Lỗi phát âm tiếng anh của sinh viên việt nam trường hợp sinh viên đại học đồng nai (TT)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ THANH HOÀ

LỖI PHÁT ÂM TIẾNG ANH CỦA SINH VIÊN
VIỆT NAM: TRƢỜNG HỢP SINH VIÊN
ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI

Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh, đối chiếu
Mã số: 62.22.02.41

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC

Hà Nội - 2016


Công trình được hoàn thành tại Học viện Khoa học Xã hội

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Kim Bảng

Phản biện 1: GS.TS. Đỗ Việt Hùng
Phản biện 2: GS.TS. Nguyễn Văn Điệp
Phản biện 3: GS.TS. Nguyễn Quang

Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án Tiến sĩ
họp tại Học viện Khoa học Xã hội
vào lúc ….. giờ, ngày ….. tháng ….. năm 2016

Có thể tìm hiểu luận án tại:

Thư viện Quốc gia Việt Nam
Thư viện Học viện Khoa học Xã hội


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong xu thế hội nhập quốc tế, việc học tập và sử dụng các
ngôn ngữ không phải là tiếng mẹ đẻ ngày càng phổ biến ở tất cả các
nước trên thế giới. Ở Việt Nam, việc học tập và sử dụng tiếng Anh ngôn ngữ quốc tế, ngày càng phát triển và phổ biến.
Đã có không ít công trình nghiên cứu đối chiếu hệ thống ngữ
âm tiếng Anh và Việt, nhưng, cho đến nay, chưa có một công trình
khoa học nào nghiên cứu lỗi phát âm các yếu tố chiết đoạn tiếng Anh
của sinh viên do ảnh hưởng của tiếng Việt được nói ở Đồng Nai1.
Chúng tôi cho rằng lỗi phát âm các yếu tố chiết đoạn cần được
nghiên cứu một cách toàn diện trên cơ sở phân tích sự khác biệt về
loại hình ngôn ngữ, sự tiến triển trong việc khắc phục lỗi qua một quá
trình học và đặc điểm tiếng mẹ đẻ mà người học sử dụng. Vì những lí
do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Lỗi phát âm tiếng Anh của sinh
viên Việt Nam: Trường hợp sinh viên Đại học Đồng Nai”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích
Luận án có hai mục đích nghiên cứu sau:
1/ Luận án xác định các kiểu loại lỗi phát âm chiết đoạn tiếng
Anh tiêu biểu của các sinh viên (SV) trong một không gian cụ thể, đó
là trường Đại học Đồng Nai (ĐHĐN) từ góc độ đối chiếu và sự tiến
triển trong việc khắc phục lỗi phát âm này theo thời gian học.
2/ Luận án đề xuất những phương pháp sửa lỗi để nâng cao
chất lượng dạy và học tiếng Anh cho người Việt.
1

Trong luận án này, tiếng Việt được nói ở Đồng Nai được quy ước là tiếng
Việt.
1


2.2. Nhiệm vụ
Từ mục đích nghiên cứu trên, chúng tôi xác định những nhiệm
vụ nghiên cứu sau:
1/ Tổng quan được tình hình nghiên cứu về lỗi và lỗi phát âm
trên thế giới và ở Việt Nam để thấy được vị trí và vai trò của nghiên
cứu lỗi phát âm trong ứng dụng dạy học ngoại ngữ. Từ đó, tìm hiểu
những vấn đề lí thuyết liên quan đến đề tài như: khái niệm lỗi và
phân tích lỗi, ngôn ngữ học đối chiếu, cấu trúc âm tiết v.v.
2/ Khảo sát, xây dựng cơ sở dữ liệu về lỗi phát âm của SV
ĐHĐN.
3/ Đối chiếu và miêu tả các kiểu lỗi phát âm chiết đoạn tiếng
Anh tiêu biểu.
4/ Chỉ rõ các nguyên nhân chi phối các kiểu lỗi: sự khác biệt
về mặt loại hình; thời gian học và đặc điểm phát âm địa phương.
5/ Đề xuất các giải pháp khắc phục lỗi phát âm tiếng Anh cho
SV.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là các kiểu lỗi phát âm phụ
âm và nguyên âm tiếng Anh của 14 SV ĐHĐN. Các lỗi của họ được
quan sát từ năm thứ nhất đến năm thứ tư. Bằng cách nghiên cứu như
vậy, chúng tôi có thể đưa ra kết luận về mức độ khắc phục lỗi theo
thời gian học, để từ đó đưa ra những giải pháp sửa lỗi phù hợp.
3.1. Phạm vi nghiên cứu
Luận án nghiên cứu lỗi phát âm ở những đơn vị chiết đoạn

tiếng Anh của sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh tại Đại học Đồng
Nai được theo dõi liên tục từ năm thứ nhất đến năm thứ tư.

2


4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận
án
Để giải quyết những nhiệm vụ nêu trên, trong quá trình triển
khai đề tài luận án, chúng tôi sử dụng các phương pháp sau đây:
1/ Phương pháp miêu tả ngữ âm học - âm vị học
2/ Phương pháp ngữ âm học khí cụ
3/ Phương pháp đối chiếu
4/ Thủ pháp (thống kê, phân loại)
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Tìm ra các loại lỗi đọc (nói) sai các nguyên âm và phụ âm
tiếng Anh (phụ âm đầu, phụ âm cuối âm tiết), tìm nguyên nhân và
bước đầu đề xuất giải pháp khắc phục lỗi. Những kết quả nghiên cứu
của luận án có thể tham khảo để tìm ra các lỗi phát âm và cách khắc
phục cho việc dạy ngoại ngữ khác ở Việt Nam như tiếng Pháp, tiếng
Nga, tiếng Trung v.v.
6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của luận án
6.1. Ý nghĩa lí luận
Về mặt lí luận, luận án góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lí
thuyết liên quan đến ngữ âm học và âm vị học, đặc biệt là vấn đề
tương đồng và khác biệt trong cấu trúc âm tiết tiếng Việt và tiếng
Anh.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Về mặt thực tiễn, những kết quả nghiên cứu của đề tài góp
phần thiết thực vào việc giải quyết lỗi phát âm của người Việt học

tiếng Anh, một ngôn ngữ khác hẳn về loại hình so với tiếng Việt.
Kết quả nghiên cứu lỗi của người học trong bốn năm liên tục
đã chỉ ra các kiểu lỗi và nguyên nhân lỗi phát âm chiết đoạn tiếng
Anh về phụ âm ở vị trí đầu âm tiết, cuối âm tiết cũng như các kiểu lỗi
3


phát âm nguyên âm tiếng Anh của người Việt. Dựa vào kết quả
nghiên cứu, luận án đề xuất các phương pháp khắc phục những kiểu
lỗi trên cho người Việt, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học
tiếng Anh ở Việt Nam.
7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục,
luận án được triển khai thành 3 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lí thuyết
Chương 2: Lỗi phát âm phụ âm tiếng Anh của sinh viên Đại
học Đồng Nai
Chương 3: Lỗi phát âm nguyên âm tiếng Anh của sinh viên
Đại học Đồng Nai
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ
THUYẾT
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu lỗi phát âm
1.1.1. Trên thế giới
Nghiên cứu lỗi nói chung và lỗi phát âm nói riêng đã được
nhiều tác giả trên thế giới thực hiện, có thể kể đến một số tác giả tiêu
biểu như: Ahmad [43], Ahmad và Muhiburrahman [44], Enli [52],
Hassan và Muhammad [60], Hjollum và Mees [62], Luo [74],
Mathew [75], Zhang và Yin [91] v.v. Nghiên cứu của các tác giả nói
trên đều hướng đến việc tìm ra các kiểu lỗi phát âm, các kiểu lỗi có

tần số xuất hiện cao, cố gắng lý giải nguyên nhân và tìm ra giải pháp
khắc phục cho người học. Nguyên nhân gây lỗi phổ biến được nhiều
tác giả nhắc đến đó là do giao thoa ngôn ngữ; ngoài ra còn các yếu tố

4


khác: cách hướng dẫn phát âm của giáo viên, trình độ về ngữ âm học
- âm vị học, tuổi, thái độ, nỗ lực của người học v.v.
1.1.2. Ở Việt Nam
1.1.2.1. Hướng nghiên cứu lỗi trong sự tiếp xúc, giao thoa
ngôn ngữ Việt - dân tộc, dân tộc - Việt
Tiêu biểu cho hướng này là các công trình như Phùng Thị
Thanh [33], Bùi Khánh Thế [34] v.v. Hướng nghiên cứu này là một
vùng đất còn nhiều khoảng trống chưa được khai phá, bởi sự đối
chiếu Việt - dân tộc, dân tộc - Việt để phát hiện ra lỗi phụ thuộc vào
trình độ hiểu biết tiếng dân tộc bản địa, cũng như việc thực hiện
chính sách ngôn ngữ dân tộc về giáo dục song ngữ trong nhà trường.
1.1.2.2. Hướng nghiên cứu lỗi trong sự tiếp xúc, giao thoa
ngôn ngữ giữa tiếng Việt với một ngoại ngữ
Tiêu biểu cho hướng này có các tác giả: Phạm Đăng Bình [4],
Trần Thị Thanh Diệu [9], Vũ Bá Hùng [21], Nguyễn Huy Kỷ [22],
Nguyễn Thiện Nam [27], Nguyễn Văn Phúc [30], Lê Thanh Tú [71],
Nguyễn Thị Kim Ba [80], Nguyễn Vũ Phương [82], Nguyễn Tấn Lộc
[81], Phạm Thị Tú Hằng [83], Trần Thị Thu Giang [87], Vũ Đoàn
Thị Phương Thảo [89] v.v. Có thể nói, những công trình này đã bước
đầu xác lập được một hệ thống cơ sở lí thuyết về lỗi thông qua sự tiếp
xúc và giao thoa ngôn ngữ.
1.2.3. Tình hình dạy - học phát âm tiếng Anh ở Đại học
Đồng Nai

Nhìn chung, môi trường dạy học phát âm tiếng Anh ở ĐHĐN
cần được cải thiện. Thứ nhất, đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo
chuyên sâu về chuyên ngành ngữ âm học và âm vị học và chưa từng
được đào tạo ở những nước nói tiếng Anh bản xứ. Thứ hai, thời
lượng dạy phát âm tiếng Anh còn hạn chế. Thứ ba, SV không có đủ
5


cơ hội luyện tập nói tiếng Anh với người bản xứ để họ có cơ hội phát
hiện và khắc phục lỗi phát âm tiếng Anh của mình.
1.2. Cơ sở lí thuyết
Trong quá trình triển khai luận án, chúng tôi dựa vào những cơ
sở lí thuyết sau:
1.2.1. Ngôn ngữ học đối chiếu
Luận án trình bày các khái niệm về ngôn ngữ học đối chiếu
(ngôn ngữ nguồn, ngôn ngữ đích, giao thoa ngôn ngữ); mục đích,
nhiệm vụ và đối tượng của ngôn ngữ học đối chiếu; các nguyên tắc
đối chiếu; tầm quan trọng của ngôn ngữ học đối chiếu đối với việc
dạy học ngoại ngữ.
2.2.2. Lỗi và phân tích lỗi
Luận án trước hết trình bày các khái niệm liên quan đến lỗi và
lỗi phát âm tiếng Anh. Từ đó, luận án đưa ra khái niệm về lỗi phát
âm nhằm phục vụ cho phần lí thuyết chính liên quan đến đề tài
nghiên cứu.
1.3. Khái quát về âm tiết tiếng Việt và tiếng Anh
Luận án trình bày các khái niệm về âm tiết, âm tiết tiếng Việt,
âm tiết tiếng Anh nhằm làm rõ những nét tương đồng và khác biệt
trong cấu trúc âm tiết của hai ngôn ngữ Việt - Anh.
1.4. Tiểu kết chƣơng 1
Nội dung chương 1 của luận án đã tóm lược được những

khuynh hướng và tình hình nghiên cứu lỗi phát âm ở Việt Nam và thế
giới, qua đó xác định nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể của đề tài.
Cũng trong chương này, luận án đã xác định những cơ sở lí
thuyết để quá trình nghiên cứu của đề tài được tiến hành; trong đó,
những giới thuyết về ngôn ngữ học đối chiếu, lí thuyết lỗi và phân

6


tích lỗi, và sự khác biệt về loại hình giữa hai ngôn ngữ Việt-Anh đã
được luận án trình bày một cách tổng quan nhất.

CHƢƠNG 2
LỖI PHÁT ÂM PHỤ ÂM TIẾNG ANH CỦA SINH VIÊN
ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI
2.1. Phụ âm tiếng Anh và tiếng Việt
Trong chương này, luận án khẳng định lại ba tiêu chí để xác
định một phụ âm có đặc trưng khu biệt với một phụ âm khác: phương
thức cấu âm, vị trí cấu âm và đặc điểm thanh tính.
Luận án lấy Bảng Ngữ âm Quốc tế (Phiên bản 2015) làm cơ sở
để miêu tả, đối chiếu hai hệ thống phụ âm tiếng Anh và tiếng Việt.
Lỗi phát âm phụ âm tiếng Anh của SV được trình bày lần lượt
theo trình tự lỗi từ tỉ lệ cao xuống thấp. Mỗi phụ âm hoặc tổ hợp phụ
âm đều được miêu tả cấu âm chuẩn, các dạng biến thể phát âm, giải
thích lí do sinh viên phát âm lệch chuẩn và mức độ tiến triển trong
việc khắc phục lỗi qua thời gian bốn năm học liên tục.
2.1.2. Phụ âm tiếng Anh
2.1.2.1. Phụ âm đơn tiếng Anh
Khi sắp xếp các phụ âm vào Bảng Ngữ âm Quốc tế, chúng tôi
dựa vào ba quan điểm của Ladefoged và Johnson [68] về hai phụ âm

tắc xát ([t] và [d]), bán nguyên âm [w] và phụ âm tắc thanh hầu
[]. Trừ phụ âm [], tất cả 24 phụ âm tiếng Anh được nêu trong
Bảng 2.1 có thể đảm nhận vị trí đầu âm tiết. Trừ những phụ âm [w],
[r], [], [j] và [h], 20 phụ âm còn lại đều có thể đóng vai trò kết thúc
âm tiết.

7


2.1.2.2. Tổ hợp phụ âm tiếng Anh
Đứng đầu âm tiết, tiếng Anh có 40 tổ hợp hai phụ âm: [pl-],
[pr-], [pj-], [bl-], [br-], [bj-], [tr-], [tw-], [tj-], [dr-], [dw-], [dj-], [kl-],
[kr-], [kw-], [kj-], [gl-], [gr-], [mj-], [nj-], [mw-], [fl-], [fr-], [fj-],
[r-], [w-], [j-], [sp-], [st-], [sk-], [sf-], [sm-], [sn-], [sl-], [sw-],
[sj-], [zl-], [r-], [hj-], [vj-] và 9 tổ hợp ba phụ âm: [spl-], [skl-],
[spr-], [str-], [skr-], [skw-], [spj-], [stj-] và [skj-].
Đứng cuối âm tiết, tiếng Anh có 54 tổ hợp hai phụ âm: [-mp],
[-mf], [-mt], [-md], [-mz], [-n], [-nt], [-nd], [-ns], [-nz], [-nt], [nd], [-], [-t], [-d], [-z], [-k], [-f], [-ft], [-fs], [-vd],
[-vz], [-s], [-d], [-z], [-sp], [-st], [-sk], [-zd],[-t], [-d], [p], [-pt], [-ps], [-bd], [-bz], [-t], [-ts], [-dz], [-k], [-kt], [-ks], [gd], [-gz], [-lp], [-lf], [-l], [-lt], [-ld], [-ls], [-lz] và [-lk]; 41 tổ hợp
ba phụ âm: [-lmd], [-lms], [-lpt], [-lps], [-lbd], [-lbz], [-lft], [-lvd], [ls], [-lnd], [-lnz], [-ldz], [-ltt], [-ldd], [-lt], [-lks], [-lkt], [mps], [-mpt], [-mft], [-mfs], [-mts], [-mst], [-nts], [-ndz], [-ntt], [ndd], [-ts], [-st], [-ps], [-pts], [-pst], [-ts], [-dst], [-ds],
[-ks], [-kts], [-kst], [-fs], [-fts], và [-sts] và 7 tổ hợp bốn phụ âm:
[-lfs], [-ltst], [-lkts], [-kss], [-ksts], [-mpts] và [-ntst].
2.1.3. Phụ âm tiếng Việt
Khi sắp xếp hệ thống phụ âm tiếng Việt ở Bảng 2.3, chúng tôi
có ba lưu ý:
Thứ nhất, chúng tôi không xếp phụ âm tắc bật hơi, lợi [t]
vào bảng trên vì chúng tôi miêu tả hệ thống phụ âm tiếng Việt theo
Bảng Ngữ âm Quốc tế, vốn không thể hiện phụ âm bật hơi. Chúng tôi
chỉ đề cập đến phụ âm này ở những trường hợp cần thiết.
Thứ hai, chúng tôi có cùng quan điểm với Kirby [65, tr.382]

khi cho rằng phụ âm tắc hai môi hữu thanh và phụ âm tắc lợi hữu
8


thanh tiếng Việt được kí hiệu theo thứ tự là [] và [] để chỉ tính
hút vào khi phát âm.
Thứ ba, kết quả khảo sát của chúng tôi cho thấy tiếng Việt có
phụ âm lỏng, môi răng [w] và phụ âm lỏng, ngạc cứng [j].
2.1.3.1. Phụ âm đầu âm tiết tiếng Việt
Tiếng Việt có 24 phụ âm đứng đầu âm tiết là 23 phụ âm trong
Bảng 2.3 và phụ âm tắc bật hơi, lợi [t].
2.1.3.2. Phụ âm cuối âm tiết tiếng Việt
Tiếng Việt có sáu phụ âm ([-p], [-t], [-k], [-m], [-n], [-]) và
hai bán nguyên âm ([-u] và [-]) đảm nhận ví trí cuối âm tiết.
2.1.4. Sự tương đồng và khác biệt về hệ thống phụ âm tiếng
Anh và tiếng Việt.
2.1.4.1. Phụ âm đơn
Sự kết hợp của Bảng 2.1 và Bảng 2.3 cho thấy sự tương đồng
và khác biệt giữa hai hệ thống phụ âm Anh - Việt.
Bảng 2.4. Phụ âm tiếng Anh và tiếng Việt
Hai Môi Răng Lợi
môi răng
Tắc

p b

t d

Mũi

m

n

Rung

Sau Quặt Ngạc Mạc Lưỡi Thanh Hầu
lợi
cứng
con quản


c

k g






r

Vỗ

f v  s z 

Xát

x 

Xát bên
Lỏng
Lỏng bên

w

j
l

+ Hai phụ âm tắc xát tiếng Anh: [t] [d]

9

h


+ Phụ âm tắc bật hơi tiếng Việt: [t]
Chú thích:
(1) Kí hiệu

chỉ những phụ âm có chung trong hai ngôn ngữ;

(2) Kí hiệu

chỉ những phụ âm có chung trong hai ngôn ngữ

nhưng có nét khác biệt;
(3) Kí hiệu

chỉ những phụ âm trong tiếng Anh mà không có

trong tiếng Việt;
(4) Những phụ âm còn lại chỉ có trong tiếng Việt mà không có
trong tiếng Anh.
Sự tương đồng:
Đứng đầu âm tiết, cả hai ngôn ngữ đều có chung 11 phụ âm
sau: [m], [w], [f], [s], [v], [n], [l], [j], [k], [], và [h]. Về mặt âm vị
học, hai phụ âm [b], [d] tiếng Anh và hai phụ âm [] và [] có
cùng phương thức cấu âm, vị trí cấu âm và đặc điểm thanh tính như
nhau. Về mặt ngữ âm học, hai cặp phụ âm này có nét khu biệt: Phụ
âm [b] và [d] tiếng Anh có tính nổ ra (explosive) trong khi đó phụ âm
[] và [] tiếng Việt có tình hút vào (implosive). Tương tự, ba phụ
âm [p], [t] và [k] tiếng Anh có tính bật hơi (aspirated) còn hai
phụ âm này trong tiếng Việt không có nét khu biệt đó.
Về mặt âm vị học, cả hai ngôn ngữ đều có chung sáu phụ âm
sau đảm nhận vị trí cuối âm tiết: [m], [n], [], [p], [t] và [k]. Nhưng
về mặt ngữ âm học, khi phát âm, những phụ âm trên có những nét
khác nhau trong hai ngôn ngữ: Phụ âm cuối tiếng Anh có giai đoạn
thoái, còn phụ âm cuối tiếng Việt không có giai đoạn này.
Sự khác biệt:
Đứng đầu âm tiết, tiếng Anh có tám phụ âm mà tiếng Việt
không có: [], [], [r], [z], [], [g], [t] và [d]. Bảy phụ âm

10


[], [], [], [], [x], [] và [t] đứng đầu âm tiết tiếng Việt
nhưng không có trong tiếng Anh.
Đứng cuối âm tiết, tiếng Anh có 12 phụ âm mà tiếng Việt

không có: [f], [v], [], [], [s], [z], [l], [], [], [g], [t] và
[d].
2.1.4.2. Tổ hợp phụ âm
Như đã trình bày ở mục 2.1.2.2, tiếng Anh có 151 tổ hợp từ hai
đến 4 phụ âm có thể đảm nhận vai trò đầu hoặc cuối âm tiết. Tiếng
Việt không có tổ hợp phụ âm.
2.2. Lỗi phát âm phụ âm đứng đầu âm tiết
2.2.1. Những phụ âm đầu không gây lỗi
Nhờ những nét tương đồng giữa hai hệ thống phụ âm tiếng
Anh và tiếng Việt mà SV không mắc lỗi khi phát âm những âm tiết
tiếng Anh bắt đầu là một trong 11 phụ âm: [m-], [f-], [v-], [w-], [n-],
[s-], [l-], [j-], [-], [-] và [h-].
2.2.2. Những phụ âm đầu gây lỗi
2.2.2.1. Lỗi phụ âm đơn
Những phụ âm đứng đầu âm tiết gây lỗi cho SV theo tỉ lệ từ
cao xuống thấp: [-], [-], [d-], [t-], [-], [-], [z-], [b-], [d], [p-], [t-], [k-], [r-] và [g-]. Dưới đây là minh hoạ lỗi phát âm
phụ âm [-] của SV.
Bảng 2.5. Lỗi phụ âm [-]
Lỗi
Năm

1
2

Âm Biến
thể
[
-]
[
-]

SL

Ví dụ

TL
%

[-]

8

57.1

[j-]
[-]
[j-]

3
8
2

21.4
57.1
14.3

these [iz] (những cái này)
 [iz]
these [iz]  [jiz]
these [iz]  [iz]

these [iz]  [jiz]
11


3
4

[
-]
[
-]

[-]
[j-]
[-]
[j-]

7
1
7
0

50.1
7.1
50.1
0.0

these [iz]  [iz]
these [iz]  [jiz]
these [iz]  [iz]

2.2.2.2. Lỗi tổ hợp phụ âm
Trong quá trình học tiếng Anh, SV mắc lỗi phát âm đối với tất
cả tổ hợp hai hoặc ba phụ âm ở vị trí đấu âm tiết. Để vượt qua khó
khăn khi phát âm một tổ hợp phụ âm đầu âm tiết tiếng Anh, SV hoặc
là bỏ bớt phụ âm trong tổ hợp hoặc âm tiết hoá tổ hợp đó bằng cách
thêm nguyên âm nhẹ [] vào giữa những phụ âm của tổ hợp. Hình
2.8 cho thấy CTV M2 phát âm sai từ scrapped [skrpt] (đã đập vụn
ra) thành một âm nghe như là [pt] (rapped: đánh nhẹ).
Sóng âm
của phụ
âm xát, lợi
[s-] quá ít
Bỏ phụ âm
tắc, mạc [k-]
Hình 2.8. Sóng âm và quang phổ từ scraped của CTV M2
2.3. Lỗi phụ âm đứng cuối âm tiết tiếng Anh của sinh viên
Đại học Đồng Nai
2.3.1. Những phụ âm cuối ít gây lỗi
Đối với nhóm phụ âm tắc ([-p], [-t], [-k]) và nhóm phụ âm mũi
([-m], [-n], [-]) ở vị trí cuối âm tiết, lúc đầu họ có mắc lỗi nhưng
qua thời gian học, lỗi về phụ âm cuối ở hai nhóm này giảm đáng kể
và không còn ảnh hưởng đến kết quả giao tiếp tiếng Anh của họ.

12


2.3.2. Những phụ âm cuối gây lỗi
2.3.2.1. Lỗi phụ âm đơn
Kiểu lỗi phát âm điển hình của SV là họ không phát âm hoặc

phát âm lệch chuẩn những phụ âm cuối âm tiết. Lỗi phát âm phụ âm
cuối âm tiết của SV được trình bày theo trình tự tỉ lệ từ cao xuống
thấp như sau: [-], [-], [-d], [-t], [-], [-], [-z], [-s], [-l], [b], [-d], [-g], [-f], và [-v].
2.3.2.2. Lỗi tổ hợp phụ âm
Do đặc điểm loại hình ngôn ngữ, SV mắc nhiều lỗi phát âm tổ
hợp phụ âm và đặc biệt là tổ hợp phụ âm cuối tiếng Anh. Trong
khuôn khổ của luận án, chúng tôi chỉ trình bày một số lỗi phát âm
điển hình trong số 102 tổ hợp từ hai đến bốn phụ âm ở vị trí cuối âm
tiết.
Kiểu lỗi phổ biến về tổ hợp phụ âm cuối tiếng Anh là SV bỏ
bớt phụ âm trong trong tổ hợp hoặc âm tiết hoá tổ hợp phụ âm bằng
cách thêm nguyên âm nhẹ [] vào trong tổ hợp. Chẳng hạn, Bảng
2.33 thể hiện lỗi phát âm tổ hợp [-lf] theo thời gian học.
Bảng 2.33. Lỗi tổ hợp [-lf]
Năm

Lỗi
Tổ
Biến
TL
hợp
SL
thể
%

1 [-lf] [-lf]

6

2 [-lf] [-lf]

3 [-lf] [-lf]
4 [-lf] [-lf]

6
5
4

Ví dụ

twelfth [twelf] (thứ 12) 
[twelf]
42.9 twelfth [twelf]  [twelf]
35.7 twelfth [twelf]  [twelf]
28.6 twelfth [twelf]  [twelf]
42.9

13


Quan sát Hình 2.10, chúng ta thấy CTV F9 này không những
bỏ bớt phụ âm xát lợi [s] ở cuối âm tiết mà còn thêm nguyên âm nhẹ
[] vào sau phụ âm tắc lợi [t].
Bỏ phụ âm
cuối [-s]
Quang phổ
của nguyên
âm []
Hình 2.10. Sóng âm và quang phổ từ texts của CTV F9
Như vậy, CTV này phát âm từ texts [teksts] (những bài đọc)
thành một âm lệch chuẩn [tekst].

2.4. Một số giải pháp khắc phục lỗi phát âm phụ âm tiếng
Anh cho sinh viên Đại học Đồng Nai
2.4.1. Giải pháp chung
Hai giải pháp chung cơ bản là nâng cao chất lượng đội ngũ
giảng dạy tiếng Anh và tăng thời lượng giảng dạy kĩ năng nói và phát
âm phụ âm tiếng Anh cho SV.
2.4.2. Giải pháp cụ thể
Năm giải pháp cụ thể là: (1) Giáo viên và SV cần có thái độ
tích cực về lỗi phát âm phụ âm, (2) Giáo viên phân loại lỗi phát âm
phụ âm của SV, (3) Giáo viên cần truyền đạt kiến thức cơ bản về
ngữ âm học và âm vị học cho SV, (4) Giáo viên tạo điều kiện để SV
nghe những bài tập, phát âm chuẩn phụ âm tiếng Anh và (5) Giáo
viên xây dựng những bài luyện tập để giúp SV khắc phục lỗi phát âm
của họ.

14


2.5. Tiểu kết chƣơng 2
Sự khác biệt giữa hai hệ thống phụ âm là nguyên nhân gây lỗi
phát âm phụ âm tiếng Anh của SV ĐHĐN. Tuy lỗi phát âm phụ âm
của SV có giảm theo thời gian học, nhưng vẫn rất đáng lo ngại. Lỗi
phát âm phụ âm tiêu biểu của SV ĐHĐN là nhóm phụ âm xát và tắc
xát ở đầu cũng như cuối âm tiết: [], [], [z], [], [t] và [d].
Lỗi phát âm phụ âm tiếng Anh cuối âm tiết là kiểu lỗi rất điển hình
của SV. Hai kiểu lỗi điển hình về tổ hợp phụ âm đầu và cuối âm tiết
của SV là bỏ bớt phụ âm hoặc âm tiết hoá tổ hợp phụ âm đó.
Trong chương này, chúng tôi đề xuất một số giải pháp giúp SV
ĐHĐN khắc phục lỗi phát âm phụ âm tiếng Anh.

CHƢƠNG 3
LỖI PHÁT ÂM NGUYÊN ÂM TIẾNG ANH CỦA SINH VIÊN
ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI
3.1. Nguyên âm tiếng Anh và tiếng Việt
Luận án đề cập đến những khái niệm cơ bản về đặc điểm của
một nguyên âm và những tiêu chí để khu biệt một nguyên âm này với
một nguyên âm khác.
3.1.1. Nguyên âm tiếng Anh
3.1.1.1. Nguyên âm đơn
Luận án dựa vào kết quả nghiên cứu của nhóm tác giả
Hawkins và Midgley [61] để có giá trị formant F1 và F2 của hệ thống
nguyên âm đơn tiếng Anh được chọn làm chuẩn. Theo đó, tiếng Anh
có 12 nguyên âm đơn sau: [i], [], [], [], [], [], [],
[], [u], [], [] và [].

15


3.1.1.2. Nguyên âm đôi
Theo Roach [85, tr.18], tiếng Anh có 8 nguyên âm đôi: [],
[e], [], [e], [a], [], [] và [a].
3.1.1.3. Nguyên âm ba
Cũng theo Roach [85, tr.19], tiếng Anh có 5 nguyên âm ba:
[e], [a], [], [] và [a].
3.1.2. Nguyên âm tiếng Việt
3.1.2.1. Nguyên âm đơn
Có cùng quan điểm với một số tác giả ([8], [36], [40] v.v.),
chúng tôi xem tiếng Việt có 13 nguyên âm đơn là: [i], [e], [],
[], [], [], [], [a], [a], [u], [o], [] và []. Để miêu
tả hệ thống nguyên âm đơn tiếng Việt trên Bảng Ngữ âm Quốc tế,

chúng tôi tiến hành thu âm CTV phát âm những từ chứa nguyên âm
tiếng Việt trong cùng một môi trường ngữ âm „bVt‟, trong đó „V‟ là
nguyên âm. Hai nguyên âm còn lại []và [] không thể xuất
hiện trong môi trường „bVt‟ nên chúng tôi chọn giải pháp tìm giá trị
F1 và F2 của chúng trong sự đối chiếu với nguyên âm [] và []
trong các cặp đối lập tối thiểu.
3.1.2.2. Nguyên âm đôi
Tiếng Việt có ba nguyên âm đôi và ba biến thể ngữ âm tương
ứng là: [ie] ([]), [] ([]) và [uo] ([u]).
3.1.3. Sự tương đồng và khác biệt về hệ thống nguyên âm
tiếng Anh và tiếng Việt
3.1.3.1. Nguyên âm đơn
Hình 3.7 thể hiện sự tương đồng và khác biệt của hệ thống
nguyên âm đơn tiếng Anh và tiếng Việt trên Bảng ngữ âm Quốc tế.

16


Hình 3.7. Nguyên âm đơn tiếng Anh () và tiếng Việt ()
Ở phần này luận án so sánh, đối chiếu sự tương đồng và khác
biệt giữa hai hệ thống nguyên âm theo ba tiêu chí: vị trí của lưỡi, độ
mở của miệng và hình dáng của môi.
3.1.3.2. Nguyên âm đôi
Nguyên âm đôi tiếng Anh và tiếng Việt có nét tương đồng là
sự kết hợp mang tính chất trung hoà những phẩm chất của hai nguyên
âm đơn cấu tạo nên nguyên âm đôi đó.
Về mặt ngữ âm học và âm vị học, nguyên âm đôi tiếng Anh và
tiếng Việt là khá khác nhau.
3.1.3.3. Nguyên âm ba
Về mặt âm vị học, tiếng Anh có 5 nguyên âm ba (/e/,

/a/, //, / / và /a/) nhưng tiếng Việt không có
loại nguyên âm này. Tiếng Việt có một số nguyên âm ba ngữ âm học,
là sự kết hợp của một âm đệm với một nguyên âm chính và một bán
nguyên âm cuối.

17


3.2. Lỗi phát âm nguyên âm tiếng Anh của sinh viên Đại
học Đồng Nai
3.2.1. Lỗi phát âm nguyên âm đơn
SV không phân biệt trường độ các cặp nguyên âm tiếng Anh
có tiêu chí khu biệt dài/ngắn: [i] và [], [u] và [], [] và
[].
Chẳng hạn, CTV 9 đồng nhất về trường độ của nguyên âm
[i] (240 ms) với trường độ của nguyên âm [] (240 ms) thể hiện ở
Hình 3.8 và Hình 3.9.

Hình 3.8. Sóng âm và formant thể hiện trường độ nguyên âm [i]
trong từ peace (hoà bình)

18


Hình 3.9. Sóng âm và formant thể hiện trường độ nguyên âm []
trong từ piss (từ chỉ sự bài tiết).
SV mắc lỗi phát âm nguyên âm đơn tiếng Anh theo tỉ lệ cao
xuống thấp: [i], [u], [], [], [], [], [], [], [],
[], [] và [].
3.2.2. Lỗi phát âm nguyên âm đôi

Lỗi phát âm nguyên âm đôi tiếng Anh của SV theo trình tự lỗi
từ tỉ lệ cao xuống thấp: [e], [a], [], [], [e], [],
[] và [].
Trong quá trình học tiếng Anh, SV phát âm các nguyên âm này
thành các biến thể lệch chuẩn, chẳng hạn: phát âm [e] thành
[j], [a] thành [aw], [] thành [w] v.v.
3.2.3. Lỗi phát âm nguyên âm ba
Luận án miêu tả lỗi phát âm nguyên âm ba tiếng Anh của SV
theo trình tự có lỗi từ tỉ lệ cao xuống thấp: [e], [a], [],
[] và [].
Trong quá trình học tiếng Anh, SV phát âm các nguyên âm này
thành các biến thể lệch chuẩn, chẳng hạn: phát âm [e] thành
[j], [a] thành [aw] v.v.
3.3. Một số giải pháp khắc phục lỗi phát âm nguyên âm
tiếng Anh cho sinh viên Đại học Đồng Nai
3.3.1. Giải pháp chung
Những giải pháp chung cơ bản để giúp SV ĐHĐN khắc phục
lỗi phát âm nguyên âm tiếng Anh là nâng cao trình độ đội ngũ giáo
viên và tăng thời lượng dạy học kĩ năng nói và thực hành phát âm
tiếng Anh nói chung, và luyện tập phát âm nguyên âm nói riêng.
3.3.2. Giải pháp cụ thể

19


Để giúp SV khắc phục lỗi phát âm nguyên âm tiếng Anh,
chúng tôi đề xuất 5 giải pháp cụ thể. Đó là: (1) Thái độ về lỗi, (2)
Phân loại lỗi phát âm nguyên âm, (3) Truyền đạt kiến thức cơ bản,
(4) Tạo điều kiện để SV nghe và (5) Xây dựng những bài luyện tập
phát âm nguyên âm tiếng Anh.

3.4. Tiểu kết chƣơng 3
So sánh, đối chiếu hệ thống nguyên âm tiếng Anh và tiếng Việt
đã chỉ ra những nét tương đồng và khác biệt giữa hai hệ thống
nguyên âm tiếng Anh và tiếng Việt. Kết quả nghiên cứu cho thấy SV
ĐHĐN mắc lỗi phát âm ở cả ba nhóm nguyên âm tiếng Anh (nguyên
âm đơn, nguyên âm đôi và nguyên âm ba).
Tương tự như đối với lỗi phát âm phụ âm tiếng Anh, chúng tôi
đề xuất một số giải pháp chung và cụ thể nhằm giúp SV ĐHĐN khắc
phục lỗi phát âm tiếng Anh của họ trong quá trình học ngoại ngữ này.

20


KẾT LUẬN
Trong xu thế giao lưu, hội nhập quốc tế, tiếng Anh có vai trò
quan trọng trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Nghiên
cứu lỗi phát âm tiếng Anh với tư cách một ngoại ngữ có ý nghĩa lí
luận và thực tiễn đối với ngôn ngữ học Việt Nam và nhiều nước trên
thế giới. Đã có một số công trình nghiên cứu lỗi phát âm tiếng Anh
của người Việt nhưng cho đến nay chưa có một công trình khoa học
nào nghiên cứu và theo dõi lỗi phát âm tiếng Anh sinh viên Đại học
Đồng Nai qua một quá trình học. Thực hiện đề tài “Lỗi phát âm tiếng
Anh của sinh viên Việt Nam: Trường hợp sinh viên Đại học Đồng
Nai”, chúng tôi hi vọng góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề về lí
thuyết và thực tiễn dạy học tiếng Anh tại Việt Nam. Trên cơ sở các lí
thuyết liên quan và tư liệu nghiên cứu cụ thể, luận án đưa ra một số
kết luận sau:
1. Dựa trên cơ sở lí thuyết lỗi và thực tiễn nghiên cứu, luận án
khẳng định rằng, trong quá trình học một ngoại ngữ, mắc lỗi nói
chung và lỗi phát âm nói riêng là điều tự nhiên và tất yếu.

2. Luận án đã đi sâu phân tích sự tương đồng và khác biệt
giữa hệ thống phụ âm và nguyên âm cũng như cấu trúc âm tiết của
hai ngôn ngữ Việt - Anh. Về ngữ âm, chức năng và cấu trúc âm tiết
tiếng Việt và tiếng Anh thể hiện sự khác biệt rõ rệt giữa hai ngôn
ngữ. Về chức năng, âm tiết trong tiếng Anh chỉ là đơn vị phát âm
thuần tuý; trong tiếng Việt, ranh giới âm tiết - hình vị và trong nhiều
trường hợp - từ (đơn tiết) trùng nhau. Về cấu trúc, trong tiếng Anh,
âm tiết là sự kết hợp một cách không có quy luật phụ âm và nguyên
âm. Trong tiếng Việt, âm tiết là sự kết hợp các thành tố theo những
quy tắc nhất định, tạo thành các hệ đối vị riêng. Sự khác biệt về chức
21


năng và cấu trúc âm tiết giữa tiếng hai ngôn ngữ dẫn đến những kiểu
giao thoa ngữ âm học - âm vị học khác nhau trong tiếp xúc giữa hai
ngôn ngữ. Đây nguyên nhân của các lỗi phát âm tiếng Anh ở người
nói tiếng Việt bản ngữ. Kết quả nghiên cứu, theo dõi lỗi phát âm của
sinh viên qua bốn năm học liên tục đã chỉ ra một số kiểu lỗi phát âm
tiếng Anh điển hình của sinh viên như sau:
2.1. Về phụ âm
Qua thời gian học, lỗi phát âm phụ âm tiếng Anh của sinh viên
giảm đáng kể. Tuy vậy, ở vị trí đầu âm tiết, sinh viên vẫn còn mắc lỗi
phát âm phụ âm và tỉ lệ lỗi của họ từ cao xuống thấp là: [-], [-],
[d-], [t-], [-], [-], [z-], [b-], [d-], [p-], [t-], [k-], [r-]
và [g-]. Ở vị trí cuối âm tiết, lỗi phát âm phụ âm cuối của sinh viên
vẫn còn tồn tại theo thứ tự tỉ lệ lỗi từ cao xuống thấp là: [-], [-],
[-d], [-t], [-], [-], [-z], [-s], [-l], [-b], [-d], [-g], [-f] và [-v].
Đối với tổ hợp phụ âm ở cả hai vị trí đầu và cuối âm tiết, SV đều mắc
hai kiểu lỗi điển hình: Hoặc là bỏ bớt phụ âm trong tổ hợp (chẳng
hạn sinh viên phát âm từ throw [r] thành [r], find

[fand] thành [fan]) hoặc là âm tiết hoá tổ hợp phụ âm đó (chẳng
hạn từ thwart [wt] được sinh viên phát âm thành
[wt], prompt [prmpt] thành [prmpt]).
2.2. Về nguyên âm
Lỗi điển hình về nguyên âm đơn tiếng Anh là sinh viên không
phân biệt trường độ các cặp nguyên âm đơn tiếng Anh có tiêu chí khu
biệt dài/ngắn ([i] và [], [u] và [], [] và []). Ví dụ,
nguyên âm [i] trong từ peace [pis] (hoà bình) và nguyên âm []
trong từ piss (từ chỉ sự bài tiết) được sinh viên phát âm với trường độ
như nhau là 240 ms. Lỗi phát âm nguyên âm đôi điển hình là trường
hợp nguyên âm [e]. Ví dụ, sinh viên phát âm từ may [me] (có
22


lẽ) thành [mj] (mây). Do nhóm nguyên âm ba chỉ tồn tại trong
tiếng Anh mà không có trong tiếng Việt nên sinh viên mắc tất cả các
lỗi phát âm nguyên âm ba tiếng Anh. Ví dụ, sinh viên phát âm từ
hour [a] (giờ) thành [aw].
3. Dựa vào kết quả nghiên cứu, chúng tôi đề xuất hai nhóm
biện pháp nhằm giúp SV khắc phục lỗi phát âm tiếng Anh như sau:
3.1. Nhóm giải pháp chung
Thứ nhất, nhà trường cần có một đội ngũ giáo viên đáp ứng
việc dạy phát âm tiếng Anh. Họ phải là những người có kiến thức cơ
bản nhất về ngữ âm học - âm vị học của cả hai ngôn ngữ Anh - Việt.
Có như thế, người dạy mới có thể chỉ ra những nét tương đồng và
khác biệt về mặt ngữ âm học và âm vị học của hệ thống phụ âm và
nguyên âm cũng như cấu trúc âm tiết tiếng Anh và tiếng Việt. Thứ
hai, nhà trường cần tăng thời lượng dạy phát âm cho sinh viên, ít nhất
là từ năm thứ nhất đến năm thứ ba. Khi sinh viên có nhiều thời gian
luyện phát âm hơn, họ sẽ có cơ hội khắc phục lỗi phát âm của mình.

3.2. Nhóm giải pháp cụ thể
Thứ nhất, giáo viên và sinh viên nên có thái độ tích cực về lỗi.
Tức là, xem việc mắc lỗi phát âm tiếng Anh khi học ngoại ngữ này là
điều tất yếu. Thứ hai, giáo viên nên phân loại các kiểu lỗi để sinh
viên dễ nhận diện lỗi và thuận tiện trong việc khắc phục lỗi. Thứ ba,
giáo viên nên truyền đạt những kiến thức cơ bản về ngữ âm tiếng
Anh (bao gồm phương thức phát âm và vị trí phát âm) và liên hệ với
tiếng Việt khi cần thiết. Thứ tư, giáo viên tạo điều kiện để sinh viên
có cơ hội nghe giọng nói tiếng Anh chuẩn của người bản xứ bằng
cách giới thiệu các kênh truyền thanh và truyền hình phù hợp. Cuối
cùng, giáo viên nên xây dựng những bài luyện tập phát âm phù hợp
để giúp sinh viên khắc phục lỗi phát âm tiếng Anh của họ.
23