NGUYÊN tắc tổ CHỨC xây DỰNG ĐẢNG KIỂU mới TRONG tác PHẨM một bước TIẾN HAI bước lùi ý NGHĨA TRONG CÔNG tác xây DỰNG ĐẢNG HIỆN NAY

Những nguyên tắc tổ chức của V.I.Lênin về
đảng kiểu mới của giai cấp công nhân trong tác
phẩm một bớc tiến hai bớc lùi , ý nghĩa đối với
xây dựng chỉnh đốn đảng ta hiện nay

Đảng Cộng sản Việt nam đợc thành lập ngày 3-2-1930, từ khi thành lập
đến nay Đảng ta luôn trung thành và vận sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều
kiện cụ thể của Việt Nam, mới cha đầy một thế kỷ ĐCSVN (Đảng Cộng sản Việt
Nam) đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi từ hết thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Trong quá trình xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Đảng ta luôn quan tâm và tổ chức thực
hiện nghiêm các nguyên tắc về Đảng kiểu mới của Lênin, kiên quyết đấu tranh
chống những biểu hiện của t tởng cơ hội, chấp hành không nghiêm những nguyên
tắc tổ chức của Đảng nhằm làm cho Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, đủ sức
lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi mục tiêu: dân giàu, nớc mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh; xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.
Cơng lĩnh xây dựng đất nớc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đợc
thông qua tại Đại hội lần thứ VII của ĐCSVN, Đảng đã xác định: Để lãnh đạo
thắng lợi công cuộc đổi mới cũng nh toàn bộ sự nghiệp xây dựng CNXH( chủ nghĩa
xã hội) và bảo vệ tổ quốc, Đảng ta phải tự đổi mới và chỉnh đốn để có kiến thức
năng lực và sức chiến đấu mới, khắc phục có hiệu quả các hiện tợng tiêu cực và các
mặt yếu kém, khôi phục và nâng cao uy tín của Đảng trong nhân dân. Đảng phải đợc xây dựng vững mạnh cả về chính trị, t tởng, tổ chức, thực sự là đội tiên phong
của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc1. Tiếp đến trong
Báo cáo Chính trị của BCHTW Đảng khoá IX về công tác xây dựng Đảng tại Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã chỉ rõ những yếu kém về mặt tổ chức
Công tác tổ chức trên một số mặt còn yếu; cha thực hiện đầy đủ các nguyên tắc tổ
1

Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới, Nxb , chính trị quốc gia, H, 2005, tr 300


2

chức, hoạt động của Đảng. Chậm xây dựng và hoàn thiện tổ chức và cơ chế giám
sát trong Đảng và trong hệ thống chính trị, giám sát của nhân dân đối với hoạt
động của Đảng, Nhà nớc và cán bộ, đảng viên. còn thiếu những quy chế cụ thể bảo
đảm phát huy dân chủ, thực hiện đúng đắn nguyên tắc tập trung dân chủ. Một số
cấp uỷ, tổ chức đảngvà cán bộ lãnh đạo thiếu tôn trọng và phát huy quyền của đảng
viên, ít lắng nghe ý kiến cấp dới; cán bộ lãnh đạo ở một số nơi gia trởng, độc đoán,
chuyên quyền, mất dân chủ hoặc dân chủ hình thức2 trong các kỳ đại hội trong thời
kỳ đổi mới Đảng ta luôn xác định đổi mới toàn diện, trong đó đổi mới kinh tế là
trọng tâm, xây dựng Đảng là then chốt.. vì vậy Đảng ta luôn coi trọng công tác tổng
kết thực tiễn, phát triển, bổ xung lý luận sao cho đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ mới,
do đó nghiên cứu và vận dụng trung thành sáng tạo học thuyết Mác- lênin vào điều
kiện cụ thể của Việt Nam là vấn đề có tính chất cấp thiết . Nghiên cứu tác phẩm
một bớc tiến hai bớc lùi của V.I.Lênin chúng ta thấy rằng đây là một tác phẩm
chuyên khảo về xây dựng ĐCS, trong tác phẩm đã đề cập rất cơ bản những nguyên
tắc về xây dựng Đảng kiểu mới của gccn .
Khi nghiên cứu học thuyết về xây dựng Đảng kiểu mới của V.I.Lênin,
chúng ta nhận thấy V.I.Lênin đã có những cống hiến vô cùng to lớn về mặt lý luận
và thực tiễn. Ông đã phát triển sáng tạo lý luận khoa học của C.Mác và Ph.Ăngghen
về ĐCS và hoàn chỉnh học thuyết xây dựng Đảng của chủ nghĩa Mác. Trong quá
trình thực hiện chủ trơng thành lập một đảng kiểu mới, V.I.Lênin đã đấu tranh kiên
quyết với các trào lu cơ hội chủ nghĩa nhằm chuẩn bị về mặt chính trị, t tởng, tổ
chức để thành lập một chính Đảng cách mạng của gccn, đồng thời ông đã đa ra
những nguyên tắc tổ chức trong việc xây dựng một chính Đảng cách mạng, một
Đảng kiểu mới, đây là những nguyên tắc có giá trị cả về lý luận và thực tiễn, là kim
chỉ nam cho phong trào công nhân và các Đảng cộng sản trên toàn thế giới tuân
theo trong đó có ĐCSVN. tác phẩm Một bớc tiến hai bớc lùi đợc V.I.Lênin viết

2

Văn kiện Đai hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb, chính trị quốc gia, ST, H, 2006, tr 270


3

từ tháng 2 đến tháng 5 năm 1904, hoàn thành và xuất bản tháng 5 năm 1904 trong
bối cảnh thế giới và trong nớc có nhiều diễn biến phức tạp.
Về tình hình quốc tế cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX:
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX chủ nghĩa t bản ( CNTB) phát triển tơng
đối ổn định và hoà bình, phong trào công nhân phát triển về bề rộng và có xu hớng
thiên về đấu tranh nghị trờng. Gcts đã lợi dụng hoàn cảnh cùng tồn tại hoà bình
với gccn, tìm mọi cách lũng đoạn phong trào công nhân và làm cho chủ nghĩa cơ
hội ra đời, phát triển nhanh chóng trong phong trào công nhân.
Quốc tế II đợc thành lập (7.1889), trong giai đoạn đầu khi Ph.Ăng ghen
còn sống và lãnh đạo (1889 - 1895) Ông đã kiên quyết bảo vệ chủ nghĩa Mác, đấu
tranh chống xu hớng cải lơng, thoả hiệp, cơ hội xét lại trong Quốc tế II ,sau khi P.h
Ăngghen mất bọn cơ hội ngóc đầu dậy âm mu phủ nhận chủ nghĩa Mác, nhiều trào
lu cơ hội xuất hiện thực tế đã làm cho phong trào đấu tranh của gccn đi chệch hớng,
điều đó đòi hỏi phải đấu tranh với chủ nghĩa cơ hội bảo vệ sự trong sáng của chủ
nghĩa Mác.
Nh vậy, với tình hình hoạt động của phong trào công nhân và các Đảng xã
hội - dân chủ Tây Âu trong thời kỳ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đã cho chúng ta
thấy bức tranh của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã bị những quan
điểm, t tởng của chủ nghĩa cơ hội lũng đoạn .
Tình hình nớc Nga:
Vào thời kỳ này, CNTB ở Nga đang phát triển mạnh. Cùng với sự phát
triển của CNTB , gccn Nga cũng phát triển nhanh chóng. Trong 25 năm (1865 1890) chỉ tính trong các xí nghiệp đại công nghiệp, số lợng công nhân đã phát triển
từ 7 vạn lên gần một triệu rỡi. Sang đầu thế kỷ XX, số lợng công nhân tăng gần 3
triệu ngời.
Giai cấp công nhân và nông dân Nga bị cả t bản và phong kiến bóc lột

thậm tệ, công nhân và nông dân không đợc hởng một chút quyền tự do chính trị
nào. Từ những năm 70, 80 của thế kỷ XIX, công nhân Nga bắt đầu thức tỉnh, phong


4

trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Nga diễn ra rất mạnh
mẽ, song đều bị thất bại, vì các cuộc đấu tranh đó đều mang tính tự phát.
Do yêu cầu khách quan của phong trào công nhân Nga, các tổ chức chính
trị đầu tiên của giai cấp công nhân Nga đợc thành lập: Năm 1875 Hội liên hiệp
công nhân miền Nam Nga thành lập ở Ôđétxa; năm 1878 Hội liên hiệp công nhân
miền Bắc Nga thành lập ở Pêtécbua, nhng hai tổ chức đầu tiên này của giai cấp
công nhân Nga đều bị chính phủ Nga Hoàng thẳng tay đàn áp và làm tan rã. Tuy bị
Nga Hoàng đàn áp dã man, nhng phong trào công nhân vẫn không ngừng phát triển,
chỉ trong 5 năm (1881 - 1886) có tới 48 cuộc bãi công nổ ra với số công nhân tham
gia lên đến 8 vạn ngời. Cuối thế kỷ XI X đầu thế kỷ X X, nớc Nga trở thành trung
tâm của cách mạng thế giới bởi vì : Nớc Nga là khâu yếu nhất của chủ nghĩa đế
quốc , nhiều mâu thuẫn nổi lên nh mâu thuẫn giữa giâi cấp công nhân Nga với giai
cấp t sản, mâu thuẫn giữa nhân dân Nga với sự áp bức của chế độ quân chủ chuyên
chế Nga hoàng , nhân dân Nga mâu thuẫn với t bản nớc ngoài v.v..Mặt khác giai
cấp công nhân Nga phát triển mạnh đòi hỏi cấp thiết phải có chính Đảng cách mạng
.
Năm 1883 nhóm Giải phóng lao động đợc thành lập ở Giơnevơ (Thuỵ
Sĩ) do PlêKhanốp lãnh đạo. Nhóm này đã tích cực dịch và truyền bá lý luận Mác
vào nớc Nga nhng bị phái dân tuý cản trở. Phái dân tuý cho rằng việc đa chủ
nghĩa Mác vào Nga là làm phá sản nớc Nga. Theo họ, sự nghiệp cách mạng ở nớc
Nga phải do giai cấp nông dân lãnh đạo. Thực chất phái dân tuý mu toan làm lạc
hớng cuộc đấu tranh của quần chúng lao động chống lại giai cấp áp bức bóc lột, làm
cho gccn Nga không nhận thức đợc vai trò sứ mệnh lịch sử của mình, đồng thời kìm
hãm việc thành lập một chính đảng độc lập của gccn.

Nhóm Giải phóng lao động đã tích cực đấu tranh chống phái dân tuý
song lại phạm những sai lầm là không đả động gì đến vai trò của giai cấp nông dân
trong cách mạng, nhóm này cho rằng: gcts tự do Nga có thể ủng hộ cách mạng. Mặt
khác, tuy đã tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác vào nớc Nga nhng họ đang sống lu


5

vong ở nớc ngoài, nên trên thực tế cha liên hệ đợc với phong trào công nhân, cha kết
hợp chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân.
Tình hình các tổ chức cách mạng của giai cấp công nhân Nga:
Năm 1895, V.I.Lênin thống nhất các tổ chức Mác xít ở Xanh Pêtécbua, lập
ra Hội liên hiệp đấu tranh giải phóng gccn. Nhng ngay sau đó tổ chức này bị
chính phủ Nga Hoàng đàn áp, V.I.Lênin và các nhà lãnh đạo của Hội bị bắt. Ban
lãnh đạo mới của Hội đợc thành lập đã theo đuổi một đờng lối chính trị sai lầm, cải
lơng cơ hội, họ chủ trơng: công nhân chỉ nên đấu tranh về kinh tế, còn đấu tranh về
chính trị là việc của giai cấp t sản (gcts) tự do và quyền lãnh đạo cuộc đấu tranh đó
là của gcts tự do. Đây chính là t tởng của phái kinh tế, bao gồm các phần tử cơ
hội, thoả hiệp, chống chủ nghĩa Mác, phủ nhận sự thành lập chính Đảng của gccn,
muốn biến gccn thành vật phụ thuộc về chính trị của gcts. Do đó, V.I.Lênin yêu cầu
phải đánh bại phái "kinh tế" mới thành lập ra chính Đảng của gccn nhân đợc. Sau
khi tác phẩm làm gì ? của V.I.Lênin ra đời Lênin đã đấu tranh chống chủ nghĩa
cơ hội bẩo vệ chủ nghĩa Mác, Lênin khẳng định những đặc trng cơ bản về chính trị,
t tởng, tổ chức của Đảng kiểu mới, đa ra tiêu chí để phân biệt đảng kiểu cũ và Đảng
kiểu mới , Lênin đa ra kế hoạch thành lập Đảng, sau đó những quan điểm cơ hội,
xét lại bị đánh một bớc cơ bản, tờ báo tia lửa đã ra đời góp một phần quan trọng
thông nhất về chính trị, t tởng, tổ chức, sau đó Lênin chuẩn bị cho đại hội II. Đại hội
II diễn ra vào tháng 7 năm 1903 với mục đích thành lập Đảng thống nhất toàn Nga,
tuy nhiên trớc, trong và sau khi Đại hội đã diễn ra một số vấn đề phức tạp đe dọa tới
sự thống nhất Đảng toàn Nga, thực chất đó là sự chia rẽ trong ban biên tập báo tia

lửa đó là phái đa số do V.I.Lênin Đứng đầu và phái thiểu số do Mác-tốp đứng đầu,
cuộc đấu tranh tập trung vào vấn đề tổ chức của Đảng . Với mục đích đấu tranh
chống lại và đánh bại những khuynh hớng cơ hội chủ nghĩa của phái Men sêvích
(phái thiểu số) bảo vệ những nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng , vạch trần âm mu
thủ đoạn của chủ nghĩa cơ hội, xây dựng một chính Đảng cách mạng , một Đảng
kiểu mới đủ sức lãnh đạo phong trào công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình,


6

bảo vệ và tiếp tục phát triển học thuyết của Mác về xây dựng Đảng kiểu mới của
gccn . Vì những lý do nêu trên V.I.Lênin đã viết tác phẩm Một bớc tiến hai bớc
lùi
Tác phẩm gồm lời tựa và 18 Đề Mục khác nhau, phần lời tựa Lênin chỉ ra hai
vấn đề trung tâm của tác phẩm đó là : hai vấn đề thực sự trung tâm , căn bản, rất
đáng quan tâm và có một ý nghĩa lịch sử không thể chối cãi đợc, và là những vấ đề
chính trị cấp thiết nhất đã đợc đề ra thành những vấn đề trớc mắt của chúng ta .
Vấn đề thứ nhất là vấn đề ý nghĩa chính trị của sự chia tách trong đảng ta thành
phái đa số và phái thiểu số, sự chia tách đó đã xảy ra trong đại hội II của
đảng và đã đẩy lùi rất xa tất cả những sự chia tách trớc kia giữa nhnghx ngời dân
chủ- xã hội Nga.
Vấn đề thứ hai là vấn đề ý nghĩa nguyên tắc của lập trờng của tờ tia lửa mới
trong các vấn đề tổ chức, bởi vì lập trờng đó thực sự là có tính nguyên tắc.3 Đây là
hai vấn đề có ý nghĩa chính trị quan trọng của tác phẩm.
Phần nội dung chính của tác phẩm V.I.Lênin tờng thuật lại toàn bộ thành
phần, diễn biến của đại hội và cuộc đấu tranh về lĩnh vực tổ chức, V.I Lênin tiếp tục
khẳng định những t tởng của C. Mác và P.h Ăng ghen về xây dựng Đảng , đồng thời
chỉ ra những nguyên tắc về Đảng kiểu mới của gccn.
Trong nội dung bài thu hoạch tác giả xin làm rõ :
Những nguyên tắc tổ chức của V.I.Lênin về

đảng kiểu mới của giai cấp công nhân trong tác
phẩm một bớc tiến hai bớc lùi , ý nghĩa đối với
xây dựng chỉnh đốn đảng ta hiện nay
Phần một
3

V.I. Lênin, Toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, Tr 217


7

Những nguyên tắc xây dựng Đảng về tổ chức của V.I. Lênin
Nh chúng ta đã biết, một trong những công lao, cống hiến to lớn của V.I.
Lênin là Ông đã đề ra một cách hoàn chỉnh cơ sở tổ chức của Đảng, nâng công tác
xây

dựng

Đảng

về

tổ

chức

lên

thành

một

khoa

học.

Những cơ sở tổ chức của Đảng đợc V.I. Lênin nghiên cứu, đề cập trong tác phẩm
một bớc tiến hai bớc lùi Thông qua các tác phẩm của mình V.I. Lênin đã đúc kết
thành những nguyên tắc về tổ chức của một đảng kiểu mới của gccn. Những nguyên
tắc đó là:
1. Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân.
Nguyên lý Đảng là đội tiên phong của gccn đã đợc C.Mác và P.h.Ăng ghen
nêu ra trong tuyên ngôn của Đảng cộng sản từ năm 1848. nhng phái thiểu số ( tức
phái Men sê vích) chủ trơng xoá nhoà ranh giới giữa Đảng với giai cấp , theo phái
thiểu số họ cho rằng Dĩ nhiên, trớc hết, chúng ta thành lập một tổ chức, gồm
những phần tử tích cực nhất của đảng, một tổ chức những ngời cách mạng; nhng, là
đảng của giai cấp, chúng ta cần chú ý đừng bỏ ở ngoài đảng những ngời có ý thức
gắn bó với đảng, dù họ có thể không tỏ ra tích cực lắm4 nh vậy theo quan điểm của
phái thiểu số thì số lợng đảng viên càng đông càng tốt, và có xu hớng hạ thấp vị trí
của đảng . V.I.Lênin đã kịch liệt phản đối diều đó và xác định : Thật vậy, không
đợc lẫn lộn đảng, tức là đội tiền phong của giai cấp công nhân, với toàn bộ giai cấp
5 Đảng là một bộ phận của giai cấp, nhng phải phân biệt với toàn bộ giai cấp. Theo
V.I. Lênin, Đảng là đội tiên phong chính trị và là đội ngũ có tổ chức chặt chẽ, có
giác ngộ cách mạng nhất của giai cấp, Đảng là ngời đa yếu tố tự giác vào phong
trào công nhân, là ngời định hớng chính trị và là ngời giáo dục, động viên, tổ chức
quần chúng hành động cách mạng. Đảng phải cải tổ toàn bộ công tác của mình,
không đợc hạ thấp Đảng ngang trình độ của quần chúng bình thờng. V.I. Lênin
4
5

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr289
V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr289


8

viết: Không đợc lẫn lộn đảng, tức là đội tiền phong của giai cấp công nhân, với
toàn bộ giai cấp... Chúng ta sẽ chỉ tự lừa dối mình, nhắm mắt trớc những nhiệm vụ
bao la của chúng ta, thu hẹp những nhiệm vụ đó lại, nếu chúng ta quên mất sự khác
nhau giữa đội tiền phong và tất cả số quần chúng hớng theo đội tiền phong đó; nếu
chúng ta quên mất rằng đội tiền phong có nghĩa vụ thờng xuyên phải nâng các tầng
lớp ngày càng đông đảo đó lên trình độ tiên tiến ấy6.
Cũng nh C. Mác khẳng định trong tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng cộng
sản, V.I. Lênin đã nhấn mạnh vai trò tiên phong của Đảng cộng sản đợc thể hiện
trớc hết trên lĩnh vực lý luận, V.I. Lênin đã chỉ rõ: Chỉ đảng nào đợc một lý luận tiền
phong hớng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiền phong. Đối với
ngời đảng viên Đảng cộng sản ( ĐCS), điều đòi hỏi đầu tiên về t cách là phải giác
ngộ lý tởng cộng sản chủ nghĩa (CSCN), có trình độ lý luận nhất định về chủ nghĩa
xã hội khoa học, nắm đợc đờng lối, chính sách của Đảng. V.I. Lênin còn nêu lên vai
trò tiên phong của Đảng đợc thể hiện về mặt tổ chức và sự gơng mẫu của mỗi đảng
viên trong hoạt động thực tiễn. V.I. Lênin đã chỉ ra sai lầm cơ bản của phái
Mensêvích là phạm phải chủ nghĩa cơ hội trên những vấn đề tổ chức, đánh giá thấp
ý nghĩa quan trọng của tổ chức trong cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp vổ sản
(gcvs). Ngời khẳng định Đảng phải đợc tổ chức chặt chẽ để bảo đảm là một đội ngũ
thống nhất ý chí và hành động, có kỷ luật nghiêm minh.
Đảng tồn tại không chỉ với vai trò tiên phong của mình mà Đảng phải tập hợp,
lãnh đạo quần chúng nâng cao trình độ giác ngộ cho quần chúng lên ngang tầm
trình độ của những ngời cách mạng, song không theo đuôi quần chúng, không đợc
hạ thấp trình độ tổ chức của Đảng ngang với trình độ của quần chúng. Ngời chỉ rõ:
Nếu chúng ta quên mất sự khác nhau giữa đội tiên phong và tất cả số quần chúng

hớng theo đội tiên phong đó, nếu chúng ta quên mất rằng đội tiên phong có nghĩa
vụ thờng xuyên phải nâng các tầng lớp ngày càng đông đảo đó lên trình độ tiên tiến
ấy 7 Để xây dng Đảng mạnh đủ sức lãnh đạo gccn thực hiện sứ mệnh lịch sử của
. V.I. Lênin, Toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, Tr.289 - 290
V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 290

6
7


9

mình không chỉ là vấn đề đảng viên có giác ngộ và tiên phong hay không? khi đã
có cơng lĩnh và sách lợc đúng, đòi hỏi sự thống nhất về mặt tổ chức, V.I. Lênin chỉ
ra: Sự thống nhất trong những vấn đề cơng lĩnh và sách lợc là điều kiện tất yếu, nhng cha đầy đủ để đảm bảo sự thống nhất của đảng... Muốn đạt đợc sự thống nhất
trên đây, thì còn phải có sự thống nhất về tổ chức nữa8. V.I. Lênin đòi hỏi Đảng
phải là một bộ phận có tổ chức chặt chẽ của gccn, đảng viên phải tham gia hoạt
động trong một tổ chức của Đảng, phải chịu sự lãnh đạo và kiểm soát của tổ chức,
trong Đảng phải có kỷ luật tập trung.
Theo V.I. Lênin, Đảng là của giai cấp, nhng không phải toàn bộ giai cấp.
Không đợc lẫn lộn giữa Đảng và giai cấp, Đảng chỉ thu hút, kết nạp vào đội ngũ của
mình những ngời giác ngộ cách mạng nhất, có ý thức tổ chức kỷ luật cao nhất trong
gccn và nhân dân lao động.
Vân dụng sáng tạo học thuyết Mác-Lênin về xây dựng ĐCSVN về mặt tổ chức,
khi nói về vai trò quyết định hàng đầu của ĐCSVN đa cách mạng Việt Nam đến
thắng lợi hồ Chí Minh chỉ rõ: Cách mạng trớc hết phải có cái gì ? Trớc hết phải
có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc
với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững cách mệnh mới
thành công, cùng nh ngời cầm lái có vững thuyền mới chạy9 Nh vậy Hồ Chí Minh
đã thấy rõ vai trò của ĐCS , vận dụng các nguyên tắc của Lênịn và phát triển cho

phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam .
2: Đảng là bộ phận có tổ chức của gccn, có kỷ luật mà tất cả mọi đảng viên
phải tuân theo
Để chống phái Mensêvích, cho rằng mọi ngời bãi công đều có thể tuyên bố
vào Đảng, Lênin khẳng định lại: Đảng là đội tiên phong của gccn nhng phải là 1 bộ
phận có tổ chức tức là 1 cơ thể cấu kết vững chắc, có kỷ luật nghiêm minh, đợc quy

. V.I. Lênin, Toàn tập, Sđd, 1979, T8, Tr.454 - 455
Hồ Chí Minh; Toàn tập, Nxb, Chính tri quốc gia, H, tập 2, tr 267, 268

8
9


10

định bởi những mối liên hệ về bản chất, mọi đảng viên phải chấp hành; không phải
là kỷ luật đợc xây dựng trên tình bằng hữu mà xây dựng trên các mối quan hệ giữa
cá nhân với tổ chức, địa phơng với trung ơng, bộ phận với toàn thể thành những quy
chế, nguyên tắc dựa trên mối liên hệ nội tại của Đảng. Việc thừa nhận hay không
thừa nhận điều đó là ranh giới phân biệt ngời cách mạng hay kẻ cơ hội. Xuất phát từ
mục đích nhiệm vụ và đặc điểm của cuộc đấu tranh chống gcts, muốn chiến thắng
kẻ thù tất yếu Đảng phải đợc tổ chức. V.I. Lênin nhấn mạnh rằng: trong cuộc đấu
tranh chống gcts, gcvs không có vũ khí nào tốt hơn là sự tổ chức .
V.I.Lênin phê phán quan điểm của phái thiểu số cho rằng, điều lệ là cái chật

hẹp,

là hình thức mà nội dung quan trọng hơn hình thức; cơng lĩnh, sách lợc quan trọng
hơn tổ chức, những quan điểm của phái Men sêvích đợc bộc lộ trên báo tia lửa mới

toàn bộ lời lẽ của báo tia lửa mới đều để lộ rõ cái t tởng sâu sắc cho rằng
nội dung quan trọng hơn hình thức; rằng một tổ chức có sức sống nhiều hay ít là
tuỳ theo quy mô và ý nghĩa của nội dung mà tổ chức đó mang lại cho phong trào ;
rằng chế độ tập trung không phải là một Cái gì độc lập tự tại rằng đó không phải
là một thứ bùa van ứng10
V.I. Lênin viết: Sự thống nhất trong những vấn đề cơng lĩnh và sách lợc là
điều kiện tất yếu, nhng cha đủ để bảo đảm sự thống nhất của Đảng và sự tập trung
hoá công tác đảng... Muốn đạt đợc sự thống nhất trên đây, thì còn phải có sự thống
nhất về tổ chức nữa11 và điều này không thể thực hiện đợc đối với một Đảng vừa
mới ít nhiều vợt ra khỏi khuôn khổ chật hẹp của 1 tiểu tổ và cha có 1 bản điều lệ đợc chính thức quy định, cha có nguyên tắc thiểu số phục tùng đa số, bộ phận phục
tùng toàn bộ... V.I.Lênin nhấn mạnh: Đối với gcvs, tổ chức là vũ khí đấu tranh giai
cấp, là thứ vũ khí mà nhờ đó gcvs tự giải phóng mình. Ngời viết: Trong cuộc đấu
tranh chống gcts, gcvs không có vũ khí nào tốt hơn là sự có tổ chức .
10

V.I. Lênin, Toàn tập, Sđd, 1979, T8, Tr.453

11

V.I. Lênin, Toàn tập, Sđd, 1979, T8, Tr.244, 245


11

Để xứng đáng với vai trò tiên phong đòi hỏi Đảng phải là 1 bộ phận có tổ
chức chặt chẽ, có kỷ luật nghiêm minh. Đảng phẩi là một chỉnh thể có cố kết vững
chắc, có kỷ luật nghiêm minh chặt chẽ, quy định rõ những mối quan hệ giữa cá
nhân với tổ chức, giữa bộ phận này với bộ phận khác, giữa bộ phận và toàn bộ v.v..
Đảng phải có đờng lối, cơng lĩnh, điều lệ thống nhất, có cơ quan lãnh đạo thống
nhất, phải đợc tổ chức, sinh hoạt và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ ;

cán bộ, đảng viên phải có ý thức tổ chức tổ chức kỷ luật cao, tự giác. nh vậy muốn
có sự thống nhất về chính trị, t tởng và có kỷ luật nghiêm trong Đảng đòi hỏi phải đợc bảo đảm bằng sự thống nhất về mặt tổ chức.
3: Đảng tổ chức cao nhất của giai cấp công nhân
Để xứng đáng với vai trò tiên phong, vai trò lãnh đạo thì Đảng chẳng những
phải là đội tiên phong, đội tiên phong có tổ chức mà còn là tổ chức cao nhất của
gccn. V.I. Lnin viết: Chúng ta là Đảng của giai cấp bởi vậy hầu nh toàn bộ giai
cấp (và trong thời kỳ chiến tranh, trong thời kỳ nội chiến thì toàn bộ giai cấp không
trừ 1 ngời nào cả) cần phải hoạt động dới sự lãnh đạo của Đảng ta, phải triệt để
xiết chặt hàng ngũ xung quanh Đảng12.
V.I.Lênin chỉ rõ sự khác nhau giữa tổ chức Đảng với tổ chức quần chúng là ở chỗ
Đảng phải có lý luận tiên phong, có tính tổ chức cao. Đảng có trách nhiệm và có
khả năng lãnh đạo các tổ chức khác của gccn, hớng hành động của họ vào 1 mục
đích chung là thủ tiêu chế độ bóc lột, xây dựng chế độ XHCN . không đợc nhầm lẫn
giữa trình độ tổ chức cao của Đảng với địa vị của Đảng trong xã hội. Để bảo đảm
cho Đảng thực sự là tổ chức cao nhất của gccn, Đảng chỉ kết nạp những ngời u tú,
tiên tiến, giác ngộ lý luận, có ý thức tổ chức kỷ luật, có khả năng thu phục quần
chúng vì vậy khi thảo luận tiết 1 điều lệ Đảng Lênin trình bày rõ quan điểm của
mình : Tôi muốn trình bày một cách tuyệt đối rõ ràng và chính xác rằng tôi muốn
12

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 289


12

và tôi đòi hỏi đảng, đội tiền phong của giai cấp, phải hết sức có tổ chức, rằng đảng
chỉ nên thu nhận những phần tử ít nhất cũng phải chấp nhận một tính tổ chức tối
thiểu13
Theo V.I.Lênin đảng viên khác với quần chúng ở 2 điểm cơ bản là: phải có
giác ngộ hơn về trình độ lý luận và phải có ý thức tổ chức cao hơn, có kỷ luật chặt

chẽ hơn, biết tổ chức, lãnh đạo quần chúng.
4:Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng
Để xứng đáng là đội tiên phong có tổ chức và là tổ chức cao nhất của gccn thì
Đảng phải đợc tổ chức theo chế độ tập trung, đặc biệt trong thời kỳ nội chiến. Sau
này khi thành lập quốc tế 3 , V.I. Lênin coi nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên
tắc bắt buộc đối với tất cả những Đảng gia nhập quốc tế 3.
T tởng của V.I.Lênin về chế độ tập trung là:
Đảng phải có 1 điều lệ chính thức quy định thành văn do đại hội đề
ra; toàn Đảng phải chịu sự lãnh đạo của cơ quan lãnh đạo tối cao là Đại hội Đảng ,
giữa 2 kỳ đại hội là BCHTW.

Mọi hoạt động của đảng viên và tổ chức Đảng

phải dựa vào và tuân theo cơng lĩnh ,điều lệ Đảng .. Lênin phê phán quan điểm của
phái Men sêvích về: chống lại chế độ tập trung , nhằm kéo lùi đảng trở lại thời kỳ
phân tán tiểu tổ , chúng cho rằng nếu theo nguyên tắc do V.I.Lênin đề ra là biến
đảng thành cỗ máy, mỗi đảng viên chỉ nh những ố vít, nghững bánh xe thiếu chủ
động, sáng tạo Họ đã quên rằng trớc kia đảng ta cha phải là một khối chính thức
có tổ chức, mà chỉ là một tổng số những nhóm riêng biệt và do đó, giữa các nhóm
ấy không thể có những quan hệ nào khác, ngoài sự tác động về mặt t tởng. Hiện nay
chúng ta đã trở thành một dảng có tổ chức, điều đó có nghĩa là chúng ta đã tạo ra
một quyền lực, biến uy tín về t tởng thành uy tín về quyền lực , khiến cấp dới phải
13

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 286


13

phục tùng cấp trên của đảng14 .

Đảng phải có 1 kỷ luật thống nhất, 1 cơ quan lãnh đạo thống nhất theo
nguyên tắc cá nhân phục tùng tổ chức , số ít phục tùng số nhiều, cấp dới phục tùng
cấp trên, địa phơng phục tùng TW, toàn Đảng phục tùng Đại hội Đảng toàn quốc
và BCHTW. Có nh vậy mới bảo đảm sự thống nhất về ý chí và hành động trong
Đảng, để Đảng thực sự có sức mạnh.
Lênin vạch trần quan điểm của chủ nghĩa cơ hội : lẽ tự nhiên là chủ nghĩa
cơ hội về mặt cơng lĩnh gắn liền với chủ nghĩa cơ hội về mặt sách lợc, và gắn liền
với chủ nghĩa cơ hội trong các vấn đề tổ chức; bênh vực chế độ tự trị, chống lại
chế độ tập trung là 1 đặc điểm có tính nguyên tắc của chủ nghiã cơ hội về mặt tổ
chức15.

Đồng thời Lênin cũng nhấn mạnh tập trung không có nghĩa là xem

nhẹ dân chủ, tập trung phải đi đôi với dân chủ, tập trung và dân chủ là 2 mặt không
thể tách rời trong chế độ tổ chức của Đảng mác-xít.
5: Đảng liên hệ mật thiết với quần chúng, là hiện thân của mối liên hệ giữa đội
tiên phong của gccn với quần chúngvà nhân dân lao động .
Đảng là đội tiên phong của giâi cấp, lãnh đạo đợc giai cấp chính là do Đảng đã
liên hệ chặt chẽ với giai cấp và đợc quần chúng ủng hộ: Muốn trở thành Đảng dân
chủ xã hội thì cần phải đợc sự ủng hộ của chính giai cấp...16. Mối liên hệ Đảng
với quần chúng là một nguyên tắc là vấn đề thuộc về bản chất của Đảng và là nguồn
sức mạnh của Đảng.
Lênin cho rằng mối liên hệ Đảng với quần chúng không phải chủ yếu do số
lợng đảng viên nhiều hay ít quy định định mà do chất lợng đội ngũ đảng viên quyết
định, Lênin viết: Các tổ chức Đảng của chúng ta bao gồm những ngời dân chủ xã
14

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 429

15

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 468

16

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 293


14

hội chân chính mà càng mạnh mẽ bao nhiêu, và trong nội bộ Đảng càng ít có tình
trạng dao động và không kiên quyết bao nhiêu, thì ảnh hởng của Đảng đối với
những ngời trong quần chúng công nhân xung quanh Đảng và chịu sự lãnh đạo của
Đảng, sẽ càng rộng rãi, càng nhiều mặt, càng phong phú, càng hiệu quả bấy
nhiêu17. Chất lợng đảng viên là do ý thức giác ngộ, lòng trung thành đối với cách
mạng và ý thức tổ chức kỷ luật của từng đảng viên, khả năng tổ chức quần chúng
thực hiện đờng lối, chính sách của Đảng . Để củng cố, giữ vững mối liên hệ giữa
Đảng với quần chúng thì Đảng cần phải đi sâu vào các giâi cấp, các tầng lớp với t
cách là ngời truyền bá lý luận của Đảng, thông qua các tổ chức khác thấp hơn để lôi
kéo giáo dục và tập hợp quần chúng. Đồng thời phải khắc phục những khuynh hớng
lệch lạc nh: vợt quá xa trình độ của quần chúng hoặc hạ thấp trình độ của Đảng
xuống ngang với trình độ của quần chúng, đề phòng khuynh hớng theo đuôi quần
chúng.
6: Tự Phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng
Theo Lênin: Đảng phải luôn tự phê bình và phê bình, tự vạch ra sai lầm
khuyết điểm, phân tích rõ nguyên nhân và tìm cách sửa chữa. Lênin coi đây là một
trong những căn cứ để xem xét đánh giá một Đảng có chuyên chính và cách mạng
hay không, ngời viết:. Nếu một chính đảng nào không dám nói thật bệnh tật của
mình ra, không dám chuẩn đoán bệnh một cách thẳng tay, và tìm phơng cứu chữa
bệnh đó, thì đảng đó sẽ không xứng đáng đợc ngời ta tôn trọng . 18 V.I.Lênin đòi

hỏi tự phê bình và phê bình phải đợc tiến hành một cách nghiêm túc có tổ chức, có
nguyên tắc, bảo đảm tính trung thực thẳng thắn vì sự tiến bộ của Đảng và của mỗi
đảng viên. Lênin vạch mặt phái Men xơvích phê bình vô tổ chức, vô nguyên tắc
theo kiểu ngồi lê đôi mách ở bên ngoài đại hội, đó là hành động vu khống, hành
động thiếu nguyên tắc.Lênin chỉ rõ phơng pháp phê bình Theo tôi thì những lời
17

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 288, 289

18

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 366


15

đồn đại và những câu chuyện ngồi lê đôi mách ở bên ngoài đại hội về phẩm chất và
hành động của các cá nhân là điều thiếu nhân cách và không xứng đáng ( bởi vì
trong 100 trờng hợp thì có đến 99 trờng hợp những hành động đó là một điều bí
mật về tổ chức, mà ngời ta chỉ thổ lộ với cấp tối cao của đảng mà thôi ) . Theo tôi
thì dùng những câu chuyện ngồi lê đôi mách ấy để tiến hành đấu tranh ở bên ngoài
đại hội, thì chẳng khác nào thủ đoạn đơm đặt 19 Ngời cho rằng đó là hành vi vu
khống, là hành động thiếu nhân cách và không xứng đáng .
Phần hai
ý nghĩa của những nguyên tắc xây dựng Đảng về tổ chức của V.I. Lênin đối
với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng ta hiện nay
Những nguyên tắc xây dựng Đảng về tổ chức của V.I. Lênin có ý nghĩa vô
cùng quan trọng đối với công tác xây dựng, củng cố các ĐCS trên thế giới hiện nay.
Đối với ĐCSVN, ngay từ khi thành lập đến nay, Chủ Tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta
luôn tuân thủ những nguyên tắc xây dựng Đảng về tổ chức của V.I.Lênin, trong quá

trình đề ra phơng hớng, biện pháp xây dựng Đảng, Đảng ta luôn coi trọng nghiên
cứu đầy đủ các nguyên tắc trên và vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với điều
kiện, đặc điểm của ĐCSVN, của cách mạng Việt Nam, từ đó đã lãnh đạo cách
mạng Việt Nam vợt qua mọi khó khăn, thách thức, giành đợc những thắng lợi to lớn
trong sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN. Trong quá
trình cùng Đảng ta lãnh đạo cách mạng Việt Nam HCM luôn coi xây dựng và chỉnh
đốn Đảng có ý nghĩa cực kỳ quan trọng vì thế ngời đa ra một luận điểm: Một dân
tộc, một đảng và mỗi con ngời, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dãn lớn, không
nhất định hôm nay và ngày mai vẫn đợc mọi ngời yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ
không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân20 Đây là lời dạy, một chân lý
để cho các tổ chức Đảng và các đảng viên phải học tập suốt đời, Ngày nay Đảng ta
19

V.I.Lênin, toàn tập, Nxb, tiến bộ, M, 1979, tập 8, tr 404

20

Hồ Chí Minh; Toàn tập, Nxb, Chính tri quốc gia, H, tập 12, tr 557, 558


16

luôn tự đổi mới tự chỉnh đốn, đặc biệt công cuộc đổi mới do Đảng ta ,khởi xớng và
lãnh đạo bớc đầu thành công. Chính vì vậy, chúng ta có cơ sở và niềm tin chắc chắn
để khẳng định rằng: Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định
đến mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Nhằm xây dựng, củng cố Đảng Cộng sản Việt Nam thực sự trong sạch vững
mạnh, có đủ năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, lãnh đạo sự nghiệp đổi mới đất nớc
theo định hớng XHCN giành những thành tựu to lớn hơn, đa đất nớc thoát khỏi tình
trạng kém phát triển, thực hiện thắng lợi mục tiêu: dân giàu, nớc mạnh, xã hội công

bằng, dân chủ, văn minh. Đòi hỏi trong những năm tới toàn Đảng phải tiếp tục
nghiên cứu nắm vững và vận dụng sáng tạo những nguyên tắc xây dựng Đảng về tổ
chức của V.I. Lênin. Trớc mắt phải thực hiện tốt chủ trơng, phơng hớng xây dựng
Đảng nêu trong văn kiện Báo cáo chính trị tại Đại hội X của Đảng là: Tiếp tục tự
đổi mới, tự chỉnh đốn Đảng, tăng cờng bản chất giai cấp công nhân và tính tiên
phong, nâng cao năng lực lãnh đạovà sức chiến đấu của Đảng; xây dng Đảng thực
sự trong sạch, vững mạnh cả về chính trị t tởng và tổ chức có phơng thức lãnh
đạo khoa học, luôn gắn bó với nhân dân21
Để biến chủ trơng, phơng hớng xây dựng Đảng nêu trên thành kết quả hiện
thực, các tổ chức đảng và mọi cán bộ, đảng viên cần nắm vững và thực hiện có hiệu
quả các yêu cầu sau:
Trớc hết, trong nội bộ Đảng phải chấp hành nghiêm túc nguyên tắc tập trung
dân chủ, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; nâng cao chất lợng và hiệu
quả công tác kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh tự phê bình và phê bình nhằm giữ gìn
đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Phải : Phát huy dân chủ đi đôi với tăng cờng kỷ
luật trong Đảng. Mọi cán bộ, đảng viên có quyền bàn bạc, tham gia quyết định công
việc của Đảng; quyền đợc thông tin, tranh luận, nêu ý kiến riêng, bảo lu ý kiến trong
tổ chức; khi đã thành nghị quyết thì phải nói và làm theo nghị quyết của Đảng. Thờng xuyên giáo dục bồi dỡng lập trờng, quan điểm, ý thức tổ chức của giai cấp công
21

Văn kiện Đại hội đải biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb, chính trị quốc gia, ST, H, 2006, tr279


17

nhân, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch vững mạnh theo lập trờng,
quan điểm của giai cấp công nhân. Tăng cờng củng cố mối quan hệ gắn bó mật
thiết với nhân dân, với khối đại đoàn kết toàn dân; chăm lo đời sống của nhân dân,
phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Trung thành với chủ nghĩa quốc tế của gccn,
kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Trong công cuộc đổi mới, Đảng

không thể hoàn thành những nhiệm vụ chính trị của mình với t cách là ngời chiến sĩ
tiên phong lãnh đạo xã hội nếu trong nội bộ Đảng không có sự đoàn kết, thống nhất.
Sự đoàn kết đó phải dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, thể hiện ở đờng lối chính trị của Đảng, trên cơ sở sự giác ngộ của toàn thể đảng viên về mục
đích, lý tởng và những nhiệm vụ lãnh đạo cách mạng của Đảng đặt ra.
Hai là, phải tăng cờng sự lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị, đặc
biệt là Nhà nớc XHCN. Bớc vào công cuộc đổi mới, Đảng ta đặt ra yêu cầu phải thờng xuyên đổi mới và chỉnh đốn Đảng để lãnh đạo hệ thống chính trị, nhất là đối
với Nhà nớc có chất lợng và hiệu quả ngày càng cao. Trong Báo cáo chính trị trình
Đại hội X Đảng ta xác Định: tăng cờng sự lãnh đạo của Đảng đối với nhà nớc
trong việc thể chế hoá, cụ thể hoá đờng lối. Đảng lãnh đạo nhng không làm
thay nhà nớcvà các tổ chức trong hệ thống chính trị. Đề phòng và khắc phục
khuynh hớng tổ chức đảng buông lỏng sự lãnh đạo hoặc bao biên làm thay. 22
Điều kiện quyết định để tăng cờng và nâng cao hiệu lực của Nhà nớc là bảo đảm tốt
sự lãnh đạo của Đảng trong việc xây dựng, kiện toàn sử dụng, phát huy vai trò và
hiệu lực quản lý của Nhà nớc. Nhà nớc vững mạnh, hoạt động có hiệu quả là điều
kiện không thể thiếu để bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ chính trị do Đảng đề ra và
tăng cờng vai trò lãnh đạo của Đảng đối với xã hội. Vai trò và hiệu lực quản lý của
Nhà nớc đợc nâng cao là một dấu hiệu quan trọng nhất nói lên trình độ và năng lực
tổ chức, lãnh đạo của Đảng. Đó cũng là một yêu cầu mới về nâng cao tính chất giai
cấp công nhân của Đảng trong giai đoạn hiện nay. Do vậy, mọi khuynh hớng coi
nhẹ sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nớc đều là sai lầm, làm giảm hiệu lực quản lý
22

Văn kiện Đại hội đải biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb, chính trị quốc gia, ST, H, 2006, tr307


18

của Nhà nớc, thực tế là hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng. Đồng thời, phải khắc
phục tình trạng Đảng bao biện, làm thay công việc của cơ quan Nhà nớc, lẫn lộn
chức năng lãnh đạo của Đảng với chức năng quản lý của Nhà nớc.

Ba là, phải xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh, thắt chặt mối quan hệ gắn
bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân, kiên quyết chống quan liêu, tham nhũng trong
văn kiện Đảng ta chỉ rõ: Lãnh đạo các cấp phải lắng nghe ý kiến của cấp dới, của
đảng viên và nhân dân . Xây dựng quy chế ra quyết định của Đảng, bảo đảm phát
huy trí tuệ tập thể ; có cơ chế để nhân dân bày tỏ ý kiến đối với những quyết định
lớn, tham gia các công việc của Đảng; Khắc phục lối làm việc quan liêu, xa dân
23. ở nớc ta, nguồn gốc sâu xa của chủ nghĩa quan liêu không những là ở tình
trạng nền sản xuất nhỏ mà còn do chịu ảnh hởng của những tàn d, tập tục phong
kiến và t sản, song nguyên nhân trực tiếp là do t tởng cá nhân, do thiếu tinh thần
trách nhiệm, do trình độ tổ chức và quản lý yếu kém của một số cán bộ, đảng viên
gây ra. Vì vậy, phải tăng cờng công tác giáo dục chính trị, t tởng cho cán bộ, đảng
viên, phải hớng vào việc nêu cao phẩm chất cách mạng, nêu cao ý thức phục vụ
nhân dân, thực sự tôn trọng và bảo đảm quyền làm chủ tập thể của nhân dân; rèn
luyện phong cách làm việc khoa học, thiết thực cụ thể, sát cơ sở và quần chúng.
Đồng thời, phải nâng cao trình độ kiến thức khoa học xã hội, tự nhiên, năng lực
quản lý và tổ chức thực hiện. Phải tăng cờng công tác tổ chức, kiểm tra việc chấp
hành các nguyên tắc tổ chức của Đảng.
Bên cạnh đó, phải kiên quyết đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng.
Tệ nạn tham nhũng hiện nay là vấn đề bức xúc, gây nhiều tác hại, thất thoát cho
ngân sách Nhà nớc, gây hậu quả tai hại và trực tiếp cản trở sự phát triển của đất nớc,
làm giảm sút niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Việc chống tham nhũng, trừng trị
các hành vi tham nhũng là vấn đề phức tạp và lâu dài, phải có nhiều biện pháp tổng
hợp, bằng thể chế, bằng công tác giáo dục chính trị t tởng, nâng cao phẩm chất cách
mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Cuộc đấu tranh chống và ngăn chặn tệ nạn
. Văn kiện Đại hội đải biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb, chính trị quốc gia, ST, H, 2006, tr124

23


19

tham nhũng là một cuộc đấu tranh đòi hỏi phải kiên quyết và thờng xuyên, với
nhiều biện pháp hữu hiệu thì mới có thể ngăn chặn đợc.
Bốn là, phải bảo đảm vai trò nền tảng và hạt nhân chính trị của tổ chức cơ sở
đảng, nâng cao chất lợng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đây là một trong những vấn đề
rất quan trọng của công tác xây dựng Đảng hiện nay nhằn góp phần nâng cao vai trò
lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Để bảo đảm vai trò nền tảng và hạt nhân chính
trị của tổ chức cơ sở đảng, nâng cao chất lợng đội ngũ cán bộ, đảng viên phải tiến
hành bằng nhiều biện pháp, trong đó:
- Phải thờng xuyên kiện toàn hệ thống tổ chức cơ sở đảng. Xác định vị thế
pháp lý, thể chế hoá về mặt Nhà nớc vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các loại hình
cơ sở. Mỗi tổ chức cơ sở đảng có trách nhiệm tổ chức và quy tụ sức mạnh của toàn
đơn vị hoàn thành nhiệm vụ chính trị đợc giao; làm tốt công tác giáo dục chính trị, t
tởng, quản lý và giám sát đảng viên về năng lực hoàn thành nhiệm vụ và phẩm chất,
đạo đức, lối sống; đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân và các hiện tợng tiêu cực
trong Đảng.
- Phải căn cứ vào đờng lối, chính sách của Đảng mà tăng cờng, đổi mới, nâng
cao chất lợng công tác chính trị, t tởng, lý luận phục vụ tốt cho yêu cầu nâng cao
trình độ trí tuệ trong Đảng, xây dựng lập trờng giai cấp công nhân cho cán bộ, đảng
viên và củng cố sự thống nhất về t tởng trong Đảng. Giữ gìn phẩm chất, đạo đức
cách mạng đi đôi với việc ra sức nâng cao kiến thức, năng lực của cán bộ, đảng viên
tơng xứng với nhiệm vụ chính trị của Đảng trong giai đoạn hiện nay.
- Công tác kết nạp đảng viên nhất thiết phải bảo đảm đúng tiêu chuẩn, phải
căn cứ vào Điều lệ Đảng để xét, kết nạp đảng viên. Thông qua hoạt động thực tiễn,
sinh hoạt Đảng, tự phê bình và phê bình để mọi đảng viên ra sức rèn luyện, học tập,
có đủ phẩm chất, kiến thức và năng lực thực hiện tốt nhiệm vụ đợc giao. Đồng thời,
kiên quyết đa ra khỏi Đảng những đảng viên thoái hoá, biến chất về chính trị và đạo
đức, gây chia rẽ, bè phái, tham nhũng.
Năm là, phải tăng cờng mối liên hệ mật thiết với quần chúng, thông qua

20

phong trào cách mạng của quần chúng để làm tốt công tác xây dựng Đảng. Trong
quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm xây dựng mối liên hệ giữa
Đảng và quần chúng. Mỗi giai đoạn, thời kỳ cách mạng có hình thức, nội dung biểu
hiện mối liên hệ này khác nhau. Trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền, Đảng
càng cần phải tăng cờng vận động quần chúng tham gia xây dựng Đảng. Đảng là
ngời lãnh đạo quần chúng và phong trào cách mạng của quần chúng, nhng cũng
chính từ quần chúng và phong trào cách mạng của quần chúng, Đảng cũng mạnh và
trởng thành lên. Hiện nay, mối liên hệ trên cần có sự bổ sung nội dung, yêu cầu mới
cao hơn, đó là phải thực sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, lấy
đó làm động lực thúc đẩy công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội; quan tâm đến lợi
ích của quần chúng, chăm lo đến đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân; giáo
dục quần chúng, làm cho quần chúng tự giác thực hiện đờng lối, chính sách của
Đảng và đấu tranh bảo vệ cho đờng lối, chính sách đó đợc thực hiện có hiệu quả.
Sáu là, phải đổi mới phơng thức lãnh đạo, nâng cao năng lực cầm quyền của
Đảng. Để đảm bảo cho thắng lợi của cuộc cách mạng, một yếu tố đầu tiên quyết
định là Đảng phải có đờng lối chiến lợc, sách lợc đúng đắn, sáng tạo. Nhng để cho
đờng lối đó đi vào cuộc sống, thì Đảng phải có phơng pháp cách mạng, phơng thức
lãnh đạo phù hợp, khoa học. Trong văn kiện Nghị quyết hội nghị lần thứ ba
BCHTW Đảng (khoá VII) đã nhấn mạnh: Tiếp tục đổi mới phơng thức lãnh đạo của
Đảng. Là Đảng cầm quyền, Đảng ta có trách nhiệm lãnh đạo tất cả các lĩnh vực đời
sống xã hội. Trong tình hình mới, cần có phơng thức thích hợp để nâng cao chất lợng và hiệu quả lãnh đạo của Đảng, phát huy mạnh mẽ vai trò, hiệu lực của Nhà nớc và các đoàn thể nhân dân, xây dựng một hệ thống chính trị hoạt động năng động,
có hiệu lực và hiệu quả và Cần có quy chế về phơng thức lãnh đạo, quan hệ công tác
giữa Đảng với cơ quan Nhà nớc. Bên cạnh đó, Đảng ta cũng đã xác định một số
quan điểm quan trọng định hớng cho quá trình đổi mới phơng thức lãnh đạo nh:
Mục tiêu của đổi mới là giữ vững và nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng, đồng
thời phải củng cố và nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nớc, vai trò các đoàn thể

21

nhân dân. Trọng tâm của đổi mới là giải quyết tốt mối quan hệ giữa Đảng và Nhà nớc. Phơng châm đổi mới là tiến hành đồng bộ đổi mới t duy với đổi mới tổ chức cán bộ, quá trình đổi mới phải tiến hành thận trọng, từng bớc. Cách làm phải thực sự
dân chủ, chống sự áp đặt, chủ quan, hình thức.
Kết luận: Trong hơn bảy thập kỷ qua, bằng sự vận dụng đúng đắn, sáng tạo
những nguyên tắc xây dựng đảng về tổ chức của V.I. Lênin vào công tác xây dựng
đảng đã làm cho Đảng luôn vững mạnh về chính trị, t tởng, tổ chức. Đảng luôn lãnh
đạo nhân dân ta hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của mỗi thời kỳ cách mạng.
Trong công cuộc đổi mới theo định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta hiện nay, công
tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng thực chất là nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu của Đảng, nhằm làm cho Đảng có đủ sức mạnh vợt qua mọi khó khăn,
thử thách để hoàn thành sứ mệnh lịch sử vẻ vang của mình, đa đất nớc vững bớc tiến
theo con đờng xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Thực tiễn 20 năm đổi mới đất nớc vừa qua đã chứng minh: ĐCSVN skhông
những giữ vững đợc vai trò lãnh đạo mà còn lãnh đạo thành công, mang lại những
thành tựu rất quan trọng, thực hiện ngày càng tốt hơn sứ mệnh và trách nhiệm lịch
sử trớc đất nớc, trớc giai cấp và dân tộc . Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết
định nhất đến thắng lợi của công cuộc đổi mới. Vai trò và hiệu quả lãnh đạo của
ĐCSVN đợc nhân dân ta thừa nhận, tin tởng và đợc các lực lợng tiến bộ, bàn bè trên
thế giới đánh giá cao. Tuy nhiên, đứng trớc tình hình mới, với vai trò là Đảng cầm
quyền, Đảng cần phải tiếp tục đổi mới phơng thức lãnh đạo để không ngừng nâng
cao hơn nữa chất lợng và hiệu quả lãnh đạo, phát huy mạnh mẽ vai trò, hiệu lực của
Nhà nớc và các đoàn thể nhân dân, xây dựng một hệ thống chính trị hoạt động năng
động và hiệu quả đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới, của sự nghiệp đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc. Quân đội nhân dân Việt Nam là công cụ bạo
lực sắc bén để bảo vệ chủ quyền quốc gia, bảo vệ Đảng, Nhà nớc, nhân dân, bảo vệ
chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc. Trong suốt quá trình lãnh đạo quân
đội từ khi thành lập ĐCSVN luôn lãnh đạo Quân đội tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt

22

và đợc ghi trong điều lệ ĐCSVN điều 25, chơng VI có ghi Đảng lãnh đạo quân
đội nhân dân Việt Nam và công an nhân dân Việt Nam tuyệt đối, trực tiếp về mọi
mặt24. Điều đó đòi hỏi các tổ chức Đảng trong quân đội phải chấp hành nghiêm
ngặt nguyên tắc tổ chức của Đảng góp phần cùng toàn Đảng thực hiện thắng lợi
công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xớng và lãnh đạo, cùng toàn Đảng toàn dân,
toàn quân thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lợc là xây dựng và bảo vệ vững
chắc tổ quốc Việt Nam XHCN, phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu: dân giàu, nớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

******************************

24

điều lệ ĐCSVN, Nxb chính trị quốc gia, H, 2006, tr41