Luận văn tổ chức hạch toán tài sản cố định với những vấn đề quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại công ty vận tải hoàng long

Lời mở đầu
Công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc ta trong những năm
qua đã tạo nên những bớc phát triển nhảy vọt về mọi mặt của đời sống kinh tế
xã hội. Để bảo vệ những thành quả đã đạt đợc và điều khiển nền kinh tế
phát triển theo đúng định hớng đã chọn, vấn đề đặt ra là phải có một hệ thống
chính sách cùng các công cụ quản lý thích hợp. Một trong những công cụ
quản lý tài chính quan trọng và có hiệu quả là chế độ hạch toán kế toán. Hạch
toán kế toán nói chung, hạch toán phần hành TSCĐ nói riêng không ngoài
mục đích bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp. TSCĐ là
một bộ phận vốn cố định của doanh nghiệp thể hiện dới hình thái t liệu lao
động hay các khoản chi phí đã chi ra (có đủ tiêu chuẩn quy định về giá trị và
thời gian để đợc ghi nhận là TSCĐ) nhằm thực hiện các nhiệm vụ sản xuất
kinh doanh. Tầm quan trọng của TSCĐ có thể ví nh hệ thống xơng và bắp
thịt của quá trình sản xuất và lu thông hàng hoá. Do chiếm tỷ trọng đáng kể
trong tổng số vốn kinh doanh của doanh nghiệp nên TSCĐ có ảnh hởng lớn
đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thực tế đã khẳng định
TSCĐ là một t liệu lao động không thể thiếu đối với hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp. Nó có thể giúp doanh nghiệp vơn lên khẳng định vị trí của
mình trên thơng trờng bởi tính năng, hiệu quả, đa năng...nhng ngợc lại cũng
có thể gây sự cản trở bởi sự vận hành kém hiệu quả, hay gây tăng chi phí bởi
sự lạc hậu, lỗi thời.
Nh vậy việc quản lý và sử dụng hiệu quả TSCĐ đợc đặt ra nh một yêu
cầu cấp thiết và vấn đề đặt ra là cần quản lý ra sao để tạo ra động lực trợ giúp
tối u cho chiến lợc kinh doanh của doanh nghiệp. Một đặc điểm riêng biệt của
TSCĐ là tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất, giá trị đợc chuyển dịch từng
phần vào chi phí sản xuất kinh doanh do bị hao mòn trong quá trình sử
dụng.Chính vì vậy hạch toán TSCĐ phải đợc tổ chức tốt để giúp doanh nghiệp
thờng xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình tăng giảm TSCĐ về số lợng và giá trị,
tình hình sử dụng và hao mòn TSCĐ. Hạch toán TSCĐ thực sự là trợ thủ đắc
lực cho giám đốc tung ra quyết định hợp lý để có thể sử dụng TSCĐ một cách
triệt để về công suất và phát huy những tiềm năng TSCĐ sẵn có, góp phần

phát triển sản xuất, thu hồi vốn đầu t nhanh để tái sản xuất, đồng thời giúp
doanh nghiệp có hớng bổ sung, hoàn thiện cơ cấu TSCĐ cho thích ứng với
tình hình và yêu cầu kinh doanh của doanh nghiệp.
1


Công ty vận tải Hoàng Long là một doanh nghiệp chuyên kinh doanh
các dịch vụ về vận tải và sửa chữa nên TSCĐ là yếu tố sống còn đối với hoạt
động sản xuất kinh doanh của công ty. Công ty Hoàng Long là một doanh
nghiệp có quy mô TSCĐ lớn chiếm 90% giá trị tổng tài sản chính vì nhận thức
đợc vị trí quan trọng của TSCĐ đối với công ty, sau một thời gian thực tập tại
công ty vận tải Hoàng Long em quyết định lựa chọn đề tài: "Tổ chức hạch
toán TSCĐ với những vấn đề quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng
TSCĐ tại công ty vận tải Hoàng Long"
Mục tiêu của bài viết này là vận dụng lý luận về hạch toán TSCĐ vào
thực tiễn công tác hạch toán, quản lý và sử dụng TSCĐ ở công ty vận tải
Hoàng Long từ đó có những ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện công tác kế
toán tại đơn vị thực tập.
Trong chuyên đề này em tập trung đi sâu về hạch toán tăng giảm
TSCĐ, thuê TSCĐ, tình hình quản lý sử dụng hiệu quả TSCĐ. Riêng phần sửa
chữa TSCĐ của công ty Hoàng Long chủ yếu là sửa chữa nhỏ thờng xuyên,
toàn bộ chi phí sửa chữa đợc tập hợp vào giá thành sản xuất. Chính vì vậy
trong phạm vi chuyên đề này em không đề cập đến việc sửa chữa TSCĐ.
Nội dung của chuyên đề gồm 3 chơng nh sau:
Chơng 1: Một số lý luận chung về tổ chức hạch toán TSCĐ trong các doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh.
Chơng 2: Thực trạng tổ chức hạch toán TSCĐ tại công ty vận tải Hoàng Long
Chơng 3: Phơng hớng hoàn thiện công tác kế toán TSCĐ và nâng cao hiệu
quả sử dụng TSCĐ ở công ty vận tải Hoàng Long.
Mặc dù đã hết sức cố gắng song do nhận thức và thời gian thực tập có

hạn, đối tợng nghiên cứu khá phức tạp; do vậy bài viết không tránh khỏi
những sai sót và hạn chế nhất định. Em rất mong nhận đợc nhiiều ý kiến đóng
góp của các thầy cô giáo, các bạn để chuyên đề đợc hoàn thiện hơn.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với cô giáo TS. Nguyễn Thị
Đông ngời đã tận tình hớng dẫn em hoàn thành chuyên đề này. Em xin chân
thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các cô và anh chị phòng kế toán tài vụ
của công ty vận tải Hoàng Long trong thời gian em thực tập tại công ty.

2


Chơng I
Một số lý luận chung về tổ chức hạch toán tài sản
cố định trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh
I. Những nội dung cơ bản về tài sản cố định.

1. Khái niệm TSCĐ.
Để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh và thực hiện các mục
tiêu kinh tế, các doanh nghiệp cần phải có một nguồn nhân lực dồi dào và các
phơng tiện vật chất kỹ thuật phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh. Các
phơng tiện phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp cho quá trình sản xuất kinh doanh
thờng phụ thuộc vào đặc điểm kinh doanh của từng doanh nghiệp và ngày nay
các nhà kinh tế dùng thuật ngữ tài sản để nói về chúng.
Tài sản của doanh nghiệp bao gồm: tiền, hàng hoá, TSCĐ, nguyên vật
liệu. Vì vậy, tài sản trong doanh nghiệp có một đặc điểm là những nguồn lực
có hạn. Do đó, để quản lý một cách có hiệu quả các nguồn lực hạn chế của
mình, không phân biệt doanh nghiệp thuộc thành phần, loại hình kinh tế, lĩnh
vực hoạt động hay hình thức sở hữu nào, các doanh nghiệp đều phải sử dụng
đồng thời hàng loạt các công cụ quản lý khác nhau, trong đó kế toán đợc coi
nh một công cụ rất hữu hiệu.

Tuy nhiên để quản lý một cách chi tiết, chặt chẽ và chính xác tài sản
trong doanh nghiệp, kế toán phải tiến hành phân loại tài sản. Một tiêu thức
phân loại phổ biến đợc sử dụng là căn cứ vào thời gian chu chuyển của tài sản
hay nói một cách khác là căn cứ vào tính chất thu hồi vốn ban đầu (ngắn hạn
hoặc dài hạn) mà tài sản trong doanh nghiệp đợc chia làm hai loại: tài sản lu
động và TSCĐ. Trong đó, tài sản lu động là những tài sản thuộc quyền sở hữu
của doanh nghiệp, có thời gian sử dụng, luân chuyển, thu hồi vốn trong một
năm hoặc một chu kỳ kinh doanh. Tài sản lu động có thể tồn tại dới hình thái
tiền tệ, hiện vật (vật t, hàng hoá), dới dạng đầu t ngắn hạn và các khoản nợ
phải thu ngắn hạn. Khác với tài sản lu động, TSCĐ đợc hiểu là toàn bộ tài sản
hữu hình hoặc vô hình có giá trị lớn, thời gian sử dụng lâu dài, đợc dùng vào
nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

3


Theo quyết định số 166/1999/QĐ - BTC ngày 30 12 1999 của Bộ
trởng Bộ Tài chính, cùng với việc sử dụng thớc đo tiền tệ tiêu chuẩn xác định
TSCĐ đợc quy định chặt chẽ nh sau:
- Về mặt thời gian: phải có thời gian sử dụng từ một năm trở lên.
- Về mặt giá trị: Phải có giá trị từ 5.000.000 đồng trở lên
Ngoài hai điều kiện trên, để một tài sản đợc đánh giá là TSCĐ thì tài
sản đó phải đợc sử dụng trực tiếp trong sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên có một
số tài sản dù đủ tiêu chuẩn TSCĐ nhng vẫn đợc coi là tài sản lu động nh các
loại dụng cụ, đồ dùng sành sứ, thuỷ tinh. Vì vậy, trong quá trình kế toán
TSCĐ, đối với các tài sản của doanh nghiệp không đồng thời thoả mãn hai tiêu
chuẩn trên thì kế toán không đợc phép phản ánh là TSCĐ. Tiêu chuẩn để xác
định một tài sản là TSCĐ không giữ nguyên mà nó thay đổi theo điều kiện
kinh tế, yêu cầu và trình độ quản lý kinh tế trong từng thời kỳ nhất định. Do
TSCĐ có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài nên cần phải lập một nguồn

vốn riêng để đầu t. Thêm vào đó, TSCĐ đợc coi là t liệu lao động chủ yếu, do
vậy sẽ đợc quản lý chặt chẽ hơn thông qua việc theo dõi về nguyên giá, giá trị
hao mòn, giá trị còn lại, tình hình sửa chữa, bảo dỡng, thu hồi vốn khấu hao
nhanh hay chậm, tình hình thanh lý TSCĐ và bảo toàn vốn cố định.
2. Đặc điểm TSCĐ.
TSCĐ có đặc điểm nổi bật là tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh
doanh, với việc tham gia nh vậy, TSCĐ có những đặc điểm sau:
Về mặt hiện vật: TSCĐ hữu hình tham gia hoàn toàn và nhiều lần trong
quá trình sản xuất với hình thái vật chất ban đầu giữ nguyên cho đến khi bị
loại bỏ khỏi quá trình sản xuất. Còn các TSCĐ vô hình cũng bị hao mòn vô
hình trong quá trình sử dụng do các tiến bộ về khoa học, kỹ thuật.
Về mặt giá trị: Giá trị TSCĐ đợc biểu hiện dới hai hình thái.
+ Một bộ phận giá trị tồn tại dới hình thái ban đầu gắn với hiện vật
TSCĐ (gọi là nguyên giá). Bộ phận này bị hao mòn dần hay giá trị sử dụng
của TSCĐ giảm dần.
+ Một bộ phận giá trị chuyển dịch từng phần vào giá trị của sản phẩm,
dịch vụ mới tạo ra (giá trị hao mòn). Khi sản phẩm đợc tiêu thụ thì bộ phận

4


này đợc chuyển thành vốn tiền tệ. Bộ phận giá trị này tăng theo thời gian sử
dụng TSCĐ.
Nh vậy, TSCĐ phát huy tác dụng trong nhiều chu kỳ sản xuất kinh
doanh và chỉ đợc thay thế khi hết thời gian sử dụng hoặc không còn lợi ích
kinh tế.
Ngoài những đặc điểm trên, có một tiêu thức rất quan trọng để phân biệt
TSCĐ với các tài sản khác là TSCĐ đợc mua với mục đích để sử dụng chứ
không để bán. Tuy nhiên, do đặc tính của TSCĐ là một sản phẩm lao động
vừa có giá trị, vừa có giá trị sử dụng nên nó cũng có những đặc điểm chung

của hàng hoá, tức là thông qua trao đổi, TSCĐ có thể đợc chuyển quyền sở
hữu và quyền sử dụng từ chủ thể này sang chủ thể khác trên thị trờng khi
doanh nghiệp không còn nhu cầu sử dụng TSCĐ đó.
3. Vai trò của TSCĐ
Trong xu hớng hiện nay, tỷ trọng các TSCĐ là thiết bị máy móc đợc
đầu t ngày càng nhiều, giá trị ngày càng cao. Ngợc lại, tỷ trọng các tài sản
khác không trực tiếp phục vụ quá trình sản xuất có xu hớng giảm trong tổng
giá trị tài sản của doanh nghiệp. Nh vậy, TSCĐ là nguồn tài sản lớn nhất trong
mỗi doanh nghiệp hiện nay. Tuy mỗi loại, mỗi nguồn tài sản có một vị trí nhất
định đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp song nhìn về tổng thể
TSCĐ có thể đợc hình thành từ nhiều nguồn khác nhau nh do mua sắm, biếu
tặng, do cấp trên điều chuyển,... tất cả tạo cho doanh nghiệp một tiềm lực để
phát triển sản xuất kinh doanh.
Ngoài ra, tăng cờng đổi mới TSCĐ, nâng cao chất lợng sử dụng TSCĐ
là một trong những biện pháp có tính then chốt để tăng năng suất lao động, tạo
ra sản phẩm có chất lợng cao, giá thành hạ, tạo tiền đề cho doanh nghiệp cạnh
tranh trên thị trờng, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển, thực hiện tốt nghĩa vụ
với nhà nớc, góp phần cải thiện đời sống vật chất tinh thần cho ngời lao động.
Nh vậy, ta thấy vai trò nổi bật của TSCĐ là cơ sở vật chất kỹ thuật, là
yếu tố để thực hiện năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu các
TSCĐ đợc bảo quản sử dụng tốt, trang bị phù hợp với quy mô của doanh
nghiệp sẽ là cơ sở quyết định cho việc tăng năng suất lao động, tăng chất lợng
kinh doanh, giảm chi phí sản xuất kinh doanh, từ đó tăng lợi nhuận cho doanh

5


nghiệp. Do đó, yêu cầu quản lý TSCĐ đòi hỏi phải có phơng pháp riêng để
đảm bảo sử dụng TSCĐ có hiệu quả.
4. Yêu cầu quản lý TSCĐ.

Quản lý là một quá trình định hớng và tổ chức thực hiện các hớng đã
định trên cơ sở những nguồn lực xác định nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Do
chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số tài sản của doanh nghiệp nên công tác quản
lý TSCĐ là một yếu cần rất cần thiết.
Thứ nhất: Ngời quản lý phải nắm chắc đợc toàn bộ TSCĐ trong doanh
nghiệp cả về mặt hiện vật và mặt giá trị. Để thực hiện yêu cầu này đòi hỏi
doanh nghiệp phải mở sổ theo dõi TSCĐ về mặt hiện vật và có phơng pháp
xác định chính xác giá trị của TSCĐ. Khi mở sổ để quản lý theo dõi TSCĐ
phải có tiêu thức phân loại hợp lý để quản lý chặt chẽ và cung cấp thông tin
chính xác về thực trạng TSCĐ của doanh nghiệp.
Thứ hai: Phải nắm chắc đợc tình hình sử dụng TSCĐ ở các bộ phận
trong doanh nghiệp, từ đó cung cấp thông tin phục vụ quá trình phân tích,
đánh giá tình hình sử dụng TSCĐ. Để thực hiện đợc yêu cầu này, doanh
nghiệp phải xây dựng đợc quy chế trách nhiệm vật chất đối với ngời bảo quản,
sử dụng đồng thời mở sổ chi tiết để theo dõi TSCĐ hiện đang sử dụng ở từng
bộ phận trong doanh nghiệp cả về giá trị và hiện vật.
Thứ ba: Ngời quản lý phải lựa chọn phơng pháp khấu hao TSCĐ thích
hợp để áp dụng trong quá trình sử dụng TSCĐ một cách khoa học, hợp lý.
Đồng thời để đẩy nhanh quá trình thu hồi vốn đầu t nhằm tái sản xuất TSCĐ
thì các nhà quản lý trong quá trình sử dụng TCSĐ cần xem xét đánh giá mức
khấu hao phù hợp với thực tế sử dụng và thực trạng của tài sản để có biện pháp
điều chỉnh kịp thời phơng pháp cũng nh mức khấu hao nhng phải tuân thủ theo
các quy định của cơ chế quản lý tài chính hiện hành.
Thứ t: Việc quản lý TSCĐ đòi hỏi phải quản lý đợc TSCĐ trong suốt
thời gian sử dụng kể từ khi việc đầu t mua sắm xây dựng hoàn thành cho đến
lúc TSCĐ không còn đợc sử dụng do h hỏng, thanh lý hoặc nhợng bán. Sự cần
thiết phải đặt ra vấn đề này là do chi phí đầu t để có đợc TSCĐ là rất lớn. Vì
vậy, trong quá trình sử dụng phải phân bổ chi phí tài sản để thu hồi vốn đầu t ,
phải theo dõi tài sản một cách thờng xuyên liên tục, phát hiện nhanh chóng

6


những tài sản không còn thích hợp với doanh nghiệp hoặc đã lỗi thời làm ảnh
hởng đến năng suất lao động chung của cả doanh nghiệp để kịp thời có các
biện pháp nh: nhợng bán, thanh lý hoặc thay thế bằng TSCĐ khác.
Trớc những yêu cầu về quản lý TSCĐ nh trên, để đảm bảo ghi chép kịp
thời, chính xác các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và cung cấp những thông tin tài
chính hữu hiệu nhất cho quản lý thì cần phải hạch toán TSCĐ một cách khoa
học, tạo mối liên hệ chặt chẽ giữa các yếu tố cấu thành nên bản chất kế toán,
tức là mối quan hệ giữa tài sản và nguồn hình thành tài sản (nguồn vốn).
5. Nhiệm vụ và nguyên tắc hạch toán TSCĐ.
5.1. Nhiệm vụ của kế toán trong công tác hạch toán kế toán TSCĐ
TSCĐ là yếu tố cơ bản của sản xuất, có ý nghĩa cơ bản trong việc thực
hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh. Do vậy việc đảm bảo đầy đủ và sử dụng
có hiệu quả TSCĐ là yêu cầu bức thiết nhằm tăng cờng hiệu quả sản xuất. Để
thực hiện tốt yêu cầu quản lý tài sản cố định thì kế toán phải thực hiện những
nhiệm vụ sau:
- Phản ánh chính xác, kịp thời và đầy đủ số hiện có và tình hình biến
động của TSCĐ trên các mặt số lợng, chất lợng, cơ cấu, giá trị.
- Tính toán chính xác số khấu hao TSCĐ, phân bố kịp thời, đúng đắn
số khấu hao này cho các đối tợng có liên quan.
- Theo dõi chặt chẽ tình hình bảo dỡng, sửa chữa TSCĐ, có biện pháp
đa nhanh TSCĐ vào sử dụng kịp thời, thanh lý những TSCĐ không cần dùng...
- Thực hiện đầy đủ chế độ ghi chép ban đầu về TSCĐ, tham gia kiểm
kê đánh giá lại TSCĐ.
5.2. Nguyên tắc hạch toán TSCĐ
- Trong mọi trờng hợp, kế toán TSCĐ phải tôn trọng nguyên tắc đánh
giá theo nguyên giá TSCĐ và giá trị còn lại của TSCĐ.
- Kế toán TSCĐ phải phản ánh đợc cả ba chỉ tiêu giá trị của TSCĐ:

Nguyên gía, giá trị hao mòn và giá trị còn lại của TSCĐ.

7


- Kế toán phải phản ánh về toàn bộ TSCĐ hiện có của doanh nghiệp đợc hình thành từ các nguồn khác nhau (nguồn vốn pháp định, XDCB, cổ phần,
liên doanh) và các TSCĐ đi thuê dài hạn bên ngoài.
- Kế toán phải phân loại TSCĐ theo đúng phơng pháp phân loại đã đợc quy định trong các báo cáo kế toán - thống kê và phục vụ công tác quản lý,
tổng hợp chỉ tiêu của nhà nớc.
II. Phân loại và đánh giá tài sản cố định

1. Phân loại TSCĐ.
1.1.Mục đích phân loại TSCĐ
TSCĐ trong doanh nghiệp rất đa dạng, với nhiều loại, nhiều hình thái
biểu hiện, tính chất đầu t, công dụng và thời gian sử dụng khác nhau...Vì vậy,
để thuận lợi cho việc quản lý và hạch toán TSCĐ, ngời ta phân chia, sắp xếp
TSCĐ thành từng nhóm theo những tiêu thức nhất định về kết cấu công dụng
và quyền sở hữu. Việc phân chia sắp xếp nh vậy gọi là phân loại TSCĐ.
Việc phân loại TSCĐ nhằm những mục đích cụ thể nh sau:
- Xác định chất lợng, cơ cấu từng loại TSCĐ hiện có trong doanh
nghiệp
- Giúp cho việc quản lý và phân tích tỷ trọng của từng loại TSCĐ, xác
định thời gian sử dụng ớc tính của TSCĐ để từ đó xác định phơng pháp khấu
hao hợp lý nhằm thu hồi nhanh chóng vốn đầu t ban đầu.
- Nhằm phân tích hoạt động kinh tế của doanh nghiệp: kết cấu TSCĐ
của doanh nghiệp có hợp lý không, đánh giá chính xác hiệu quả do sử dụng
TSCĐ mang lại từ đó đề ra phơng hớng đầu t trong tơng lai và trọng điểm
quản lý TSCĐ của doanh nghiệp nh thế nào.
- Phân loại TSCĐ một cách chính xác sẽ tạo điều kiện để phát huy hết
tác dụng của TSCĐ trong từng quá trình sử dụng đồng thời phục vụ tốt quá

trình thống kê, kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp .
1.2.Phân loại TSCĐ
TSCĐ đợc phân loại theo một số phơng pháp phân loại phổ biến sau:
1.2.1. Phân loại TSCĐ theo hình thái vật chất của tài sản cố định

8


Theo cách này TSCĐ đợc chia thành hai loại:
- Tài sản cố định hữu hình: là những t liệu lao động chủ yếu có hình
thái vật chất (từng đơn vị tài sản có kết cấu độc lập hoặc là một hệ thống gồm
nhiều bộ phận tài sản liên kết với nhau để thực hiện một hay một số chức năng
nhất định) có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài tham gia vào nhiều chu
ký sản xuất kinh doanh nhng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu nh:
Nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc thiết bị...
-Tài sản cố định vô hình: là những tài sản cố định không có hình thái
vật chất, thể hiện một lợng giá trị đã đợc đầu t có liên quan trực tiếp điến
nhiều chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp nh: quyền sử dụng đất, bằng phát
minh, sáng chế, chi phí nghiên cứu phát triển , chi phí thành lập doanh nghiệp,
chi phí chuẩn bị sản xuất, chi phí về lợi thế thơng mại ...
1.2.2 Phân loại TSCĐ theo tính chất sở hữu:
- Tài sản cố định tự có: là những tài sản cố định đợc xây dựng, mua
sắm hoặc chế tạo bằng nguồn vốn chủ sở hữu, nguồn vốn liên doanh nguồn
vốn vay dài hạn.
- Tài sản cố định đi thuê: là những tài sản cố định mà doanh nghiệp
chỉ có quyền sử dụng theo quy định của hợp đồng thuê, ngoài ra doanh nghiệp
còn phải chịu trách nhiệm liên đới về công tác quản lý tài sản.
Căn cứ vào tính chất của hợp đồng thuê tài sản cố định đi thuê đợc chia
thành 2 loại.
+ Tài sản cố định thuê tài chính: Tài sản cố định thuê tài chính là những

tài sản cố định mà doanh nghiệp thuê của Công ty cho thuê tài chính nến hợp
đồng cho thuê thoả mãn ít nhất trong 4 điều kiện sau đây
1.
Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê đợc
chuyển quyền sở hữu tài sản thuê hoặc đợc tiếp tục thuê theo sự thoả thuận
của 2 bên
2.
Nội dung hợp đồng cho thuê có quy định: Khi kết thúc thời hạn
thuê, bên thuê đợc quyền lựa chọn mua tài sản thuê theo giá danh nghĩa thấp
hơn giá trị thực tế của tài sản thuê tại thời điểm mua lại;

9


3.
Thời hạn thuê một loại tài sản ít nhất phải bằng 60% thời gian
cần thiết để khấu hao tài sản thuê
4.
Tổng số tiền thuê một loại tài sản quy đinh tại hợp đồng thuê, ít
nhất phải tơng đơng với giá của tài sản đó trên thị trờng vào thời điểm ký hợp
đồng.
Mọi hợp đồng thuê tài sản cố định nếu không thoả mãn bất kỳ điều kiện
nào trong 4 điều kiện trên đợc coi là tài sản cố định thuê hoạt động.
+ Tài sản cố định thuê hoạt động: là những tài sản cố định mà doanh
nghiệp chỉ có quyền sử dụng trong một thời gian ngắn và thông thờng khi kết
thúc hợp đồng phải trả lại cho bên thuê.
1.2.3. Phân loại TSCĐ theo công dụng và tình hình sử dụng.
Theo cách này, TSCĐ đợc phân thành các loại sau:
- TSCĐ dùng trong sản xuất kinh doanh.
- TSCĐ hành chính sự nghiệp

- TSCĐ phúc lợi
- TSCĐ chờ xử lý
1.2.4. Phân loại TSCĐ theo nguồn hình thành
Theo cách này TSCĐ đợc chia thành các loại sau:
- TSCĐ hình thành từ nguồn vốn đợc cấp (ngân sách hoặc cấp trên
cấp).
- TSCĐ mua sắm, xây dựng bằng vốn vay.
- TSCĐ hình thành từ nguồn vốn tự bổ sung của đơn vị (quỹ phát triển
sản xuất kinh doanh, quỹ phúc lợi,...).
- TSCĐ nhận góp vốn liên doanh bằng hiện vật
Ngoài các cách phân loại trên, tuỳ theo nhu cầu quản lý và phơng thức
tổ chức của mình, doanh nghiệp có thể sử dụng các tiêu thức phân loại khác
nhau để đáp ứng yêu cầu quản lý của mình. Nhng dù phân loại theo tiêu thức
nào thì mục tiêu duy nhất vẫn là không ngừng nâng cao năng lực phục vụ sản
xuất kinh doanh của các TSCĐ hiện có nhằm đem lại lợi ích kinh tế cao nhất.

10


Nhng do thời gian có hạn, khả năng còn hạn chế nên phạm vi đề tài chỉ bó hẹp
trong với hai đối tợng là TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình.
2. Đánh giá tài sản cố định.
Đánh giá tài sản cố định là biểu hiện giá trị TSCĐ bằng tiền theo những
nguyên tắc nhất định
2.1 Mục đích đánh giá TSCĐ
Đánh giá tài sản cố định nhằm xác định giá hiện có của TSCĐ và tình hình
biến động của TSCĐ một cách chính xác.
Mục đích đánh giá TSCĐ để hạch toán TSCĐ, trích khâú hao TSCĐ và
phân tích hiệu qủa sử dụng TSCĐ trong doanh nghiệp.
2.2 Nguyên tắc đánh giá TSCĐ

Mọi trờng hợp tăng, giảm TSCĐ đều phải đợc phản ánh chính xác và kịp
thời trên các tài khoản và sổ sách có liên quan.
2.3 Xác định giá TSCĐ
Xác định giá tài sản cố định thực chất là xác định giá trị ghi sổ của
TSCĐ xuất phát từ đặc điểm và yêu cầu quản lý TSCĐ, TSCĐ đợc đánh giá
lần đầu và có thể đánh giá lại trong quá trình sử dụng về nguyên tắc TSCĐ
đợc đánh giá lại theo nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại.
2.3.1 Nguyên giá tài sản cố định: là toàn bộ chi phí doanh nghiệp thực tế
đã chi ra để có đợc tài sản cố định cho tới khi đa vào hoạt động bình thờng
Nguyên giá tài sản cố định trong từng trờng hợp cụ thể đợc xác định nh
sau:
a) Đối với tài sản cố định hữu hình:
+1: Tài sản cố định hữu hình do doanh nghiệp tự mua sắm
Nguyên
Giá mua
Thuế nhập
giá (NG) = theo hoá + khẩu
+
đơn
(nếu có)

Thuế trớc
bạ +
(nếu có)

Chi phí vận chuyển
lắp đặt chạy thử trớc khi sử dụng

Số tiền
giảm giá

(nếu có)

- TSCĐ hữu hình mua sắm dùng vào hoạt động sản xuất, kinh doanh,
hàng hoá dịch vụ chịu thuế GTGT theo phơng pháp khấu trừ, giá mua TSCĐ là

11


giá mua cha có thuế GTGT đầu vào. Nếu là TSCĐ nhập khẩu thì giá mua
TSCĐ cha có thuế GTGT của TSCĐ nhập khẩu
- TSCĐ hữu hình dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá
dịch vụ không chịu thuế GTGT hoặc dùng vào hoạt động sự nghiệp, dự án,
hoạt động văn hoá phúc lợi đợc trang trải bằng các nguồn kinh phí khác hoặc
đối với cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT theo phơng pháp trực tiếp, giá mua
TSCĐ là tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế GTGT đầu vào. Nếu là TSCĐ
nhập khẩu thì giá mua TSCĐ bao gồm cả thuế GTGT của TSCĐ nhập khẩu
+2 TSCĐ hữu hình do xây dựng cơ bản hoàn thành bàn giao
NG= Giá trị quyết toán hoặc giá thành thực tế công trình hoàn thành
bàn giao
+3 TSCĐ hữu hình do nhận góp liên doanh liên kết, góp vốn cổ phần
NG= Giá trị vốn góp đợc hội đồng liên doanh chấp nhận + Chi phí vận
chuyển lắp đặt chạy thử nếu có
+4 Nhận lại vốn góp liên doanh bằng tài sản cố định
NG = Giá ghi trên sổ đơn vị cấp + Chi phí vận chuyển lắp đặt chạy thử nếu có
+5 TSCĐ hữu hình đợc viện trợ biếu tặng
NG= Giá thị trờng của TSCĐ tơng đơng
+6 Tài sản cố định hữu hình đợc cấp phát
Đối với tài sản cố định do ngân sách cấp:
NG= Giá ghi trên sổ đơn vị cấp + Chi phí vận chuyển lắp đặt chạy thử nếu có
Đối với tài sản cố định hữu hình do cấp trên cấp

NG = Giá trị còn lại của TSCĐ đợc cấp + Giá trị hao mòn luỹ kế (nếu
có)
Về nguyên tắc kế toán phải ghi sổ theo nguyên giá nhng đợc phép thay
đổi nguyên giá trong các trờng hợp sau:
1)

Đánh giá lại giá trị tài sản cố định;

2)

Nâng cấp tài sản cố định;

3)

Tháo dỡ một hay một số bộ phận của tài sản cố định;

12


Khi thay đổi nguyên giá tài sản cố định, doanh nghiệp phải lập biên
bản ghi rõ các căn cứ thay đổi và xác định lại các chỉ tiêu nguyên giá, giá trị
còn lại trên sổ kế toán, số khấu hao luỹ kế của tài sản cố định và tiến hành
hạch toán theo các quy định hiện hành.
b) Đối với tài sản cố định vô hình
Nguyên giá của tài sản cố định vô hình là tổng số tiền chi trả hoặc chi phí
thực tế về thành lập doanh nghiệp, chuẩn bị sản xuất, về công tác nghiên cứu phát
triển ... số chi trả để mua quyền đặc nhợng, bằng phát minh, sáng chế.
c) Tài sản cố định thuê tài chính
Nguyên giá TSCĐ đi thuê tài chính phản ánh ở đơn vị thuê nh đơn vị
chủ sở hữu tài sản bao gồm: giá mua thực tế; các chi phí vận chuyển, bốc dỡ,

các chi phí sửa chữa, tân trang trớc khi đa tài sản cố định vào sử dụng; chi phí
lắp đặt, chạy thử, thuế và lệ phí trớc bạ (nếu có)...
Phần chênh lệch giữa tiền thuê tài sản cố định phải trả cho đơn vị cho
thuê và nguyên giá tài sản cố định đó đợc hạch toán vào chi phí kinh doanh
phù hợp với thời hạn của hợp đồng thuê tài chính.
2.3.2. Giá trị hao mòn của tài sản cố định.
a) Hao mòn tài sản cố định:
Hao mòn tài sản cố định là sự giảm dần giá trị sử dụng và giá trị của tài
sản cố định trong quá trình sử dụng, bao gồm:
- Hao mòn tài sản cố định hữu hình: là sự giảm giá trị của tài sản cố
định do quá trình sử dụng bị cọ sát, bị ăn mòn hay do điều kiện thiên nhiên
tác động.
- Hao mòn vô hình: là sự giảm giá trị của tài sản cố định do sự tiến bộ
của khoa học kỹ thuật hoặc do tăng năng suất lao động xã hội.
b) Giá trị hao mòn của tài sản cố định:
Giá trị hao mòn tài sản cố định là biểu hiện bằng tiền của hao mòn tài
sản cố định qua từng thời kỳ sử dụng.
Giá trị hao mòn của tài sản cố định đợc xác định bằng khấu hao cơ bản
luỹ kế của tài sản cố định.

13


Giá trị hao mòn là phần vốn đầu t của doanh nghiệp coi nh đợc thu hồi
tại một thời điểm nhất định nào đó:
Giá trị hao mòn = NGTSCĐ - Giá trị còn lại
c) Khấu hao tài sản cố định:
Khấu hao tài sản cố định là việc tính toán và phân bổ một cách có hệ
thống nguyên giá tài sản cố định vào chi phí kinh doanh qua thời gian sử
dụng của tài sản cố định.

Việc tính khấu hao tài sản cố định có thể tiến hành theo nhiều phơng
pháp khác nhau. Theo QĐ 1062 TC/QĐ/CSTC ngày 14/11/96 trớc đây và
hiện nay theo QĐ số 166/1999 QĐ - BTC ngày 30/12/1999 của Bộ trởng Bộ
tài chính thì tài sản cố định trong doanh nghiệp đợc trích khấu hao theo phơng
pháp khấu hao đờng thẳng.
Cách tính khấu hao theo phơng pháp này nh sau:
Mức khấu hao
phải trích bình quân
năm
Mức khấu
hao phải trích
bình quân tháng

=

Nguyên giá của
TSCĐ
Thời gian sử dụng
Mức khấu hao phải
trích bình quân năm

=

12 tháng

Công thức trên sử dụng để tính cho số tài sản tăng thêm hoặc giảm bớt
trong tháng. Còn số khấu hao phải trích trong tháng ta áp dụng công thức sau:
Số
Số khấu
Số khấu

Số khấu
khấu hao phải
= hao đã trích
+ hao tăng thêm - hao giảm bớt
trích tháng
tháng trớc
trong tháng này
trong tháng
này
này
d) Một số điểm cần lu ý trong chế độ khấu hao tài sản cố định:
- Mọi tài sản cố định của doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động
kinh doanh đều phải trích khấu hao, mức trích khấu hao tài sản cố định đợc
hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ.
+ Những tài sản cố định không tham gia vào hoạt động kinh doanh thì
không phải trích khấu hao bao gồm TSCĐ cha sử dụng, TSCĐ thuộc dự trữ

14


Nhà nớc giao cho doanh nghiệp quản lý, giữ hộ, TSCĐ phục vụ các hoạt động
phúc lợi trong doanh nghiệp nh nhà trẻ, câu lạc bộ, nhà truyền thống, nhà ăn...
+ Việc trích hoặc thôi trích khấu hao tài sản cố định đợc thực hiện theo
nguyên tắc tròn tháng. Tài sản cố định tăng, giảm, ngừng tham gia vào hoạt
động kinh doanh (đa vào cất giữ theo quy định của nhà nớc, chờ thanh lý,...)
trong tháng, đợc trích hoặc thôi khấu hao tài sản cố định từ ngày đầu của
tháng tiếp theo.
+ Doanh nghiệp không đợc tính và trích khấu hao đối với những tài sản
cố định đã khấu hao hết nhng vẫn sử dụng vào hoạt động kinh doanh.
+ Đối với những tài sản cố định cha khấu hao hết đã hỏng, doanh

nghiệp phải xác định nguyên nhân, quy trách nhiệm đền bù, đòi bồi thờng
thiệt hại.. và xử lý tổn thất theo các quy định hiện hành.
+ Đối với những tài sản cố định đang chờ quyết định thanh lý, tình từ
thời điểm TSCĐ ngừng tham gia vào hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp thôi
trích khấu hao theo các quy định trong chế độ này.
3.3. Giá trị còn lại của tài sản cố định.
Giá trị còn lại của tài sản cố định là giá trị thực tế của tài sản cố định ở
một thời điểm nào đó và đợc xác định theo công thức sau:
Giá trị còn lại
của TSCĐ

= NG của TSCĐ

-

Khấu hao cơ
bản luỹ kế

Thực tế giá trị còn lại của TSCĐ còn đợc xác định bằng việc đánh giá lại
TSCĐ

* Đánh giá lại TSCĐ: do yêu cầu quản lý và bảo toàn vốn doanh nghiệp
phải đánh giá lại TSCĐ theo mặt bằng giá của thời điểm đánh giá lại theo
quyết định của Nhà nớc
Việc đánh giá lại TSCĐ phải tuân thủ quy định của Nhà nớc về thời
điểm đánh giá lại, mức độ (hoặc hệ số) đánh giá lại và phơng pháp xử lý
chênh lệch.

15

Đánh giá lại tài sản bắt nguồn từ sự biến động lớn của mặt bằng giá mà
chủ yếu là do tình hình lạm phát gây ra. Ngoài ra cuộc đánh giá lại còn xảy ra
khi đem TSCĐ làm vốn góp liên doanh.
Khi đánh giá lại TCSĐ, doanh nghiệp phải tiến hành kiểm kê để xác
định số TSCĐ hiện có, thành lập hội đồng đánh giá lại TSCĐ đồng thời doanh
nghiệp phải xác định nguyên gía mới, giá trị hao mòn và giá trị còn lại của
TSCĐ theo nguyên giá mới, trên cơ sở đó phải xác định phần nguyên giá, giá
trị hao mòn phải điều chỉnh tăng giảm so với sổ kế toán để làm căn cứ ghi sổ.
II. Hạch toán tổng hợp tài sản cố định trong các doanh nghiệp
sản xuất kinh doanh.

1. Tài khoản sử dụng.
1.1 Tài khoản 211 - Tài sản cố định hữu hình:
- Nội dung: Phản ánh tình hình biến động tài sản cố định hữu hình của
doanh nghiệp theo nguyên giá.
- Kết cấu:
Bên nợ: Nguyên giá (NG) tài sản cố định hữu hình của doanh nghiệp
tăng trong kỳ.
Bên có: NG tài sản cố định hữu hình của doanh nghiệp giảm trong kỳ.
Số d nợ: Nguyên giá tài sản cố định hiện có của doanh nghiệp.
TK 211 đợc chi tiết theo từng loại tài sản cố định hữu hình của doanh
nghiệp nh TK 2112: " Nhà cửa, vật kiến trúc", TK 2113: " Máy móc thiết
bị",...TK 2118: " Tài sản cố định hữu hình khác".
1.2 Tài khoản 212 - Tài sản cố định thuê tài chính:
- Nội dung: Phản ánh tình hình biến động tài sản cố định thuê tài chính
theo nguyên giá.
- Kết cấu: tơng tự nh TK 211.
1.3 Tài khoản 213 - Tài sản cố định vô hình:
- Nội dung: Phản ánh tình hình biến động tài sản cố định vô hình theo

nguyên giá.
- Kết cấu: Tơng tự nh TK 211.
16


TK 213 cũng đợc chi tiết theo từng loại tài sản cố định vô hình trong
doanh nghiệp nh TK 2131 " Quyền sử dụng đất", TK 2132 " Chi phí thành lập
doanh nghiệp",...TK 2138 " tài sản cố định vô hình khác".
1.4 Tài khoản 214 - Hao mòn tài sản cố định:
- Nội dung: Phản ánh tình hình biến động của toàn bộ tài sản theo giá
trị hao mòn.
- Kết cấu:
Bên nợ: Giá trị hao mòn tài sản cố định giảm trong kỳ.
Bên có: Giá trị hao mòn tăng trong kỳ.
D có: Giá trị hao mòn hiện có tại doanh nghiệp.
Tài khoản 214 đợc chi tiết thành:
TK 2141 Hao mòn tài sản cố định hữu hình
TK 2142 Hao mòn tài sản cố định thuê tài chính
TK 2143 Hao mòn tài sản cố định vô hình
1.5. Tài khoản 241 - Xây dựng cơ bản dở dang.
- TK 2411 Mua sắm tài sản cố định
Bên nợ: Phản ánh chi phí phát sinh trong quá trình mua sắm tài sản cố
định.
Bên có: Kết chuyển chi phí mua sắm tài sản cố định.
D nợ: Chi phí mua sắm tài sản cố định cha kết chuyển.
- TK 2412 Xây dựng cơ bản
Bên nợ: Tập hợp chi phí phát sinh trong quá trình xây dựng cơ bản.
Bên có: - Giá trị quyết toán của công trình xây dựng cơ bản hoàn thành.
- Phần chi phí xây dựng cơ bản không tính vào giá trị công
trình.

D nợ: Phản ánh chi phí xây dựng cơ bản dở dang.
- TK 2413 Sửa chữa lớn tài sản cố định
Bên nợ: Tập hợp chi phí sửa chữa tài sản cố định phát sinh trong kỳ.

17


Bên có: kết chuyển chi phí sửa chữa tài sản cố định.
D nợ: Chi phí sửa chữa tài sản cố định dở dang (cha kết chuyển)
1.6.Tài khoản 001 - Tài sản thuê ngoài
Nội dung: Phản ánh tài sản cố định, công cụ dụng cụ mà doanh nghiệp
sử dụng trong một thời gian ngắn (thuê hoạt động )
Bên nợ: Giá trị tài sản thuê ngoài
Bên có: Giá trị tài sản thuê ngoài đã hoàn trả
D nợ: Giá trị tài sản đi thuê ngoài hiện còn
1.7.Tài khoản 009 - Nguồn vốn khấu hao.
Bên nợ: Mức khấu hao trích đợc trong kỳ.
Bên có: Nguồn vốn khấu hao đã sử dụng.
D nợ: Nguồn vốn khấu hao hiện có.
1.8 TK 411 - Nguồn vốn kinh doanh.
+ Nội dung: Phản ánh nguồn vốn kinh doanh hiện có và tình hình tăng
giảm nguồn vốn kinh doanh của doanh nghiệp.
Bên nợ: Nguồn vốn kinh doanh giảm do trả vốn cho ngân sách nhà nớc,
trả vốn cho các bên tham gia liên doanh...
Bên có: Nguồn vốn kinh doanh tăng do ngân sách cấp, do các bên tham
gia liên doanh và các cổ đông đóng góp, do bổ xung từ kết quả kinh doanh,
TSCĐ đợc viện trợ, biếu tặng.
D có: Nguồn vốn kinh doanh hiện có của doanh nghiệp.
Ngoài các TK chủ yếu đã nêu kế toán tổng hợp TSCĐ còn sử dụng các
TK liên quan khác ứng với mỗi trờng hợp, mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh cụ

thể nh:
TK 241

- Chi phí XDCB

TK 412

- Đánh giá lại TSCĐ

TK 341

- Vay dài hạn

TK 142

- Chi phí trả trớc

18


TK 222

- Đầu t góp vốn liên doanh

TK 228

- Đầu t dài hạn khác

TK 111, 112, 331 - Các TK tiền và thành toán
2.

Hạch toán tình hình biến động TSCĐ.

2.1. Hạch toán tăng TSCĐ hữu hình và vô hình.
2.1.1. Thủ tục chứng từ.
TSCĐ tăng do nhiều nguyên nhân khác nhau nh mua sắm, xây dựng,
sửa chữa lớn nâng cấp TSCĐ, nhận góp vốn liên doanh, đợc viện trợ biếu
tặng...
Mọi trờng hợp tăng TSCĐ, cần phải lập đầy đủ thủ tục hồ sơ nh biên
bản giao nhận TSCĐ, biên bản bàn giao công trình xây dựng cơ bản hoàn
thành, công trình sửa chữa lớn TSCĐ mang tính nâng cấp, biên bản nhận vốn
góp liên doanh. Đó là những chứng từ trực tiếp để ghi tăng TSCĐ.
Ngoài ra khi tăng TSCĐ, kế toán phải chú ý một số chứng từ liên quan
nh hoá đơn bán hàng (do bên bán lập), hoá đơn vận tải, các phiếu chi tiền
mặt...

19


2.1.2 Sơ đồ hạch toán tổng hợp tăng TSCĐ
TK 111,112,331,341

TK 211, 213
Nguyên giá TSCĐ tăng do mua ngoài

TK 133

(1)

Thuế VAT đầu vào

2(a)

(1)
TK 241 (2), (3)

Tiền công phải trả
Cho người nhận thầu (2a)
sửa chữa (3)

TK 111,152, 334, 338

NG TSCĐ do XDCB
hoàn thành bàn giao (2)
TSCĐ vô hình được
hình thành

Tập hợp CP XDCB, CP thành lập DN, chi phí

Giá thành công tính s/c
lớn

chuẩn bị sản xuất . DNtự sửa chữa lớnTSCĐ
2(b), (3)

TSCĐ mang tính nâng (3)
cấp

TK 411
NG TSCĐ được cấp, nhận góp liên doanh liên kết, biếu

tặng, viện trợ và thừa phát phát hiện khi kiểm kê (4)

TK 222, 128
Giá trị còn lại của TSCĐ góp liên doanh nhận về (5)

TK 153, 142 (1)
Chuyển công cụ, dụng cụ thành TSCĐ (6)

TK 111,112
Số tiền trả thêm khi mua hoặc được chuyển quyền sở hữu
TSCĐ đi thuê

TK 212
Chuyển TSCĐ thuê tài
tài chính
chính (7)
thành TSCĐ tự có (8)

TK 412
Nhà nước cho phép đánh giá tăng nguyên giá TSCĐ (9)

20


Một số bút toán đợc ghi cụ thể nh sau:
Bút toán 4: Trờng hợp TSCĐ tăng do cấp trên cấp kế toán hạch toán
nh sau:
Nợ TK 211, 213: Nguyên giá TSCĐ ghi trên sổ đơn vị giao
Có TK 214
: Giá trị hao mòn.

Có TK 411
: Giá trị còn lại.
+Đối với tài sản thừa kế khi kiểm kê:
Khi phát hiện tài sản cố định thừa, doanh nghiệp phải truy tìm nguyên
nhân để xử lý.
- Trờng hợp thừa do kế toán quên ghi sổ phải tăng nguyên giá tài sản cố
định và xác định số khấu hao phải trích trong thời gian quên ghi sổ để phân bổ
giá trị hao mòn vào chi phí sản xuất kinh doanh.
Nợ TK 627, 541, 642
Có TK 214
- Trờng hợp tài sản thừa do thuê cha trả thì doanh nghiệp phải làm thủ
tục để trả lại cho bên cho thuê.
- Trờng hợp tài sản cố định thừa không phát hiện đợc nguyên nhân, căn
cứ vào quyết định của cấp có thẩm quyền, kế toán ghi bút toán xử lý tài sản
thừa:
Nợ TK 211
Có TK 411
Bút toán5: Hạch toán TSCĐ tăng do nhận vốn góp liên doanh liên kết
trớc đây:
Nợ TK 211: Giá trị còn lại của TSCĐ nhận về
Nợ TK 111, 112, 152, 1388: Giá trị vốn còn thiếu nếu có
Nợ TK 811: Lỗ về hoạt động liên doanh trừ vào vốn góp nếu có
Có TK 218, 222: Giá trị vốn góp ban đầu
2.2 Hạch toán giảm TSCĐ hữu hình và vô hình
2.2.1 Thủ tục chứng từ
TSCĐ thờng giảm do thanh lý nhợng bán, góp vốn liên doanh, phát hiện thiếu
qua kiểm kê v.v... Chứng từ giảm TSCĐ gồm: Biên bản thanh lý nhơng bán TSCĐ;
biên bản giao nhận TSCĐ, đây là các chứng từ tiếp để ghi giảm TSCĐ. Ngoài ra kế
toán còn phải căn cứ vào một số chứng từ khác nh phiếu chi về chi phí thanh lý, nhợng
bán, bảng tính và phân bổ khấu hao v.v... để hạch toán xoá sổ TSCĐ.

21


2.2.2 Sơ đồ hạch toán tổng hợp giảm TSCĐ
TK 211, 213

TK 821
Giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý nhượng bán (1a)
TK 214
Giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý như
ợng bán (1a)
TK721
TK111, 112, 131,
152
Số thu về thanh lý nhượng bán
Các chi phí về
TSCĐ (1b)
thanh lý nhượng
TK 3331
bán TSCĐ (1c)
Thuế VAT đầu ra (1b)

TK 128, 222

Giá trị TSCĐ góp liên doanh liên kết (2)
TK 153, 142 (1)
Chuyển TSCĐ thành công cụ dụng cụ (3)
TK 214
Ghi giảm giá trị hao mòn (nếu có )

TK 627, 641, 642
Chuyển TSCĐ thành công cụ dụng cụ với giá trị còn
lại quá nhỏ (4)
TK 138 (1), 1388
TSCĐ thiếu khi kiểm kê (5)
TK 412
Nhà nước cho phép đánh giá giảm nguyên giá TSCĐ
(6)
TK 411
Giá trị còn lại của TSCĐ
chuyển cho
đơn vị khác

TK 414, 441, 4312

Kết chuyển nguồn vốn (8)

(7)
22


Một số bút toán đợc ghi cụ thể nh sau:
Bút toán 2: TSCĐ giảm do đi góp vốn liên doanh liên kết hạch toán nh
sau:
Nợ TK 214(1): ghi giảm giá trị hao mòn nếu có
Nợ TK 128, 222: Giá trị vốn góp đợc thừa nhận
Nợ TK 412: Phần chênh lệch đánh giá giảm TSCĐ
Hoặc có TK 412: phần chênh lệch đánh giá tăng TSCĐ
Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ
Bút toán 5: TSCĐ phát hiện kiểm thiếu khi kiểm kê.

Căn cứ vào biên bản kiểm kê kế toán ghi:
Nợ TK 1381: Giá trị còn lại
Nợ TK 214: Giá trị hao mòn
Có TK 211: Nguyên giá
Khi có quyết định xử lý tài sản của cấp có thẩm quyền, kế toán ghi:
Nợ TK 111, 112: Nhận tiền bồi thờng
Nợ TK 1388: Yêu cầu bồi thờng
Nợ TK 821: Tính vào chi phí bất thờng
Nợ TK 411: Đợc phép ghi giảm nguồn vốn kinh doanh
Có TK 1381: Giá trị còn lại của tài sản thiếu.
Bút toán 8: Khi doanh nghiệp sử dụng các quỹ đầu t phát triển, quỹ
phúc lợi, nguồn đầu t xây dựng cơ bản để mua sắm tài sản cố định sử dụng
cho sản xuất kinh doanh, kế toán ghi thêm bút toán chuyển nguồn:
Nợ TK 414, 441, 4312:
Có TK 411
Trờng hợp tài sản cố định đầu t bằng phúc lợi và phục vụ nhu cầu phúc
lợi tập thể của doanh nghiệp. Khi kết chuyển nguồn kế toán ghi:
Nợ TK 4312: Quỹ phúc lợi
Có TK 4313: Quỹ phúc lợi đã hình thành tài sản cố định.
23


3.

Hạch toán khấu hao TSCĐ.

3.1 Thủ tục chứng từ
Hàng tháng kế toán tính số khấu hao phải tính cho từng TSCĐ, lập bảng
tính và phân bổ khấu hao cho từng đối tợng sử dụng. Ngoài ra kế toán còn
phải căn cứ vào biên bản nhợng bán thanh lý TSCĐ để xoá giá trị hao mòn...

3.1 Sơ đồ hạch toán khấu hao và hao mòn TSCĐ

TK 627, 641, 642

TK 214 (1,2,3)

TK 211, 213

Gía trị hao mòn TSCĐ
thanh lý nhượng bán

Trích khấu hao TSCĐ (kể cả
TSCĐ thuê dài hạn) vào chi
phí sản xuất kinh doanh

TK 821

TK 811

Giá trị còn lại của TSCĐ

Trích khấu hao TSCĐ cho

thanh lý nhượng bán

thuê hoạt động

TK 212

TK 009

Xoá hao mòn khi trả lại

Số khấu hao

TSCĐ đi thuê

đã trích

TK 142(1)

trong tháng

Giá trị còn lại khi trả lại
TSCĐ đi thuê

24

Số khấu hao cơ
bản đã nộp hoặc
dùng đầu tư
TSCĐ, cho vay
vốn khấu hao


3.2 Trờng hợp phải nộp vốn khấu hao và cho các đơn vị khác vay
vốn khấu hao - kế toán hạch toán theo sơ đồ sau
TK 711

TK 111, 112,

TK 136 (8)

331
Lãi thu được về
cho vay vốn khấu

Nộp khấu hao cơ bản cho cấp
trên (được hoàn lại)

hao

TK 411
Nộp khấu hao cơ bản cho ngân
sách cấp trên (không được hoàn lại)
TK 128,228

TK 111,112

TK 342

Doanh nghiệp cho vay vốn khấu hao
TK 133
TK 214 (2) TK 627, 641, 642

TKvà333
4. Hạch toán tài sản cố định thuê ngoài
cho(1)thuê
Số thuế VAT
Trả

gốc +
thuếtài sản
Thuếcố
VAT
đầuthuêđầu
4.1.tiền
Hạch
toán
định
tàivào
chính
được
VAT trước hạn
vào
4.1.1 Tại các doanh nghiệp đi thuê khấu trừ

Trích khấu hao
của TSCĐ thuê
dài hạn

a)
Nguyên tắc hạch TK
toán:
212 TSCĐ thuê TC
TK 315
Theo thông t số 107/1999/TT-BTC ngày 1/9/1999 của Bộ Tài chính.
Trả nợ
Chuyển sang
hao mòn
Nguyên

giásản cố Xoá
Doanh
nghiệp
đi
thuê
phải
ghi
sổ
tài
định
theo nguyên giá tại thời điểm
khoản
TSCĐ
nợ dài hạn
khi
trả
lại
TSCĐ
thuênợcoi nh là
phản ánh toàn bộ số tiền phải
đi thuê
đếntài
hạnsản
trả cố định đi mua. Đồng thời
thuê nợ dài hạn. Định kỳ thanh toán tiền cho
trả theo hợp đồng thuê nh mộtđi khoản
TK 142 (1)
TK 211, 213
bên cho thuê theo hợp đồng. Trong quá trình
thuêđi phải

Giá trịsử
còndụng,
lại khi bên
trả lạiđiTSCĐ
thuê tiến
hànhSốtrích
khấu
hao
tiền trả
thêm
khicũng nh phân bổ lãi đi thuê vào chi phí kinh doanh. Thuế
mua
VAT của hoạt động đi thuê (nếu có) đợc ghi nhận khi thanh toán tiền thuê.
hoặc được chuyển giao Khi mua hoặc được
quyền
sở hữu
chuyển
giao đi
quyền
sở hữu
b)
Sơ đồ
hạch toán
TSCĐ
thuê:

TK 642

TK 214 (1,3)
Chuyển giá trị

hao

Trả lãi từng kỳ về
TSCĐ đi thuê

25

mòn khi mua
hoặc được
chuyển giao
quyền sở hữu