ban dân vận các cấp ủy vẫn còn thụ động, chất lượng
tham mưu hiệu quả chưa cao. Việc thực hiện QCDC của một số địa phương,
đơn vị vẫn còn hạn chế, nhất là việc thực hiện QCDC tại các doanh nghiệp
ngoài khu vực nhà nước. Công tác kiểm tra về thực hiện quy chế dân chủ
chưa thường xuyên, đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận ở cấp cơ sở còn ít
và hạn chế về trình độ...
Để phát huy vai trò, hiệu quả và nâng cao chất lượng công tác dân vận

trong tình hình hiện nay, cần tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối
với công tác dân vận, tiếp tục quán triệt, nâng cao nhận thức của cấp ủy Đảng,
chính quyền, MTTQ và đoàn thể chính trị - xã hội về vị trí, vai trò, tầm quan
trọng của công tác dân vận trong tình hình mới; cũng như việc củng cố, tăng
cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Hệ thống
dân vận từ tỉnh đến cơ sở cần chủ động nắm tình hình, diễn biến tư tưởng của
10


nhân dân; đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt
động, nhất là việc đổi mới, tăng cường công tác dân vận của chính quyền, tạo
sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi
những mục tiêu nhiệm vụ mà Đại hội XIII của Đảng bộ tỉnh đã đề ra; tăng
cường công tác hướng dẫn, kiểm tra nhằm đẩy mạnh công tác dân vận ở các
cấp, ngành, lĩnh vực; đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi mới phương thức
hoạt động, công tác vận động quần chúng để công tác dân vận ngày một hiệu
quả, chất lượng; tiếp tục thực hiện tốt chức năng giám sát và phản biện xã
hội; đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong các tầng lớp nhân dân,
gắn với việc thực hiện hiệu quả việc tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, “Dân vận khéo”, “Toàn dân đoàn kết xây
dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Toàn dân chung sức xây dựng nông
thôn mới”... Hệ thống dân vận các cấp cần tăng cường công tác tuyên truyền
góp phần nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân tạo sự đồng thuận cao
trong xã hội; phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức đoàn thể trong hệ
thống chính trị và của toàn xã hội đối với công tác dân vận. Ban dân vận các
cấp cần thường xuyên kiện toàn tổ chức, bộ máy, tăng cường đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ làm công tác dân vận, nhất là đội ngũ cán bộ dân vận ở vùng
cao, vùng xã xôi hẻo lánh, biên giới...
Phát huy vị trí, vai trò, trách nhiệm của công tác dân vận là yếu tố quan
trọng để đưa nghị quyết của Đảng vào bảo công tác an cuộc sống, đồng thời

tạo sự đồng thuận xã hội, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, đảm
ninh, quốc phòng.

11


MỤC LỤC

12