Bai 1 ly thuyet trong tam ve ancol phenol

Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Hoá h c (Th y V Kh c Ng c)

LÝ THUY T TR NG TÂM V ANCOL VÀ PHENOL
(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: V KH C NG C
ây là tài li u tó m l

c các ki n th c đi kèm v i bài g i ng “Lý thuy t tr ng tâm v ancol và phenol” thu c Khóa

h c Luy n thi THPT qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c) t i website Hocmai.vn.

có th n m

v ng ki n th c ph n “Lý thuy t tr ng tâm v ancol và phenol”, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng
này.

I. ANCOL
1, Khái ni m chung
a, nh ngh a: Ancol là nh ng h p ch t h u c mà phân t có nhóm hiđroxyl (-OH) liên k t tr c ti p v i
nguyên t C no.
Chú ý: S chuy n hóa c a r u không b n
b, Phân lo i: Có 3 cách phân lo i ancol: - Theo c u t o g c hiđrocacbon: Ancol no, không no, th m
CH3 CH2 CH2OH

CH2 =CH-CH2OH

C6 H5-CH2OH

ancol n-prolylic

ancol alylic
ancol benzylic
- Theo b c c a nguyên t C liên k t tr c ti p v i nhóm –OH: b c I, II, III.
Chú ý: Khái ni m b c c a r

u và phân bi t v i b c c a amin.

- Theo s l ng nhóm hiđroxyl: Ancol đ n ch c, ancol đa ch c…
VD: r u etylic (đ n ch c), etylenglicol (2 ch c), glixerol (3 ch c)
c,
-

ng phân và danh pháp
ng phân:

+ Các ancol có t 2C tr lên có thêm đ ng phân nhóm ch c ete .
+ Các ancol t 3C tr lên có thêm đ ng phân v trí nhóm ch c –OH.
+ Các ancol t 4C tr lên có thêm đ ng phân v m ch C.
- Danh pháp: có 2 cách g i tên
+ Tên thông th ng: Tên ancol = Ancol + tên g c hiđrocacbon + ic .
VD: Ancol metylic, etylic, isopropylic, isobutylic, sec-butylic .
+ Tên thay th : Tên ancol = Tên hiđrocacbon t

ng ng theo m ch chính + s ch v trí + ol .

Trong đó, m ch chính là m ch C dài nh t có ch a nhóm –OH, còn s ch v trí đ
nhóm –OH h n .

c b t đ u t phía g n

VD: 2-metylpropan-1-ol (isobutylic), butan-2-ol (sec-butylic) .
d, Dãy đ ng đ ng
Tùy theo c u t o c a r
ch

u (m ch C, s nhóm ch c –OH, ...) mà ta có các dãy đ ng đ ng khác nhau, trong

ng trình ph thông, ta ch y u xét dãy đ ng đ ng r

u no, đ n ch c, m ch h , có các đ c đi m sau:

- Công th c dãy đ ng đ ng: Cn H2n+2O .
- Khi đ t cháy: nCO 2 - Khi tác d ng v i kim lo i ki m: nancol=2nH2 .
2, Tính ch t v t lý và liên k t hiđro
Các phân t r

ut o đ

c 2 lo i liên k t hiđro là:

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Hoá h c (Th y V Kh c Ng c)

- Liên k t H liên phân t v i nhau

làm t ng nhi t đ sôi so v i các hiđrocacbon, d n xu t halogen, ete,
anđehit,xeton, .... có kh i l ng t ng đ ng (các ancol t C1 đ n C13 là ch t l ng) .
- Liên k t H v i n

c

làm t ng đ tan trong n

c (các ancol t C1 đ n C3 tan vô h n).

3, Tính ch t hóa h c:
a, Ph n ng th H linh đ ng
- Ph n ng th b i kim lo i ki m:
n
T ng quát: R(OH)n + nNa
H2 + R(ONa)n
2
- Ph n ng riêng c a r u đa ch c có nhi u nhóm –OH k nhau:

T

ng t v i etylenglicol ho c propan – 1,2 – điol.

Các yêu c u gi i toán có liên quan:
+ Nh n bi t, Bi n lu n công th c c u t o.
+ Ngoài ra, chú ý t l ph n ng ancol : Cu(OH)2 = 2 : 1 khi gi i toán.
b. Ph n ng v i axit vô c
T ng quát:
R(OH)n + nHA

RAn + nH2 O.

VD:
CH3 OH + HBr CH3 Br + H2 O.
(CH3 )2 CHCH2 CH2 OH + H2 SO4

(CH3 )2 CHCH2 CH2O4 SH + H2 O.

Chú ý: Ancol isoamylic không tan trong n c và axit loãng, l nh nh ng tan trong H2 SO4 đ c.
C3 H5 (OH)3 + 3 HONO 2 C3 H5 (ONO2 )3 + 3 H2O.
Chú ý: Glixeryl trinitrat c ng là 1 lo i thu c n
c, Ph n ng tách n
- i u ki n:

c

+ V i ancol no, đ n ch c, m ch h : H2 SO 4 đ c, 170-180oC
T ng quát:
H 2 SO4
 Cn H2n + H2 O.
Cn H2n +O2 
1700 C
Ancol
VD:
C2 H5OH

Anken + H2 O.
C2 H4 + H2O.

+ V i glixerin

KHSO4 ,800 C
C3 H5 (OH )3 
 CH 2  CH  CHO  2H 2O
- Quy t c tách Zaixep (t

ng t ph n ng tách HX c a d n xu t Halogen): “Nhóm –OH đ

c tách cùng

v i nguyên t H C có b c cao h n (t o ra anken có nhi u nhánh h n).
- Ph n ng tách n

c theo ki u th nhóm –OH t o ete

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Hoá h c (Th y V Kh c Ng c)

T ng quát

II. PHENOL
1, nh ngh a
Phenol là nh ng h p ch t h u c mà phân t có ch a nhóm hiđroxyl (-OH) liên k t tr c ti p v i nguyên
t C c avòng benzen.
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 3 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Hoá h c (Th y V Kh c Ng c)

Chú ý: phân bi t r u th m và phenol.
VD: ancol benzylic và các crezol .
2, Tính ch t v t lý: Là ch t r n, không màu, ít tan trong n

c l nh, tan vô h n trong n

c nóng. Có liên

k t H liên phân t t ng t ancol nên nhi t đ sôi và nóng ch y cao.
3, Tính ch t Hóa h c
a, C u t o và nh h

ng qua l i gi a g c và nhóm ch c trong phenol

- Nhóm g c phenyl (C6 H5 -) hút electron vào nhân th m làm H trong nhóm –OH linh đ ng h n và có tính
axit
- Nhóm –OH còn 2 đôi electron ch a liên k t đ y vào nhân th m làm ho t hóa nhân th m, các ph n ng
th trên nhân x y ra d dàng h n và đ nh h
b, Tính ch t c a nhóm –OH – tính axit
C6 H5OH + NaOH
R n, không tan

ng vào các v trí o- và p-

C 6 H5ONa + H2O.
tan, trong su t

không ch tác d ng v i kim lo i ki m (nh r

u) mà còn tác d ng v i dung d ch ki m, th hi n tính

axit (axit“phenic”)
c, Ph n ng th c a nhân th m

Giáo viên: V Kh c Ng c
Ngu n:
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 4 -