SKKN xây DỰNG hồ sơ tư LIỆU PHỤC vụ VIỆC dạy bài 31 CÁCH MẠNH tư sản PHÁP CUỐI THẾ kỷ XVIII, SÁCH GIÁO KHOA LỊCH sử lớp 10 CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN

BM01-Bia SKKN

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
TRƯỜNG THPT NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
Mã số : ..............

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

XÂY DỰNG HỒ SƠ TƯ LIỆU PHỤC VỤ VIỆC DẠY
BÀI 31: CÁCH MẠNH TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ
KỶ XVIII, SÁCH GIÁO KHOA LỊCH SỬ LỚP 10
CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN

Người thực hiện : ĐỒNG THỊ THẾ
Lĩnh vực nghiên cứu :
Quản lý giáo dục
Phương pháp dạy học bộ môn : SỬ
Phương pháp giáo dục
Lĩnh vực khác :
Có đính kèm :
 Mô hình
 Phần mềm

 Phim ảnh






 Hiện vật khác

Năm học : 2012 – 2013

Trang 1


SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I.THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1. Họ và tên : ĐỒNG THỊ THẾ
2. Ngày tháng năm sinh : 16 / 3 / 1981
3. Nam / Nữ : Nữ
4. Địa chỉ : Khu 5 ấp 8 An Phước, Long Thành, Đồng Nai
5. Điện thoại : (CQ) 0613 844537-0613845107 (NR) ; ĐTDĐ : 0972956025
6. Fax :
E-mail

7. Chức vụ : Giáo viên
8. Đơn vị công tác : Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu
II.TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
 Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất :Tốt nghiệp Đại Học
Sư Phạm Huế
 Năm nhận bằng : 2003
 Chuyên ngành đào tạo: Sư Phạm Lịch Sử
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
 Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm : Giảng dạy Lịch Sử THPT
 Số năm kinh nghiệm : 8 Năm
 Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây :
+ Phương pháp giảng dạy để gây hứng thú và phát huy tính tích cực của học sinh
trong giờ giảng trên lớp (năm học 2008-2009)
+ Liên hệ ,so sánh,đối chiếu tài liệu lịch sử với bài đang học bằng cách cho học

sinh tự tìm tư liệu( năm học 2009-2010)
+ Xây dựng và sử dụng bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử lớp 10(20102011)
Long Thành, ngày 05 tháng 05 năm 2013
Người thực hiện

ĐỒNG THỊ THẾ

Trang 2


Mục lục
Trang
Sơ lược lý lịch khoa học …………………………………………… 1
A: Phần mở đầu
1.Lí do chọn đề tài…………………………………………………… 2
2.Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu..…………………… 2
3.Đóng góp của sáng kiến kinh nghiệm………………………………3
4.Bố cục của sáng kiến kinh nghiệm.………………………………….3
B: Nội dung:
Chương I: Xây dựng hồ sơ tư liệu của bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ
XVIII……………………………………………………………………… 3
1.Nội dung cơ bản của bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII…3
2.Hồ sơ tư liệu dạy và học…………………………………………………..5
Chương II: Dự kiến phương pháp sử dụng hồ sơ tư liệu phục vụ việc dạy bài 31:
Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII………………………………………14
C: Kết luận……………………………………………………………………..17
Tài liệu tham khảo……………………………………………………………...18
Phiếu nhận xét ,đánh giá sáng kiến kinh nghiệm……………………………. 19

A: Phần mở đầu

1.Lí do chọn đề tài
Xây dựng hồ sơ tư liệu phục vụ dạy học môn lịch sử là một trong những
nội dung có vị trí, ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với giáo viên lịch sử ở các
trường phổ thông nhằm nâng cao hiệu quả trong việc đặt câu hỏi, nêu vấn đề,
dùng để giải thích, phân tích, thảo luận khi lên lớp và kể cả hướng dẫn học sinh
tự hoàn thành các bài tập tự học ở nhà. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng và
hiệu quả của bộ môn lịch sử ở các trường phổ thông.
Thực tiễn hiện nay, nhiều giáo viên đã nhận thức rõ tầm quan trọng của
việc xây dựng hồ sơ tư liệu phục vụ dạy học môn lịch sử, thường xuyên chú trọng
làm tốt nội dung này, vận dụng phương pháp xây dựng và truyền tải nội dung rất
khoa học. Đồng thời, kết hợp chặt chẽ với các nội dung phương pháp khác một
cách linh hoạt, sáng tạo. Nhờ đó, đã tăng tính lôi cuốn thu hút các em học sinh
trong nhiệm vụ giờ học, kể cả tự học, tự nghiên cứu tại nhà.
Trang 3


Tuy nhiên cũng còn có một bộ phận không nhỏ giáo viên lịch sử nhận thức chưa
đầy đủ về vai trò tầm quan trọng của việc xây dựng hồ sơ tư liệu phục vụ trong
quá trình giảng dạy. Tổ chức xây dựng hồ sơ tư liệu giảng dạy còn đơn giản ,
thiếu chất lượng, thiếu trọng tâm, trọng điểm, ít lôi cuốn thu hút người học. Vì
vậy , khi thực hành giảng sẽ khó thể hiện nội dung và phương pháp, do đó chất
lượng và hiệu quả của bài học không cao.
Mặt khác, cũng chưa có công trình nghiên cứu nào chuyên sâu nghiên cứu
về xây dựng hồ sơ tư liệu phục vụ bài giảng : “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế
kỷ XVIII.SGk 10 , chương trình chuẩn”. Với ý nghĩa trên thì việc “ Xây dựng hồ
sơ tư liệu phục vụ việc dạy bài : “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII. SGk
10 , chương trình chuẩn” mang tính khoa học và cần thiết.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm này là quá trình xây dựng hồ
sơ tư liệu để dạy bài : “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.SGK 10, chương

trình chuẩn”

Phạm vi nghiên cứu của đề tài giới hạn trong việc khai thác và

sử dụng tài liệu thành văn để dạy bài : “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ
XVIII.SGK 10, chương trình chuẩn”.
3. Đóng góp của sáng kiến kinh nghiệm
Bước đầu xây dựng tập hợp và lựa chọn một số tài liệu thành văn, tài liệu hình
ảnh, sơ đồ… phù hợp với nội dung bài “ Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ
XVIII.SGK 10, chương trình chuẩn ”.
Đề tài là tài liệu tham khảo cho GV và HS trong việc giảng dạy và học tập bộ
môn Lịch sử ở trường THPT .
4.Bố cục của sáng kiến kinh nghiệm
Chương I: Xây dựng hồ sơ tư liệu của bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ
XVIII.
1.Nội dung cơ bản của bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.
2.Hồ sơ tư liệu dạy và học
Chương II: Dự kiến phương pháp sử dụng hồ sơ tư liệu phục vụ việc dạy bài 31:
Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.

B: Nội dung:
Chương I: Xây dựng hồ sơ tư liệu của bài 31: Cách mạng tư sản Pháp
cuối thế kỷ XVIII.
1.Nội dung cơ bản
Trang 4


Bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.
I.Nước Pháp trước cách mạng
1.Tình hình kinh tế, xã hội.

a.Kinh tế
- Nông nghiệp:lạc hậu, không có sự xâm nhập của chủ nghĩa tư bản như ở Anh.
- Công thương nghiệp: Phát triển nhưng bị kìm hãm bởi những quy định ngặt nghèo
của chế độ phong kiến.
b. Chính trị, xã hội
- Chính trị: duy trì chế độ quân chủ chuyên chế ( vua LUI XVI đứng đầu)
- Xã hội: chia làm ba đẳng cấp:
+ Đẳng cấp 1: Tăng lữ
+ Đẳng cấp 2: Quý tộc
Có nhiều đặc quyền đặc lợi và không phải đóng thuế.
+ Đẳng cấp thứ 3: Tư sản, nông dân và bình dân thành thị chịu mọi thứ thuế,
không có quyền lợi chính trị, lệ thuộc đẳng cấp 1 và 2.
Đẳng cấp thứ ba mâu thuẫn với đẳng cấp 1 và 2.
2.Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng.
- Đại diện: Mông-te-Xki-ơ, Vôn-te, Ru-xô.
- Quan điểm:Phê phán sự thối nát của chế độ phong kiến và nhà thờ Ki-tô giáo, đưa
ra những lý thuyết về xây dựng nhà nước mới.
II. Tiến trình của cách mạng.
1.Cách mạng bùng nổ. Nền quân chủ lập hiến.
-5-5-1789 vua Lui XVI triệu tập hội nghị ba đẳng cấp.
-Ngày 14-7-1789 quần chúng nhân dân tấn công ngục Ba-xti. Cách mạng bùng nổ.
Phái lập hiến cầm quyền.
- 8-1789 quốc hội lập hiến thông qua ban tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền
“ Tự do- Bình đẳng- Bác ái”.
- 9-1791 Hiến pháp được thông qua xác lập nền quân chủ lập hiến.
- 4-1792 chiến tranh giữa Pháp và liên quân Áo- Phổ bùng nổ.
- 11-7-1789 Quốc hội tuyên bố “Tổ quốc lâm nguy”, quần chúng đã nhất loạt vũ
trang để bảo vệ đất nước.
2. Tư sản công thương cầm quyền. Nền cộng hòa được thành lập.
- 10-8-1792 quần chúng nhân dân nổi dậy bắt giam vua và hoàng hậu. Chính quyền

chuyển sang phái Gi-rông-đanh. Quốc hội mới được bầu ra theo chế độ phổ thông
đầu phiếu.
- 21-9-1792 nền Cộng hòa được thành lập.
- 21-1-1793 vua Lui XVI bị chém đầu vì tội phản quốc.
Trang 5


- Đầu 1793 nước Pháp đứng trước những thách thức nặng nề.
-31-5-1793 quần chúng Pa-ri nổi dậy lật đổ phái Gi-rô-đanh giành chính quyền về
tay phái Gia- cô- banh.
3. Nền chuyên chính Gia-cô-banh đỉnh cao của cách mạng.
- Giải quyết vấn đề ruộng đất .
- 6-1793 hiến pháp mới được thông qua tuyên bố chế độ Cộng hòa, xóa bỏ bất bình
đẳng về đẳng cấp.
- 23-8-1793 thông qua sắc lệnh “ tổng động viên ” và ban hành luật giá tối đa, tiền
lương tối đa.
-> Đánh được thù trong giặc ngoài.
-27-7-1793 Gia-cô-banh bị lật đổ cách mạng kết thúc.
4. Thời kỳ thoái trào.
- Ủy ban đốc chính được thành lập.
- 11-1799 Na-pô-lê-ông Bô-na-pac thiết lập nền độc tài quân sự.
- 1815 chế độ quân chủ được phục hồi.
III. Ý nghĩa của cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.
-Hoàn thành nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản: lật đổ chính quyền quân
chủ, thủ tiêu mọi tàn dư phong kiến, giải quyết vấn đề ruộng đất, thị trường dân tộc
thống nhất, giải phóng dân tộc. Cách mạng tư sản triệt để.
- Mở ra một thời đại mới thời đại thắng lợi của chủ nghĩa tư bản ở các nước tiên tiến
lúc bấy giờ.

2.Hồ sơ tư liệu dạy và học:

Hồ sơ tư liệu thành văn:
1.Nông dân Pháp trước cách mạng 1789: Người ta thấy một số thú vật dữ
tợn, đực và cái rải khắp các làng xóm, sạm đen, hốc hác và rám nắng gắn chặt vào
mảnh đất mà chúng đào xới một cách cực kỳ nhẫn nại. Hình như chúng cũng có một
giọng nói, và khi chúng đứng lên, người ta thấy chúng có bộ mặt người. Đêm đến
chúng rúc vào hang, sống bằng bánh mỳ đen, nước lã và rễ cây. Nhờ chúng, những
người khác khỏi phải gieo, cày và gặt để sống và do đó chúng xứng đáng được
hưởng thứ bánh mà chúng đã gieo trồng…
Người nông dân ngã gục dưới ách phong kiến. Với thời gian, đời sống nông dân
ngày càng khó khăn gay go. Nông dân sống trong nghèo đói, hàng trăm ngàn người
mất hết tài sản, không có lấy một túp lều phải sống lang thang bần cùng, ẩn náu
trong rừng rú.
Trích theo tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế văn hóa ở trường THPT ( phần lịch sử
thế giới) Nghiêm Đình Vỳ ( chủ biên) H.Giáo dục 1993.trang 71.
Trang 6


2.Tình cảnh nông dân Pháp trước cách mạng 1789: Nông dân phải nộp cho
chúa phong kiến một phần thu hoạch ( thường là ¼) hoặc phải nộp tiền để thay thế.
Đám tăng lữ tham lam cũng cướp mất của nông dân một phần thu hoạch khác ( thuế
thập phân). Có một nông dân chết thì quản gia của chúa bắt họ hàng người chết phải
đóng một thứ thuế nặng nề về quyền thừa kế. Nông dân phải nộp thuế thông hành
trong khi phải sử dụng cầu của chúa phong kiến, phải trả tiền khi xay lúa bằng cối
xay của chúa và khi nướng bánh ở lò của chúa. Nếu chúa không có lò thì nông dân
vẫn phải nộp thuế hằng năm vì luật lệ phong kiến từ trước đã đặt ra như vậy. Cầu và
cối xay có thể bị sụp đổ hoặc hư hỏng nhưng thuế hằng năm vẫn cứ phải nộp.
Nhiều đặc quyền phong kiến khác từ thời trung cổ còn sót lại đè nặng lên người
nông dân Pháp. Khi vui chơi săn bắn, chúa phong kiến có quyền phóng ngựa băng
qua cánh đồng của nông dân, theo sau khách khứa và từng đàn chó săn.Mỗi chúa
thường nuôi nhiều chim bồ câu.Chim bồ câu phá hoại mùa màng nhưng nông dân

nào giết chết một con là bị trừng phạt nặng nề.Nhiều đặc quyền phong kiến khác tuy
không nặng nề nhưng nhục nhã cho nông dân vẫn còn được duy trì. Ban đêm phải
làm thế nào ếch nhái ở các đầm ao không kêu để khỏi làm mất giấc ngủ của chúa
phong kiến. Khi gặp chúa hoặc các quản gia của chúa, nông dân phải rạp người
xuống cúi chào và hôn tay hoặc hôn vai chúng.
Trích theo tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế văn hóa ở trường THPT ( phần lịch sử
thế giới) Nghiêm Đình Vỳ ( chủ biên) H.Giáo dục 1993.trang 72-73..
3.Nền quân chủ Pháp: nền quân chủ vương quyền là đỉnh của lâu đài phong
kiến và chuyên chế. Nhà vua luôn luôn có quyền hành chuyên chế và vô hạn: Vua có
quyền tối hậu quyết định mọi công việc đối nội và đối ngoại của quốc gia. Vua chỉ
định bãi bỏ các bộ trưởng và quan chức, ban bố và bãi bỏ pháp luật trừng phạt và ân
xá. Vua Lui XVI tuy là một người yếu đuối và nhu nhược vẫn thích nhắc rằng chỉ có
ý chí của mình là luật pháp, mình là vị vua “do trời định”. Suốt triều đại LuiXVI là
sự chuyên chế cao độ, theo những “mật lệnh có ấn vua” nhằm khủng bố nhân dân,
hàng trăm người bị bắt tù đày ở các nơi trong nước.
Trích theo tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế văn hóa ở trường THPT ( phần lịch sử
thế giới) Nghiêm Đình Vỳ ( chủ biên) H.Giáo dục 1993.trang 75.
4.Lui XVI thường ngủ gật khi chủ tọa hội đồng vương quốc.Y nói rằng công
việc trí óc làm y mệt nhọc. Lui XVI ít chú ý đến chính trị nhưng lại ham mê săn bắn.
Chuồng ngựa của vua có tới 1857 con với 1400 giữ ngựa.Ở các tỉnh còn lại dự trữ
1200 con ngựa nữa. Mỗi khi ra ngoài, có đến 217 bộ hạ theo hầu.
Triều đình phải chi tiêu những món tiền khổng lồ. Tiền nuôi chó săn mỗi năm tốn
54000 liv rơ.Rất nhiều người giữ việc trông coi bảo quản hàng vạn hươu nai trong
những khu rừng rậm ở ngoại ô Pari để cho vụ đi săn.
Trang 7


Chi tiết sau đây nói lên chi phí lớn lao của triều đình. Trong một năm, các cô dì của
vua đã đốt 216000 liv rơ tiền nến; 4000 gia đình triều thần được vua ban cấp rất hậu
dưới hình thức tiền ân cấp và tặng vật.

Trích theo tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế văn hóa ở trường THPT ( phần lịch sử
thế giới) Nghiêm Đình Vỳ ( chủ biên) H.Giáo dục 1993.trang 75
5.Pháo đài Baxti: Ngục Baxti là một pháo đài ở phái tây nam thành phố Pari
xây dựng từ năm 1370 đến 1382, có tường bằng đá hình răng cưa cao 24m, dày 3m
với 8 tháp canh cao 30m và hào sâu rộng 25m bao bọc xung quanh.Cổng pháo đài
được đóng mở bằng những chiếc cầu treo kéo trên những chiếc xích sắt.Từ thế kỷ
XV, pháo đài Baxti trở thành nhà tù quốc gia. Bất cứ ai, từ quý tộc cao cấp đến
thường dân đều có thể bị quẳng vào ngục Baxti , khi có tờ “ mật chỉ”( “giấy có ấn
vua” của nhà vua gửi đến mà không cần một thủ tục pháp lý nào).Ngục Baxti là nơi
giam giữ rất nhiều tù chính trị, trong đó có nhiều nhà tư tưởng tiến bộ. Ngục Baxti
trở thành tượng trưng cho chế độ quân chủ chuyên chế Pháp.
Trích theo Những mẩu chuyện lịch sử thế giới .tập 2 Đặng Đức An ( chủ biên)
NXBGiáo dục 2000.trang 25.
6.Khí thế đấu tranh của quần chúng nhân pháp khi tấn công ngục Baxti –
đoạn thơ 14/7 của nhà thơ Tố Hữu:
“…và lớn, và bé, đàn ông, đàn bà.
Tất cả chiếm, mỗi người đôi khí giới
Anh hàng thịt vung con dao sáng chói
Người lính già,quắc thước múa chuôi gươm
Và anh hàng giày, quần áo rách tươm
Anh thợ dệt đang nằm sau cửa xưởng
Cũng trỗi dậy oai nghi như võ tướng
Giật thanh đao khẩu súng nhảy ra ngoài
Những thằng con bé bỏng cũng dương oai
Phồng má thổi kèn vang sau gót bố…’
7.Việc đánh chiếm pháo đài Baxti : đã diễn ra ác liệt trong suốt bốn tiếng
đồng hồ.Quần chúng cách mạng dùng thang bắc qua hào. Song bọn lính từ trên tháp
canh bắn xuống xối xả. Nhiều người đang trèo trên thang bị bắn rơi xuống hào nước,
hi sinh anh dũng. Về sau, đội dân quân mang đại bác tới, bắn vào pháo đài. Một viên
đạn pháo bắn trúng sợi dây sắt kéo cầu treo, chiếc cầu treo rơi xuống. Quần chúng

cách mạng ào ào vượt cầu treo, tràn vào pháo đài. Viên chỉ huy pháo đài Launey
chạy đến kho thuốc súng, định châm lửa đốt kho thuốc súng để dìm toàn bộ mọi
người trong pháo đài trong biển lửa và máu. Binh lính của hắn hoảng sợ, vội ngăn
hành động điên cuồng của hắn lại. Quần chúng cách mạng chiếm được ngục Baxti
Trang 8


viên chỉ huy Launey bị hành quyết.Quần chúng cách mạng đi diễu qua các phố và
các quảng trường công cộng, giơ cao đầu Launey cắm trên đầu chiếc xào, miệng hô
to: “ thắng lợi! thắng lợi”.Về sau nhân dân Pháp đã dỡ bỏ nhà ngục Baxti và xây
dựng ở đây một quảng trường rộng lớn, mang tên quảng trường Baxti . Còn ngày
phá ngục Baxti trở thành ngày quốc khánh của nước Cộng hòa Pháp.
Trích theo Những mẩu chuyện lịch sử thế giới .tập 2 Đặng Đức An ( chủ biên)
NXBGiáo dục 2000.trang 25
8.Bản tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của cách mạng Pháp năm
1791 cũng nói: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và luôn luôn
tự do và bình đẳng về quyền lợi”
Trích Tuyên Ngôn Độc Lập –Hồ Chí Minh –Văn học 12 tập 1.Nhà xuất bản Giáo
Dục tái bản 2000.trang 57.
9.Rôbexpie: là một luật sư và khi làm luật sư ông có mối cảm thông đặc biệt
với quần chúng lao động. Vì thế ông sẵn sàng bào chữa cho người nghèo mà không
quan tâm gì đến tiền thù lao. Bên cạnh đó tinh thần cách mạng ngoan cường và đức
tính chính trực liêm khiết, người ta gọi ông là “người không thể mua chuộc”. Ông bị
kẻ thủ của cách mạng căm ghét, nhưng được quần chúng nhân dân mến phục.
Trích theo Những mẩu chuyện lịch sử thế giới .Tập 2 Đặng Đức An ( chủ biên)
NXBGiáo dục 2000.trang35
Giải thích một số khái niệm.
Khái niệm: Đẳng cấp là những tầng lớp xã hội được hình thành dưới các chế độ
chiếm hữu nô lệ, phong kiến, do luật pháp hoặc tục lệ quy định về vị trí xã hội, về
quyền lợi và nghĩa vụ, có khi mang tính chất cha truyền con nối. Chế độ đẳng cấp

mang tính chất bất bình đẳng.Những người trong các đẳng cấp khác nhau có địa vị
và thân phận khác nhau.
Khái niệm: Quân chủ chuyên chế trong đó nhà vua tập trung mọi quyền lực
trong tay mình, bắt nhân dân phải tuyệt đối phục tùng.
Khái niệm: Quân chủ lập hiến là chế độ chính trị của một nước trong đó quyền
lực của vua bị hạn chế bằng một hiến pháp do Quốc Hội ( tư sản) định ra.
Khái niệm cộng hòa thứ nhất:thành lập 1792 trong cộc cách mạng tư sản Pháp
vào cuối thế kỷ XVIII và đã lật đổ triều đại Buốc bông,xử tử vua LuiXVI , nó tồn tại
1799 khi Na-pô-lê-ông thiết lập chế độ độc tài quân sự.
Khái niệm: độc tài quân sự do một tập đoàn quân sự thực hiện đưa một sĩ
quan lên cầm quyền đứng đầu nhà nước và áp dụng chế độ quân sự để quản lý đất
nước.
Trích Từ điển thuật ngữ lịch sử phổ thông .Gs Phan Ngọc Liên (chủ biên) NXB Đai
học quốc gia Hà Nội.
Trang 9


Hồ sơ tư liệu đồ dùng trực quan hình ảnh. ( có kèm giải thích)
1.Giải thích bức tranh biếm họa “Tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng”
+ Người nông dân cõng trên lưng hai người đó là quý tộc tăng lữ và quý tộc võ sĩ.
Đó là người nông dân phải chịu hai tầng áp bức, phải lệ thuộc chặt chẽ vào địa chủ
quý tộc và nhà thờ về ruộng đất. Họ phải nộp tô thuế nặng, buộc phải bán lúa thu
hoạch để trả nợ hoặc bỏ hoang ruộng đồng. Ngoài tô cống nạp và lao dịch, họ phải
nộp ¼ cho lãnh chúa, phải đóng thuế thập phân cho nhà thờ. Thuế đinh, thuế ruộng
đất , thuế muối và nhiều thứ thuế khác cho nhà nước phong kiến.
+ Dưới chân người nông dân có bồ câu, chim đang ăn thóc, thỏ phá hại mùa
màng.Nếu các con vật bị giết hại nông dân phải bồi thường nặng nề hoặc đi tù.
+ Chiếc cuốc mà người nông dân chống nói lên tình trạng nông nghiệp nước Pháp
rất lạc hậu: công cụ lao động và kỹ thuật canh tác thô sơ. Năng xuất nông nghiệp
kém, thấp hơn nước Anh rất nhiều vì thế nạn đói thường xuyên xảy ra.

+ Hai giấy trong túi quần của người nông dân là các khế ước vay nợ của người nông
dân với quý tộc và tăng lữ. Đó là thòng lọng cột chặt người nông dân vào quý tộc và
lãnh chúa.
Trích Tuyển tập đề thi Olympic 30/4 môn lịch sử.SGD-ĐT Thành phố HCM.Trường
THPT Lê Hồng Phong.NXB Đại học quốc gia TPHCM.

Trang 10


Trang 11


Hồ sơ tư liệu trực quan bằng sơ đồ
Trang 12


1) Sơ đồ về sự phát triển đi lên của cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII.
Giai đoạn 3
Quần chúng cách mạng lật đổ phái
Girôngđanh đưa phái
Giacôbanh lên cầm quyền
2-6-1793
Giai đoạn 2
Quần chúng khởi nghĩa
lật đổ chính quyền đại TS
10-8-1792

Giai đoạn 1
Quần chúng đánh chiếm
ngục Baxti 14-7-1789

Nền chuyên chính
Giacôbanh:
27-7-1794
- Xóa bỏ mọi nghĩa
vụ phong kiến đối
với nông dân.
- Qui định quyền
nhân dân.

- Xóa bỏ chế độ quân chủ
- Thành lập chế độ cộng
hòa

Cách mạng nổ ra và thắng lợi:
- Hạn chế quyền của vua
- Xóa bỏ đẳng cấp

Trang 13


2.Sơ đồ 3 đẳng cấp
Hưởng mọi đặc quyền, không đóng thuế

Đẳng cấp quý tộc phong
kiến

Đẳng cấp tăng lữ

Đẳng cấp thứ

3

Nông dân

Dân nghèo
thành thị

Tư sản

- Đại tư sản
- Tư sản vừa
- Tư sản nhỏ

Không có đặc quyền phải đóng mọi thứ thuế

Chương II: Dự kiến phương pháp sử dụng hồ sơ tư liệu phục vụ việc
dạy bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.
Bài

Nội dung cần sử dụng hồ sơ tư liệu

Các đoạn tư liệu có thể sử
dụng

Cách
mạng
tư sản
Pháp
cuối
thế kỷ

XVIII

I.Nước Pháp trước cách mạng
1.Tình hình kinh tế, xã hội.
a.Kinh tế
- Nông nghiệp:lạc hậu, không có sự xâm
nhập của chủ nghĩa tư bản như ở Anh.
- Công thương nghiệp: Phát triển nhưng
bị kìm hãm bởi những quy định ngặt
nghèo của chế độ phong kiến.
- Bức tranh vua LuI 16.
b. Chính trị, xã hội
- Chính trị: duy trì chế độ quân chủ “LuiXVI thường ngủ gật khi
Trang 14


chuyên chế ( vua LUI XVI đứng đầu)

chủ tọa hội đồng vương
quốc… có đến 217 bộ hạ theo
hầu.”
- Bức tranh Tình cảnh người
nông dân Pháp trước 1789.
- Xã hội: chia làm ba đẳng cấp:
Giải thích bức tranh biếm họa
+ Đẳng cấp 1: Tăng lữ
“Tình cảnh người nông dân
+ Đẳng cấp 2: Quý tộc
Pháp trước cách mạng”
Có nhiều đặc quyền đặc

“Người nông dân cõng trên
lợi và không phải đóng thuế.
lưng hai người đó là quý tộc
tăng lữ và quý tộc võ
sĩ…Hằng năm có khoảng một
đến hai triệu nông dân bị
khánh kiệt.”
+ Đẳng cấp thứ 3: Tư sản, nông dân và - Sơ đồ 3 đẳng cấp.
bình dân thành thị chịu mọi thứ thuế,
không có quyền lợi chính trị, lệ thuộc
đẳng cấp 1 và 2.
Đẳng cấp thứ ba mâu
thuẫn với đẳng cấp 1 và 2.

2. Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư
tưởng.
- Đại diện: Mông-te-Xki-ơ, Vôn-te, Ruxô.
- Quan điểm:Phê phán sự thối nát của chế
độ phong kiến và nhà thờ Ki-tô giáo, đưa
ra những lý thuyết về xây dựng nhà nước
mới.
II. Tiến trình của cách mạng.
1.Cách mạng bùng nổ. Nền quân chủ
lập hiến.
-5-5-1789 vua Lui XVI triệu tập hội nghị
ba đẳng cấp.

Hình ảnh cảnh xống xa hoa
của vợ vua LuI 16.

- Nguyên nhân khủng hoảng
tài chính “Triều đình phải chi
tiêu những món tiền khổng lồ.
4000 gia đình triều thần được
vua ban cấp rất hậu dưới hình
thức tiền ân cấp và tặng vật.”
- Miêu tả ngục Paxti “Pháo
đài Baxti chế độ quân chủ
-Ngày 14-7-1789 quần chúng nhân dân
chuyên chế Pháp.”
tấn công ngục Ba-xti. Cách mạng bùng
-“Việc đánh chiếm pháo đài
Trang 15


Baxti : đã diễn ra ác liệt trong
suốt bốn tiếng đồng hồ…
Ngày quốc khánh của nước
cộng hòa Pháp”.
-Đọc bài thơ 14/7 của Tố Hữu.
- Bản tuyên ngôn Nhân quyền
và Dân quyền của cách mạng
Pháp năm 1791 cũng nói:
- 8-1789 quốc hội lập hiến thông qua ban “Người ta sinh ra tự do và
tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền
bình đẳng về quyền lợi, và
“ Tự do- Bình đẳng- Bác ái”.
luôn luôn tự do và bình đẳng
về quyền lợi”
- Giải thích khái niệm “ Quân

chủ lập hiến”
nổ. Phái Lập hiến cầm quyền.

- 9-1791 Hiến pháp được thông qua xác
lập nền quân chủ lập hiến.
- 4-1792 chiến tranh giữa Pháp và liên
quân Áo- Phổ bùng nổ.
- 11-7-1789 Quốc hội tuyên bố “Tổ quốc
lâm nguy”, quần chúng đã nhất loạt vũ
trang để bảo vệ đất nước.
2. Tư sản công thương cầm quyền. Nền
cộng hòa được thành lập.
- 10-8-1792 quần chúng nhân dân nổi dậy
bắt giam vua và hoàng hậu. Chính quyền
chuyển sang phái Gi-rông-đanh. Quốc hội
mới được bầu ra theo chế độ phổ thông
đầu phiếu.
- 21-9-1792 nền Cộng hòa được thành lập.
- 21-1-1793 vua Lui XVI bị chém đầu vì
tội phản quốc.
- Đầu 1793 nước Pháp đứng trước những
thách thức nặng nề.
-31-5-1793 quần chúng Pa-ri nổi dậy lật
đổ phái Gi-rô-đanh giành chính quyền về
tay phái Gia- cô- banh.
3. Nền chuyên chính Gia-cô-banh đỉnh

- Giải thích khái niệm “ Cộng
hòa”
- Bức tranh vua LUI16 bị

chém đầu.

Robexpie: “ là một luật
sư…nhưng được quần chúng
nhân dân mến phục.”

Trang 16


cao của cách mạng.
- Giải quyết vấn đề ruộng đất .
- 6-1793 hiến pháp mới được thông qua
tuyên bố chế độ Cộng hòa, xóa bỏ bất
bình đẳng về đẳng cấp.
- 23-8-1793 thông qua sắc lệnh “tổng
động viên” và ban hành luật giá tối đa,
tiền lương tối đa.
Đánh được thù trong giặc ngoài.
-27-7-1793 Gia-cô-banh bị lật đổ cách
mạng kết thúc.
4. Thời kỳ thoái trào.
- Ủy ban đốc chính được thành lập.
- 11-1799 Na-pô-lê-ông Bô-na-pac thiết
lập nền độc tài quân sự.
- 1815 chế độ quân chủ được phục hồi.
III. Ý nghĩa của cách mạng tư sản Pháp
cuối thế kỷ XVIII.
-Hoàn thành nhiệm vụ của một cuộc cách
mạng tư sản: lật đổ chính quyền quân chủ,
thủ tiêu mọi tàn dư phong kiến, giải quyết

vấn đề ruộng đất, thị trường dân tộc thống
nhất, giải phóng dân tộc. Cách mạng tư
sản triệt để.
- Mở ra một thời đại mới thời đại thắng
lợi của chủ nghĩa tư bản ở các nước tiên
tiến lúc bấy giờ.

Hình ảnh Na-pô-lê-ông Bô-napac
- Sơ đồ về sự phát triển đi lên
của cách mạng tư sản Pháp
cuối thế kỉ XVIII.

C: Kết luận.
1. Nhận xét chung:
Xây dựng hồ sơ tư liệu phục vụ cho dạy học lịch sử nói chung, phục vụ cho dạy
học bài “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII.SGk 10, chương trình chuẩn”nói
riêng là một vấn đề có vai trò và tầm quan trọng to lớn trong việc nâng cao chất
lượng, hiệu quả của việc dạy và học lịch sử ở các trường phổ thông. Thực hiện tốt
vấn đề trên sẽ góp phần tích cực thiết thực tạo hứng thú cho người học, lôi cuốn các
em học sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giờ học cũng như tự học, tự nghiên
cứu ở nhà. Từ đó, nâng cao nhận thức, lòng tự hào dân tộc , tình yêu quê hương đất
nước của mỗi công dân Việt Nam- mỗi con người mới xã hội chủ nghĩa , nhất là
Trang 17


trong giai đoạn hiện nay, nước ta thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, Công
nghiệp hóa- hiện đại hóa gắn với quốc phòng an ninh, cả nước vững bước tiến lên
chủ nghĩa xã hội.
Xây dựng hồ sơ tư liệu cho dạy học bài “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ
XVIII.SGk 10, chương trình chuẩn”là một trong những nội dung mang tính khoa

học và nghệ thuật cao. Do vậy, đòi hỏi mỗi giáo viên Lịch sử phải không ngừng học
tập nâng cao trình độ mọi mặt, nhất là trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Tích cực
nghiên cứu thêm nhiều tài liệu bằng mọi phương tiện thông tin sẵn có. Chủ động lựa
chọn nội dung, phương pháp và thực hành xây dựng hồ sơ tư liệu phong phú sinh
động với nhiều hình thức khác nhau sát với nội dung cơ bản của từng bài giảng. Có
như vậy chất lượng và hiệu quả của bộ môn lịch sử ở các trường phổ thông từng
bước sẽ có sự chuyển biến thiết thực hơn.

2. Kết quả thực hiện
Với việc xây dựng hồ sơ tư liệu dạy học cho bài “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ
XVIII .SGK , chương trình chuẩn” GV khi giảng dạy bài này rất dễ dàng,học sinh
hứng thú học tập ,nhanh hiểu bài hơn .
Gv dạy 4 lớp 10a1+10a2+10a3+10a4 do ý thức và học lực của các lớp khác nhau
kết quả học sinh hiểu bài thông qua bài kiểm tra 15 phút Gv ra sau tiết dạy cụ thể :
Lớp 10a1 :93% hs > 5 điểm
Lớp 10a2 :98% hs > 5 điểm
Lớp 10a3 :99% hs > 5 điểm
Lớp 10a4 :98% hs > 5 điểm
3.Những kiến nghị đề xuất
Để tạo thuận lợi cho giáo viên ,thiết nghĩ rất cần có những công trình nghiên cứu đầy
đủ ,có hệ thống về việc xây dựng hồ sơ tư liệu dạy học làm cơ sở để giáo viên tham
khảo .Giáo viên cần có nhiều diễn đàn để trao đổi ,bàn bạc, tìm giải pháp có hiệu
quả cho vấn đề này.Sách giáo khoa không nên biên soạn theo kiểu là nguồn thông
báo kiến thức mà phải là tài liệu làm việc của học sinh .Nghĩa là sách cần cung cấp
nhiều tài liệu lịch sử cụ thể hơn ,để trên cơ sở đó ,giáo viên có thể xây dựng hồ sơ tư
liệu dạy học,giúp học sinh hứng thú học tập , rèn luyện tư duy ,biết cách khám phá
kiến thức.

Trang 18

Tài liệu tham khảo.
- Giáo trình Lịch sử thế giới Cận đại.Vũ Dương Ninh-Nguyễn Văn Hồng.NXB GD.
- Phương pháp dạy học lịch sử tập 2 Gs-TS Phan Ngọc Liên chủ biên.NXB Đại học
sư phạm.
- Tư liệu giảng dạy lịch sử kinh tế văn hóa ở trường THPT ( phần lịch sử thế giới)
Nghiêm Đình Vỳ ( chủ biên) H.Giáo dục 1993
- Tuyển tập đề thi Olympic 30/4 môn lịch sử.SGD-ĐT Thành phố HCM.Trường
THPT Lê Hồng Phong.NXB Đại học quốc gia TPHCM.
- Từ điển thuật ngữ lịch sử phổ thông .Gs Phan Ngọc Liên (chủ biên) NXB Đai học
quốc gia Hà Nội.
- Những mẩu chuyện lịch sử thế giới .tập 2 Đặng Đức An ( chủ biên) NXBGiáo dục
2000
- Tuyên Ngôn Độc Lập –Hồ Chí Minh –Văn học 12 tập 1.Nhà xuất bản Giáo Dục tái
bản 2000.
- Bài thơ 14/7 của nhà thơ Tố Hữu

Trang 19


SỞ GD & ĐT ĐỒNG NAI
Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc
Long thành, ngày 05 tháng 05 năm 2013

PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Năm học :2012 – 2013
Tên sáng kiến kinh nghiệm :XÂY DỰNG HỒ SƠ TƯ LIỆU PHỤC VỤ VIỆC DẠY

BÀI 31:CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỶ XVIII, SÁCH GIÁO KHOA
LỊCH SỬ LỚP 10 CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN.
Họ và tên tác giả : ĐỒNG THỊ THẾ
Đơn vị (Tổ) : SỬ-ĐỊA-GDCD
Lĩnh vực
Quản lý giáo dục
 Phương pháp dạy học bộ môn ......................... 
Phương pháp giáo dục  Lĩnh vực khác .................................................. 
1. Tính mới
 Có giải pháp hoàn toàn mới

 Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có

2. Hiệu quả
 Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao
 Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng trong
toàn ngành có hiệu quả cao 
 Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao 
 Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại các
đơn vị có hiệu quả 
3. Khả năng áp dụng
_ Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách :
Tốt  Khá 
Đạt 
 Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện và dễ
đi vào cuộc sống .
Tốt  Khá 
Đạt 
 Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả
trong phạm vi rộng .

Tốt  Khá 
Đạt 
XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Trang 20


(Ký tên và ghi rõ họ tên )

(Ký tên, ghi rõ họ tên và đóng dấu )

Trang 21