Giáo án: Bàn luận về phép học

Giáo án Ngữ văn Nguyễn Thu Hường Trường THPT Đònh An
GIÁO ÁN: NGỮ VĂN – LỚP 8
Ngày soạn: 2/3/2008 Ngày dạy: 10/3/2008
Tuần: 25
Bài: 25
Tiết 101: BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luận học pháp)
La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp H/S
- Thấy được mục đích, tác dụng của việc học chân chính: học để làm người, học để biết và
làm, học để góp phần làm cho đất nước hưng thònh, đồng thời thấy được tác hại của lối học
chuộng hình thức, cầu danh lợi.
- Nhận thức được phương pháp học tập đúng, kết hợp học với hành. Học tập cách lập luận
của tác giả, biết cách viết bài văn nghò luận theo chủ đề nhất đònh.
- Phương pháp: Nghiên cứu, tái hiện, gợi tìm, đọc sáng tạo.
II. Chuẩn bò của GV và HS:
- GV: SGK, SGV, Giáo án, Thiết kế bài giảng, các tái liệu liên quan tới bài.
- HS: SGK, Đọc văn bản trên và trả lời câu hỏi của bài.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
1.Ổn đònh lớp: 1 phút.
- Kiểm diện học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ: 3 phút.
- GV: Hãy phân biệt các thể loại : Chiếu, Hòch, Cáo?
- HS:
- GV gọi HS nhận xét, sau đó GV đánh giá, cho điểm, GV nhắc lại kiến thức bài học cũ.
3. Bài mới:
a. Giới thiệu bài: 1 phút.
- Học để làm gì? Học cái gì? Và học như thế nào?... Nói chung, vấn đề học tập đã được ông
cha ta bàn đến từ lâu. Một trong những ý kiến tuy ngắn gọn nhưng rất sâu sắc và thấu tình
đạt lí là đoạn (Luận về phép học) trong bản tấu dâng vua Quang Trung của nhà nho lừng
danh La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu bài học này.

b. Các hoạt động: 36 phút.
Hoạt động của GV - HS Nội dung Bổ sung
* HĐ1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu
chung đoạn trích.
- GV: Hãy nêu những hiểu biết của
em về tác giả, tác phẩm thông qua
việc đọc phần chú thích ở SGK.
- HS:Suy nghó phát biểu, HS khác
nhận xét, bổ sung.
- GV: Nhận xét, bổ sung, nhấn
mạnh thêm :
I. Tìm hiểu chung.
1.Tác giả-tác phẩm:(Chú thích *SGK)
Trang 1
Giáo án Ngữ văn Nguyễn Thu Hường Trường THPT Đònh An
+ Quang Trung Nguyễn Huệ không
chỉ là vò Hoàng Đế anh hùng mà
còn là nhà chính trò, nhà văn hoá có
tầm nhìn xa trông rộng. Ông rất chú
ý đến viêïc trọng dụng nhân tài
chấn hưng văn hoá, giáo dục để
xây dựng đất nước vững mạnh lâu
bền. Ông đã nhiều lần viết thư mời
Nguyễn Thiếp (đang ở ẩn ở La Sơn
Hà Tónh) đem tài ra giúp nước
nhưng vì trung thần với vua Lê nên
ông từ chối nhưng trước sự chân
thành của vua Quang Trung, ông đã
nhận lời vào Phú Xuân (Huế) giúp
vua phát triển giáo dục. Tháng

8/1791 ông đã dâng vua bản tấu
này.
- GV hướng dẫn HS đọc:
+ Cần đọc với giọng rõ ràng,
nghiêm cẩn, chậm rãi.
+ GV đọc mẫu, Gọi HS đọc tiếp,
GV uốn nắn, sửa chữa cách đọc.
- GV: Cho HS đọc thầm chú thích
sau đó giải thích một số từ khó
không nhìn SGK. GV nhận xét.
- GV:Văn bản này thuộc thể loại
gì?
- HS phát biểu…, GV nhấn mạnh:
+ Tấu( bản tấu, biểu sớ, nghò, khải,
đối sách…) chỉ những loại văn thư
của thần tử, bầy tôi, quan tướng…
dâng lên vua chúa trình bày sự
việc, ý kiến, đề nghò, cảm ơn… Tấu
có thể viết bằng văn vần, hoặc văn
xuôi, văn biền ngẫu thuộc thể văn
hành chính nghò luận.
+ Khác với bài tấu, nghệ thuật biểu
diễn độc tấu, tấu nói là loại hình kể
chuyện trước công chúng, thường
có nhiều yếu tố hài hước, vui, dí
dỏm.
+ Còn bài tấu của Nguyễn Thiếp
đề nghò một vấn đề thuộc lónh vực
2. Đọc đoạn trích: (SGK)
3. Chú thích: (SGK)

4. Thể loại: Tấu.
Trang 2
Giáo án Ngữ văn Nguyễn Thu Hường Trường THPT Đònh An
giáo dục.
- GV: Bài học hôm nay chỉ là một
đoạn trích vì trước đó còn hai phần
nữa:
+ Phần 1: Bàn về quân đức: Mong
nhà vua có một lòng tu đức, lấy sự
học vấn mà tăng thêm tài bởi học
mà có đức.
+ Phần 2: Bàn về dân tâm (lòng
dân) khẳng đònh dân là gốc nước.
Gốc có vững, nước mới yên.
+ Phần 3: Bàn về học pháp(bài học
hôm nay). Đoạn này không có phần
mở đầu mà nói ngay luận điểm,
luận cứ.
*HĐ2:Hướng dẫn tìm hiểu đoạn
trích:
- GV: Phần đầu tác giả nêu khái
quát mục đích chân chính của việc
học. Mục đích đó là gì?
- HS:Thảo luận phát biểu…
- GV: gọi HS nhận xét, bổ sung…
- GV nhận xét, giảng: Tác giả dùng
câu châm ngôn “Ngọc không mài,
không thành đồ vật; người không
học, không biết rõ đạo” vừa dễ
hiểu, vừa tăng sức thuyết phục.

Khái niệm học được giải thích bằng
hình ảnh so sánh cụ thể dễ hiểu.
Khái niệm đạo vốn trừu tượng phức
tạp được giải thích thật ngắn gọn,
rõ ràng: Đạo là lẽ đối xử hàng ngày
giữa mọi người. Vì vậy mục đích
chân chính của việc học chính là
học để làm người.
+ GV giảng mở rộng: Ngày nay ở
các trường học vẫn đề các khẩu
hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”
nghóa là muốn học tốt văn hoá thì
trước hết phải học đạo đức, học làm
người sau đó mới học tới văn hoá
có như thế học văn hoá mới tốt
được.
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1. Mục đích chân chính của việc học:
- Học để làm người.
2. Tác giả phê phán lối học lệch lạc
sai trái, tác hại của lối học này:
Trang 3
Giáo án Ngữ văn Nguyễn Thu Hường Trường THPT Đònh An
- GV: Tác giả đã phê phán những
lối học lệch lạc sai trái nào? Tác
hại của lối học ấy là gì?
- HS: Thảo luận phát biểu:
- GV gọi HS khác nhận xét, bổ
sung
- GV nhận xét, phân tích, giảng,

cho liên hệ thực tế:VD:
+ Học hình thức: Ngày nào cũng đi
học, tới lớp ngồi cũng chép bài, học
bài nhưng khi thầy hỏi bài thì lại
chẳng biết gì hết.
+ Học cầu danh lợi: Cha mẹ làm
giám đốc hoặc con cái nhà giàu có,
khi cho con đi học thì lại không
quan tâm đến việc học bài của con
chỉ đến khi nhà trường thông báo
kết quả học tập về nhà thì mới tìm
cách xin xỏ điểm số để cho con
mình đủ điểm lên lớp… Chính vì
điều này một số GV vì nể nang phụ
huynh mà đồng ý nâng điểm cho
HS làm ảnh hưởng đến uy tín của
các nhà giáo ngay thẳng.
- GV: Hậu quả của lối học lúc bấy
giờ thật tệ hại thảm khốc:( Các vua
Lê Cẩm Hưng, Lê Chiêu Thống,
Trònh Sâm, Trònh Khải Đều là
các loại bạo chúa bù nhìn, dâm
loạn, hèn nhát, tầm thường  bán
nước.
- GV: Để khuyến khích việc học,
Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang
Trung thực hiện những chính sách
gì?
-HS suy nghó phát biểu, HS khác
nhận xét, bổ sung…

- GV nhận xét, giảng, cho HS liên
hệ thực tế về vấn đề học, sự quan
tâm của các cấp, các ngành đối với
nền giáo dục nước nhà.
VD: Các trường đều có hội khuyến
học, nhà nước ưu tiên cho trẻ em có
- Lối học chuộng hình thức: ( Học
thuộc lòng câu chữ mà không hiểu nội
dung, có cái danh mà không có thực
chất.)
- Lối học cầu danh lợi: Học để có danh
tiếng, được trọng vọng, được nhàn nhã,
lợi lộc.
 Làm cho chúa tầm thường, thần nònh
hót, người trên kẻ dưới đều thích sự
chạy chọt, luồn cúi, không có thực chất
dẫn đến nước mất nhà tan.
3. Tác giả khẳng đònh quan điểm và
phương pháp học tập đúng đắn:
- Mở rộng trường học trong cả nước để
con cháu quan lại và thường dân đều
được đi học.
- Việc học phải có từ kiến thức cơ bản,
có tính chất nền tảng.
+ Tuần tự tiến lên.
+ Học rộng, nghó sâu, biết tóm lược
Trang 4
Giáo án Ngữ văn Nguyễn Thu Hường Trường THPT Đònh An
hoàn cảnh khó khăn, các trường
thuộc vùng sâu, vùng xa, hải đảo…

mở các lớp học xoá mù chữ, bổ túc
văn hoá…
- GV giảng thêm:+ Học phải từ các
lớp bậc tiểu học  các lớp bậc,
THCS bậc THPT CĐ, ĐH, sau
ĐH.
+ Học phải biết tóm lược; chẳng
hạn khi em đọc xong một quyển
truyện dầy 100 trang em phải biết
tóm lược lại nội dung có như vậy
em mới nắm, và hiểu sâu, nhớ kó.
+ Phải biết kết hợp lí thuyết với
thực hành VD: Học kó thuật nuôi gà
em nắm kó lí thuyết thì em biết
cách nuôi gà tốt còn không thì
ngược lại.
- GV: Bài tấu có đoạn bàn về phép
học đó là phép học nào? Từ thực tế
việc học của em , em thấy phương
pháp học nào là tốt nhất? Vì sao?
-HS phát biểu, liên hệ ( Kết hợp
câu hỏi trên)
-GV chốt lại:Học rộng rồi tóm lược
lại cho gọn theo điều học mà
làm.Phương pháp học nghe thầy
giảng, tiếp thu kiến thức áp dụng
vào thực hành, tóm lược lại kiến
thức.
- GV: Nêu tác dụng và ý nghóa của
phép học chân chính?

-HS thảo luận phát biểu:
-GV nhấn mạnh về tác dụng và ý
nghóa của phép học chân chính này.
+ GV đưa ra VD, nói nhanh:SV
Việt nam ra nước ngoài thi về mặt
điểm lí thuyết thì không thua kém
SV nước ngoài nhưng sang khâu
thực hành thì SV Việt Nam làm vẫn
thua SV nước bạn đó cũng là một
phần do chúng ta chưa cung cấp
đầy đủ trang thiết bò thực hành.Vì
những điều cơ bản.
+ Học phải biết kết hợp với hành
 như vậy mới bồi dưỡng nhân tài lập
công giúp nước.
4. Ý nghó và tác dụng của phép học
chân chính:
- Đất nước nhiều nhân tài, chế độ vững
mạnh, quốc gia hưng thònh.
- Ngày nay càng cần đào tạo nhiều
nhân tài giỏi về lí thuyết thạo về thực
hành để tiến kòp với nền khoa học kó
thuật sánh vai với bè bạn năm châu.
Trang 5