skkn một số biện pháp giúp học sinh học hiệu quả phân môn tập đọc nhạc 8

NHỮNG THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp giúp học sinh học hiệu quả phân môn Tập
đọc nhạc 8.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực âm nhạc (Phần dạy tập đọc nhạc lớp
8)
3. Tác giả:
Họ và tên: Lê Thị Oanh (Nữ)
Ngày tháng/ năm sinh: 01/08/1978
Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm âm nhạc.
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Trường THCS Nguyễn Trãi.
Điện thoại: 0987923196.
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Lê Thị Oanh –Trường THCS Nguyễn Trãi.
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến : Trường THCS Nguyễn Trãi.
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu: Trường THCS Hoàng Tân.
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Có giáo viên chuyên nhạc; có
phòng học chức năng; có các phương tiện, đồ dùng dạy học như: đài; đàn;
thanh phách; bộ tranh tập đọc nhạc các lớp.
8. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Áp dụng sáng kiến từ năm 2013.
HỌ TÊN TÁC GIẢ

XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN ĐƠN VỊ

(KÍ TÊN)

ÁP DỤNG SÁNG KIẾN

Lê thị Oanh

1

TÓM TẮT SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
Phân môn Tập đọc nhạc là một nội dung không phải là mới với học sinh khối
lớp 8 nhưng vẫn là rất khó đối với các em. Bước đầu mới làm quen với phân
môn này, do chưa quen phương pháp, hiệu quả học chưa cao. Để nâng cao chất
lượng, tạo hứng thú học tập cho học sinh ngay từ những kiến thức ban đầu của
bộ môn Âm nhạc THCS, tôi thấy rằng việc áp dụng một số biện pháp giúp học
sinh học hiệu quả phân môn Tập đọc nhạc là rất cần thiết.
Trong sáng kiến trên cơ sở các bước dạy theo quy định của bộ môn, qua đúc
rút kinh nghiệm, bản thân tôi đã tìm ra một số phương pháp dạy Tập đọc nhạc
phù hợp. Vì vậy kết quả học tập đã nâng lên, các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn
và học hiệu quả trong các tiết học có nội dung Tập đọc nhạc.
2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến.
- Có giáo viên chuyên nhạc, có phòng học chức năng; có các phương tiện dạy
học như: Đài; Đàn; phách; Bộ tranh tập đọc nhạc các lớp.
- Thời gian áp dụng sáng kiến từ năm 2013 cho đến nay.
- Đối tượng áp dụng sáng kiến
Học sinh ở trường THCS. Phạm vi nghiên cứu được áp dụng trong sáng kiến
này là học sinh lớp 8A và 8B trường THCS Nguyễn Trãi.
3.Nội dung sáng kiến
“Một số biện pháp giúp học sinh học hiệu quả phân môn Tập đọc nhạc 8 ”.
Nêu những biện pháp, kinh nghiệm từ thực tế giúp bài dạy Tập đọc nhạc thực
sự hiệu quả, giúp học sinh không còn sợ hãi phân môn TĐN tạo cho các em sự
say mê tự tin khi tham gia bài học.
3.1 Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến.
Qua thực tế giảng dạy nếu chỉ áp dụng các bước dạy của một bài Tập đọc nhạc
thì tôi thấy hiệu quả của tiết học đó không sinh động không tạo được hăng say
học tập, nên trong quá trình giảng dạy từ kinh nghiệm đúc rút của bản thân tôi
đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp đổi mới trong quá trình giảng dạy cụ
thể như:

2


- Dùng hệ thống câu hỏi gợi ý nhằm phát huy năng lực chủ động sáng tạo của
học sinh.
- Sử dụng các hình thức Luyện tập tiết tấu một cách sáng tạo: Miệng đọc âm
hình tiết tấu; tay gõ âm hình tiết tấu chính; miệng đọc kết hợp tay gõ;
thay thế âm hình tiết tấu bằng những từ tượng thanh…
- Luyện tập cao độ: Cho học sinh đọc thang âm của bài theo đàn; đọc theo
thang âm của bài bằng các nguyên âm: a; o; u… hoặc “la”; tập nói tên nốt cả
bài tập đọc nhạc.
- Luyện tai nghe để đọc nhạc và ghép lời ca.
- Ôn luyện toàn bài.
3.2 Khả năng áp dụng sáng kiến với tất cả giáo viên dạy Âm nhạc ở THCS.
3.3 Hiệu quả của sáng kiến giúp giáo viên giảng dạy diễn ra nhẹ nhàng, không
áp đặt, thu hút học sinh học tập tích cực. Luôn khích lệ, động viên sự tiến bộ dù
là nhỏ nhất của học sinh, nhất là những em còn nhút nhát, rụt rè.
4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến.
Khi áp dụng những kinh nghiệm này vào giảng dạy tôi thấy hiệu quả tăng lên
rõ rệt cụ thể tôi đã áp dụng các biện pháp này trong xây dựng và giảng dạy qua
đợt thi giáo viên giỏi cấp thị xã đã đạt giải nhì, giải ba qua 2 năm áp dụng.
5.Đề xuất kiến nghị mở rộng sáng kiến
Thiết nghĩ kinh nghiệm này có thể nhân rộng với đối tượng giáo viên và học
sinh trong toàn thị xã.

3


MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến:

Như chúng ta đã biết âm nhạc có vai trò rất to lớn, âm nhạc đem đến những
khoái cảm thẩm mỹ cao, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống
của con người.
Trong những năm qua, từ khi nước ta bước sang thế kỷ XXI, sự nghiệp
giáo dục đào tạo âm nhạc có điều kiện phát triển những bước cao hơn. Cho đến
ngày nay việc đưa âm nhạc vào học đường đã được chú trọng vì những lợi ích
quan trọng của nó trong việc giáo dục học sinh thành những con người toàn
diện.
Bởi vậy việc dạy âm nhạc ở trường THCS nói chung mặc dù không nhằm
đào tạo các em thành những con người hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp mà
chủ yếu là giáo dục văn hoá âm nhạc, làm cho các em yêu thích nghệ thuật âm
nhạc, hình thành ở học simh một tâm hồn trong sáng, một thị hiếu âm nhạc
lành mạnh, cách tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm nhanh
nhẹn hoạt bát và sống vui tươi. Âm nhạc phát triển tối đa những tố chất sinh lý,
những phẩm chất tâm lý của lứa tuổi học sinh, tạo điều để các em hoàn chỉnh
và cân đối về tâm hồn, trí tuệ và thể chất, làm phong phú tình cảm của lứa tuổi
học trò.
Mặt khác qua đó phát triển bồi dưỡng những mầm non nghệ thuật cho
tương lai đất nước. Đây là một môn học còn rất mới mẻ không giống những
môn học khác, môn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương
châm học vui- vui học. Vì vậy tạo cho các em say mê học tập là rất cần thiết.
Ta đã biết rằng bất kỳ làm việc gì nếu có hứng thú thì sẽ đi đến thành
công, đặc biệt là đối với học sinh do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi các em.
Nếu thích thú thì các em sẽ làm tốt, khi hoạt động nhận thức của học sinh dựa
trên cơ sở của hứng thú nó sẽ trở nên hào hứng, thoải mái và dễ dàng.

4


Tạo đam mê trong học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nuôi dưỡng

ở các em lòng ham muốn chính đáng trong việc không ngừng vươn tới những
đỉnh cao của việc nắm kiến thức, luôn tìm tòi học tập cái mới tích cực sáng tạo
cái đã học vào hoạt động thực tiễn.
Môn học nào cũng có khả năng tạo cảm giác thoải mái cho học sinh. Âm
nhạc bản thân nó cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người tạo cho các em
niềm phấn khởi chờ đợi tới môn học. Môn âm nhạc không chỉ nâng cao hiệu
quả dạy học mà còn làm cho các em vui tươi phấn chấn về tinh thần.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy đó
là một trong những yếu tố hết sức quan trọng.
Ở THCS Môn âm nhạc bao gồm ba phân môn chính đó là: phân môn học
hát, phân môn Tập đọc nhạc, phân môn Âm nhạc thường thức. Trong 3 phân
môn này phạm vi nghiên cứu thuộc phân môn Tập đọc nhạc nên đối với phân
môn này trong chuẩn kiến thức kĩ năng yêu cầu đọc đúng tên nốt nhạc, đúng
cao độ, trường độ và ghép lời ca.Vậy muốn đọc được bài TĐN thì học sinh
phải nắm được vị trí các nốt nhạc trên khuông, đọc được cao độ, trường độ,
nắm được nhịp, phách… Vì vậy muốn cho học sinh học có hiệu quả phân môn
này. Là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn chuyên âm nhạc tôi nhận
thấy đại đa số các em rất thích học hát nhưng lại sợ học tập đọc nhạc. Trước
một bài tập đọc nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của
bài người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt,
đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất
kiến thức bài học.
Xuất phát từ sự thay đổi về mặt tâm sinh lý lứa tuổi và một số học sinh
còn xem môn học âm nhạc là một môn phụ, các em chỉ quan tâm đến môn học
mà các em đã định hướng cho nghề nghiệp tương lai sau này nên một số học
sinh chưa thực sự hứng thú học.
Qua thời gian đi thực tế tại các trường tôi thấy số giáo viên đào tạo
chuyên sâu vào môn nhạc hiện nay tương đối đầy đủ, do thực tế tình hình còn
5

một số trường giáo viên Âm nhạc còn phải đi dạy liên trường cho nên việc
không yên tâm công tác là điều khó tránh khỏi.Đôi chỗ một số giáo viên dạy
còn mang tính chất qua loa chưa thực sự gây hứng thú đối với học sinh. Bởi vì
đặc trưng của bộ môn âm nhạc là khác so với nhiều môn khác nhưng có một số
giáo viên chưa thực sự nắm vững đặc trưng của bộ môn nên trong quá trình dạy
còn hơi cứng nhắc vì vậy học sinh thấy tiết học nhạc còn nặng nề không tập
trung học. Để cung cấp kiến thức khoa học giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ
năng cho học sinh , giáo viên phải làm cho học sinh ham mê học tập làm cho
quá trình học tập của các em trở nên tự giác tạo nên niềm vui trong sáng và bổ
ích. Bất kỳ môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú học tập đối với học
sinh. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn âm nhạc ở trường là
nguồn cảm hứng là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không
phải dạy như thế nào cũng gây được sự phấn khởi cho học sinh .
Do đó kết quả đạt được chưa cao, ít gây động lực cho các em trong việc
học tập và tiếp thu kiến thức của bộ môn.
Vậy làm sao và làm thế nào để tích cực hóa hoạt động học tập, giúp
học sinh dễ học, dễ hiểu và tạo nguồn cảm hứng học tập, làm cho các em nhận
thức được tính khoa học của âm nhạc mà không tách rời với tính nghệ thuật của
Âm nhạc? Chính vì thế, qua một thời gian trải nghiệm tôi đã đúc kết cho mình
vài kinh nghiệm nhỏ, và mạnh dạn đưa ra: Một số biện pháp giúp học sinh học
hiệu quả phân môn Tập đọc nhạc 8 ”.
2. Cơ sở lí luận:
Phân môn Tập đọc nhạc là phân môn vừa học những kí hiệu ghi chép nhạc
và tập đọc nhạc. Tuy nhiên để học sinh ở trường tôi học tốt phân môn tập đọc
nhạc quả là một việc không phải là dễ.
Tập đọc nhạc ở các khối lớp là phân môn nhằm phát triển tai nghe của học sinh.
Bước đầu các em làm quen với những kí hiệu âm nhạc ở mức độ đơn giản như:
kí hiệu ghi nhạc, trường độ, cao độ, có hiểu biết về nhịp, phách, đọc được bài
Tập đọc nhạc...

6


Cũng là bước đầu cho những năm tiếp theo, làm sao cho các em không nghĩ
đến tập đọc nhạc là cảm thấy nặng nề và để tạo đà cho học sinh tiếp tục trong
những năm sau một cách dễ dàng, thoải mái hơn cho nên việc giáo viên phải
tìm ra phương pháp cho phù hợp giúp học hứng thú học phân môn tập đọc nhạc
là rất cần thiết.
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi
THCS .Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó
không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc
vào phương pháp truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức
học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình
và toàn thể xã hội.
Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật
cao, nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác
một cách tuyệt đối như những con số nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự
yêu thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này
không phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh
những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua
những câu nhạc, những lời ca, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình
tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ
những giai điệu qua từng bài nhạc, từng câu nhạc.
Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc? Trước tiên các
em phải nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc
tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ dài, giúp các
em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực độ khác
nhau, tốc độ thể hiện khác nhau. Để các em có hứng thú trong học tập, người
giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú tràn đầy

khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan trọng là
người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức về Âm nhạc.
Là giáo viên được bồi dưỡng chuyên ngành Âm nhạc THCS , qua thời gian
trực tiếp giảng dạy bộ môn, bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh
7


nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến
thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em là
chưa cao, nhiều em còn rất lúng túng. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi
xin đưa ra một số kinh nghiệm hướng dẫn các em học tập đọc nhạc khá hiệu
quả mà tôi đã tiến hành mấy năm nay.
3.Thực trạng của vấn đề:
3.1. Thuận lợi:
- Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm đến giáo viên chuyên, tạo điều
kiện cho việc dạy và học của giáo viên và học sinh.
- Hầu hết các em học sinh đều yêu thích môn âm nhạc.
- Nội dung những bài tập đọc nhạc ngắn, phù hợp với lứa tuổi, trình độ nhận
thức của học sinh.
- Phương tiện dạy học được trang bị tương đối đầy đủ.
- Giáo viên nhiệt tình giảng dạy, yêu quý học sinh, không ngừng học hỏi các
bạn đồng nghiệp, qua sách, báo và các phương tiện thông tin đại chúng.
3.2. Khó khăn:
- Những năm trước đây, việc đầu tư trang thiết bị cho môn học còn hạn chế.

Do đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức khó
khăn, thậm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc
truyền thụ các kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần tuý,
dạy chay không có đàn nên học sinh không được rèn luyện tai nghe, ít phát
triển khả năng tư duy của các em. Do đó không tạo được sự thu hút, ít gây hứng

thú học tập cho các em nên việc học phân môn tập đọc nhạc chưa hiệu quả.
- Giáo viên chưa đầu tư về thời gian để nghiên cứu bài dạy dẫn đến việc
truyền thụ kiến thức cho học sinh còn gượng ép, máy móc. Phương pháp chưa
phù hợp, khô khan, học sinh không hứng thú học, kết quả không khả quan.
- Điều kiện trang bị cho phòng chức năng còn chưa đáp ứng đủ cho việc
dạy môn chuyên.
- Học sinh chủ yếu là con nhà nông gia đình còn khó khăn, đặc biệt là rất
nhiều con em dân tộc thiểu số ,ít có điều kiện để trang bị các phương tiện nghe
8


nhìn nên việc tiếp xúc với âm nhạc còn hạn chế. So với địa bàn khác trong thị
xã thì đối tượng học sinh năng khiếu ít, đối tượng học sinh nhút nhát còn nhiều.
- Hiệu quả: Nhiều HS không thực sự yêu thích với phân môn tập đọc nhạc,
dẫn đến việc học âm nhạc khô khan, không đạt hiệu quả.
Qua thời gian giảng dạy nhiều năm, tôi đã tìm hiểu khả năng học nhạc của
học sinh các lớp. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp
thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi vào một số
em có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít
có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức, chưa có sự hứng thú trong giờ học, số
lượng các em đọc tốt còn rất khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài
tập đọc nhạc, bên cạnh những em trình bày bài tốt, tự nhiên và thoải mái vẫn
còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ đọc với tính chất thuộc lòng,
đọc nhạc thì chưa đúng tên nốt, chưa đúng trường độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện không
đúng tiết tấu của bài nhạc.
Tập đọc nhạc là nền tảng để cho các em học sinh hát đúng, chuẩn, thể hiện
chính xác bài hát, đổi lại tập đọc nhạc đòi hỏi thái độ học tập nghiêm túc đúng
đắn mang tính chính xác cao. Vì vậy để các em học tốt và có hứng thú học tập,
đòi hỏi người thầy phải có một phương pháp truyền đạt, phương pháp thu hút,
tạo sự hứng thú cho các em, đây là một quá trình cần phải rèn luyện lâu dài,

bền vững, mang tính căn bản và hệ thống. Vì vậy người giáo viên phải kiên trì,
tìm ra phương pháp từng bước giúp các em có hứng thú, có được sự tự tin, nắm
được các kiến thức, các kỹ năng cơ bản từ đó giúp các em phát triển tai nghe và
khả năng thể hiện tốt các bài tập đọc nhạc.
3.3Số liệu thống kê:
Trước khi thực hiện sáng kiến tôi khảo sát ở khối 8 gồm 2 lớp 8A và 8B:
Phân loại học sinh đọc bài tập đọc nhạc
Đầu năm
Tỉ lệ học sinh đọc bài tập đọc nhạc tốt, trôi chảy.
15em =20,3%
Tỉ lệ học sinh đọc được bài tập đọc nhạc.
29 em =39,2%
Tỉ lệ học sinh đọc bài tập đọc nhạc nhưng chưa đạt 30 em =40,5%
yêu cầu.
4. Các giải pháp, biện pháp thực hiện:
9


Rút kinh nghiệm từ những năm học trước, thực tế tôi đã áp dụng phương
pháp cho bài giảng của mình. Tôi xin trích như sau:
Ví dụ: Dạy bài Tập đọc nhạc số 7:
1. Mục tiêu:
- Học sinh đọc đúng bài TĐN số 7, đọc đúng cao độ, trường độ và ghép lời
ca.
- Đọc nhạc kết hợp gõ phách.
2. Chuẩn bị của giáo viên:
- Đàn phím điện tử, phách.
- Bản nhạc bài tập đọc nhạc số 7 in sẵn.
- Đàn giai điệu, đọc nhạc và hát lời bài TĐN số 7.
3. Giúp học sinh làm quen với bài tập đọc nhạc:

- Giới thiệu bài: Không giới thiệu bài tập đọc nhạc như một bài hát, tôi chỉ
nêu tên bài như phần ghi trong sách giáo khoa.
3.1. Biện pháp 1: Dùng hệ thống câu hỏi gợi ý cho học sinh tìm hiểu bài:
+ Bài viết ở nhịp mấy?
+ Bài tập đọc nhạc được chia làm mấy câu?
10


+ Bài tập đọc nhạc có bao nhiêu ô nhịp?
+Về trường độ xuất hiện những nốt nhạc nào?
+Về cao độ xuất hiện những nốt nào?
+Em hãy đọc vị trí tên các nốt nhạc trong bài?
3.2. Biện pháp 2: Các hình thức Luyện tập tiết tấu:
Rút ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong
bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm
thế nào để các em nắm và thể hiện được hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc
thể hiện tiết tấu phải được kết hợp theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc
vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là
cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Rồi cùng lúc cho 1 nhóm đọc tiết tấu,
một nhóm gõ, 1 nhóm đọc tiết tấu theo âm tượng thanh. Làm như vậy sẽ tạo
không khí vui học cho học sinh, học sinh sẽ rất hứng thú học tập.
+ Miệng đọc âm hình tiết tấu chính trong b ài T ĐN:

Đơn đơn đơn đơn đơn đơn đen đơn đơn đơn đơn đơn đơn

đen

+ Tay gõ âm hình tiết tấu chính:
+ Miệng đọc kết hợp tay gõ:

+ Miệng đọc kết âm tiết tấu kết hợp tay gõ theo phách .
- Trong phần này để tạo không khí vui học, rèn phát triển khả năng Âm nhạc,
tôi cho học sinh luyện tập với một trong những hình thức sau:
+ Thay thế âm hình tiết tấu bằng những từ tượng thanh :
VD những nốt móc đơn thay bằng tiếng “tùng” nốt đen bằng tiếng “cắc”.
+ Thay thế vị trí vỗ đệm theo phách:
Hình nốt móc đơn : vỗ tay.
Hình nốt đen : vỗ lên mặt bàn.
3.3. Biện pháp 3: Luyện tập cao độ:
11


Muốn các em thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu: Cho
các em nêu tên các nốt có trong bài để các em tìm hiểu, nhận xét bài nhạc,
bài tập đọc nhạc có mấy nốt? Gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh
đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức độ cao
hơn nhằm kiểm tra tai nghe của học sinh.
+ Cho học sinh đọc thang âm của bài theo đàn:

Đồ

rê

mi

fa

sol

la

si

đô

Thông thường thì giáo viên hay cho học sinh đọc thang âm theo các nốt
trong bài. Tuy nhiên ngoài đọc những nốt trong bài, tôi cho học sinh đọc theo
các nguyên âm: a; u; i; o hoặc thay bằng các tiếng “la” để tạo không khí sôi nổi,
thoải mái, hứng thú cho học sinh:
+ Đọc theo thang âm của bài bằng các nguyên âm: a; o; u… hoặc “la” ở
dạng móc đơn:

À

a

a

a………………….

Là la

la

la …………………

+ Tập nói tên nốt cả bài tập đọc nhạc.
Ở phần này giáo viên chỉ từng nốt để học sinh (HS) nói tên nốt nhạc trong
bài, hoạt động này vừa mang tính trực quan để học sinh nhận diện từng nốt
đồng thời tránh tình trạng hiện tượng học sinh nói tên nốt không đều sẽ gây lộn

xộn.
4. Rèn luyện tai nghe qua bài tập đọc nhạc:
4.1. Đọc nhạc:

12


+ Giáo viên đàn cho học sinh nghe 2 lần bài tập đọc nhạc.
+ Giáo viên đàn từng câu yêu cầu học sinh quan sát và nhẩm thầm, sau đó
giáo viên bắt nhịp cho HS đọc. Khi đọc xong từng câu và ghép cả bài, giáo
viên cho học sinh đọc nhạc kết hợp gõ đệm theo phách. Cách làm này giúp
học sinh rèn luyện tai nghe và sự tập trung cao độ trong học tập.
4.2.Ghép lời ca:
+ Để ghép lời ca chính xác và hiệu quả, giáo viên đàn bài tập đọc nhạc và
yêu cầu học sinh hát nhẩm lời ca. Làm như vậy vừa thu hút sự tập trung của
học sinh, vừa đạt hiệu quả là học sinh hát chính xác giai điệu và lời ca bài tập
đọc nhạc, rèn tai nghe và phát huy tính tích cực của học sinh. Sau khi hát lời ca
giáo viên nghe và sửa (nếu sai).
4.3. Luyện tập: Cho học sinh luyện tập bằng các hình thức:
+ Đọc nhạc kết hợp gõ phách.
+ Đọc nhạc, ghép lời và đổi ngược lại.
+ Đọc nhạc kết hợp gõ phách và ghép lại.
+ Ôn luyện theo nhóm, tổ, cá nhân.

13


+ Đọc cao độ kết hợp vỗ đệm theo phách. Giáo viên sửa cho học sinh
(nếu sai)
5. Kiểm tra, đánh giá:

+ Cho tổ, nhóm, đọc nhạc và ghép lời.
+ Cá nhân đọc cao độ, ghép lời.
Để cho 100% học sinh nhớ được vị trí nốt nhạc trên khuông và đọc được
bài tập đọc nhạc thì trong quá trình luyện tập tôi luôn gần gũi, động viên mọi
đối tượng học sinh, đặc biệt là kèm học sinh đọc và nhận biết nốt nhạc chậm,
đồng thời khuyến khích, động viên sự tiến bộ mặc dù là nhỏ của học sinh. Vì
vậy học sinh không còn hiện tượng tự ti, rụt rè.
Đối với học sinh lớp 8, một số học sinh nhận biết nốt nhạc chậm, một số ít
quên vị trí nốt nhạc. Vì vậy, giáo viên phải thường xuyên ôn tập củng cố cho
học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc bằng các câu văn kết hợp
sử dụng khuông nhạc bàn tay để khắc sâu kiến thức cho học sinh:
Thông thường khi dạy, giáo viên cho học sinh liệt kê để nhớ vị trí các nốt
như sau:
Nốt Đô: Nằm ở dòng kẻ phụ dưới.
Nốt Rê: Nằm bám sát dưới dòng kẻ thứ nhất.
Nốt Mi: Nằm ở dòng kẻ thứ nhất.
Nốt Pha: Nằm ở khe thứ nhất
Nốt Son: Nằm ở dòng kẻ thứ hai
Nốt La: Nằm ở khe thứ hai
Nốt Si: Nằm ở dòng kẻ thứ ba.
Với cách này học sinh khó nhớ vị trí các nốt nhạc.
*Để học sinh nhớ một cách khoa học và hiệu quả tôi dạy học sinh liệt kê như
sau:

Nốt Đô nằm ở dòng kẻ phụ dưới.
Nốt Rê nằm bám sát dưới dòng kẻ thứ nhất.

Những nốt nằm ở dòng kẻ gồm:
Nốt Mi: Nằm ở dòng kẻ thứ nhất.
Nốt Son: Nằm ở dòng kẻ thứ hai

14


Nốt Si: Nằm ở dòng kẻ thứ ba.
Những nốt nằm ở khe gồm:
Nốt Pha: Nằm ở khe thứ nhất
Nốt La: Nằm ở khe thứ hai
Vừa hướng dẫn vừa cho học sinh nhận diện nốt trên khuông nhạc bàn tay
đồng thời nhận diện trực tiếp nốt trên khuông nhạc. Với những cách làm trên
100% học sinh của 2 lớp 8A và 8B đều biết nốt nhạc và đọc được bài tập đọc
nhạc.
Nắm bắt được tâm lí của học sinh: học mà chơi - chơi mà học nên ngoài
những biện pháp trên, khi học xong bài tập đọc nhạc tôi thường tổ chức các
hoạt động trò chơi để tạo không khí vui tươi, thoải mái. Cụ thể từng bài mà có
những trò chơi thích hợp như: Gắn nốt nhạc, tự đoán nhịp và vạch nhịp (những
bài đã học). Khuyến khích cho học sinh năng khiếu đặt lời ca (chỉ đặt ở những
bài soạn tập đọc nhạc chứ không đặt lời ở những bài tập đọc nhạc trích từ
những ca khúc nổi tiếng ) .
6. Chọn không gian học:
Học môn Âm nhạc mang tính chất giải trí, tạo sự tự nhiên, thoải mái, không
gò bó, áp đặt nên việc thay đổi không gian học cũng là điều quan trọng mà
người giáo viên phải quan tâm. Ngoài việc tổ chức hoạt động học cho học sinh
trong phòng giáo dục nghệ thuật đôi khi nên tổ chức cho học sinh học ngoài
trời. Mỗi khi tổ chức như vậy học sinh rất thích thú, cảm nhận được không khí
thoải mái, kích thích sự ham học, tạo hứng thú học tập. Tuy nhiên giáo viên
cũng cần lưu ý chọn nơi có bóng mát, thoáng, mặt bằng rộng, nơi thuận lợi có
thể kéo được dây điện để cắm đàn .
5. Hiệu quả của sáng kiến:
Sau khi áp dụng một số phương pháp và biện pháp trên tôi đã thu được kết
quả như sau:

+ Việc giảng dạy của giáo viên diễn ra nhẹ nhàng, không áp đặt, thu hút học
sinh học tập tích cực. Luôn khích lệ, động viên sự tiến bộ dù là nhỏ nhất của
học sinh, nhất là những em còn nhút nhát, rụt rè. Đối với lớp 8 phân môn tập
15


đọc nhạc không phải là phần mới, nhưng học sinh vẫn gặp nhiều khó khăn
trong học tập, bản thân giáo viên luôn kiên trì, gần gũi động viên, đã giúp học
sinh của 2 lớp 8A và 8B tự tin và học có hiệu quả rõ rệt ở phân môn Tập đọc
nhạc.
+ Học sinh của hai lớp 8A và 8B học tích cực hơn, những tiết có nội dung
Tập đọc nhạc các em rất hào hứng, tiết học trở nên sôi động, vui tươi, thoải mái
nhưng hiệu quả. Điển hình là đầu năm học nhiều em còn nhút nhát, học không
tập trung, việc ghi nhớ vị trí nốt nhạc và đọc nhạc còn hạn chế. Qua áp dụng
một số phương pháp và biện pháp đã nêu ở trên, tôi thấy các em tự tin giơ tay
nhiều hơn trong giờ học, không còn đối tượng nào không nắm được vị trí các
nốt nhạc trên khuông, các em đọc tương đối tốt những bài tập đọc nhạc và đặc
biệt là các em rất say mê học tập.
+ Học sinh của hai lớp đa số đọc nhạc biết ngắt nghỉ theo câu nhạc, đọc đúng
cao độ và trường độ, đúng tiết tấu của bài tập đọc nhạc theo yêu cầu, không còn
hiện tượng học vẹt như trước. Qua đó góp phần giáo dục tính tập thể, tính kỉ
luật, tính chính xác, tính khoa học.
+ Chưa hoàn toàn thu hút hết các em ở các lớp tôi dạy, tuy nhiên số lượng
học sinh hứng thú học tập đã tăng lên đáng kể.
So sánh đối chiếu trước và sau khi áp dụng thực hiện giảng dạy tập đọc nhạc
với các phương pháp và biện pháp như đã trình bày ở trên và thấy kết quả đã
tăng lên rõ rệt. Cụ thể như sau:
Phân loại học sinh đọc bài tập đọc nhạc

Đầu năm

Cuối học kỳ I

74 em
Tỉ lệ học sinh đọc bài tập đọc nhạc tốt, trôi 15em =20,3%

74 em
23 em =31%

chảy.
Tỉ lệ học sinh đọc được bài tập đọc nhạc.
29 em =39,2%
Tỉ lệ học sinh đọc được bài tập đọc nhạc 30 em =40,5%

44 em =59,5%
7em =9.5%

nhưng chưa tốt.
Từ kết quả trên cho thấy rằng Tập đọc nhạc ở THCS là phân môn không
dễ, tuy nhiên nếu chúng ta biết sử dụng các phương pháp và biện pháp thích
16


hợp chắc chắn sẽ đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy nhằm thu hút được học
sinh học tập hiệu quả. Bên cạnh đó, trong quá trình giảng dạy là giáo viên dạy
chuyên môn Âm nhạc nhất thiết phải sử dụng nhạc cụ, không thể dạy chay.
Trong quá trình dạy học đòi hỏi giáo viên phải có những phương pháp, biện
pháp đặc thù riêng. Hơn nữa người giáo viên còn phải biết lựa chọn và áp dụng
các phương pháp, biện pháp sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về
phía bản thân, với một số phương pháp, biện pháp nêu trên, qua thực tế giảng

dạy tại trường, tôi nhận thấy hiệu quả của các phương pháp, biện pháp này là
khá cao. Tuy nhiên, khi vận dụng những phương pháp, biện pháp này, giáo
viên có thể vận dụng sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ
thể để thu được kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là bên cạnh việc sử dụng
những phương pháp, biện pháp giảng dạy phù hợp với mọi đối tượng học sinh
đòi hỏi người giáo viên phải thực sự nhiệt tình, tâm huyết với nghề, có tinh
thần trách nhiệm trong công việc để góp phần vào việc giáo dục toàn diện cho
học sinh đạt kết quả cao hơn.
6. Điều kiện áp dụng
Kinh nghiệm này được áp dụng với những trường có đầy đủ giáo viên chuyên
nhạc, trang thiết bị như: Đàn, đài, tranh ảnh các bản nhạc, phòng nghe nhìn.
Khi áp dụng giáo viên có thể vận dụng linh hoạt tùy theo đối tượng học sinh
của từng vùng miền sao cho phù hợp với thực tế trường mình giảng dạy.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

17


2. Kết luận:
Trên cơ sở từ thực tiễn giảng dạy Âm nhạc trong trường THCS , xuất phát
từ thực trạng khả năng nhận thức, tiếp thu những kiến thức đặc thù của phân
môn, người thầy cần phải không ngừng học hỏi và tự học hỏi để nâng cao trình
độ, đúc kết kinh nghiệm, thường xuyên xây dựng nội dung chương trình và
sáng tạo trong công tác giảng dạy. Người giáo viên phải có vai trò chủ đạo
trong việc tổ chức dạy học, bên cạnh việc truyền thụ kiến thức chính xác còn
phải lựa chọn và đưa vào thực tế những phương pháp, biện pháp giảng dạy phù
hợp thì ta mới thu được những kết quả như mong muốn. Qua áp dụng các
phương pháp trên, quan sát thực tế, tôi nhận thấy các em yêu thích phân môn
hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập đã nâng lên, các em

mạnh dạn hơn, tự tin hơn, hứng thú hơn trong khi thực hiện bài tập đọc nhạc.
3. Khuyến nghị:
3.1. Đối với các cấp lãnh đạo:
- Khuyến khích và động viên giáo viên sử dụng các phương pháp mới vào
trong giảng dạy phù hợp với đặc trưng của bộ môn Âm nhạc.
- Bổ sung thêm những đồ dùng học tập, tranh ảnh, đồ dùng giảng dạy của bộ
môn để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
- Quan tâm nhiều hơn tới đội ngũ giáo viên chuyên đặc biệt là giáo viên âm
nhạc. Mở lớp tập huấn cho đội ngũ giáo viên chuyên để giáo viên các trường có
điều kiện học tập nâng cao trình độ.
3.2. Đối với giáo viên: Người giáo viên không chỉ có cái nhìn đúng về vị trí
của môn âm nhạc trong nhà trường, mà còn phải nghiên cứu, tìm ra phương
pháp dạy thích hợp để giúp học sinh học tốt môn học. Không ngừng tự học,
biết phối kết hợp các phương pháp sao cho hợp lí vào trong bài dạy, truyền
thụ kiến thức phải mang tính vừa sức, phù hợp với lứa tuổi. Trong tiết dạy nên
sử dụng đồ dùng dạy học để thu hút sự hứng thú, ham thích học tập của học
sinh.
18


Sáng kiến này dựa trên thực tế tôi đã giảng dạy trong những năm qua tại
trường THCS, đúc kết những kinh nghiệm xin trình bày với quý đồng nghiệp,
Hội đồng khoa học. Rất mong được sự đóng góp nhiệt tình của quý đồng
nghiệp, của Hội đồng khoa học.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÀI LIỆU THAM KHẢO
19

- Âm nhạc và phương pháp dạy học âm nhạc ở THCS – Tác giả: Nhạc sĩ
Hoàng Long, Minh Châu…
- Sách giáo viên âm nhạc lớp 8 - nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
- Sách giáo khoa âm nhạc lớp 8 – nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
MỤC LỤC
Nội dung
NHỮNG THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
Tóm tắt sáng kiến
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
2. Cơ sở lí luận
3. Thực trạng của vấn đề
4. Các giải pháp, biện pháp thực hiện
5. Hiệu quả của sáng kiến
6. Điều kiện áp dụng
KẾT LUẬN KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Khuyến nghị
* Mục lục và tài liệu tham khảo

20

Trang
1
2
3
3
6
8

10
15
17
18
18
18
20


21