Bài tập thực tập nghiệp vụ sư phạm vận dụng phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin học lớp 11 trường THPT
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (293.36 KB, 47 trang )
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
Mục lục
LỜI CẢM ƠN.......................................................................Trang 2
MỞ ĐẦU...............................................................................Trang 3
I. Lý do chọn đề tài nghiên cứu ......................................Trang 3
II. Mục đích nghiên cứu ...................................................Trang 4
III. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................Trang 4
IV. Phương pháp nghiên cứu .............................................Trang 4
1. Nghiên cứu lý luận dạy học....................................Trang 5
2. Quan sát - điều tra .....................................................Trang 5
3. Tổng kết kinh nghiệm ...............................................Trang 6
4. Thực nghiệm giáo dục ...............................................Trang 9
NỘI DUNG ĐỀ TÀI .........................................................Trang 10
Chương I: Cơ sở lý luận về dạy học truy vấn
1.Về tên gọi và bản chất phương pháp.............................Trang 11
2. Phương pháp đặt câu hỏi trong dạy học truy vấn........Trang 12
3.Các dạng câu hỏi trong dạy học truy vấn.....................Trang 13
3.1 Câu hỏi làm rõ……………………………………Trang 13
3.2 Câu hỏi về một câu hỏi hay về vấn đề ban đầu..…Trang 13
3.3 Câu hỏi thăm dò,giả định…………………………Trang 14
3.4 Câu hỏi tìm hiểu lí do và bằng chứng……………Trang 14
3.5 Câu hỏi thăm dò nguồn gốc hoặc câu hỏi……..…Trang 15
3. 6 Câu hỏi thăm dò các ý và tác động………………Trang 15
3.7 Câu hỏi về ý kiến hoặc quan điểm……………… .Trang 15
* Kết luận chương I .............................................................Trang 15
Chương II: Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vận dụng vào dạy
học bài “ Cấu trúc lặp” ở tin học lớp 11, trường THPT
1. Vận dụng cách đặt một số câu hỏi truy vấn.....................Trang 20
2. Yêu cầu chuẩn kiến thức,kĩ năng....................................Trang 21
3.Dạy học dựa trên truy vấn “Cấu trúc lặp”.........................Trang 18
Giáo án Bài 10 “Cấu trúc lặp”............................................Trang 18
* Kết luận chương II............................................................Trang 39
Chương III: Kết quả ứng dụng của đề tài.................................Trang 39
1.Vận dụng cách đặt một số câu hỏi truy vấn......................Trang 39
2.Những thuật l....................................................................Trang 40
3.Kết quả đạt được của đề tài...............................................Trang 41
4.Đề xuất cho đề tài.............................................................Trang 41
KẾT LUẬN CHO ĐỀ TÀI..........................................................Trang 42
PHỤ LỤC.....................................................................................Trang 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................Trang 44
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 1
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
Lời cảm ơn
Ngày nay công nghệ thông tin có ảnh hưởng sâu rộng tới toàn bộ các lĩnh vực
trong cuộc sống và trên toàn thế giới. Dù muốn hay không thì tất cả chúng ta đều
phải công nhận là như vậy. Đó là một ngành ra đời muộn nhưng lại phát triển vô
cùng mạnh mẽ hơn tất cả các ngành khác và ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực
còn lại. Trong đó không loại trừ ngành giáo dục. Phải nói rằng để có một người
xuất sắc trong lĩnh vực tin học thì người đó phải được đào tạo từ khi còn ở trên
ghế nhà trường. Và môn tin học đã được đưa vào trường học nước ta là một điều
tất yếu.
Nhưng làm thế nào để dạy và học tốt môn học mới mẽ nhưng đầy lý thú này,
trong khi điều kiện trang thiết bị và giáo viên nước ta còn thiếu thốn và non trẻ.
Điều đó cần phải có một đội ngũ giáo viên nhiệt tình và năng động. Là một sinh
viên đang học ngành sư phạm tin học em luôn mong muốn đem hết sức mình để
có thể dạy tốt , góp một phần nhỏ bé vào công cuộc xây dựng tương lai của đất
nước, đó là các em học sinh tương lai. Trước hết em vô cùng cảm ơn các thầy cô
giáo của trường Đại học sư phạm Hà Nội đã không ngại cực khổ, xa xôi đã vào
đây và nhiệt tình giảng dạy chúng em tiếp cận môn học mới này, đặc biệt là thầy
Trần Doãn Vinh, cô Kiều Phương Thuỳ ,thầy Nguyễn Chí Trung đã nhiệt tình
hướng dẫn em môn rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, đã chỉ dạy em cả kiến thức và
kĩ năng để trở thành một giáo viên tốt hơn trong tương lai. Cảm ơn các bạn đồng
nghiệp đã cung cấp thông tin, tài liệu để hoàn thành đầy đủ nội dung và đúng
thời hạn.
Mặc dù em đã cố gắng hoàn thành bài tiểu luận trong phạm vi và khả năng
cho phép, nhưng do điều kiện thời gian, kiến thức có hạn nên bài tập nghiệp vụ
sư phạm của em còn nhiều thiếu sót, kính mong sự cảm thông và tận tình chỉ bảo
của quý Thầy - Cô và các bạn.
Em xin chân thành cảm ơn!
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 2
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
PHẦN MỞ ĐẦU
I.
Lí do chọn đề tài:
1.Trong bối cảnh Công nghệ thông tin ngày càng phát triển, việc sử dụng
rộng rãi máy tính không còn chỉ bó hẹp trong viện nghiên cứu, các trường đại
học, các trung tâm máy tính mà còn mở rộng ra mọi cơ quan, xí nghiệp và nhà
máy. Song song với quá trình trên, việc giảng dạy Tin học trong các trường đại
học, trung học và phổ thông cũng được đẩy mạnh đi đôi với việc tăng cường
trang bị máy vi tính. Chính vì vậy, đối với mỗi giáo viên giảng dạy môn Tin học
ở các trường phổ thông, việc tìm hiểu, nghiên cứu các vấn đề về Tin học, cùng
với việc tìm các biện pháp giảng dạy Tin học trong nhà trường phổ thông là một
công việc cần phải làm thường xuyên, nhằm đáp ứng với sự đòi hỏi ngày càng
cao của xã hội.
2. Trong nghiệp vụ của người thầy giáo có hai vấn đề quan trọng: thứ nhất
là thực tiễn về tiềm năng - những kiến thức lý thuyết mà họ được học rất cơ
bản.
Thứ hai là thực tiễn về nghiệp vụ - thầy giáo phải biết cách truyền thụ kiến
thức phù hợp với trình độ của học sinh.Trong đó, thực tiễn thứ hai là điều
quyết định trong nghiệp vụ của thầy giáo, nó đánh giá chất lượng giảng dạy
của thầy giáo.
Hai thực tiễn trên vừa mâu thuẫn với nhau, lại vừa thống nhất với nhau.Thầy
giáo không thể mang hết các kiến thức lý thuyết cao xa và trừu tượng dạy cho
học sinh, nhưng cũng không thể dạy tốt cho học sinh nếu thầy giáo hiểu biết
quá ít.
2.1. Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và Đào tạo đang nỗ lực đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của học
sinh trong hoạt động học tập. Điều 24.2 của Luật giáo dục đã nêu rõ :
“Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn
học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức
vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho
học sinh”. Như vậy, chúng ta có thể thấy định hướng đổi mới phương pháp
dạy học đã được khẳng định, không còn là vấn đề tranh luận.Cốt lõi của việc
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 3
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông là giúp học sinh hướng tới
việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động.
2.2. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của học
sinh là một quá trình lâu dài; không thể ngày một ngày hai mà đông đảo giáo
viên từ bỏ được kiểu dạy học truyền thụ kiến thức, tiếp thu thụ động đã quen
thuộc từ lâu. việc phát triển các phương pháp tích cực đòi hỏi một số điều
kiện, trong đó quan trọng nhất là bản thân mỗi giáo viên cần có một sự nỗ lực
để tìm tòi, sáng tạo trong công tác giảng dạy của mình.
2.3. Đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề hết sức quan trọng, nhất
làvới bộ môn Tin học hiện đang được đưa vào giảng dạy ở các trường phổ
thông.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn này, theo em không phải cứ tìm được
nhiều bài toán khó, bài toán hay để giảng dạy cho học sinh. Mà vấn đề đặt ra
là chúng ta cần phải tích cực tìm tòi, sáng tạo trong việc đưa ra những bài
toán,câu hỏi,bài tập tư duy để giúp cho học sinh có sự hứng thú, tìm tòi sáng
tạo trong quá trình giài quyết học tập,từ đó biết vận dụng linh hoạt trong các
tình huống cụ thể ngoài thực tế.
3. Trong việc giảng dạy cho học sinh, ngoài việc giúp học sinh lĩnh hội những
kiến thức cơ bản. Thầy giáo còn phải biết kích thích tính tích cực, sự sáng tạo
say mê học hỏi của học sinh trong việc học tập của các em. Vì thế, việc học
tập tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo đòi hỏi học sinh được thực hiện
trong dạy học không chỉ đơn giản bằng việc nêu rõ mục tiêu mà thầy giáo
thông qua các câu hỏi được sắp xếp logic của mình, hướng học sinh vào sự
thảo luận trao đổi và học sinh sẽ nêu ra các câu hỏi các vấn đề rồi cùng nhau
tìm hướng giải quyết.
4. Turbo Pascal là ngôn ngữ lập trình có cấu trúc, nó được dùng phổ biến
ở nước ta hiện nay trong công tác giảng dạy, lập trình tính toán, đồ
họa.Turbo Pascal được dùng trong chương trình giảng dạy Tin học ở hầu
hết các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông.
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 4
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
4.1. Trong các vấn đề về Tin học được đưa vào giảng dạy ở chương trình
bậc học phổ thông hiện nay. Khi nói đến vấn đề dạy học lập trình cho học
sinh, vấn đề dạy học cho học sinh về cấu trúc lặp là một trong những vấn
đề chiếm vai trò quan trọng.Bởi vì, sử dụng cấu trúc lập để giải các bài
toán từ cơ bản sang nâng cao, xét mảng, duyệt cây, tìm kiếm. Vấn đề đặt
ra là: Cần sử dụng phương pháp dạy học dựa trên truy vấn cho học sinh
khi giảng dạy về cấu trúc lặp như thế nào để đạt kết quả tốt nhất? Đó
chính là vấn đề mà bản thân em hết sức quan tâm.
4.2. Để thực hiện được điều đó, theo em chúng ta cần phải tìm tòi, nghiên
cứu tìm ra những bài toán phù hợp, kích thích được sự độc lập, tích cực
của học sinh trong học tập. Trên cơ sở đó, học sinh có thể tự mình tìm ra
được những ý tưởng sáng tạo vận dụng thiết thực vào cuộc sống thực tế
khi nhu cầu nảy sinh, khi đó các em có thể tự mình hoàn thành được ý
tưởng đó.
4.3. Trên cơ sở những gì mà học sinh được học tập về môn lập trình
Pascal,học sinh có thể sử dụng một cách thành thạo các ngôn ngữ khác để
hoàn thành tốt hơn những ứng dụng trong thực tế. Bởi vì, ngôn ngữ Pascal
có tính cấu trúc mạnh, có cơ sở và nó đòi hỏi chương trình phải chặt chẽ,
logic. Đặc biệt, khi học về cấu trúc lập, học sinh có thể hiểu một cách sâu
sắc hơn về ngôn ngữ lập trình, nhìn nhận vấn đề một cách sáng sủa hơn,
chặt chẽ hơn và nhất là cấu trúc lập có thể giúp cho các em hoàn thành
những bài toán cơ bản và phức tạp hơn vượt ra những bài toán bình
thường mà nội bộ môn học đòi hỏi. Chính vì vậy, việc áp dụng phương
pháp dạy học truy vấn cho học sinh trong việc dạy học cấu trúc lặp là một
công việc quan trọng, đòi hỏi mỗi giáo viên cần phải nỗ lực tìm tòi, sáng
tạo giúp cho học sinh nhìn nhận vấn đề một cách tích cực hơn, sáng tạo
hơn và nhất là giúp cho các em có thể yêu thích nhiều hơn nữa ngôn ngữ
lập trình Pascal.
Với tất cả những lý do nêu trên, em quyết định chọn đề tài này.
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 5
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
II.
Mục đích nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu là góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình dạy
Cấu trúc lập ở lớp 11 trong THPT.
- Giúp người học chủ động tìm kiếm tri thức và thông tin thông qua việc
hỏi, dạy cho người học tự khám phá tri thức.
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Qua việc nghiên cứu các vấn đề về bài toán và thuật toán về vòng lập
của ngôn ngữ lập trình Pascal, các tài liệu về phương pháp giảng dạy. Từ
đó, đưa ra các biện pháp xây dựng hệ thống bài tập về Cấu trúc lập trong
quá trình dạy học dựa trên truy vấn trong chương trình tin học lớp 11.
IV. Phương pháp nghiên cứu
-Các phương pháp nghiên cứu thường dùng trong khoa học và giáo dục
nói chung và phương pháp dạy học môn tin học riêng là: Nghiên cứu lý
luận, quan sát điều tra, tổng kết kinh nghiệm và thực nghiệm giáo dục.
1.Nghiên cứu lý luận:
-Trong nghiên cứu lý luận người ta dựa vào những tài liệu sẵn có, những
lý thuyết đã được khẳng định, những thành tựu của nhân loại trên những
lĩnh vực khác nhau như Tâm lý học, Giáo dục học, Tin học, ... để xem xét
vấn đề, tìm ra giải pháp hợp lý có sức thuyết phục vận dụng vào PPDH
Tin học Người ta cũng nghiên cứu cả những kết quả của bản thân chuyên
ngành PPDH Tin học để kế thừa những cái hay, phê phán và gạt bỏ những
cái dở, bổ xung và hoàn chỉnh những nhận thức đã đạt được.
-Những hình thức thường dùng trong nghiên cứu lý luận là:
+Phân tích tài liệu lý luận : Giúp chúng ta chọn đề tài, đề ra mục đích
nghiên cứu, hình thành giả thuyết khoa học, xác định tư tưởng chủ đạo và
đánh giá sự kiện. Khi nghiên cứu lý luận, ta cần phân tích, tổng hợp, so
sánh, khái quát để tìm ra ý mới. Cái mới ở đây có thể là một lý thuyết
hoàn toàn mới, nhưng cũng có thể là một cái mới đan kết với những cái
cũ, có thể là một sự tổng hợp những nét riêng lẻ đã chứa trong cái cũ, nêu
bật cái bản chất từ những cái cũ, bổ xung, cụ thể hóa lý thuyết cũ.
+So sánh quốc tế : Giúp chúng ta lựa chọn, xây dựng phương án tác động
giáo dục trên cơ sở đánh giá, so sánh tài liệu, cách làm của những nước
khác nhau.
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 6
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
+ Phân tích tiên nhiệm : Thường dựa vào những yếu tố lịch sử, những
cách tiếp cận khác nhau của một lý thuyết, những cách định nghĩa khác
nhau của một khái niệm, ... để dự kiến những quan niệm có thể có của học
sinh về một kiến thức Tin học. Nó cũng được dùng để kiểm nghiệm một
hiện tượng, một quá trình có thỏa mãn những tiêu chuẩn, yêu cầu, điều
kiện đặt ra hay không.
2.Quan sát- điều tra:
-Quan sát điều tra được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu giáo dục. Đó là
phương pháp tri giác có mục đích một hiện tượng giáo dục nào đó để thu lượm
những số liệu, tài liệu, sự kiện cụ thể đặc trưng cho quá trình diễn biến của hiện
tượng mà ta dự định khảo sát. Chúng ta quan tâm đến chất lượng của các mối
quan hệ, của các hoạt động, của tình huống. Điều tra giống quan sát ở chỗ cùng
dựa vào và khai thác những hiện tượng có sẵn, không chủ động gây nên những
tác động sư phạm, nhưng quan sát thiên về xuất phát từ những dấu hiệu bên
ngoài, còn điều tra có thể khai thác những thông tin sâu kín từ bên trong, chẳng
hạn cho làm những bài kiểm tra rồi đánh giá.
-Quan sát - điều tra giúp chúng ta theo dõi hiện tượng giáo dục theo trình tự thời
gian, phát hiện những biến đổi số lượng, chất lượng gây ra do tác động giáo dục.
Nó giúp ta thấy được những vấn đề thời sự cấp bách đòi hỏi phải nghiên cứu
hoặc góp phần giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu. Môi trường tự nhiên là nguồn
cung cấp dữ liệu trực tiếp cho ta. Người nghiên cứu đến trực tiếp một nơi nào đó
mà họ quan tâm để quan sát và thu thập dữ liệu, bởi vì các hoạt động chỉ có thể
hiểu tốt nhất là trong môi trường tự nhiên, trong ngữ cảnh mà chúng xuất hiện.
-Quan sát - điều tra thực tiễn sư phạm, chẳng hạn thăm lớp dự giờ sẽ giúp chúng
ta nhận thức được thực trạng dạy Tin học, phát hiện được những vấn đề thời sự
cấp bách cần nghiên cứu, giúp ta thu được những tài liệu sinh động và bổ ích cho
nhiệm vụ nghiên cứu.
-Theo mối quan hệ giữa đối tượng quan sát - điều tra với người nghiên cứu thì có
các dạng quan sát - điều tra trực tiếp, gián tiếp, công khai, kín đáo. Theo dấu
hiệu về thời gian thì có quan sát - điều tra liên tục, gián đoạn.
Quan sát - điều tra cần có mục đích cụ thể (chẳng hạn để thấy được hoạt động
tích cực của học sinh trong giờ học), có nội dung cụ thể (chẳng hạn sự gây động
cơ và hướng đích của giáo viên, số lượng học sinh giơ tay xin phát biểu, số
lượng câu hỏi, chất lượng câu trả lời của học sinh thể hiện sự suy nghĩ sâu sắc
hay hời hợt, sự tập trung chú ý thể hiện qua hướng nhìn, cử chỉ, ... ) và có tiêu
chuẩn đánh giá, đo lường các kết quả quan sát cụ thể (chẳng hạn một giờ như thế
nào được đánh giá là học sinh hoạt động rất tích cực, khá tích cực, kém tích cực).
Các loại dữ liệu thu thập được trong nghiên cứu bao gồm văn bản ghi chép các
cuộc phỏng vấn, các sổ ghi chép, ảnh, băng hình, ghi âm, phiếu điều tra, nhật ký,
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 7
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
...giúp ta dựng lại một cách đầy đủ những gì mà ta đã quan sát được, giúp ta lý
giải được vì sao họ lại nghĩ như thế, tại sao họ lại làm như vậy?, ...
-Trong khi quan sát - điều tra diễn biến thực của những hiện tượng sư phạm, có
khi người ta tình cờ phát hiện ra những sự kiện, hiện tượng sư phạm mới ngoài
dự kiến ban đầu.
3.Tổng kết kinh nghiệm:
-Tổng kết kinh nghiệm thực chất là đánh giá và khái quát hóa những kinh
nghiệm đã thu thập được trong hoạt động thực tiễn, từ đó phát hiện ra những vấn
đề cần khẳng định để đưa ra áp dụng rộng rãi hoặc cần tiếp tục nghiên cứu hay
loại bỏ. Nó có nguồn gốc từ kinh nghiệm, mang tính khoa học, được lĩnh hội,
kiểm chứng từ quá trình hoạt động thực tiễn sinh động. Bài học kinh nghiệm là
sự cụ thể hóa một cách sáng tạo tư tưởng, luận điểm, lý luận giáo dục đã đi vào
cuộc sống. Trong quá trình nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm, có khi người ta
khám phá ra những mối liên hệ có tính quy luật của những hiện tượng giáo dục.
-Những kinh nghiệm cần được đặc biệt chú ý là kinh nghiệm tiên tiến, kinh
nghiệm thành công và kinh nghiệm lặp lại nhiều lần. Kinh nghiệm giáo dục ở
những đơn vị tiên tiến có thể được coi là dạng lý luận giáo dục đã được kiểm
chứng trong thực tiễn, trong những tình huống, điều kiện cụ thể của môi trường
giáo dục. Những bài học của sự thành công cần được đề cập với tư cách là cứ
liệu đối chiếu, so sánh làm rõ kinh nghiệm thành công. Chúng cần được xem xét
một cách khách quan, khoa học, biện chứng theo tính lịch sử của vấn đề rút ra
những kết luận có tính thuyết phục, có độ tin cậy cao. Qua tổng kết kinh nghiệm,
chúng ta có được những bài học kinh nghiệm hàm chứa những tri thức, thông tin,
kỹ năng, những giải pháp, biện pháp về hướng đi và cách làm mới có giá trị, đem
lại hiệu quả, chất lượng cao hơn trong điều kiện đổi mới giáo dục của đất nước
hiện nay.
-Tổng kết kinh nghiệm phải có lý luận soi sáng, giải thích tính chất hợp lý, phù
hợp với những quy luật đã được khẳng định thì mới có thể thoát khỏi những sự
kiện lộn xộn, những kinh nghiệm vụn vặt, hời hợt không có tính phổ biến, mới
loại bỏ được những yếu tố ngẫu nhiên, đi sâu vào bản chất của sự vật, hiện
tượng, đạt tới những kinh nghiệm có giá trị khoa học đích thực. Chỉ khi đó tổng
kết kinh nghiệm mới thật sự là một phương pháp nghiên cứu khoa học hữu hiệu.
Những bài học kinh nghiệm, những kết luận về lý luận giáo dục góp phần bổ
xung, làm cho lý luận giáo dục được hoàn thiện hơn, mang tính thực tiễn cao
hơn, tránh được tình trạng lý luận suông. Bài học kinh nghiệm giáo dục phải bảo
đảm có được một sự khái quát nhất định, mang tính khoa học với tính lý luận cụ
thể và đặc biệt phải mang tính thực tiễn cao.
-Bài học kinh nghiệm cần trình bày theo trình tự sau:
+Tên bài học kinh nghiệm
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 8
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
+Nêu bối cảnh xuất hiện vấn đề mà khi giải quyết dẫn đến bài học
kinh nghiệm.
+ Những kết quả đạt được gắn với nhiệm vụ nghiên cứu.
+Hệ thống biện pháp đã vận dụng đạt kết quả cao.
+Đánh giá tác dụng, hiệu quả của bài học kinh nghiệm, đưa ra nhận
định có tính khái quát về bài học mang tính lý luận.
-Tổng kết kinh nghiệm không chỉ đơn giản là trình bày lại những công việc đã
làm và những kết quả đã đạt được. Là một phương thức nghiên cứu khoa học, nó
phải được tiến hành theo một quy trình nghiêm túc, thường là như sau:
Liệt kê sự kiện, mô tả quá trình
Tước bỏ những yếu tố ngẫu
nhiên làm bộc lộ cái bản chất
Phát hiện mối quan hệ nhân quả
Dùng lý luận soi sáng
Dùng thực nghiệm kiểm chứng
-Phát hiện cần đảm bảo cả về mặt định tính và phần nào về mặt định lượng, tức
là phải thu thập đủ về dữ liệu, tư liệu về sự kiện, việc làm, các hoạt động đã tiến
hành đạt kết quả cao nhất. Trong đó cần chú trọng đến những dữ liệu, tư liệu,
thông tin mà nội dung của chúng phản ánh mối quan hệ giữa kết quả với nguyên
nhân và biện pháp. Những bước của quá trình phát hiện có thể là:
+Nêu mục đích yêu cầu phát hiện.
+Triển khai những hình thức phát hiện.
+ Thẩm định, bổ sung thông tin.
+Tiến hành xử lý thông tin.
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 9
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
-Khi tiến hành xử lý thông tin phải căn cứ vào cái có thực thu được qua quá trình
khảo sát, phát hiện thu thập được. Dùng lý luận để phân tích các tư liệu, số liệu
rút ra được từ thực tiễn. Rút ra bài học kinh nghiệm dưới dạng khái quát mang
tính lý luận hay khẳng định về mặt lý luận và thực tiễn. Trong quá trình xử lý,
cần áp dụng những thao tác tư duy khoa học, trừu tượng hóa các yếu tố ngẫu
nhiên, tìm ra tính đặc thù, tất yếu mà chúng đã thể hiện trong bối cảnh, hoàn
cảnh cụ thể.
-Phần cuối của sơ đồ cho thấy rõ mối liên hệ giữa tổng kết kinh nghiệm với
nghiên cứu lý luận và thực nghiệm giáo dục.
4.Thực nghiệm giáo dục:
-Thực nghiệm giáo dục cho phép ta tạo nên những tác động sư phạm vào quá
trình dạy học và giáo dục. Những tác động này xảy ra trong những điều kiện có
thể khống chế, điều chỉnh, thay đổi được, ít chịu ảnh hưởng của những yếu tố
ngẫu nhiên khác, từ đó xác định và đánh giá kết quả của những tác động đó. Đặc
trưng của thực nghiệm giáo dục là nó không diễn ra một cách tự phát mà là dưới
sự điều khiển của nhà nghiên cứu. Nhà nghiên cứu tổ chức quá trình giáo dục
một cách có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, tự giác thiết lập và thay đổi những
điều kiện thực nghiệm cho phù hợp với ý đồ nghiên cứu của mình.
-Trong những điều kiện nhất định, thực nghiệm giáo dục cho phép ta khẳng định
hoặc bác bỏ một giả thuyết khoa học đã đề ra.
-Trong thực nghiệm giáo dục ta cần giải thích rõ kết quả, làm rõ nguyên nhân
bằng lý luận hoặc bằng sự phân tích quá trình thực nghiệm.
-Thực nghiệm giáo dục là một phương pháp nghiên cứu rất có hiệu lực, song
thực hiện nó rất công phu, rất khó khăn. Khó khăn là do chúng ta thực hiện một
tác động lên những con người cụ thể, kết quả thu được phụ thuộc vào nhiều yếu
tố tâm lý. Những kết quả thực nghiệm thường chỉ có ý nghĩa xác suất, phải xử lý
bằng phương pháp thống kê. Để thống kê cho kết quả tin cậy, cần phải đo lường,
định lượng được các dấu hiệu, đó là việc làm không dễ. Vì thế ta không nên lạm
dụng phương pháp thực nghiệm giáo dục. Khi nghiên cứu một hiện tượng giáo
dục, trước hết có thể dùng những phương pháp không đòi hỏi quá nhiều công
sức, ví dụ như nghiên cứu lý luận, quan sát, tổng kết kinh nghiệm. Chỉ ở những
chỗ cách phương pháp này chưa đủ sức thuyết phục, chỉ ở một số khâu mấu chốt,
ta mới dùng thực nghiệm giáo dục.
-Thông thường những phương pháp được sử dụng kết hợp với nhau, làm cho kết
quả thu được vừa có tính lý luận, vừa có tính thực tiễn. Chẳng hạn, qua nghiên
cứu lý luận, quan sát, tổng kết kinh nghiệm, người ta đề xuất một giả thuyết khoa
học rồi đem thực nghiệm giáo dục để kiểm nghiệm. Sau đó, lại dùng lý luận để
phân tích kết quả, xác định nguyên nhân và khái quát hóa lên một trình độ cao
hơn, tổng quát hơn những điều đã đạt được.
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 10
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 11
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
NỘI DUNG ĐỀ TÀI
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC TRUY VẤN
1. Về tên gọi và bản chất phương pháp
Marsha Lakes Matyas (2000) giải thích rõ hơn rằng "truy vấn" là để hỏi về một
thứ gì đó, hoặc là tìm kiếm một thứ gì đó, khi phải đối mặt với “tình huống nhiều
lựa chọn”, hay một vấn đề gây cho người hỏi sự lúng túng. Nó như một sự tìm
kiếm tri thức và thông tin bằng việc hỏi. Dưới cách nhìn của nhiều nhà nghiên
cứu giáo dục trên thế giới thì “Inquiry Based Learning” được hiểu là “Học dựa
trên truy vấn”, hoặc đơn giản hơn là “Học dựa trên đặt câu hỏi”. Từ “Truy vấn”
hàm chứa ý nghĩa khám phá, là một quá trình phức tạp đòi hỏi cá thể phải nỗ lực
chuyển đổi thông tin và dữ liệu thành tri thức có ích.
Học dựa trên truy vấn (IBL) là một cách nói khác của cách tốt nhất mà nó cho
phép người học thực hiện một quá trình sáng tạo tri thức (experience the
processes ofknowledge creation). Các thành phần cốt lõi của một cách tiếp cận
học dựa trên khám phá mà phần lớn các nhà nghiên cứu đều thống nhất với nhau
đó là:
- Việc học được khuyến khích bởi khám phá, nghĩa là xuất phát từ những câu hỏi
hoặc những vấn đề;
- Việc học được dựa trên một qui trình xây dựng tri thức và hiểu biết mới;
- Đây là một cách tiếp cận tích cực đối việc học, bao gồm học bằng hoạt động;
- Một cách tiếp cận lấy người học làm trung tâm đối với việc dạy trong đó qui
tắc của người thầy có tác dụng tạo thuận lợi cho hoạt động của người học;
- Là một biện pháp tự học trực tiếp do người học tự chủ việc gia tăng trách
nhiệm đối với việc học của mình.
- Phát triển các kĩ năng tự bộc lộ bản thân.
Người học được lôi cuốn vào trong IBL có thể phát triển các kĩ năng nghiên cứu
có giá trị và chuẩn bị cho việc học lâu dài của mình. Hơn nữa, việc học đặc biệt
có thể bao gồm sự phê phán, khả năng đảm nhận khám phá độc lập, có trách
nhiệm đối với việc học, phát triển trí tuệ và trưởng thành.
Dạy học truy vấn ko phải chỉ là việc làm ngắn ngủi lúc bắt đầu dạy
một tri thức
nào đó, mà phải xuyên suốt quá trình dạy học.Trong phạm vi đề
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 12
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
tài, em xin được nêu cách dạy học truy vấn ra thành 3 giai đoạn
trong tiết học:
+ Bắt đầu vào bài :Giáo viên đưa ra một số câu hỏi cho học sinh, yêu cầu
học sinh tự trả lời được những câu hỏi này. Các câu hỏi trên của giáo viên để
kích thích cho học sinh tự nảy sinh thêm một câu hỏi cho chính mình, và giáo
viên để học sinh tự suy nghĩ trả lời.
+ Bước vào tìm hiểu kiến thức mới: Giáo viên đặt ra 1 vài câu hỏi cho học sinh
yêu cầu học sinh tự trả lời. Khi đó có ít nhất “1 số vấn đề” tồn tại, giống như là
các nghi vấn cần phải được xác nhận. Điều đó kích thích học sinh phải tự đặt ra
những câu hỏi để suy nghĩ trả lời. Để diễn biến của truy vấn thuận lợi, trong
trường hợp này, giáo viên sẽ nêu ra một câu hỏi hướng dẫn các em định hướng
các câu hỏi – trả lời cho mình.
+ Giai đoạn cũng cố kiến thức: Lúc này yêu cầu đạt được cấp độ cao nhất của
truy vấn, giáo viên không đặt câu hỏi, còn học sinh tự đặt ra câu hỏi kiểm tra
nhau, và tự suy nghĩ trả lời.
Vì vậy, trong phạm vi đề tài này em xin đưa ra một số ý tưởng
câu hỏi giúp giáo viên trong việc giảng dạy cấu trúc lặp của
ngôn ngữ lập trình Pascal theo từng giai đoạn như trên.
2. Phương pháp đặt câu hỏi trong dạy học truy vấn
Các yêu cầu khi đặt câu hỏi:
•
•
Thiết lập các câu hỏi quan trọng để khai thác ý và giúp định hướng cho
học sinh
Sử dụng thời gian chờ: ít nhất 30 giây trước khi học sinh trả lời
•
Theo sát các ý kiến trả lời của học sinh
•
Đưa ra những câu hỏi thăm dò
•
•
Tóm tắt thường xuyên bằng cách ghi lại những điểm mấu chốt vừa được
thảo luận
Thu hút càng nhiều học sinh tham gia thảo luận càng tốt
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 13
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
•
Để học sinh tự mình khám phá kiến thức qua những câu hỏi thăm dò mà
giáo viên nêu ra
3.Các dạng câu hỏi trong dạy học truy vấn:
3.1 Câu hỏi làm rõ:
•
Em có ý gì khi...?
Em có thể nói theo cách khác không?
•
Em cho rằng đâu là vấn đề cốt lõi?
•
Em có thể cho một ví dụ không?
•
Em có thể mở rộng điểm này hơn nữa không?
•
Anh/ chị muốn nói gì khi cho rằng ____________________?
•
Ý chính mà anh/ chị muốn nói là gì?
•
Vấn đề _________ liên quan như thế nào đến ________________?
•
Anh/ chị có thể diễn đạt lại ý của mình theo cách khác không?
•
Theo anh/ chị vấn đề mấu chốt ở đây là gì?
•
•
Tôi muốn kiểm tra xem liệu mình đã hiểu đúng ý của anh/chị chưa. Ý của
anh/ chị là ___________hay ______?
•
Mời anh X, anh có thể tóm tắt lại những gì chị Y vừa nói theo ý hiểu của
mình không?
•
Mời chị Y, anh X tóm tắt như vậy có đúng ý của chị hay không?
•
Anh/ chị có thể cho tôi một ví dụ?
•
Vậy ví dụ sau đây có phù hợp không: ________________________?
•
Anh/ chị có thể giải thích rõ hơn nữa hay không?
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 14
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
3.2 Câu hỏi về một câu hỏi hoặc vấn đề ban đầu:
•
Tại sao câu hỏi này lại quan trọng thế?
Câu hỏi này lại khó hay dễ trả lời?
•
Tại sao em nghĩ vậy?
•
Chúng ta có thể đưa ra những giả định nào dựa trên câu hỏi này?
•
Câu hỏi này có thể dẫn tới các vấn đề và câu hỏi quan trọng khác không?
•
Vậy chúng ta tìm hiểu vấn đề này như thế nào?
•
Câu hỏi này dựa trên giả định gì?
•
•
Liệu _____________ có thể khiến chúng ta hiểu vấn đề này theo một cách
khác hay không?
•
Liệu chúng ta có thể chia nhỏ vấn đề/câu hỏi ra hay không?
•
Liệu câu hỏi này có dẫn đến các vấn đề hoặc các câu hỏi khác hay không?
3.3 Câu hỏi thăm dò, giả định :
•
Tại sao người ta lại đưa ra giả định này?
Điều gì đang được giả định ở đây?
•
Ta có thể đưa ra giả định nào thay thế?
•
Dường như em đang giả định là ______.
•
Tôi có hiểu đúng ý em không?
•
Giả định của anh/ chị ở đây là gì?
•
Nếu không như vậy, thì anh/ chị giả định như thế nào?
•
•
•
Dường như anh/ chị đang giả định rằng _______________. Tôi hiểu như
vậy có đúng không?
Tại sao anh/ chị lại coi điều đó là ngẫu nhiên?
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 15
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
•
Điều đó có đúng không? Tại sao anh/ chị lại nghĩ rằng giả định đó lại đúng
trong trường hợp này?
3.4 Câu hỏi tìm hiểu lý do và bằng chứng:
•
Điều gì có thể làm ví dụ?
Tại sao em nghĩ rằng điều đó là đúng?
•
Chúng ta cần thông tin nào khác?
•
Em có thể giải thích lý do cho mọi người không?
•
Những lý do nào khiến em đưa ra kết luận này?
•
Có lý do nào để nghi ngờ bằng chứng này không?
•
Điều gì khiến em tin như thế?
•
Cho một ví dụ?
•
Anh/ chị có thể giải thích những lý do của mình hay không?
•
Những lý do này có thỏa đáng không?
•
Anh/ chị có bất cứ bằng chứng nào không?
•
Chúng ta có thể kiểm chứng điều đó như thế nào?
•
3.5 Câu hỏi thăm dò nguồn gốc hoặc nguồn câu hỏi:
•
Đây là ý kiến của em hay là em lấy từ một?
nguồn nào khác?
•
Anh/ chị có ý tưởng đó từ đâu vậy?
•
Anh/ chị đã bao giờ bị tác động bởi phương tiện truyền thông?
•
Điều gì làm anh/ chị cảm nhận như vậy?
•
3.6 Câu hỏi thăm dò các hàm ý và tác động
•
Nó có thể gây ra tác động nào?
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 16
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
•
Điều đó chắc chắn xảy ra hay có khả năng xảy ra?
•
Có cách thay thế nào không?
•
Em hàm ý điều gì qua việc này?
•
Nếu điều đó xảy ra, nó có thể gây ra hậu quả gì? Tại sao?
•
Hàm ý của anh/ chị là gì?
•
Tác động của nó có thể là gì?
•
Lựa chọn thay thế là gì?
•
Nếu đúng như vậy thì còn điều gì chắc chắn sẽ đúng nữa?
3.7 Câu hỏi về ý kiến hoặc quan điểm:
•
Các nhóm khác sẽ phản hồi câu hỏi này như thế nào?
Bạn sẽ đáp lại một ý kiến phản đối rằng.... như thế nào?
•
Những người tin rằng... sẽ nghĩ gì?
•
Có cách thay thế nào không?
•
Quan điểm của ... và ... có gì giống nhau? có gì khác nhau?
•
Các nhóm khác nghĩ gì về ý kiến đó? Tại sao?
•
Anh/ chị trả lời như thế nào với ý kiến phản đối rằng _________ ?
•
Có ai có ý kiến khác không?
•
Ai không đồng tình với ý kiến đó có thể nêu quan điểm của mình?
•
Kết luận chương: Dạy học dựa trên truy vấn là một phương pháp khá mới mẽ
đối với nền giáo dục của Tỉnh Long An, phương pháp này đòi hỏi giáo viên sẽ
vừa là người khơi màu cho các hoạt động tranh luận, đặt vấn đề của học sinh,
vừa là người trọng tài, thông qua nghệ thuật đặt câu hỏi của mình đễ hướng học
sinh hứng thú suy nghĩ và tham gia tranh luận đễ làm chủ kiến thức.
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 17
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
Phương pháp này có thể sẽ được áp dụng thuận lợi tại các lớp có chất lượng học
sinh khá, giỏi tương đối cao. Ở các lớp thường, giáo viên phải vất vả hơn đễ tạo
hứng thú và ý thức cho học sinh tham gia vào tiết học.
CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC DỰA TRÊN TRUY VẤN VẬN
DỤNG VÀO VIỆC DẠY HỌC BÀI “CẤU TRÚC LẶP” Ở TIN HỌC LỚP
11 TRƯỜNG THPT
1. Vận dụng cách đặt một số câu hỏi truy vấn :
Đoạn chương trình nào sau đây tính đúng biểu thức S:
1
a
- Bài toán 1: Viết CT tính tổng S = +
(debug)
1
1
1
+
+ ... +
Khả năng gỡ rối
a +1 a + 2
a+N
Đoạn chương trình 1
Đoạn chương trình 2
S := a; i := 1;
S := a; i := 1;
while i<=n do
while i
begin
S := S + 1/(a+i);
S := S + 1/(a+i);
i := i + 1;
i := i + 1;
end;
end;
writeln(‘S= ’, S:7:3);
writeln(‘S= ’, S:7:3);
NCT.FIVơiVóiT.HNUE 23
- Các em hãy cho biết 2 đoạn chương trình trên, đoạn chương trình
nào là chính xác hơn? Vì sao, giải thích sự lựa chọn của em?
- Em hãy cho nhập S=0, i=3 và cho biết dự đoán kết quả của vòng
lặp?
•
Kết quả sẽ như thế nào nếu các em đổi chổ vị trí của dòng lệnh S:= S+ 1/
(a+i); và i := i + 1;,như vậy có được không?
Vấn đề khởi tạo giá trị ban đầu liên quan như thế nào đến sự hoạt động của
vòng lặp?
•
Liệu có thể khởi tạo giá trị ban đầu cho biến S bằng 0 không? (bằng 1
không?)
•
Liệu có thể khởi tạo giá trị ban đầu cho biến i bằng 0 không? (bằng 1
không?)
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 18
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
Với bài tập 1, ta lại có thể xây dựng được cách giải khác không?
Đoạn chương trình nào sau đây tính đúng biểu thức S:
Em hãy quan sát hai đoạn chương trình 3 và 4, và cho biết:
Liệu có thể bỏ dấu = trong điều kiện không?(và các trường hợp tương tự)
– Xem xét việc khởi tạo:
Liệu có thể khởi tạo giá trị ban đầu cho biến S bằng 0 không? (bằng 1
không?)
Liệu có thể khởi tạo giá trị ban đầu cho biến i bằng 0 không? (bằng 1
không?)
– Xem xét thứ tự các câu lệnh lặp: Liệu có thể đổi thứ tự hai câu
lệnh lặp S := S + 1/(a+i) và i := i + 1 không? Khả năng gỡ rối (debug)
NCT.FIT.HNUE 24
Đoạn chương trình 3
Đoạn chương trình 4
S := a; i := 0;
while i<=n do
begin
i := i + 1;
S := S + 1/(a+i);
end;
writeln(‘S= ’, S:7:3);
S := a; i := 0;
while i
i := i + 1;
S := S + 1/(a+i);
end;
writeln(‘S= ’, S:7:3);
1
a
- Cho bài toán sau: S = +
theo yêu cầu:
1
1
1
+
+ ... +
hãy xây dựng chương trình
a +1 a + 2
a + 100
CT1: Chương trình xây dựng vòng lặp với S := a; i := 1; while i<=n do
CT2: Chương trình xây dựng vòng lặp với S := a; i := 0; while i
Cùng với 1 dữ liệu đầu vào, các em có thể dự đoán kết quả của CT1 và
CT2 được ko? Em có thể cho một ví dụ không?
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 19
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
2.Yêu cầu về chuẩn kiến thức kĩ năng
Chuẩn kiến thức kĩ năng được qui định rõ như sau:
- Hiểu đúng vai trò của vòng lặp trong ngôn ngữ lập trình.
- Hiểu và logic được quá trình hoạt động của vòng lặp cho máy tính thực
hiện .
- Xây dựng được một số chương trình lặp cho bài toán đơn giản (dưới sự
hướng dẫn hoặc làm mẫu của GV)..
3. Dạy học dựa trên truy vấn cấu trúc lặp
Tiến trình dạy học dựa trên truy vấn
Cách dạy, định hướng theo mô hình IBL một cách linh hoạt, biểu thị tiến trình
dạy học khám phá bài học “Cấu trúc rẽ nhánh”. Tiến trình được chia làm 3 hoạt
động tương ứng 3 đề mục trong SGK với ý tưởng là các hoạt động về sau có số
câu hỏi của GV giảm dần, còn số câu hỏi của HS tăng dần. Do đó cấp độ học dựa
trên truy vấn tăng dần.
Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu trúc lập. GV đưa ra 4 câu hỏi cho HS, yêu cầu HS tự
trả lời được những câu hỏi này. Các câu hỏi trên của GV để kích thích cho HS tự
nảy sinh thêm một câu hỏi cho chính mình, và GV để HS tự suy nghĩ trả lời.
Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu trúc lặp for-do và while-do. GV đặt ra 2 câu hỏi cho
HS yêu cầu HS tự trả lời. Khi đó có ít nhất “5 vấn đề” tồn tại, giống như là các
nghi vấn cần phải được xác nhận. Điều đó kích thích HS phải tự đặt ra các câu
hỏi để suy nghĩ trả lời. Để diễn tiến của truy vấn thuận lợi, trong trường hợp này,
GV sẽ nêu ra một câu hỏi hướng dẫn các em định hướng các câu hỏi – trả lời cho
mình.
Hoạt động 3: Rèn luyện kĩ năng vận dụng cấu trúc lặp. Hoạt động này đạt được
cấp độ cao nhất của truy vấn: GV không đặt câu hỏi, còn HS tự đặt ra các câu
hỏi, và tự suy nghĩ trả lời.
Ngày soạn: 01/07/2016
Tiết 12
CẤU TRÚC LẶP (tiết 1/3)
I. MỤC TIÊU
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 20
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
1. Kiến thức
Hiểu nhu cầu của cấu trúc lặp trong biễu diễn thuật toán.
Biết cấu trúc chung của lệnh lặp với số lần biết trước For trong NNLT
Pascal
Biết sử dụng đúng 2 dạng lệnh lặp For.
2. Kĩ năng: Bước đầu sử dụng được lệnh lặp For để lập trình giải quyết 1 số bài
toán đơn giản.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
1. Giáo viên: Máy vi tính, Projector, sgk, sgv
2. Học sinh: sgk
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Hoạt động 1: (7 phút) Kiểm tra bài cũ
Hđ của GV
Hđ của HS
1. Trình bày cấu trúc rẽ nhánh? Sự khác Hs1: trình bày miệng
nhau giữa các dạng rẽ nhánh đó?
2. Viết CT nhập vào 2 số a, b và thực
Hs2: trình bày lên bảng
hiện đưa ra màn hình giá trị của số lớn
hơn.
Gọi 2 hs lên bảng trả lời.
Hs khác nhận xét bài làm của hs2
Nhận xét, đánh giá cho điểm
2. Hoạt động 2: (20 phút)Tìm hiểu ý nghĩa cấu trúc lặp
a. Mục tiêu: Hs thấy được sự cần thiết của cấu trúc lặp trong lập trình.
b. Nội dung:
1
a
- Bài toán 1: Viết CT tính tổng S = +
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
1
1
1
+
+ ... +
a +1 a + 2
a + 100
Trang 21
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
- Bài toán 2: Ông An có số tiền là S, ông gửi tiết kiệm ngân hàng với lãi suất
1,5%/tháng. Hỏi sau 12 tháng (không rút tiền lãi hàng tháng) ông ta được số tiền
là bao nhiêu?
c. Các bước tiến hành:
Hđ của GV
1. Nêu bài toán 1 đặt vấn đề
- Hãy xác định công thức toán
học để tính tổng
Hđ của HS
Nội dung
1. Chú ý quan sát bài Quan sát Bài toán
toán đặt vấn đề.
1:
- Rất khó xác định
Viết CT tính tổng
S=
1
1
1
1
+
+
+ ... +
a a +1 a + 2
a + 100
Gợi ý phương pháp: Ta xem S là
một cái xô, các số hạng là những
cái ca có dung tích khác nhau,
khi đó việc tính tổng trên tương Theo dõi gợi ý.
tự như việc đổ các ca nước vào
xô S.
- Có bao nhiêu lần đổ nước như
vậy?
- Thực hiện 100 lần
- Mỗi lần đổ 1 lượng là bao
- Mỗi lần đổ
nhiêu?
1
a+i
- Viết 100 lệnh.
Quan sát Bài toán
- Phải viết bao nhiêu lệnh để thể
2: Ông An có số
hiện việc này?
2. Chú ý quan sát và trả tiền là S, ông gửi
tiết kiệm ngân
2. Nêu bài toán 2 để đặt vấn đề lời các câu hỏi.
tiếp tục.(treo bảng chứa nội dung - Với số tiền S sau mỗi hàng với lãi suất
1,5%/tháng.
Hỏi
bài toán)
tháng sẽ có số tiền lãi
sau
12
tháng
- Em hiểu như thế nào về cách 0.015*S.
(không rút tiền lãi
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 22
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
tính tiền gửi tiết kiệm trong bài Số tiền lãi sẽ được hàng tháng) ông ta
toán 2.
cộng vào số tiền ban được số tiền là bao
đầu để tính lãi cho nhiêu?
tháng tiếp theo:
- S := S + 0.015*S
- Số tiền thu được sau tháng thứ
- Thực hiện 12 lần.
nhất là bao nhiêu?
- Tập trung theo dõi gv
- Theo y/cầu của bài toán ta cần
trình bày.
thực hiện tính bao nhiêu lần như
vậy?
Dẫn dắt: Chương trình được viết
như vậy sẽ rất dài, khó đọc, dễ
sai sót. cần có một cấu trúc điều
khiển việc lặp lại thực hiện các
công việc ở trên.
- Trong tất cả mọi NNLT đều có
một cấu trúc điều khiển việc thực 3. Thảo luận theo
hiện lặp lại với số lần đã định nhóm để viết thuật
toán:
trước.
3. Chia lớp thành 4 nhóm: 2 Btoán 1:
nhóm viết t/toán btoán1, 2 nhóm B1: N←0; S←1/a;
viết t/toán btoán 2.
B2: N←N+1;
B3: Nếu N>100 thì
chuyển sang B5
B4:
S←S+1/(a+N),
quay lại B2;
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 23
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
B5: Đưa ra S, rồi kết
thúc.
Btoán 2:
B1: Nhập S; I←0;
B2: I ←I + 1;
- Thu kết quả các nhóm, treo lên
bảng, gọi hs nhóm khác nhận B3: Nếu I >12 thì
xét, đánh giá.
chuyển sang B5;
- Chuẩn hóa lại thuật toán cho B4: S←S + 0.015*S,
hs.
quay lại B2
B5: Đưa ra S, rồi kết
thúc
- Thông báo kết quả
viết được.
- Nhận xét bài làm của
nhóm khác.
3. Hoạt động 3: (15 phút)Tìm hiểu lệnh lặp For trong NNLT Pascal
a. Mục tiêu: Hs biết được cấu trúc chung của câu lệnh lặp FOR. Hiểu ý nghĩa các
thành phần trong câu lệnh. Biết được sự thực hiện của máy khi gặp câu lệnh For.
Vẽ được sơ đồ thực hiện đó.
b. Nội dung:
- Dạng tiến:
FOR <biến đếm>:= <giá trị đầu> TO <giá trị cuối> DO <lệnh cần lặp>;
- Dạng lùi:
FOR <biến đếm>:= <giá trị cuối> DOWNTO <giá trị đầu> DO
Trong đó:
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 24
Phương pháp dạy học dựa trên truy vấn vào dạy học bài “ Cấu trúc lập”ở Tin
học lớp 11 trường THPT
+ <giá trị đầu> phải nhỏ hơn <giá trị cuối>
+ Biến đếm là kiểu nguyên, kí tự hoặc miền con
Giá trị biến đếm tự động tăng(giảm) 1 đơn vị sau khi thực hiện câu lệnh cần lặp.
c. Các bước tiến hành:
Hđ của GV
Hđ của HS
1. Y/cầu hs n/cứu sgk và cho 1. Đọc sgk và trả lời
biết cấu trúc chung của lệnh
FOR <biến đếm>:=
For?
<giá trị đầu> TO
Giải thích:
<biến đếm>
Nd ghi bảng
a. Dạng tiến
FOR <biến đếm>:=
<giá trị đầu> TO
<giá trị cuối> DO
<lệnh cần lặp>;
Sơ đồ:
- Hỏi: Ý nghĩa của
liệu của chúng?
biến đếm, cùng kiểu
với biến đếm
-<giá trị đầu> là 1
Trong btoán 1:<giá trị đầu>,
<giá trị cuối> có giá trị bằng <giá trị cuối> là 100
bao nhiêu?
Dẫn dắt: những lệnh nào cần
- Sử dụng
lặp lại ta đặt sau DO. Khi nhiều
lệnh cần đặt sau Do ta phải viết câu lệnh ghép.
thế nào?
- Hỏi:
+ Trong bài toán tiết kiệm lệnh
SVTH: Nguyễn Vinh Hiển
Trang 25
