Quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần đông nam á chi nhánh hai bà trưng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.68 MB, 89 trang )
B GIÁO D C ÀO T O
TR
NGă
I H CăTH NGăLONG
---o0o---
KHịAăLU N T T NGHI P
TÀI:
QU N TR R IăROăTệNăD NG T IăNGỂNă
HÀNGăTH
NGăM I C PH Nă ỌNGăNAMăỄă
CHIăNHỄNHăHAIăBÀăTR NG
SINHăVIểNăTH C HI N
MÃăSINHăVIểN
CHUYểNăNGÀNH
: NGUY N TH LINH
: A21169
: NGỂNăHÀNG
HÀăN I ậ 2016
B GIÁO D C ÀO T O
TR
NGă
I H CăTH NGăLONG
---o0o---
KHịAăLU N T T NGHI P
TÀI:
QU N TR R IăROăTệNăD NG T I NGỂNă
HÀNGăTH
NGăM I C PH Nă ỌNGăNAMăỄă
CHIăNHỄNHăHAIăBÀăTR NG
Giáoăviênăh ng d n
Sinhăviênăth c hi n
Mưăsinhăviên
ChuyênăngƠnh
:
:
:
:
TS. Nguy n Th Thúy
Nguy n Th Linh
A21169
TƠiăchínhăậ NgơnăhƠng
HÀăN I ậ 2016
Thang Long University Libraty
L I C Mă N
Trong quá trình th c hi n và hoàn thành khóa lu n t t nghi p, em đư nh n đ
c
s giúp đ c ng nh s đ ng viên t r t nhi u phía.
Tr c tiên, em xin g i l i c m n chân thành và sâu s c nh t t i giáo viên h ng
d n khóa lu n t t nghi p – TS. Nguy n Th Thúy. Cô không ch là ng i tr c ti p
gi ng d y em m t s môn h c chuyên ngành t i tr ng mà còn là ng i ch b o t n
tình, h ng d n em trong su t th i gian nghiên c u và th c hi n khóa lu n.
Ngoài ra, em c ng mong mu n thông qua khóa lu n này, g i l i c m n chân
thành t i các th y cô đang gi ng d y t i tr ng
i h c Th ng Long, nh ng ng i
luôn nhi t tình và tâm huy t mang đ n cho sinh viên nh ng ki n th c v chuyên
môn và nh ng bài h c th c t giúp chúng em có th có công vi c t t h n sau khi
em ra tr ng.
Bên c nh đó em c ng xin c m n t i các cô, chú, anh, ch c a ngân hàng th
ng
m i c ph n ông Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng đư t n tình giúp đ và cung c p s
li u đ em có th hoàn thành đ c khóa lu n c a mình.
M c dù, em đư c g ng hoàn thi n khóa lu n nh ng do n ng l c còn h n ch nên
khóa lu n không tránh kh i nh ng sai sót. Em r t mong nh n đ
th y cô đ khóa lu n c a em đ c hoàn thi n h n.
c s góp Ủ c a QuỦ
EmăxinăchơnăthƠnhăc mă n!
Sinh viên th c hi n
Nguy n Th Linh
L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan Khóa lu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h
tr t giáo viên h
ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c a ng
i
khác. Các d li u thông tin th c p s d ng trong Khóa lu n là có ngu n g c và đ
c
trích d n rõ ràng.
Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l i cam đoan này!
Sinh viên
Nguy n Th Linh
Thang Long University Libraty
M CL C
L IM
U
CH
NGă 1.ă C ă S Lụă LU N CHUNG V QU N TR R Iă ROă TệNă D NG
T IăCỄCăNGỂNăHÀNGăTH
NGăM I ..................................................................1
1.1.ăCácăkháiăni măc ăb n v r iăroătínăd ng ..............................................................1
1.1.1. Khái ni m r i ro tín ế ng ....................................................................................1
1.1.2. Phân lo i r i ro tín ế ng......................................................................................2
1.1.3. Nguyên nhân ế n t i r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i .................3
1.1.4. Nh ng d u hi u nh n bi t c a r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i .9
1.1.5. Các ch tiêu ph n ánh r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i..............10
1.2. Qu n tr r iăroătínăd ngătrongăngơnăhƠngăth ngăm i .....................................14
1.2.1. Khái ni m qu n tr r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i ...................14
1.2.2. S c n thi t ph i qu n tr r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i ........15
1.2.3. N i dung qu n tr r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i.....................16
1.2.4. Mô hình qu n tr r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i ......................22
1.2.5. Các nhân t nh h ng đ n qu n tr r i ro tín ế ng trong ngân hàng ..........23
1.2.6. Kinh nghi m qu n tr r i ro tín ế ng trên th gi i và t i các ngân hàng
th ng m i trong n c ................................................................................................24
CH
NGă 2.ă TH C TR NG QU N TR R Iă ROă TệNă D NG T Iă NGỂNă
HÀNGă TH
NGă M I C
PH Nă
ỌNGă NAMă Ễă CHIă NHỄNHă HAIă BÀă
TR NG ........................................................................................................................30
2.1.ăKháiăquátăv ngơnăhƠngăth ngăm i c ph nă ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠă
Tr ng ............................................................................................................................30
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ngân hàng th ng m i c ph n ông
Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng .................................................................................30
2.1.2. C c u t ch c c a ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh
Hai Bà Tr ng................................................................................................................31
2.1.3. Ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi
nhánh Hai Bà Tr ng đo n 2012 – 2014 .....................................................................33
2.2. Th c tr ng qu n tr r iăroătínăd ng t iăngơnăhƠngăth ngăm i c ph nă ôngă
NamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng ................................................................................38
2.2.1. Ho t đ ng tín ế ng và r i ro tín ế ng t i ngân hàng th ng m i c ph n
ông Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng .......................................................................38
2.2.2. Th c tr ng qu n tr r i ro tín ế ng t i ngân hàng th ng m i c ph n ông
Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng .................................................................................50
2.3.ă ánhăgiáă chungă v côngă tácă qu n tr r iă roă tínă d ng t iă ngơnăhƠngăth ngă
m i c ph n ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng ................................................58
2.3.1. Nh ng k t qu đ t đ
c .....................................................................................58
2.3.2. Nh ng h n ch ...................................................................................................60
2.3.3. Nguyên nhân c a nh ng h n ch .....................................................................60
CH
NGă 3.ă GI Iă PHỄPă C I THI N QU N TR R Iă ROă TệNă D NG T I
NGỂNă HÀNGă TH
NGă M I C PH Nă ỌNGă NAMă Ễă CHIă NHỄNHă HAIă
BÀăTR NG ..................................................................................................................64
3.1.ă
nhăh
ng ho tăđ ng kinh doanh chung t iăngơnăhƠngăth
ngăm i c ph n
ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng ......................................................................64
3.2.ă nhăh ngăcôngătácăqu n tr r iăroătínăd ng t iăngơnăhƠngăth ngăm i c
ph n ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng ............................................................65
3.3. Gi iă phápă nh m c i thi n hi u qu qu n tr r iă roă tínă d ng t iă ngơnă hƠngă
th ngăm i c ph nă ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng ..................................66
3.3.1. C i thi n chính sách tín ế ng ............................................................................66
3.3.2. Gi i pháp nâng cao hi u qu quy trình tín ế ng ..............................................69
3.3.3. Nâng cao hi u qu qu n tr r i ro tín ế ng ......................................................72
3.3.4. Nâng cao ch t l ng ngu n nhân l c ..............................................................74
3.4. M t s ki n ngh ...................................................................................................75
3.4.1. Ki n ngh v i ngân hàng Nhà n c ..................................................................75
3.4.2. Ki n ngh v i ngân hàng th
ng m i c ph n ông Nam Á ..........................76
K T LU N
Thang Long University Libraty
DANH M C VI T T T
Vi t t t
Di n gi i
CIC
Trung tâm thông tin tín d ng
NHNN
Ngân hàng nhà n
NHTM
Ngân hàng th
RRTD
R i ro tín d ng
TCKT
T ch c kinh t
TCTD
T
TNDN
Thu nh p doanh nghi p
TMCP
Th
TS B
Tài s n đ m b o
c
ng m i
ch c tín d ng
ng m i c ph n
DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. Nh ng bi u hi n c a m t kho n tín d ng x u và m t chính sách tín d ng
kém hi u qu .................................................................................................................17
B ng 2.1. Tình hình huy đ ng v n ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi
nhánh Hai Bà Tr ng ......................................................................................................33
B ng 2.2. Tình hình s d ng v n t i ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi
nhánh Hai Bà Tr ng ......................................................................................................34
B ng 2.3. Thu nh p t ho t đ ng d ch v c a ngân hàng th ng m i c ph n ông
Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng ...................................................................................35
B ng 2.4. K t qu ho t đ ng kinh doanh t i ngân hàng th
ng m i c ph n ông Nam
Á chi nhánh Hai Bà Tr ng ............................................................................................37
B ng 2.5. D n tín d ng t i ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh
Hai Bà Tr ng .................................................................................................................38
B ng 2.6. C c u tín d ng theo th i h n .......................................................................39
B ng 2.7. C c u phân theo lo i ti n ............................................................................40
B ng 2.8. C c u theo tài s n đ m b o .........................................................................41
B ng 2.9. N quá h n t i ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh Hai
Bà Tr ng giai đo n 2012 – 2014 ...................................................................................43
B ng 2.10. N quá h n phân theo k h n .....................................................................44
B ng 2.11. N quá h n theo tài s n đ m b o ................................................................45
B ng 2.12. N quá h n theo lo i ti n ............................................................................46
B ng 2.13. N quá h n phân theo nhóm n ..................................................................47
B ng 2.14. N x u t i ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh Hai Bà
Tr ng giai đo n 2012 – 2014 ........................................................................................48
B ng 2.15. Trích l p d phòng r i ro tín d ng t i ngân hàng th ng m i c ph n ông
Nam Á – chi nhánh Hai Bà Tr ng giai đo n 2012 – 2014............................................49
B ng 2.16. T tr ng các ch tiêu tài chính ....................................................................54
B ng 2.17. T tr ng cho các ch tiêu phi tài chính........................................................54
B ng 2.18. T tr ng ch tiêu tài chính và phi tài chính t i chi nhánh Hai Bà Tr ng ....55
B ng 2.19. Mô hình x p h ng tín d ng t i ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam
Á chi nhánh Hai Bà Tr ng ............................................................................................55
B ng 3.1. M c tiêu cho vay trong n m 2016 – Chi nhánh Hai Bà Tr ng ....................64
Thang Long University Libraty
DANH M CăS ă
S đ 2.1. C c u t ch c c a ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh
Hai Bà Tr ng .................................................................................................................31
S đ 2.2. Mô hình qu n lỦ r i ro c a ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi
nhánh Hai Bà Tr ng ......................................................................................................50
S đ 2.3. Quy trình ch m đi m tín d ng .....................................................................53
L IăNịIă
U
1. LỦădoăl a ch năđ tƠi
Ngày nay, xu h ng t do hóa trong l nh v c tài chính đư t o c h i cho các
ngân hàng trong vi c m r ng kinh doanh. V m t đ a lỦ, xu h ng này giúp cho các
ngân hàng h n ch đ c r i ro tín d ng t i môi tr ng kinh t trong n c vì có nhi u
s l a ch n đ u t t t h n t i môi tr ng qu c t . M c dù môi tr ng kinh doanh toàn
c u m ra cho ngân hàng nhi u c h i và h c h i đ c nh ng công ngh qu n lỦ t
các ngân hàng khác các n c phát tri n nh ng c nh tranh gi a các t ch c tài chính
toàn c u l i t o ra m t th tr ng tài chính kh c nhi t h n r t nhi u vì m c tiêu l i
nhu n. Trong b i c nh đó, không m t ngân hàng hay m t t ch c tài chính nào có th
t n t i đ c n u không có h th ng qu n tr r i ro h u hi u. Vi c xây d ng h th ng
qu n tr r i ro nói chung và qu n tr r i ro tín d ng nói riêng có vai trò quy t đ nh t i
s s ng còn c a các ngân hàng.
Trong n n kinh t hàng hoá ti n là ph ng ti n thanh toán ch y u trong t t c
các m i quan h kinh t , n n kinh t hàng hoá càng phát tri n bao nhiêu thì t c đ
quay vòng c a đ ng ti n càng nhanh b y nhiêu. B n thân m i ch th kinh t không
th t đáp ng đ c nhu c u v v n c a mình mà h ph i d a vào các ch th kinh t
khác đ c bi t là các t ch c tín d ng thông qua quan h tín d ng m i có th đáp ng
đ
c nhu c u v n c a mình. Chính vì th , ho t đ ng tín d ng là ho t đ ng ch y u c a
các NHTM đ c bi t là Vi t Nam. ây là ho t đ ng mang l i nhi u l i nhu n nh t
cho các ngân hàng và giúp các ngân hàng phát tri n m t cách v ng m nh. Tuy nhiên,
đây c ng là ho t đ ng ti m n nhi u r i ro nh t c a các ngân hàng do ho t đ ng này
có mang l i hi u qu cao hay không còn ph thu c vào r t nhi u y u t nh : Tình hình
n n kinh t phát tri n hay nhu c u c a khách hàng l n thì ho t đ ng tín d ng mang l i
hi u qu cao và ng c l i…. N n kinh t th gi i đư cho th y nhi u s s p đ c a h
th ng ngân hàng th ng m i b t ngu n t r i ro tín d ng nh s s p đ c a ngân hàng
Lehman Brothers,.... Do đó, bên c nh vi c phát tri n và đ y m nh các ho t đ ng tín
d ng, các ngân hàng th ng m i c n ph i luôn chú tr ng đ n vi c h n ch các r i ro
tín d ng. H n ch r i ro tín d ng m t cách tri t đ luôn là m t câu h i l n đ i v i các
ngân hàng th ng m i.
Xu t phát t th c ti n trên và th c t ho t đ ng tín d ng t i ngân hàng th ng
m i c ph n ông Nam Á em th y vi c nghiên c u công tác qu n tr r i ro và đ a ra
các gi i pháp c i thi n qu n tr r i ro tín d ng là vô cùng c n thi t. Vì v y, v i mong
mu n s d ng nh ng ki n th c đư h c c ng nh các k t qu quan sát h c h i t th c
ti n ho t đ ng t i ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh Hai Bà
Tr ng, em đư l a ch n đ tài:ăắQu n tr r iăroătínăd ng t iăngơnăhƠngăth ng m i
Thang Long University Libraty
c ph nă ôngă Namă Ễă chiă nhánhăHaiă BƠă Tr ng” làm đ tài nghiên c u cho khóa
lu n t t nghi p c a mình.
2. M cătiêuănghiênăc u
Làm sáng t m t s v n đ c b n v c s lỦ lu n trong qu n tr r i ro tín d ng
t i các ngân hàng th ng m i.
Nghiên c u, kh o sát th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng t i ngân hàng th ng m i
c ph n ông Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng, t đó tìm ra các nguyên nhân d n đ n
r i ro tín d ng trong th i gian qua.
Trên c s nh ng nguyên nhân đó, đ xu t các gi i pháp c i thi n công tác qu n
tr r i ro tín d ng phù h p v i tình hình ho t đ ng kinh doanh t i ngân hàng th ng
m i c ph n ông Nam Á chi nhánh Hai Bà Tr ng.
3.ă
iăt
ngăvƠăph măviănghiênăc u
i t ng nghiên c u: Qu n tr r i ro tín d ng t i ngân hàng th ng m i.
Ph m vi Nghiên c u: Ngân hàng th ng m i c ph n ông Nam Á chi nhánh
Hai Bà Tr ng giai đo n 2012 – 2014.
4.ăPh
ngăphápănghiênăc u
Ph ng pháp nghiên c u ch y u c a khóa lu n là ph
ng pháp phân tích, t ng
h p, so sánh, khái quát d a trên nh ng s li u mà ngân hàng cung c p. So sánh đ tài
s d ng s li u qua các báo cáo th ng kê c a ngân hàng TMCP ông Nam Á chi
nhánh Hai Bà Tr ng, cho phép đ a ra các nh n xét đ đ xu t ph
ng án phù h p.
5. K t c u c aăkhóaălu n
Ngoài ph n m đ u và k t lu n, khóa lu n g m 3 ph n chính:
th
Ch ngă1:ăC ăs lỦălu n chung v qu n tr r iăroătínăd ng t iăcácăngơnăhƠngă
ngăm i
Ch ngă2: Th c tr ng qu n tr r iăroătínăd ng t iăngơnăhƠngăth ngăm i c
ph nă ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng
Ch ngă 3:ă Gi iă phápă c i thi n qu n tr r i roă tínă d ng t iă ngơnă hƠngă
th
ngăm i c ph nă ôngăNamăỄăchiănhánhăHaiăBƠăTr ng
CH
NGă1.ăC ăS
LụăLU N CHUNG V QU N TR R IăROăTệNăD NG
T IăCỄCăNGỂNăHÀNGăTH
NGăM I
1.1. Cácăkháiăni măc ăb n v r iăroătínăd ng
1.1.1. Khái ni m r i ro tín d ng
R i ro tín d ng là lo i r i ro phát sinh trong quá trình c p tín d ng c a ngân hàng
do khách hàng vay không tr n đúng h n, không tr ho c không tr đ y đ v n và lưi
theo h p đ ng tín d ng cho ngân hàng.
(Ngu n: Phan Th Thu Hà (2011), “Qu n tr Ngân hàng th
ng m i”, NXB Giao
thông v n t i)
Theo v n b n h p nh t s 22/VBHN-NHNN ngày 04/6/2014 c a Th ng đ c
ngân hàng Nhà n c ban hành quy đ nh v phân lo i n , trích l p và s d ng d
phong đ x lỦ r i ro tín d ng trong ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng thì:
“R i ro tín d ng trong ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng là kh n ng x y ra
t n th t trong ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng do khách hàng không th c
hi n ho c không có kh n ng th c hi n ngh a v c a mình theo cam k t”.
Theo Thomas P.Fich: R i ro tín d ng là lo i r i ro x y ra khi ng i đi vay
không thanh toán đ c n theo th a thu n h p đ ng d n đ n sai h n trong ngh a v tr
n . Cùng v i r i ro lưi su t, r i ro tín d ng là m t trong nh ng r i ro ch y u trong
ho t đ ng cho vay c a ngân hàng. (Ngu n: H Di u (2012), “Qu n tr ngân hàng”,
NXB Th ng Kê, 2012, trang 194).
Tóm l i, r i ro tín d ng là r i ro do m t khách hàng hay m t nhóm khách hàng
vay v n không tr đ c n cho ngân hàng. Trong kinh doanh ngân hàng r i ro tín
d ng là lo i r i ro l n nh t, ph c t p nh t, vi c qu n lỦ và phòng ng a nó r t khó
kh n, nó có th x y ra b t c đâu, b t c lúc nào... R i ro tín d ng n u không đ c
phát hi n và s lỦ k p th i s n y sinh các r i ro khác.
R i ro tín d ng g n li n v i ho t đ ng kinh doanh quan tr ng nh t, có quy mô
l n nh t c a ngân hàng th ng m i – ho t đ ng tín d ng. Khi th c hi n m t ho t đ ng
tài tr c th , các ngân hàng đ u ti n hành phân tích các y u t c a ng i vay sao cho
đ an toàn là cao nh t. Tuy nhiên, không m t nhà kinh doanh ngân hàng tài ba nào có
th d đoán chính xác các v n đ s x y ra. H n n a, nhi u cán b ngân hàng không
có đ kh n ng th c hi n phân tích tín d ng chính xác. Do v y, r i ro tín d ng là đi u
không th tránh kh i, là khách quan. R i ro tín d ng có th đ phòng, h n ch nh ng
không th lo i tr . Vì v y, r i ro tín d ng d ki n luôn đ c xác đ nh tr c trong
chi n l c ho t đ ng chung c a ngân hàng. Khi t n th t x y ra d i m c t l d ki n
(t l r i ro d ki n ph thu c vào chi n l c kinh doanh và tình hình kinh t trong
t ng th i k ) ngân hàng có th coi đó là m t thành công trong qu n lỦ.
1
Thang Long University Libraty
1.1.2. Phân lo i r i ro tín ế ng
Có nhi u cách phân lo i r i ro tín d ng, vi c phân lo i r i ro tín d ng tùy thu c
vào m c đích nghiên c u, chi n l c kinh doanh t ng th i k t i các NHTM.
C n c vào nguyên nhân phát sinh r i ro: R i ro tín d ng đ c chia thành:
R i ro đ o đ c: Là r i ro do thông tin không cân x ng t o ra khi cu c giao d ch
di n ra
R i ro do s l a ch n đ i ngh ch: Là do thông tin không cân x ng t o ra tr
c
khi cu c giao d ch di n ra.
(Ngu n: Nguy n Minh Ki u (2012), “Nghi p v ngân hàng th
ng m i”, NXB
Th ng kê, trang 56)
C n c vào m c đ t n th t: R i ro tín d ng đ
R i ro
h
c chia làm 2 lo i:
đ ng v n: R i ro này là do khách hàng không hoàn tr n đúng h n nh
ng t i k ho ch s d ng v n c a ngân hàng. Thông th
ng ngân hàng th
ng l p
k ho ch s d ng v n và ngu n v n này là ngu n v n thu t n và lưi t phía khách
hàng. N u khách hàng không tr đ
nh h
c n đúng h n thì các k ho ch này s b đình tr
ng t i uy tín c a ngân hàng, gia t ng chi phí c h i cho ngân hàng.
R i ro m t v n: X y ra khi khách hàng không tr đ
c m t ph n ho c toàn b
kho n n . R i ro này làm gi m s c m nh tài chính c a ngân hàng, suy gi m quy mô
n u g c không tr đ
c n , gi m kh n ng sinh l i n u lưi vay không đ
(Ngu n: Nguy n Minh Ki u (2012), “Nghi p v ngân hàng th
c thanh toán.
ng m i”, NXB
Th ng kê, trang 56)
C n c thỀo đ i t
ng s d ng, r i ro tín d ng có th chia thành 3 nhóm:
R i ro khách hàng cá th : R i ro tín d ng x y ra đ i v i đ i t
ng khách hàng là
cá nhân.
R i ro công ty, t ch c kinh t , đ nh ch tài chính: R i ro tín d ng x y ra đ i v i
khách hàng là công ty t ch c kinh t , đ nh ch tài chính.
R i ro qu c gia hay khu v c đ a lỦ: R i ro tín d ng x y ra đ i v i t ng qu c gia,
đ i v i ho t đ ng vay n , vi n tr .
(Ngu n: Nguy n Minh Ki u (2012), “Nghi p v ngân hàng th
ng m i”, NXB
Th ng kê, trang 57)
C n c vào tính t ng th c a r i ro, r i ro tín d ng đ
c chia thành:
- R i ro giao d ch: là m t hình th c c a RRTD mà nguyên nhân phát sinh do
nh ng h n ch trong quá trình giao d ch, xét duy t cho vay, đánh giá khách hàng. R i
ro giao d ch có 3 b ph n chính: r i ro l a ch n, r i ro đ m b o, r i ro nghi p v .
+ R i ro l a ch n: Là r i ro liên quan đ n quá trình đánh giá, phân tích tín d ng
khi ngân hàng l a ch n ra nh ng ph
ng án vay có hi u qu đ cho vay.
2
+ R i ro đ m b o: Phát sinh t các tiêu chu n đ m b o nh các đi u kho n trong
h p đ ng cho vay, các lo i tài s n đ m b o, ch th đ m b o, hình th c đ m b o và
m c cho vay trên giá tr tài s n đ m b o.
+ R i ro nghi p v : Liên quan t i công tác qu n lỦ kho n vay và ho t đ ng cho
vay bao g m c vi c s d ng h th ng x p h ng r i ro và k thu t x lỦ các kho n vay
có v n đ .
- R i ro danh m c: Là m t hình th c c a RRTD mà nguyên nhân phát sinh là do
nh ng h n ch trong qu n lỦ danh m c cho vay c a ngân hàng và đ c chia làm 2
lo i: R i ro n i t i và r i ro t p trung.
+ R i ro n i t i: Xu t phát t các y u t , các đ c đi m riêng có mang tính riêng
bi t bên trong c a m i ch th đi vay ho c ngành, l nh v c kinh t . Lo i r i ro này
xu t phát t đ c đi m ho t đ ng ho c ho t đ ng s d ng v n c a khách hàng đi vay.
+ R i ro t p trung: Là tr ng h p ngân hàng t p trung v n cho vay quá nhi u đ i
v i m t khách hàng, cho vay quá nhi u doanh nghi p ho t đ ng trong cùng m t l nh
v c, m t ngành, ho c trong cùng m t vùng đ i lỦ nh t đ nh ho c cùng m t lo i hình
cho vay có đ r i ro cao.
(Ngu n: Nguy n Minh Ki u (2012), “Nghi p v ngân hàng th ng m i”, NXB
Th ng kê, trang 57)
C n c vào giai đo n phát sinh r i ro, r i ro tín d ng đ
c chia thành:
R i ro tr c khi cho vay: R i ro x y ra khi ngân hàng phân tích, đánh giá sai v
khách hàng d n đ n cho vay các khách hàng không đ đi u ki n đ m b o kh n ng tr
n trong t ng lai.
R i ro trong khi cho vay: R i ro x y ra trong quy trình c p tín d ng. Các nguyên
nhân d n đ n r i ro này nh : Vi c gi i ngân không đúng ti n đ , không c p nh t thông
tin khách hàng th ng xuyên, không d báo đ c r i ro ti m n ng.
R i ro sau khi cho vay: R i ro này x y ra khi cán b tín d ng không n m đ
tình hình s d ng v n vay, kh n ng tài chính trong t
c
ng lai c a khách hàng.
(Ngu n: Lê Kim Ng c (2012), “Quy đ nh v r i ro tín d ng theo quy t đ nh
493/2005/Q – NHNN”, tapchitaichinh.vn)
C n c vào ph m vi c a r i ro tín ế ng, chia làm 2 nhóm là r i ro tín d ng cá
bi t và r i ro tín d ng h th ng.
(Ngu n: Lê Kim Ng c (2012), “Quy đ nh v r i ro tín d ng theo quy t đ nh
493/2005/Q – NHNN”, tapchitaichinh.vn)
1.1.3. Nguyên nhân ế n t i r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i
Ho t đ ng cho vay luôn ph i đ i di n v i r i ro, khi th c hi n m t ho t đ ng c
th , ngân hàng s ti n hành phân tích các y u t c a ng i vay sao cho đ an toàn là
cao nh t. Tuy nhiên, không m t nhà kinh doanh tài ba nào có th d đoán chính xác
3
Thang Long University Libraty
các v n đ x y ra. Kh n ng hoàn tr ti n c a khách hàng có th b thay đ i do r t
nhi u nguyên nhân khách quan và ch quan, r i ro là đi u không th tránh kh i. Có
nhi u quan đi m nh t trí r ng, r i ro tín d ng có th đ phòng, h n ch ch không th
lo i tr . Vì v y, r i ro tín d ng luôn đ
c a ngân hàng.
1.1.3.1. Nguyên nhân khách quan
c xác đ nh tr
c trong chi n l
c kinh doanh
- Môi tr ng t nhiên
Nh ng bi n đ ng l n v th i ti t, khí h u nh thiên tai, l l t, h n hán,… gây
nh h
ng t i ho t đ ng s n xu t kinh doanh, đ c bi t trong đi u ki n n n kinh t c a
Vi t Nam còn ph thu c quá nhi u vào s n xu t nông nghi p, công nghi p ph c v
nông nghi p th công nghi p. i u ki n t nhiên là y u t khó d báo, nó th
ra b t ng v i thi t h i l n n m ngoài s ki m soát c a con ng
ng x y
i. Vì v y, khi có thiên
tai, d ch h a x y ra, khách hàng c a ngân hàng có nguy c b t n th t l n, ngu n thu b
nh h
ng… i u đó đ ng ngh a v i vi c ngân hàng ph i cùng gánh ch u r i ro v i
khách hàng c a mình. R i ro do nh ng di n bi n b t l i c a môi tr
lo i r i ro b t kh kháng và khi x y ra th
ng t nhiên là
ng đem l i thi t h i r t l n cho các doanh
nghi p kinh doanh và các ngân hàng tài tr nh thi t h i v s n l
ng s n xu t,
nguyên v t li u s n xu t,…
- Môi tr
ng pháp lý
M i m t ch th trong xư h i đ u có quy n t do làm nh ng vi c mình mu n,
mình thích nh ng đ u ph i trong khuôn kh pháp lu t quy đ nh. Kinh doanh ngân
hàng là m t trong nh ng nghành ch u s giám sát ch t ch nh t c a pháp lu t và chính
ph . Môi tr
ng này t o ra c s pháp lỦ ràng bu c và tác đ ng đ n vi c hình thành,
t n t i và phát tri n c a m i ngân hàng. N u h th ng pháp lu t càng quy đ nh rõ ràng,
ch t ch , chi ti t, đ ng b thì s t o ra môi tr
ng c nh tranh lành m nh gi a các ngân
hàng, đ ng th i c i thi n m i quan h gi a ngân hàng và khách hàng h n do th a mưn
l i ích c a hai bên. Ng
c l i, n u các y u t pháp lỦ không phù h p v i yêu c u phát
tri n c a n n kinh t thì m i ho t đ ng kinh t đó khó có th th c hi n trôi ch y. B t
c s không t
ng x ng nào v m t pháp lu t nói riêng và môi tr
ng pháp lỦ nói
chung đ u có th đ y các đ n v kinh doanh g p r i ro khi tham gia các quan h tài
chính nh r i ro trong chi n l
c kinh doanh…, và các quan h tín d ng c a ngân
hàng c ng không th tránh kh i nh ng r i ro mà có th d n t i t n h i nghiêm tr ng.
S ki m tra, thanh tra, giám sát c a ngân hàng Nhà n c đ i v i ho t đ ng c a
các NHTM còn ch a hi u qu khi r i ro tín d ng trong các ngân hàng th ng m i v n
có d u hi u t ng lên. Bên c nh nh ng c g ng và k t qu đ t đ c ho t đ ng thanh tra
ngân hàng và đ m b o h th ng ch a có s c i thi n c n b n v ch t l
4
ng. Thanh tra
ngân hàng còn ho t đ ng m t cách th đ ng theo ki u x lỦ v vi c đư phát sinh, ít có
kh n ng ng n ch n và phòng ng a r i ro, vi ph m.
(Ngu n: Lê V n M nh (2012), “Nguyên nhân d n đ n r i ro tín d ng trong
ngân hàng”, tapchitaichinh.vn)
- Môi tr ng kinh t
Môi tr ng kinh t có nh h
ng t i s c m nh tài chính c a ng
i đi vay và
thi t h i hay thành công c a ng i cho vay. S h ng th nh hay suy thoái c a m t chu
k kinh doanh c ng nh h ng t i l i nhu n c a ng i đi vay. Khi n n kinh t
th i
k h ng th nh, ng i đi vay ho t đ ng kinh doanh t t h n, các nhân t tài chính là an
toàn h n do đó r i ro tín d ng gi m. Ng c l i trong giai đo n kh ng ho ng, tình hình
kinh doanh c a ng i đi vay có th x u đi do ch m thu h i các kho n ph i thu, do s c
mua gi m, hàng t n kho t ng vì kh n ng tài chính c a khách hàng gi m…, kéo theo
đó là s suy gi m c a các ch tiêu tài chính, các nhân t đ m b o cho s an toàn c a
kho n tín d ng ngân hàng. Kh n ng thanh toán các kho n n b y u đi và t đó r i ro
tín d ng c a ngân hàng t ng lên.
Quá trình t do hóa tài chính và h i nh p qu c t có th làm r i ro tín d ng t i
ngân hàng t ng lên vì t o ra m t môi tr ng c nh tranh gay g t, khi n h u h t các
doanh nghi p, các khách hàng th
thua l b t c lúc nào.
ng xuyên c a ngân hàng có th r i vào tình tr ng
Bên c nh đó ph i k t i s đ u t quá nhi u vào m t s ngành kinh t nh
ngành công nghi p và xây d ng,… khi n cho các ngành này có s phát tri n quá nóng.
Bong bóng kinh t hay s t ng tr ng gi t o, t ng tr ng không b n v ng s làm cho
r i ro tín d ng t ng lên nh ng ngân hàng có t tr ng tín d ng cao nh ng ngành
kinh t này.
- Môi tr ng thông tin
Trong các giao d ch tín d ng, s là r t suôn s và an toàn n u các bên tham gia
đ u có thông tin và hi u bi t đ y đ v nhau. Song th c t luôn t n t i m t bên không
bi t t t c nh ng gì c n bi t v bên kia, ho c nh ng thông tin có đ c không liên t c
và có đ tin c y không cao. Do s không cân x ng v thông tin nh v y nên trong
nhi u tr ng h p đư đ t ngân hàng vào tình tr ng đ a ra phán quy t tín d ng v i đi u
ki n thông tin không hoàn h o, gây ra r i ro cho ngân hàng. Ví d nh vi c ngân hàng
đ a ra quy t đ nh cho vay doanh nghi p khi ch a n m rõ m i thông tin v doanh
nghi p nh tình hình s n xu t kinh doanh, ph ng án kinh doanh có kh thi hay
không, môi tr ng làm vi c, kinh nghi m qu n lỦ c a cán b qu n lỦ doanh nghi p,…
đi u này s d n đ n r i ro khách hàng không tr n đúng h n, r i ro m t v n là r t l n.
T t c các nguyên nhân khách quan trên n u không đ c d báo, có bi n pháp
phòng ng a k p th i s gây nh h
ng tiêu c c t i môi tr
ng kinh doanh c a ngân
5
Thang Long University Libraty
hàng và khách hàng. Khi khách hàng g p ph i r i ro do nguyên nhân khách quan gây
ra, h không có đ kh n ng th c hi n cam k t trong quan h tín d ng v i ngân hàng
thì vi c t t nh t ngân hàng có th làm là giúp đ h đ khôi ph c l i ho t đ ng kinh
doanh, l y ngu n tr n cho ngân hàng.
Nguyên nhân t phía khách hàng vay v n: ây là nguyên nhân ch y u d n
đ n r i ro trong ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng. Vi c phòng tránh nó r t khó kh n
và ph c t p, nó th ng do các nguyên nhân sau:
S d ng v n sai m c đích, không có thi n chí trong vi c tr n vay
a s các doanh nghi p khi vay v n
doanh c th , kh thi. S l ng các doanh
l a đ o ngân hàng đ chi m đo t tài s n c
nh ng v vi c phát sinh khi khách hàng s
ngân hàng đ u có các ph ng án kinh
nghi p s d ng v n sai m c đích, c Ủ
a ngân hàng là không nhi u. Tuy nhiên
d ng v n sai m c đích l i h t s c n ng
n , liên quan t i uy tín c a cán b ngân hàng c ng nh nh h ng x u đ n các
doanh nghi p khác. Ví d nh khách hàng là doanh nghi p vay v n v i m c đích
ph c v s n xu t kinh doanh nh ng l i dùng vào vi c tr n các kho n n đ n h n
v i nhà cung c p khi mua tài s n c đ nh hay đ u t vào vi c mua c phi u,… đi u
này gây thi t h i m t v n cho ngân hàng là vô cùng l n, ho t đ ng kinh doanh ngân
hàng không mang l i hi u qu cao.
R i ro trong kinh doanh c a ng
i đi vay
R i ro trong ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p đ c th hi n m c đ
bi n đ ng ít hay nhi u theo chi u h ng x u c a k t qu kinh doanh. R i ro trong kinh
doanh s x y ra n u vi c xây d ng và tri n khai các d án, ph ng án đ u t , SXKD
c a doanh nghi p không khoa h c, vi c d toán chi phí s n xu t, đ u t và xác đ nh
các m c s n l ng s n xu t không phù h p. i u này nh h ng đ n kh n ng thanh
toán c a doanh nghi p, l i nhu n c a ngân hàng.
Tình hình tài chính doanh nghi p y u kỨm, thi u minh b ch
Quy mô tài s n, ngu n v n ít, t l n so v i v n t có cao là đ c đi m chính c a
h u h t các doanh nghi p Vi t Nam. Ngoài ra, các doanh nghi p ch a tuân th nghiêm
ch nh và trung th c vi c ghi chép đ y đ , chính xác, rõ ràng các s sách k toán theo
quy đ nh c a NHNN v tình hình doanh thu, chi phí phát sinh th c t trong doanh
nghi p mình nh ghi t ng lên ho c gi m xu ng nh ng kho n doanh thu, chi phí không
có th c làm cho ngân hàng không đánh giá đ c chính xác tình hình tài chính c a
doanh nghi p. Do v y, s sách k toán mà các doanh nghi p cung c p cho ngân hàng
ch mang tính ch t hình th c h n là th c ch t. T đó d n đ n vi c khi cán b ngân
hàng l p các b n phân tích tài chính cho doanh nghi p d a trên các s li u mà doanh
nghi p cung c p th ng thi u tính th c t và xác th c, nh h ng nghiêm tr ng đ n
ch t l
ng kho n vay t i ngân hàng và r i ro tín d ng đ i v i các kho n vay này là
6
đi u không th tránh kh i. Vì v y, các ngân hàng luôn xem n ng ph n tài s n th ch p
nh là m t ch d a cu i cùng đ phòng ch ng r i ro tín giúp cho ho t đ ng kinh
doanh c a ngân hàng đ t hi u qu cao.
T t c các nguyên nhân khách quan trên n u không đ c d báo, có bi n pháp
phòng ng a k p th i s gây nh h ng tiêu c c t i môi tr ng kinh doanh c a ngân
hàng và khách hàng. Khi khách hàng g p ph i r i ro do nguyên nhân khách quan gây
ra, h không có đ kh n ng th c hi n cam k t trong quan h tín d ng v i ngân hàng
thì vi c t t nh t ngân hàng có th làm là giúp đ h đ khôi ph c l i ho t đ ng kinh
doanh, l y ngu n tr n cho ngân hàng.
(Ngu n: Nguy n H ng H i (2014), “Nguyên nhân d n đ n r i ro tín d ng”,
dankinhte.vn)
1.1.3.2. Nguyên nhân ch quan
- Nguyên nhân t phía ngân hàng
+ L ng l o trong công tác ki m tra n i b ngân hàng
Ki m tra n i b ngân hàng đ c ti n hành nhanh chóng, k p th i ngay khi v a
phát sinh v n đ do vi c ki m tra đ c th c hi n th ng xuyên cùng v i công vi c
kinh doanh. Trong th i gian tr c nh ng n m 2010, công vi c ki m tra n i b các
ngân hàng ch t n t i v m t hình th c do ho t đ ng c a các ngân hàng v n còn t ng
đ i n đ nh vì tình hình n n kinh t phát tri n n đ nh còn hi n nay, ho t đ ng kinh
doanh ngân hàng có r t nhi u bi n đ ng thì vi c ki m tra n i b ngân hàng đ c xem
nh là m t h th ng “th ng” c a c xe tín d ng. C xe càng lao đi v i v n t c l n thì
h th ng này càng ph i an toàn, hi u qu thì m i tránh đ c cho c xe tránh kh i
nh ng ngư r đ y r i ro luôn th ng tr c trên nh ng con đ ng.
+ H n ch v đ o đ c và n ng l c chuyên môn c a cán b ngân hàng
Y u t con ng i luôn đóng vai trò quan tr ng trong ho t đ ng kinh doanh c a
ngân hàng. Có câu nói r ng: “Hình nh c a m t ngân hàng có ti m l c tài chính hùng
m nh đ
c in vào đ u khách hàng b i m t nhân viên giao d ch t p s ”. Vì v y, đ i
ng cán b , nhân viên là b m t, hình nh, lòng c t c a m t ngân hàng.
Trình đ chuyên môn, đ o đ c, thái đ ph c v ,… c a cán b ngân hàng có nh
h ng l n đ n k t qu ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng nói chung và ho t đ ng
tín d ng nói riêng. c bi t, đ o đ c c a cán b ngân hàng là m t trong nh ng y u t
quan tr ng đ gi i quy t v n đ h n ch r i ro tín d ng. N u cán b ngân hàng b t tay
cùng v i khách hàng trong vi c làm gi h s vay, nâng cao giá tr c a tài s n th
ch p, c m c đ t ng s ti n gi i ngân c a ngân hàng thì r i ro tín d ng ngân hàng g p
ph i là r t l n. M t cán b ngân hàng kém v n ng l c có th b i d ng thêm, nh ng
m t cán b tha hóa v đ o đ c mà l i gi i v nghi p v thì vô cùng nguy hi m khi
đ
c b trí trong công tác tín d ng. i u này mang l i h u qu vô cùng nghiêm tr ng,
7
Thang Long University Libraty
nh h
ng x u đ n ho t đ ng kinh doanh ngân hàng nói chung, l i nhu n ngân hàng
nói riêng.
(Ngu n: Lê V n
c (2012), “
o đ c c a cán b ngân hàng”, shs.com.vn)
+ Thi u s giám sát, qu n lỦ các kho n sau khi cho vay
Các ngân hàng th ng m i có thói quen t p trung nhi u công s c cho vi c th m
đ nh các d án tr c khi cho vay mà l i l ng quá trình ki m tra, ki m soát đ ng v n
sau khi cho vay. Khi ngân hàng cho vay thì kho n vay c n ph i đ c qu n lỦ m t cách
ch đ ng đ đ m b o s đ c hoàn tr . Theo dõi n là m t trong nh ng trách nhi m
quan tr ng nh t c a cán b tín d ng nói riêng và cán b ngân hàng nói chung. Vi c
theo dõi ho t đ ng c a khách hàng vay v n nh m tuân th các đi u kho n trong h p
đ ng tín d ng c a khách hàng v i ngân hàng đ tìm ra các c h i c ng nh m r ng
ho t đ ng kinh doanh ngân hàng. R i ro tín d ng x y ra khi ngân hàng không th ng
xuyên t ch c ki m tra, giám sát kho n vay c a khách hàng vay v n. i u này m t
ph n do y u t tâm lỦ ng i làm phi n khách hàng c a cán b ngân hàng, m t ph n do
h th ng thông tin qu n lỦ ph c v kinh doanh t i các doanh nghi p quá l c h u không
cung c p đ c k p th i, đ y đ các thông tin mà các NHTM yêu c u.
+ S h p tác c a các NHTM quá l ng l o, vai trò c a CIC ch a th c s hi u qu
Kinh doanh ngân hàng là m t ngh đ c bi t huy đ ng v n đ r i cho vay hay nói
cách khác đi vay đ cho vay. Do v y, r i ro trong ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng là
không th tránh kh i, các ngân hàng c n h p tác ch t ch v i nhau đ h n ch r i ro.
S h p tác này n y sinh do nhu c u qu n tr r i ro đ i v i cùng m t khách hàng nh ng
l i vay ti n nhi u ngân hàng khác nhau. Trong qu n tr tài chính, kh n ng tr n c a
m t khách hàng là m t con s c th . N u do s thi u trao đ i thông tin, d n t i vi c
nhi u ngân hàng cho vay cùng m t khách hàng thì r i ro chia đ u cho t t c ch không
lo i tr m t ngân hàng nào.
Trong tình hình c nh tranh gi a các NHTM ngày càng gay g t nh hi n nay, vai
trò c a CIC là r t quan tr ng trong vi c cung c p các thông tin k p th i, chính xác đ
các ngân hàng có quy t đ nh cho vay h p lỦ. áng ti c r ng hi n nay h th ng CIC ch
m i c p nh t đ c thông tin c a 130.000 kho n vay trên t ng s h n 5 tri u khách
hàng c a các qu tín d ng nhân dân và t ch c tài chính vi mô.
(Ngu n: Nguy n V n Nguyên (2014), “T m quan tr ng c a CIC”, nhipcaudautu.vn)
Nguyên nhân t các b o đ m tín ế ng
+ Giá c các TS B bi n đ ng theo chi u h ng b t l i, d n đ n tr ng h p giá
c th tr ng c a TS B gi m, không đ bù đ p cho các kho n tín d ng khi r i ro x y
ra. S bi n đ ng c a TS B còn ph thu c vào đ c tính c a tài s n là b t đ ng s n,
gi y t có giá,… và th tr ng giao d ch các tài s n này.
8
+ Khó đ nh giá các tài s n dùng đ đ m b o tín d ng, đi u này có th do đ c tính
c a tài s n, do tài s n không ph bi n trên th tr ng hay do giá tr c a tài s n trên th
tr ng bi n đ ng nhanh có th d n đ n vi c đ nh giá TS B quá cao.
+ Tính kh m i c a tài s n th ch p, có ngh a là tài s n g p tr ng i khi tham gia
th tr ng. i u này s gây r i ro cho ngân hàng b i khi kho n tín d ng g p r i ro thì
có th vi c phát m i TS B không giúp thu h i đ c giá tr kho n vay.
+ Tài s n đ m b o g p các tranh ch p v pháp lỦ nh tranh ch p v giao d ch
đ m b o,… ho c thi u c s pháp lỦ cho vi c x lỦ TS B.
(Ngu n: Nguy n H ng H i (2014), “Nguyên nhân d n đ n r i ro tín d ng”,
dankinhte.vn)
1.1.4. Nh ng d u hi u nh n bi t c a r i ro tín ế ng trong ngân hàng th
1.1.4.1. Nhóm d u hi u phát sinh t phía khách hàng
ng m i
Nhóm ế u hi u liên quan đ n m i quan h v i ngân hàng:
Xu h ng c a các tài kho n c a khách hàng t i ngân hàng: Dao đ ng c a các tài
kho n mà đ c bi t gi m sút s d tài kho n ti n g i, khó kh n trong thanh toán l ng,
th ng xuyên yêu c u h tr ngu n v n l u đ ng t nhi u ngu n khác nhau, gia t ng
các kho n n th ng m i ho c không có kh n ng thanh toán n khi đ n h n.
Các ho t đ ng cho vay: M c đ cho vay th ng xuyên gia t ng, trì hoưn ho c
gây khó kh n đ i v i ngân hàng trong quá trình ki m tra theo đ nh k ho c đ t ng t
tình hình s d ng v n vay, tình hình ho t đ ng SXKD c a khách hàng, th
yêu c u ngân hàng cho đáo h n.
ng xuyên
Ph ng th c tài chính: S d ng nhi u các kho n tài tr ng n h n nh vay ng n
h n, ph i tr ng i bán cho các ho t đ ng dài h n nh cho vay trung và dài h n, ch p
nh n s d ng các ngu n tài tr đ t nh t t v n vay, gi m các kho n ph i tr , t ng các
kho n ph i thu, các h s thanh toán phát tri n theo chi u h
ng x u.
Nhóm ế u hi u liên quan đ n ph ng pháp qu n lý c a khách hàng:
R i ro x y ra khi khách hàng có s thay đ i th ng xuyên c c u c a h th ng
qu n tr ho c ban đi u hành. H th ng qu n tr và ban đi u hành luôn b t đ ng v m c
đích, qu n tr đi u hành đ c đoán, ho c ng c l i quá phân tán, vi c l p k ho ch
không đ y đ , qu n lỦ có tính gia đình, có tranh ch p trong quá trình qu n lỦ là nh ng
nguyên nhân d n đ n r i ro đ i v i ho t đ ng kinh doanh ngân hàng.
Nhóm ế u hi u liên quan đ n x lý thông tin v tài chính k toán c a khách
hàng: N u khách hàng có s chu n b không đ y đ s li u tài chính ho c s li u
ch m tr , trì hoưn n p báo cáo tài chính ho c nh ng k t lu n v phân tích tài chính cho
th y s gia t ng không cân đ i v t l n th ng xuyên, kh n ng ti n m t gi m, t ng
doanh s bán nh ng lưi gi m ho c không có, đi u này cho th y khách hàng có d u
hi u r i ro.
9
Thang Long University Libraty
Nhóm các ế u hi u thu c v các v n đ k thu t và th
ng m i: Các d u hi u
này th hi n nh khó kh n trong phát tri n s n ph m, thay đ i trên th tr ng: t giá,
lưi su t, thay đ i th hi u, c p nh t k thu t m i, m t nhà cung ng ho c khách hàng
l n, chính sách thu , đi u ki n thành l p và môi tr ng.
(Ngu n: Nguy n Th Hoa (2012), “Các d u hi u nh n bi t r i ro tín d ng trong
ngân hàng th ng m i” cs2.ftu.edu.vn,)
1.1.4.2. Nhóm d u hi u phát sinh t phía ngân hàng
Nhóm ế u hi u xu t phát t trình đ và n ng l c qu n lý c a nhân viên tín
d ng và ng i qu n lý ngân hàng: Nhóm d u hi u này bao g m: ánh giá và phân
lo i không chính xác v m c đ r i ro c a khách hàng, c p tín d ng d a trên nh ng
cam k t không ch c ch n và thi u tính b o đ m, t c đ t ng tr ng tín d ng quá
nhanh, v t quá kh n ng và n ng l c ki m soát c ng nh ngu n v n c a ngân hàng,
cho vay d a trên nh ng s ki n b t th
đ a v pháp lỦ c a chi nhánh.
ng có th x y ra, ví d nh : sáp nh p, thay đ i
Nhóm ế u hi u xu t phát t chính sách c a ngân hàng: Nhóm d u hi u này
th hi n qua chính sách tín d ng quá c ng nh c ho c quá l ng l o, không bi n đ i linh
ho t theo t ng th i k kinh t , ch u tác đ ng m nh m b i n n kinh t đư t o khe h
cho khách hàng l i d ng khi ngân hàng ti n hành cho vay h tr m c đích đ u c c a
khách hàng (mua b t đ ng s n, kinh doanh ch ng khoán), áp d ng chính sách cho vay
u đưi, cho vay theo ch đ nh, quy trình tín d ng không ch t ch ,… Ngoài ra, r i ro tín
d ng còn đ c hình thành do ngân hàng có khuynh h ng c nh tranh thái quá, h th p
lưi su t cho vay, phí d ch v hay th c hi n chi n l
kho n tín d ng m i m c dù bi t r i ro ti m n.
c gi chân khách hàng b ng các
1.1.5. Các ch tiêu ph n ánh r i ro tín d ng trong ngân hàng th ng m i
Quyămôătínăd ng
Quy mô tín d ng là l ng giá tr ngân hàng ti n hành cho vay trong m t k nh t
đ nh. Quy mô tín d ng có tác đ ng tr c ti p t i s phát tri n ho t đ ng tín d ng trong
ngân hàng. Nhu c u c a khách hàng là không gi i h n, vì v y, vi c m r ng hay thu
h p quy mô tín d ng nh h ng l n đ n chi n l c kinh doanh, nhu c u s d ng
v n,… c a khách hàng. Tuy nhiên, ngân hàng không th ch y theo nhu c u c a khách
hàng đ t ng mưi quy mô tín d ng vì r i ro m t v n c a ngân hàng là r t l n. B i v y,
vi c xây d ng m t chính sách tín d ng h p lỦ, đ m b o an toàn, thu hút khách hàng và
t ng kh n ng c nh tranh đang là v n đ đ c chú tr ng trong các ngân hàng hi n nay.
N ăquáăh n
N quá h n là m t kho n tín d ng đ c c p ra nh ng không th thu h i h n do
m t s nguyên nhân khách quan và ch quan khác nhau.
10
Là m t trung gian tài chính gi a bên th a v n v i bên thi u v n trong n n kinh
t , t o đi u ki n cho n n kinh t t ng tr ng và phát tri n, nên tính n đ nh và hi u qu
ho t đ ng c a ngân hàng có nh h ng l n đ n s phát tri n c a các doanh nghi p nói
riêng và n n kinh t nói chung. Trong nhi u y u t nh h ng t i ho t đ ng c a Ngân
hàng thì n quá h n nhân t r gây ra r i ro cho ngân hàng. Do v y, đ h n ch r i ro
trong ho t đ ng tín d ng thì ngân hàng ph i gi cho t l n quá h n m c h p lỦ và
theo quy đ nh c a ngân hàng Nhà n
đ c v t quá 5%
c thì t l n quá h n c a các ngân hàng không
(Ngu n: Ngân hàng Nhà N c (2014), “Thông t s 36/2014/TT-NHNN c a
th ng đ c ngân hàng Nhà n c Vi t Nam”).
- N quá h n ph n ánh qua ch tiêu:
T l n
=
quáăh n
đ
S d ăn quáăh n
T ngăd ăn
%
T l n quá h n ph n ánh s d n g c và lưi đư quá h n mà ch a th thu h i
c. N quá h n cho bi t, c trong 100 đ ng d n thì có bao nhiêu đ ng n quá
h n, đây là m t ch tiêu c b n cho bi t ch t l ng ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng.
T l n quá h n cao ch ng t ch t l ng tín d ng th p và ng c l i t l n quá h n
nh h n 3% (Ngu n: Ngân hàng Nhà n c (2014), “Thông t s 14/2014/TTNHNN ngày 20 tháng 5 n m 2014 c a Th ng đ c Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam”)
ch ng t ch t l ng tín d ng cao. C ng theo quy đ nh c a thông t này thì t l này
không đ c l n h n 5% t c là trong 100 đ ng d n thì không có quá 5 đ ng n quá
h n. Vì v y, ngân hàng th ng theo dõi r t chi ti t các kho n n này và phân chia các
kho n n này nh sau:
- N quá h n có kh n ng thu h i:
N quáăh n cóăkh n ngă
thu h i
=
N quáăh n cóăkh n ngăthuăh i
N quáăh n
%
N quá h n có kh n ng thu h i là nh ng kho n n đ n h n thanh toán, vì nhi u
lỦ do khác nhau khách hàng ch a có kh n ng thanh toán, nh ng các phân tích ch
quan c a Ngân hàng cho th y có th thu h i đ c n .
N quá h n có kh n ng thu h i cho bi t trong 100 đ ng n quá h n thì ngân
hàng có th thu h i đ c bao nhiêu đ ng. H s n quá h n có kh n ng thu h i càng
cao ch ng t các kho n n quá h n c a ngân hàng đ c thu h i càng nhi u, công tác
11
Thang Long University Libraty
qu n tr r i ro tín d ng mang l i hi u qu cao, ho t đ ng kinh doanh ngân hàng thu n
l i và ng c l i.
- N quá h n không có kh n ng thu h i:
N quáăh năkhôngăcóăkh
n ngăthuăh i
=
N quáăh năkhôngăcóăkh n ngăthuăh i
x 100%
N quáăh n
N quá h n không có kh n ng thu h i là n quá h n không th thu h i sau khi
phân tích các kh n ng thu h i. Trong tr
ng h p này, các Ngân hàng đ
c phép trích
qu d tr đ c bi t đ bù đ p.
N quá h n không có kh n ng thu h i cho bi t trong 100 đ ng n quá h n có
bao nhiêu đ ng không th thu h i đ
c. Ch tiêu này càng l n ch ng t kh n ng m t
n c a ngân hàng càng cao, công tác qu n tr r i ro tín d ng kém, làm cho ngân hàng
r i vào tr ng thái m t kh n ng thanh toán.
N x u
Theo v n b n h p nh t s 22/VBHN-NHNN c a ngân hàng Nhà n
04/06/2014 ngân hàng th c hi n phân lo i n theo ph
ng pháp đ nh tính nh sau:
- Nhóm 1 (N đ tiêu chu n) bao g m: Các kho n n đ
nhánh ngân hàng n
c vào
c t ch c tín d ng, chi
c ngoài đánh giá là có kh n ng thu h i đ y đ c n g c và lưi
đúng h n. Các cam k t ngo i b ng đ
c t ch c tín d ng, chi nhánh ngân hàng n
c
ngoài đánh giá là khách hàng có kh n ng th c hi n đ y đ ngh a v theo cam k t.
- Nhóm 2 (N c n chú Ủ) bao g m: Các kho n n đ
nhánh ngân hàng n
c t ch c tín d ng, chi
c ngoài đánh giá là có kh n ng thu h i đ y đ c n g c và lưi
nh ng có d u hi u khách hàng suy gi m kh n ng tr n . Các cam k t ngo i b ng
đ
c t ch c tín d ng, chi nhánh ngân hàng n
c ngoài đánh giá là khách hàng có kh
n ng th c hi n ngh a v theo cam k t nh ng có d u hi u suy gi m kh n ng th c hi n
cam k t.
- Nhóm 3 (N d
chi nhánh ngân hàng n
i tiêu chu n) bao g m: Các kho n n đ
c ngoài đánh giá là không có kh n ng thu h i n g c và lưi
khi đ n h n. Các kho n n này đ
c t ch c tín d ng, chi nhánh ngân hàng n
ngoài đánh giá là có kh n ng t n th t. Các cam k t ngo i b ng đ
chi nhánh ngân hàng n
c t ch c tín d ng,
c
c t ch c tín d ng,
c ngoài đánh giá là khách hàng không có kh n ng th c hi n
đ y đ ngh a v theo cam k t.
- Nhóm 4 (N nghi ng ) bao g m: Các kho n n đ
nhánh ngân hàng n
c t ch c tín d ng, chi
c ngoài đánh giá là có kh n ng t n th t cao. Các cam k t ngo i
b ng mà kh n ng khách hàng không th c hi n cam k t là r t cao.
12
- Nhóm 5 (N có kh n ng m t v n) bao g m: Các kho n n đ
c t ch c tín
d ng, chi nhánh ngân hàng n c ngoài đánh giá là không còn kh n ng thu h i, m t
v n. Các cam k t ngo i b ng mà khách hàng không còn kh n ng th c hi n ngh a v
cam k t.
Trong các nhóm n , nhóm 1 đ c x p h ng m c đ ít r i ro vì kh n ng th c
hi n các ngh a v tr n c a khách hàng là ch c ch n, b o đ m vi c tr n nh đư th a
thu n. Nhóm 2 đ c x p h ng r i ro trung bình, khi đó khách hàng có m t s khía
c nh y u kém, c n có s giám sát và ki m soát. Nhóm 3 đ c x p h ng trên m c r i
ro trung bình. Kh n ng đáp ng các ngh a v tr n c a khách hàng m c m o hi m,
yêu c u ngân hàng ph i t ng c ng vi c giám sát đ b o đ m tình hình không x u đi.
Nhóm 4 đ c x p h ng m c r i ro cao, khách hàng trong tình tr ng x u khéo dài,
ngân hàng c n ph i đ c bi t chú tr ng. Nhóm 5 đ c x p h ng r i ro r t cao vì ngân
hàng có nguy c m t c v n và lưi và các kho n chi phí liên quan khác. Vi c NHNN
yêu c u các NHTM phân lo i n , giúp cho các ngân hàng có m t c s chung, th ng
nh t đ phân lo i n , bên c nh đó NHNN c ng d dàng qu n lỦ các NHTM. X p h ng
khách hàng theo t ng nhóm n giúp cho các ngân hàng có s nh n đ nh chung v các
kho n cho vay trong b ng cân đ i c a ngân hàng mình, là c s đ xác đ nh m c d
phòng r i ro. Phân h ng r i ro giúp các nhà qu n tr r i ro có đ y đ tiêu chí đ đánh
giá ti m l c và kh n ng tr n c a khách hàng m t cách chính xác h n. T đó, phát
hi n s m các kho n vay có kh n ng b t n th t hay đi ch ch h ng kh i chính sách
cho vay đư đ t ra. Thông qua đó, ngân hàng bi t khi nào thì c n t ng s giám sát, đi u
ch nh kho n vay và có các bi n pháp x lỦ k p th i.
“N x u” là các kho n n thu c các nhóm 3,4,5 đ
T l n x u=
c ph n ánh rõ qua ch tiêu:
N x u
T ngăd ăn
T l n x u cho bi t, trong 100 đ ng t ng d n thì có bao nhiêu đ ng là n
x u, chính vì v y, t l n x u là m t ch tiêu c b n đánh giá ch t l ng tín d ng c a
ngân hàng. N x u ph n ánh kh n ng thu h i v n khó kh n, v n c a ngân hàng lúc
này không còn m c đ r i ro thông th ng n a mà là nguy c m t v n. i u này
nh h ng r t l n đ n ho t đ ng kinh doanh trong các NHTM làm l i nhu n gi m, các
chi n l
c kinh doanh c a ngân hàng không mang l i hi u qu cao.
D phòngăr iăroătínăd ng
D phòng r i ro tín d ng là kho n ti n đ c trích l p đ d phòng cho nh ng t n
th t có th x y ra do khách hàng c a t ch c tín d ng không th c hi n ngh a v theo
13
Thang Long University Libraty
cam k t. D phòng r i ro đ
c tính theo d n g c và h ch toán vào chi phí ho t đ ng
c a t ch c tín d ng.
T l trích l p d phòng r i ro tín d ng
m in
c là khác nhau. T l này d a
trên c s th ng kê hi n t i v m c đ r i ro c a m i ngân hàng. nh ng n c có h
th ng pháp lu t cho vi c qu n lỦ các kho n n phát tri n thì áp d ng t l trích l p
th p h n. i n hình M , t l trích l p d phòng RRTD kho ng 10% đ i v i các
kho n tín d ng không đ tiêu chu n, 50% đ i v i các kho n n khó đòi và 100% đ i
v i các kho n n m t mát, thua l . Còn nh ng n c đang phát tri n nh Thái Lan có
t l trích l p 20-25% đ i v i các kho n n không đ tiêu chu n, 50-75% đ i v i các
kho n n khó đòi và 100% đ i v i các kho n n m t mát, thua l (Ngu n: T ng c c
th ng kê (2012), “T l trích l p d phòng r i ro tín d ng t i các n c trên th gi i”).
Qu d phòng là ngu n bù đ p ch y u cho nh ng kho n tín d ng b t n th t, qu
th ng đ c trích t l i nhu n sau thu . Theo thông t s 14/2014/TT-NHNN ngày
20 tháng 5 n m 2014 c a Th ng đ c Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam s a đ i, b sung
m t s đi u c a Quy đ nh v phân lo i n , trích l p và s d ng d phòng đ x lỦ r i
ro tín d ng trong ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng ban hành theo v n b n h p
nh t s 22/VBHN-NHNN c a Th ng đ c Ngân hàng Nhà n c, có hi u l c k t ngày
04 tháng 06 n m 2014 quy đ nh: D phòng r i ro bao g m d phòng chung và d
phòng c th đ i v i các nhóm n 1,2,3,4,5 l n l t là 0%, 5%, 20%, 50%, 100%.
Trong đó, t l trích l p d phòng c th đ
c quy đ nh b i công th c:
R = max {0, (A ậ C)}*r
R: S ti n c th ph i trích
A: Giá tr kho n n
C: Giá tr tài s n đ m b o
r: T l trích l p d phòng r i ro c th
Còn d phòng chung đ c tính b ng vi c trích l p và duy trì b ng 0,75% t ng giá
tr kho n n t nhóm 1 đ n nhóm 4 đ
c quy đ nh t i đi u 6 và đi u 7.
(Ngu n: Ngân hàng Nhà N c (2014), “V n b n h p nh t s 22/VBHNNHNN ngày 04 tháng 6 n m 2014 c a th ng đ c ngân hàng Nhà n c Vi t Nam”)
1.2. Qu n tr r iăroătínăd ngătrongăngơnăhƠngăth ngăm i
1.2.1. Khái ni m qu n tr r i ro tín ế ng trong ngân hàng th ng m i
Qu n tr r i ro là trung tâm c a ho t đ ng qu n tr , đi u hành c a m i NHTM.
Hi u m t cách đ n gi n thì qu n tr r i ro chính là quá trình các NHTM áp d ng các
nguyên lỦ, các ph ng pháp và kinh nghi m qu n tr ngân hàng vào ho t đ ng kinh
doanh c a ngân hàng mình đ giám sát, phòng ng a, h n ch r i ro trong ho t đ ng
tín d ng, đ u t và các ho t đ ng kinh doanh khác đ ng n ch n t n th t thi t h i cho
ngân hàng đ ng th i không ng ng nâng cao s c m nh và uy tín c a mình trên
14
