Quan ly rung tu nhien dua tren co so cong dong

Những kinh nghiệm từ Dự án phát triển lâm nghiệp xã hội sông Ðà
Quản lý rừng tự nhiên dựa trên cõ sở cộng ðồng

Bối cảnh:

Miền núi Tây ỉắc Việt Nam có ðặc ðiểm là ðịa hình khó khãn và có tới hõn 20 dân tộc cùng sinh
sốngố có nền vãn hóa và hệ thống canh tác khác biệtờ Từ bao ðời nayố ngýời dân ðịa phýõng vẫn
sống dựa vào nguồn lâm sản khác nhau bao gồm cả gỗ và lâm sản ngoài gỗờ Mặt khácố các hệ
thống quản lý rừng truyền thống ðã ðýợc các cộng ðồng dân cý ðịa phýõng triển khai, nhýng cho
ðến nay vẫn chýa ðýợc Nhà nýớc thể chế hóa bằng vãn bảnờ Tiếp theo sự chuyển ðổi trong chính
sách lâm nghiệp từ quản lý Nhà nýớc sang quản lý rừng có sự tham gia của ngýời dânố khái niệm
quản lý rừng cộng ðồng gần ðây vừa ðýợc Quốc hội thông qua và ðýợc chi tiết trong Luật Bảo vệ
và Phát triển Rừngờ Trong quá trình nàyố giao ðất lâm nghiệp có cấp giấy chứng nhận sử dụng ðất
cho các hộ cá nhân hay cộng ðồng là cõ sở cho việc công nhận về mặt pháp lý và ðánh giá lâm
nghiệp cộng ðồng là một cách quản lý thiết thựcố từ ðó mở ra cõ hội ðể cộng ðồng tham gia tích
cực vào việc sử dụng và quản lý rừng bền vữngờ
Trong bối cảnh ðó, quyền quản lý tài nguyên rừng ðang ðýợc chuyển giao ngày càng nhiều cho
các tổ chức ðịa phýõng, các hộ gia ðình và cá nhânờ Việc chuyển giao quyền ðó bao gồm cả tãng
cýờng lập kế hoạchố quản lý ðộc lập và ðộc lập ra quyết ðịnhờ Tuy nhiên, ngýời dân ở cấp cõ sở
không phải lúc nào cũng nhận thức ðầy ðủ về quản lý rừng và do ðó phải xây dựng các khái niệm
lập kế hoạch quản lý rừng hiệu quả và khả thi ðể hỗ trợ cho chủ rừng mới trong quản lý rừng bền
vữngờ
Kháí niệm về lập kế hoạch quản lý rừng dựa trên cõ sở cộng ðồng

Từ nãm 1993, Dự án hỗ trợ phát triển lâm nghiệp sông Ðà (SFDP) ðã xây dựng và thử nghiệm
một vài phýõng pháp luận ðể ðẩy mạnh lâm nghiệp cộng ðồng ở các tỉnh Sõn La và Ðiện ỉiên
(tỉnh ỡai ẽhâu cũểờ ẽác phýõng pháp luận này cho ðến nay ðã ðýợc thử nghiệm riêng rẽ ở một số
vùng trong một số ðiều kiện kinh tế-xã hội khác nhauờ ẽác phýõng pháp luận chính nhý quy
hoạch sử dụng ðất và giao ðất ặỡUPỡẩể cũng nhý quy ýớc bảo vệ rừng ðã ðýợc chính quyền cấp
tỉnh chấp thuận và ðang triển khai thực hiện bằng kinh phí của tỉnhờ Tuy nhiênố một số phýõng
pháp luận nhý kế hoạch quản lý rừng của xã còn trong giai ðoạn thử nghiệm và mới ðýợc ðiều

chỉnh cho phù hợpờ ẽho ðến nayố việc thực hiện tập trung chủ yếu vào cấp thôn bản mà chýa gắn
kết các phýõng pháp luận khác nhau thành một chiến lýợc hoàn chỉnh cũng nhý tập hợp quản lý
dữ liệu ở các cấp hành chính cao hõn nhý xã hoặc huyệnờ Trong giai ðoạn cuối của dự ánố SĩỏP
tổng hợp các phýõng pháp luận ðã xây dựng thành một khái niệm lập kế hoạch quản lý rừng hoàn
chỉnh ðể thử nghiệm ở quy mô quản lý của một xãờ Việc thực hiện ở cấp xã ðýợc coi là quy mô
phù hợp nhất do cõ cấu phân cấp quản lý ở Việt Nam với trách nhiệm giao cho các xã là ðõn vị
hành chính thấp nhất ðýợc chính thức công nhậnờ
Các hoạt ðộng của dự án bao gồmấ ặiể ẻỗ trợ kỹ thuật dýới dạng các khóa ðào tạo ở cấp thôn bản
cho ngýời dân và các cõ quan hỗ trợ ở cấp huyện và xã về việc thực hiệnố giám sát và ðánh giá
quản lý rừng dựa vào cộng ðồng và (ii) Hỗ trợ vật chấtố tài chính và kỹ thuật cho các cá nhân và
gia ðình trồng rừngờ

Công tác quản lý rừng trong phạm vi này không chỉ tập trung vào bảo vệ rừng và sử dung sản
phẩm gỗ bền vững mà còn bao gồm lâm sản ngoài gỗ và thành lập các nhóm sở thích ðể quản lý
1
Thạc sỹ ẽhu Thị Sang ọV lâm nghiệp ặsýu tầmể


và tiếp cận thị trýờng ðộc lập và hiệu quảờ ẽác lâm sản ngoài gỗ giúp ngýời dân ðịa phýõng xác
ðịnh các sản phẩm thiên nhiên tiềm nãng và phát triển thị trýờng ðể ðem lại thu nhập và lợi ích
mà không làm nghèo nguồn tài nguyên của mìnhờ
Theo SFDP, quá trình lập kế hoạch xem xét ðếnấ ặiể ẽhứng nhận quyền sử dụng ðất dài hạn, (ii)
Sự tham gia ðầy ðủ của ngýời sử dụng rừng vào toàn bộ quá trình lập kế hoạch và (iii) Ðánh giá
tài nguyên có sự tham gia ðể lập kế hoạch dựa vào kiến thức bản ðịa. Ðó là những nhân tố cõ bản
ðảm bảo quản lý rừng cộng ðồng một cách bền vữngờ Toàn bộ quá trình lập kế hoạch gồm ế býớc
chính kết hợp với các chu trình giám sát và ðánh giá nhý ðýợc trình bày trong các phần sau ðây:
a) Phân vùng rừng

Trýớc khi chính thức bắt ðầu lập kế hoạch quản lý rừngố những thông tin về tổng diện tíchố quyền
sở hữuố chức nãng và vị trí của các loại rừng phải ðýợc thống nhất và tập hợp lạiờ Quá trình phân

vùng rừng sẽ xác ðịnh quyền sở hữu cụ thể và những chức nãng nhý bảo vệ hoặc sản xuất cho
mỗi lô rừngố các lô thửa ðó ðýợc mô tả chi tiết hõn trên một bản ðồờ

SFDP ðang hỗ trợ quá trình này thông qua quy hoạch sử dụng ðất có sự tham gia của ngýời dân
và giao ðấtố tập trung vào việc xác ðịnh rõ hõn các vùng dành cho sản xuất nông–lâm kết hợp hay
cho mục ðích phòng hộố nhằm tãng cýờng sự ðảm bảo về quyền sử dụng ðất lâu dài cho các nông
hộố là cõ sở cho việc quản lý tài nguyên rừng dựa vào cộng ðồngờ Sản phẩm cuối cùng của quá
trình quy hoạch sử dụng ðất và giao ðất là giấy chứng nhận quyền sử dụng ðất ặsổ ðỏểố ðảm bảo
cho ngýời dân ðầu tý sức ngýời sức của vào mục ðích kinh doanh, sử dụng rừng ổn ðịnh lâu dàiờ
Theo chiến lýợc của SĩỏPố hoạt ðộng ðánh giá nông thôn có sự tham gia ặPRẩể là khởi ðiểm của
quy hoạch sử dụng ðất và giao ðấtố nhằm hiểu rõ hõn những ðiều kiệnố vấn ðề và tiềm nãng của
ðịa phýõng. Hoạt ðộng ðánh giá nông thôn có sự tham gia bao gồm xây dựng các bản ðồ sử
dụng ðất ðõn giảnố lát cắt thôn bản và sa bàn ðýợc làm từ nguyên vật liệu sẵn có của ðịa phýõng
ðể sử dụng cho các mục ðích quy hoạch sử dụng ðất. Các kết quả ðánh giá nông thôn có sự tham
gia ðýợc tổng hợp thành báo cáo và tiếp theo là các hoạt ðộng nhằm xúc tiến cải thiện công tác
quản lý ðất ðai trên thực tếờ

Cách tiếp cận có sự tham gia ðã ðýợc cải tiến hõn nữa thông qua sử dụng ảnh hàng không là một
công cụ chính xácố kinh tế và trực quan ðể thu hút nông dân tham gia thảo luận về sử dụngố quy
hoạch và quản lý tài nguyên thiên nhiên một cách có hiệu quảờ Trong quá trình nàyố ngýời dân
xác ðịnh và khoanh vẽ các khoảnh rừng lên giấy bóng kính ðặt trên ảnh hàng không có toạ ðộ ðịa
lýố sau ðó kết quả sẽ ðýợc quétố ðýa vào máy tính nắn chỉnh sao cho trùng khớp với ảnh máy bay
và ðýợc số hóa. Býớc tiếp theo là kiểm tra bằng thiết bị ðịnh vị toàn cầu ặọPSể ðể bổ sung dữ
liệu và hoàn chỉnh bản ðồ sử dụng ðất thôn bản ðã ðýợc xây dựngờ Phýõng pháp này cho phép
xây dựng bản ðồ có ðộ chính xác cao về không gianố ðồng thời sự tham gia của các bên liên quan
ở ðịa phýõng còn giúp xác ðịnh nhanh chóng các vấn ðề kinh tế, xã hội và môi trýờng cần phải
ðýợc cân nhắc trong quá trình quy hoạch tiếp theoờ Quá trình áp dụng trên thực ðịa cho thấy tính
chính xác và trực quan của dữ liệu bản ðồ ðã khuyến khích ngýời dân tham gia và thực hiện với
sự quan tâm cao ðộố ðặc biệt là từ nữ giớiờ
b) Khuôn khổ pháp lý dựa vào cộng ðồng ðể bảo vệ và phát triển rừng

Với kết quả quy hoạch sử dụng ðất và giao ðát, các cộng ðồng dân cý ðịa phýõng có quyền lợiố
nghĩa vụ rõ ràng và nâng cao ý thức ðể bảo vệ và quản lý các khu rừng của thôn bản mình một
cách bền vữngờ Tiếp theoố cần có một khuôn khổ pháp lý hoặc các quy ýớc của cộng ðồng quy
2
Thạc sỹ ẽhu Thị Sang ọV lâm nghiệp ặsýu tầmể


ðịnh và thực thi quyền tiếp cận nguồn tài nguyên chung của ngýời dânố ví dụ nhý một khu rừng
thôn bảnờ
Trên cõ sở các quy ðịnh hiện hành của Chính phủố SĩỏP cùng với các cõ quan chức nãng từ cấp
tỉnh ðến cấp huyệnố xã ðã tiến hành sửa ðổi phýõng pháp luận hiện nay về quy ýớc bảo vệ rừngờ
SFDP ðã ðóng góp cãn bản vào việc xây dựng cõ sở cho sự tham gia của ngýời dân trong phýõng
pháp luận lập quy ýớc bảo vệ rừng sửa ðổiờ Phýõng pháp luận này nhằm thúc ðẩy ngýời dân
trong phân tích các nguồn tài nguyên rừng và những quy ýớc truyền thốngố từ ðó xác ðịnh và
hình thành bản quy ýớc ðáp ứng nhu cầu và mối quan tâm về quản lý rừng của cả ngýời dân và
chính quyềnờ Tãng cýờng nãng lực của ngýời dân trong quản lý và bảo vệ rừng theo quy chế do
chính hộ xây dựng và ðýợc các cấp có thẩm quyền hữu quan thông qua ðýợc coi là ðiều cốt yếu
ðể ngýời dân tự nguyện thi hànhố mang lại hiệu quả caoờ Việc ngýời dân tham gia vào quá trình
ra quyết ðịnh ðã tạo ðiều kiện hõn cho mối quan hệ tin cậy và trao ðổi thông tin với các cộng
ðồng dân cý ðịa phýõng.

Phýõng pháp luận giới thiệu các phýõng pháp ðào tạo có sự tham giaố cho phép các cộng ðồng
dân cý ðịa phýõng xây dựng quy ýớc quản lý bảo vệ rừng áp dụng trong các ðiều kiện cụ thểờ
Trong các cuộc họp thôn bảnố các thành viên cộng ðồng trýớc tiên chia sẻ các ý kiến và quan
ðiểm của mình về mục ðích của quy ýớc bảo vệ và phát triển rừng và thống nhất xem họ muốn
ðạt ðýợc gì từ bản quy ýớc nàyờ Tiếp theoố ngýời dân cùng nhau thảo luận về nội dung bản quy
ýớc bao gồm thông tin chi tiết về: (a) Các lô rừng phân chia theo mục ðích cụ thể; (b) Hýởng lợi
và sử phạt; (c) Quy chế sãn bắn và chãn thả và (d) Phòng cháyờ ỷhi quy ýớc bảo vệ và phát triển
rừng thôn bản ðã ðýợc cả cộng ðồng tán thànhố trýởng thôn bản nộp bản quy ýớc cho chính

quyền xã và từ xã ðýa lên huyện ðể phê duyệtờ Ở cấp thôn bảnố ngýời dân có trách nhiệm ðảm
bảo sao cho bản quy ýớc do chính họ xây dựng sẽ ðýợc tuân thủ và thực hiệnờ Ðây là lý do tại
saolại cần sự tham gia của ngýời dân vào quá trình lập quy ýớc quản lý bảo vệ rừngờ Trong quá
trình thực hiện quy ýớc bảo vệ rừngố ngýời dân ðịa phýõng ðang làm quen với việc thực thi
quyền lợi và trách nhiệm của mình, cũng nhý việc áp dụng các mức phạt ðối với những trýờng
hợp vi phạmờ ẽác tổ bảo vệ rừng ðã ðýợc thành lập trong dân ðể thực hiện bản quy ýớcờ ỷhông
chỉ quy ðịnh nghĩa vụ bảo vệ tài nguyên rừngố bản quy ýớc ðem lại cho ngýời dân ðịa phýõng
thêm những cõ hội hýởng lợi từ gỗ và các lâm sản ngoài gỗờ
c) Xây dựng các mục tiêu quản lý rừng bền vững

Do các lô rừng tự nhiên có tiềm nãng khác nhau về mặt phân bố loài câyố nãng suất và các chức
nãng, hệ thống quản lý ðýợc áp dụng phải ðýợc xây dựng sao cho phù hợp ðể ðảm bảo tối ða hóa
các lợi ích về lâu dàiờ ẽhỉ khi hệ thống quản lý ðýợc xây dựng phù hợp với mục tiêu quản lý
ðýợc xác ðịnh rõ từ giai ðoạn ðầu thì mới có thể tránh ðýợc những ảnh hýởng tiêu cực ðến quá
trình sản xuấtờ Nói cách khácố trýớc khi tiến hành bất cứ biện pháp quản lý lâm sinh lâm nàoố phải
phác thảo ðýợc một cấu trúc rừng mong muốn có thể ðảm bảo những chức nãng sản xuấtố sinh
tháiố cũng nhý các lâm sản trong týõng lai. Ngýời sử dụng rừng xây dựng bức họa týõng lai này
trong khi xem xét nguồn tài nguyên hiện có và những lâm sản tiềm nãng mà lô rừng có thể cung
cấpờ Những khác biệt giữa hiện trạng và cấu trúc mong muốn trong týõng lai khi ðó sẽ xác ðịnh
rõ cách thức quản lý cần áp dụngờ
Việc hỗ trợ lập kế hoạch có sự tham gia này giúp ngýời dân ðịa phýõng hiểu ðýợc các quyết ðịnh
quản lý ðýợc ðýa ra nhý thế nào và tại sao có quyết ðịnh ðó, cũng nhý ðảm bảo kết quả sẽ ðáp
ứng phần nào những nhu cầu và mong muốn của họờ ẽó thể nhận thấy rằng khi ngýời dân có cõ
3
Thạc sỹ ẽhu Thị Sang ọV lâm nghiệp ặsýu tầmể


hội bộc lộ nhu cầu và ðóng góp kiến thức bản ðịa của mình vào việc lập kế hoạchố họ có ý thức
làm chủ cao hõn và sẵn sàng chịu trách nhiệm quản lý rừngờ Ðặc biệtố trong quản lý rừng với chu
kỳ thâm canh là một vài thập kỷố sự nối tiếp ðộc lập này trở thành một nhân tố quyết ðịnh ðể ðạt

ðýợc mục tiêu dài hạn mong muốnờ ỏo ðó, tãng cýờng sự tham gia của ngýời dân vào quá trình
ra quyết ðịnh ðể xác ðịnh và thống nhất mục tiêu quản lý phù hợp ðýợc coi là cõ chế chủ ðạo cho
sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiênố qua ðó gắn kết sử dụng rừng với bảo vệ rừng một cách
có hiệu quảờ
Những mục tiêu chính của cách tiếp cận ðào tạo cụ thể ðýợc SĩỏP áp dụng là nhằm; (i) Hỗ trợ
ngýời sử dụng rừng ðánh giá tài nguyên rừng sẵn có của mình; (ii) Ðẩy mạnh quản lý rừng có sự
tham gia và (iii) Xây dựng cách thức quản lý cần thiết ðể ðạt ðýợc mục tiêu quản lý ðã xác ðịnhờ
Mục ðích của phýõng pháp là nhằm trực tiếp nâng cao nãng lực cho ngýời dân ở cấp cõ sở hõn là
chỉ giới hạn trong phạm vi ðào tạo cho cán bộ của các cõ quan cấp huyệnờ
d) Ðánh giá tài nguyên

Mục tiêu của ðiều tra rừng là ðánh giá tài nguyên rừng và cung cấp thông tin cho việc lập kế
hoạch quản lý rừngờ Ðánh giá tài nguyên dýới dạng ðiều tra rừng ðýợc tiến hành trên một ô có
kích thýớc xác ðịnh và mật ðộ khác nhau tùy theo quy mô diện tích rừngố kiểu rừng và mức ðộ
chính xác của các dữ liệu cần thu thậpờ

Trong phạm vi phát triển lâm nghiệp cộng ðồng ở Việt Namố phýõng pháp thích hợp ðể ðánh giá
tài nguyên rừng là phýõng pháp dựa trên sự tham gia của cộng ðồng và mang tính mô tả hõn là
ðiều tra chính xác về mặt khoa họcờ ễột cuộc ðiều tra khoa học có thể ðýa ra một bộ dữ liệu mà
ngýời dân ðịa phýõng sẽ thấy khó hiểuờ Nếu ngýời sử dụng rừng không ðýợc tham gia một cách
thích ðáng vào việc xây dựng kế hoạchố họ sẽ không có ý thức làm chủ ðối với các kết quả và sau
cùngố họ sẽ không chủ ðộng thực hiện kế hoạchờ ỏo ðó, tính ðõn giản của hýớng dẫn là ðiều kiện
quan trọng ðể ðảm bảo ngýời dân có thể hiểuố thi hành và giám sát hệ thống quản lý ðýợc áp
dụng trong phạm vi nãng lực của mìnhờ
Việc ðánh giá tài nguyên cần ðýợc tiến hành nhý một hoạt ðộng chung của cán bộ kiểm lâm với
tý cách cán bộ kỹ thuật nguồnố cán bộ khuyến lâm với tý cách ngýời hỗ trợ và những ngýời dân
ðịa phýõng. SFDP hiện nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tham gia vào quá trình ðể: (i) giúp
những ngýời tham gia nắm bắt các kỹ thuật cho phép họ ðộc lập tiến hành ðánh giá tài nguyên
trong týõng lai: (ii) giảm khối lýợng công việc của các cõ quan tổ chức hữu quan nhý kiểm lâm
và (iii) thiết lập quan hệ tin cậyố tôn trọng và trao ðổi thông tin giữa cán bộ kiểm lâm và ngýời

dân ðịa phýõng. Những kinh nghiệm thực ðịa ðầu tiên ðã xác nhận những ngýời sử dụng rừng có
ðủ nãng lực và rất quan tâm ðến quá trình và chính ngýời dân thýờng nhấn mạnh sự cần thiết
phải có dữ liệu ðáng tin cậy ðể cải thiện công tác quản lý rừngờ
Sau khi hoàn thành ðiều tra trên thực ðịa, dữ liệu thu ðýợc phải ðýợc tổng hợp lạiố phân tích và
lýu giữ trong một cõ sở dữ liệu ðể xác ðịnh sản lýợng trong týõng lai và xây dựng quy chế khai
thácờ Do công việc này cần ðến một số trang thiết bị kỹ thuật và kỹ nãng toán học cõ bảnố nó phải
ðýợc tiến hành với sự hỗ trợ của các kỹ thuật viên hoặc khuyến lâm viên ðã ðýợc ðào tạo và các
kết quả phải ðýợc chuyển trở lại cho ngýời dânờ
Phúc tra lại sau một khoảng thời gian sẽ mang lại thông tin cãn bản về các ðộng thái tãng trýởng
nhằm ðiều chỉnh và hoàn thiện biện pháp quản lý lâm sinh trong chu kỳ tiếp theoờ
e) Lập kế hoạch quản lý tài nguyên

4
Thạc sỹ ẽhu Thị Sang ọV lâm nghiệp ặsýu tầmể


Trên cõ sở dữ liệu thu ðýợc trong quá trình ðánh giá tài nguyên và phân lô rừngố kế hoạch quản
lý rừng ặĩễPể ðýợc xây dựng các cuộc họp ở cấp thôn bảnờ Việc lập kế hoạch ðòi hỏi sự cân
nhắc kỹ lýỡng về ý ðịnhố những mong muốn ðạt ðýợc trong týõng lai và kế hoạch phối hợp tất cả
các hoạt ðộng ðể ðạt ðýợc mục tiêu quản lý lâu dàiờ ỉản kế hoạch quản lý rừng là cãn cứ ðể quản
lý tốt rừngờ ỷế hoạch quản lý rừng ðýợc xây dựng cho chu kỳ ế nãm ðem lại sự ổn ðịnh týõng
ðối cần thiết ðể thực hiện nhất quán các hoạt ðộng quản lý rừng bền vững nhý quy ðịnh trong kế
hoạchờ
Các kế hoạch quản lý là tài liệu cõ sở và cần phải công khai ðể tất cả mọi ngýời có vai trò ra
quyết ðịnh ðều có thể dùng ðýợcờ ỉản kế hoạch phải ðýợc tài liệu hóa ở các cấp quản lý cao hõn
và trở thành cõ sở cho quyết ðịnh lựa chọn hệ thống lâm sinh ðể ðảm bảo rằng tất cả các cấp ra
quyết ðịnh hiểu rõ về ðiều họ ðang làm và lý do tại saoờ ễục ðích không chỉ là nhằm trình bày
các mục tiêu quản lý ðã ðýợc thông qua mà còn nhằm truyền ðạt các mục tiêu này tới các bên có
liên quan tới việc thực hiện kế hoạchờ Từ nãm 1999, SFDP ðã và ðang xây dựng một phýõng
pháp luận ðể hoàn chỉnh kế hoạch quản lý rừng cộng ðồng tại các tỉnh Sõn La và Ðiện ỉiênờ

Trong quá trình nàyố trên cõ sở bản ðồ rừng thôn bản thu ðýợc từ quá trình phân lô rừngố các hoạt
ðộng lâm nghiệp của cộng ðồng ðýợc xác ðịnh và ðịnh lýợng nhằm cân bằng tỷ lệ cung cầu ðối
với tài nguyên rừng thôn bảnờ Trong trýờng hợp một nguồn lâm sản nào ðó bị thiếuố có thể thảo
luận các biện pháp ðể tãng nguồn cung cấp trong týõng lai. Ðiều này ðýa ðến một kế hoạch lâm
nghiệp dài hạnố sẽ ðýợc phân ra thành các kế hoạch công tác hàng nãm ðể từng býớc ðạt ðýợc
các mục tiêu quản lý lâu dàiờ
Kế hoạch công tác hàng nãm ðýợc biên soạn dýới dạng bảng kê các hoạt ðộng chi tiết cần tiến
hành trong thời gian một nãm, với trách nhiệm và công việc rõ ràng giao ðến từng chủ rừngờ

Sau khi có sự thống nhất giữa các thành viên thôn bảnố kế hoạch công tác hàng nãm ðýợc trýởng
thônố bản chuyển lên chính quyền xã và từ xã lên huyện ðể phê duyệtờ Sau khi ðýợc phê duyệtố
phòng nông nghiệp sẽ giao kế hoạch về cấp xã và xuống tới ban quản lý thôn bảnờ
Kế hoạch quản lý rừng ðýợc lồng ghép vào kế hoạch phát triển thôn bản ðể ðảm bảo phát triển
lâm nghiệp trong khuôn khổ phát triển nông thônờ ỏo công tác lập kế hoạch phát triên thôn bản
ðýợc các cõ quan chính quyền ðịa phýõng thừa nhận và hỗ trợố việc lồng ghép này cũng ðảm bảo
rằng công tác lập kế hoạch quản lý rừng thôn bản trở thành một yếu tố nội tại trong môi trýờng
thể chế ở ðịa phýõng.

Khi tác ðộng một biện pháp lâm sinh nàoố ngýời sử dụng rừngố có sự hỗ trợ của cán bộ khuyến
lâmố phải xác ðịnh chi tiết khu vực khai thác theo một số tiêu chuẩn, sau ðó cần tiến hành ðánh
giá sau khai thác nhằm xác ðịnh những tổn thất do khai thác gây ra và phản hồi thành phần của
quần thể cây còn lạiờ ỏữ liệu này cung cấp cõ sở ðể ðiều chỉnh sản lýợng cho phép cho chu kỳ
tiếp sauờ
Phải nhấn mạnh rằng quy chế bảo vệ rừng phải ðýợc áp dụng và thi hành một cách hiệu quả nhý
là tiền ðề cho bất cứ kế hoạch quản lý rừng nàoờ ẽhỉ khi cộng ðồng bảo vệ tài nguyên rừng hiệu
quả thì kế hoạch quản lý rừng mới có thể ðýợc thực hiện một cách có hiệu quảờ ễối liên kết qua
lại chặt chẽ giữa hai phýõng pháp luận này trong chiến lýợc lâm nghiệp công ðồng phải ðýợc hết
sức chú trọngờ
Nhận xét và kết luận

5
Thạc sỹ ẽhu Thị Sang ọV lâm nghiệp ặsýu tầmể


Hiện nayố quản lý rừng dựa trên cộng ðồng ðã ðýợc Quốc hội thông qua và ðýợc chi tiết hóa
trong Luật ỉảo vệ và Phát triển Rừngờ Tiếp theo sự ðổi mới theo hýớng quản lý rừng dựa trên
cộng ðồng nàyố ngýời dân ðịa phýõng giờ ðây có thể tham gia tích cực vào việc phát triển rừng
và có thể ðýợc hýởng lợi ích trực tiếp từ việc sử dụng rừng trên cõ sở pháp luật theo nhý quy
ðịnh tại Quyết ðịnh ồổủ của ẽhính phủờ Tuy nhiênố quản lý một hệ thống phức tạp nhý các khu
rừng tự nhiên là một nhiệm vụ ðầy thách thức và ðòi hỏi kinh nghiệm lâu dài mà không thể trông
ðợi từ mỗi chủ rừng mớiờ Nhằm hỗ trợ cho ngýời sử dụngố phát triển tài nguyên rừng một cách
bền vững và có lợi phải xây dựng một khái niệm quản lý rừng có tính thực tiễn và khả thiờ
Trong ðiều kiện Việt Nam ðang dần tiến tới quản lý rừng tự nhiên dựa trên cộng ðồngố SFÐP bắt
ðầu thử nghiệm áp dụng một khái niệm quản lý rừng trên quy mô cấp xã ở hai tỉnh Sõn La và
Ðiện ỉiênờ

Khải niệm quản lý theo SĩDP nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tham gia ðầy ðủ của tất cả các
bên vào quá trình lập kế hoạchờ ọiả ðịnh rằng những ngýời tham gia có thể bày tỏ các nhu cầu và
nguyện vọng của mìnhố thì kế hoạch ðã ðýợc xây dựng sẽ có khả nãng tiếp nối về lâu dàiờ Việc
lập kế hoạch quản lý do ðó phải ðảm bảo rằng các quá trình ra quyết ðịnh cũng nhý công tác
giám sát và ðánh giá có thể phần lớn vẫn nằm trong phạm vi trách nhiệm của những ngýời dân
ðịa phýõng có liên quanờ Vì vậyố việc xây dựng nãng lực phải trực tiếp tập trung vào ngýời sử
dụng rừng hõn là chỉ giới hạn những nỗ lực này trong việc ðào tạo cán bộ cấp huyện hoặc cấp
cao hõn.
Những kinh nghiệm thu ðýợc từ SĩDP cho ðến nay ðã cho thấy những ngýời sử dụng rừng có ðủ
khả nãng và ðộng lực mạnh mẽ góp phần phát triển rừng bền vững ở Việt Namờ Những khái niệm
mới về lập kế hoạch quản lý rừng dựa trên cõ sở cộng ðồng ðã ðýợc thử nghiệm thành công trong
vùng trong những nãm qua, góp phần nâng cao nhận thức cũng nhý nãng lực quản lý của ngýời
dânố gắn kết hiệu quả bảo vệ với sử dụng bền vững tài nguyênờ
Nguồn: Số ðặc san - Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ngày tháng... nãm...

6
Thạc sỹ ẽhu Thị Sang ọV lâm nghiệp ặsýu tầmể