Nghiên cứu ảnh hưởng của quá trình phát triển các khu công nghiệp đến chất lượng nước trong hệ thống thủy nông bắc hưng hải

L IC M

N

th c hi n và hoàn thành lu n v n này, tôi đã nh n đ

c s quan tâm

giúp đ t n tình, s đóng góp quý báu c a nhi u cá nhân và t p th .
Tr

c tiên, tôi xin trân tr ng g i l i c m n Ban giám hi u, B môn

C p thoát n

c – Khoa K thu t Tài nguyên n

c, Tr

ng

i h c Th y l i

Hà N i đã t o đi u ki n thu n l i cho tôi h c t p, nghiên c u và hoàn thành
lu n v n.
c bi t tôi bày t s bi t n sâu s c đ n TS.

ng Minh H i đã t n

tình h ng d n, ch b o và giúp đ trong su t quá trình th c hi n lu n v n.
Tôi xin trân tr ng c m n các c quan: S K ho ch và

ut B c

Ninh, S Nông nghi p và PTNT B c Ninh, S Tài nguyên và Môi tr

ng B c

Ninh, C c Th ng kê B c Ninh, … đã t o m i đi u ki n thu n l i cung c p s
li u, tài li u giúp đ tôi hoàn thành lu n v n này.
Tôi xin chân thành c m n t i gia đình, ng

i thân, b n bè, đ ng

nghi p, đã quan tâm đ ng viên, giúp đ tôi trong quá trình th c hi n nghiên
c u đ tài.
M c dù có nhi u n l c, song do trình đ và th i gian có h n nên lu n
v n không tránh kh i thi u sót. Vì v y, tôi kính mong nh n đ

c s góp ý ch

b o c a các th y cô giáo và các b n đ ng nghi p.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày 08 tháng 8 n m 2015
TÁC GI LU N V N

Nguy n Minh Phúc


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u riêng c a tác

gi . Các s li u, thông tin trích d n trong lu n v n là trung th c và đ u
đ

c ghi rõ ngu n g c. K t qu nghiên c u trong lu n v n ch a t ng đ

s d ng ho c công b trong b t k công trình nào khác.
Hà N i, ngày 08 tháng 8 n m 2015
TÁC GI LU N V N

Nguy n Minh Phúc

c


M CL C
L IC M

N

L I CAM OAN
M CL C
DANH M C HÌNH NH
DANH M C B NG BI U
DANH M C T

VI T T T

M

U .......................................................................................................... 1

CH

NG I. T NG QUAN ........................................................................... 4

1.1. T ng quan v x n

c th i c a các khu công nghi p ............................. 4

1.2. T ng quan v H th ng B c H ng H i - Khu v c Nam u ng........... 15
1.3. T ng quan v mô hình SWAT .............................................................. 17
1.4. Các nghiên c u đã th c hi n trên th gi i ............................................ 19
1.5. Các nghiên c u đã th c hi n
CH

NG II. C

S

D

Vi t Nam ............................................. 20

LI U VÀ C

S

LÝ THUY T .................... 22

2.1. C s d li u ......................................................................................... 22

2.2. C s lý thuy t ...................................................................................... 22
2.1.1. H th ng thông tin đ a lý (Georaphic information system – GIS) . 22
2.1.2. Mô hình SWAT ................................................................................ 26
CH

NG III. MÔ PH NG

CÔNG NGHI P CH T L

NH H
NG N

NG S

PHÁT TRI N KHU

C TRONG H

TH NG TH Y

L I B C H NG H I - H TH NG TH Y L I NAM U NG ........ 33
3.1. Mô t vùng nghiên c u ......................................................................... 33
3.1.1. V trí đ a lý ...................................................................................... 33
3.1.2.

c đi m đ a hình ........................................................................... 34

3.1.3.

c đi m khí h u ............................................................................ 34

3.1.4.

c đi m th y v n và các ngu n n

c ........................................ 37


3.1.5. Tình hình s d ng đ t ..................................................................... 40
3.1.6. Tình hình kinh t - xã h i ................................................................ 41
3.2. Tình hình ô nhi m n

c trong vùng nghiên c u .................................. 42

3.2.1. Tình hình x th i c a khu dân c ................................................... 42
3.2.2. Tình hình x th i c a các làng ngh ............................................... 44
3.2.3. Tình hình x th i c a các khu, c m công nghi p ........................... 46
3.3. Thi t l p mô hình .................................................................................. 48
3.3.1. D li u thu th p .............................................................................. 48
3.3.2. Ti n trình th c hi n mô hình SWAT ............................................... 51
3.4.

ánh giá đ nh y nh h

ng đ n các y u t gây ô nhi m c a mô hình

...................................................................................................................... 58
CH

NG IV. GI I PHÁP GI M THI U Ô NHI M N

4.1.

xu t gi i pháp gi m thi u ô nhi m n

C ............... 63

c ......................................... 63

4.1.1.

c đi m chung .............................................................................. 63

4.1.2.

xu t công ngh x lý ................................................................. 64

4.2. ánh giá hi u qu c a gi i pháp gi m thi u ......................................... 79
K T LU N .................................................................................................... 82
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 84


DANH M C HÌNH NH
Hình 1.1 T l gia t ng n
n

c th i t các KCN và t l gia t ng t ng l

ng

c th i t các l nh v c trong toàn qu c ......................................................... 4

Hình 1.2

c tính t l t ng l

Hình 1.3 Hàm l

ng n

c th i KCN c a 6 vùng kinh t ........... 5

ng c n l l ng (SS) trong n

c th i c a m t s KCN mi n

Trung qua các n m ............................................................................................ 9
Hình 1.4. Hàm l

ng COD trong n

c th i c a KCN Liên Chi u ( à N ng)

n m 2006 và 2008 ............................................................................................. 9
Hình 1.5. Hàm l

ng BOD 5 trong n

Hình 1.6 K t qu phân tích n

c th i c a m t s KCN n m 2008 ..... 10

c t i đi m x chung c a m t s KCN các t nh

phía Nam n m 2008 ........................................................................................ 10
Hình 1.7 Hàm l

ng Coliform trong n

c th i m t s KCN n m 2008 ........ 11

Hình 1.8 Di n bi n COD trên các sông qua các n m ..................................... 12
Hình 1.9 T n su t l n đo v

t TCVN c a m t s thông s t i sông

ng Nai

đo n qua TP. Biên Hòa ................................................................................... 12
Hình 1.10 Hàm l

ng COD trên sông Th V i qua các n m .......................... 13

Hình 1.11 Hàm l

ng NH 4 + trên sông C u đo n ch y qua Thái Nguyên n m

2008 ................................................................................................................. 14
Hình 1.12 Di n bi n DO d c sông Công qua các n m ................................... 14
Hình 1.13 Di n bi n ô nhi m n

c sông Nhu đo n qua Hà ông .............. 15

Hình 2.1. Quy trình ng d ng mô hình SWAT .............................................. 32
Hình 3.1 V trí vùng nghiên c u ..................................................................... 34
Hình 3.2 B n đ đ a hình khu v c nghiên c u ............................................... 48
Hình 3.3. B n đ th nh

ng khu v c nghiên c u ......................................... 49

Hình 3.4 B n đ s d ng đ t vùng nghiên c u ............................................... 50
Hình 3.5: B n đ đ n v th y v n l u v c h th ng th y nông Nam u ng . 53
Hình 3.6 Di n bi n hàm l

ng t ng Nit trong các n m nghiên c u............. 56


Hình 3.7 Di n bi n hàm l

ng t ng NH 3 trong các n m nghiên c u ............ 57

Hình 3.8 Di n bi n hàm l

ng t ng NO 2 - trong các n m nghiên c u............ 57

Hình 3.9 Các y u t

nh h

ng đ n T ng N trên l u v c I ........................... 58

Hình 3.10 Các y u t

nh h

ng đ n T ng N trên l u v c II ........................ 59

Hình 3.11 Các y u t

nh h

ng đ n T ng N trên l u v c III ....................... 59

Hình 3.12 Các y u t

nh h

ng đ n NH 3 trên l u v c I .............................. 60

Hình 3.13 Các y u t

nh h

ng đ n NH 3 trên l u v c II ............................ 60

Hình 3.14 Các y u t

nh h

ng đ n NH 3 trên l u v c III........................... 61

Hình 3.15 Các y u t

nh h

ng đ n NO 2 trên l u v c I ............................. 61

Hình 3.16 Các y u t

nh h

ng đ n NO 2 trên l u v c II ............................ 62

Hình 3.17 Các y u t

nh h

ng đ n NO 2 trên l u v c III........................... 62

Hình 4.1 S h a v trí đ t tr m x lý .............................................................. 64
Hình 4.2 Di n bi n hàm l

ng t ng Nit tr

Hình 4.3 Di n bi n hàm l

ng t ng NH 3 trong các n m nghiên c u ............ 81

Hình 4.4 Di n bi n hàm l

ng t ng NO 2 - trong các n m nghiên c u............ 81

c và sau x lý ......................... 80


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1.
(tr

c th i c a m t s ngành công nghi p

c x lý) ...................................................................................................... 5

B ng 1.2.
n

c tr ng thành ph n n
c tính t ng l

ng n

c th i và th i l

ng các ch t ô nhi m trong

c th i t các KCN thu c các t nh c a 4 vùng KTT n m 2009 ................. 6

B ng 3.1. Nhi t đ không khí trung bình tháng t i các tr m

B c Ninh và

vùng ph c n ................................................................................................... 35
B ng 3.2.

m không khí trung bình tháng t i các tr m

B c Ninh và vùng

ph c n ............................................................................................................ 35
B ng 3.3. T ng l

ng b c h i trung bình tháng t i các tr m

B c Ninh và

vùng ph c n ................................................................................................... 36
B ng 3.4. M a trung bình tháng t i các tr m

B c Ninh và vùng ph c n... 36

B ng 3.5.M ng l

i tr m quan tr c các y u t khí t

B ng 3.6. M ng l

i tr m quan tr c các y u t thu v n ............................... 40

ng .............................. 39

B ng 3.7. Hi n tr ng s d ng đ t T nh B c Ninh ........................................... 41
B ng 3.8. Lao đ ng xã h i phân theo ngành kinh t ....................................... 42
B ng 3.9.Th ng kê các huy n, xã có sông đi qua ........................................... 43
B ng 3.10:Tình hình x th i c a các làng ngh khu và c m công nghi p ch
y u ................................................................................................................... 47
Bi u đ 3.1. L u l

ng n

c m a .................................................................. 54

Bi u đ 3.2. Di n bi n n

c th i t i Khu v c 1 ............................................. 54

Bi u đ 3.3. Di n bi n n

c th i t i Khu v c II ............................................. 55

Bi u đ 3.4. Di n bi n n

c th i t i Khu v c III ........................................... 55


DANH M C T
ARS

VI T T T

: Agricultural Research Service

CREAMS : Chemicals, Runoff, and Erosion from Agricultural Management
Systems
DEM

: Digital Elevation Model

DO

: Dissolved Oxygen

FAO

: Food and Agriculture Organization

GIS

: Geographic Information System

GLCC

: Global Land Cover Chacterization

GLEAMS :Groundwater Loading Effects on Agricultural Management
Systems
HRU

: Hydrostatic Release Unit

LULC

: landuse and landcover

MUSLE

: Modified Universal Soil Loss Equation

MWSWAT : Map Window Soil and Water Assessment Tool
NEXRAD : Next-Generation Radar
QCVN 08:2008/BTNMT: Quy chu n Vi t Nam n m 2008 c a B
Nguyên và Môi Tr

ng

SQL

: Structure Query Language

SRTM

: Shuttle Radar Topographic Mission

SWAT

: Soil and Water Assessment Tool

SWRRB

: Simulator for Water Resources in Rural Basins

TP

: Total Phospho

UBND

: y Ban Nhân Dân

USDA

: United States Department of Agriculture

USGS

: United States Geological Survey

UTM

: The Universal Transverse Mercator

Tài


1

M

U

1. Tính c p thi t c a v n đ nghiên c u

Ch t l
tr

ng n

c đóng m t vai trò quan c c k tr ng trong vi c sinh

ng và phát tri n c a cây lúa. Tuy nhiên, ch t l

h th ng thu nông n
hi n t

ng n

c hi n t i c a các

c ta đang b ô nhi m nghiêm tr ng. Nguyên nhân c a

ng này là do quá trình x n

nghi p, các đô th và l

ng n

k t h p. V n đ trên đã đ

c th i không ki m soát t các khu công

c h i quy giàu dinh d

ng vào kênh t

i tiêu

c các c quan qu n lý nh n ra nh ng gi i pháp đ

gi m thi u v n đang trong quá trình tìm ki m.
H th ng th y nông B c H ng H i- Khu v c Nam u ng, bao g m đ t
đai c a 3 huy n Thu n Thành, L

ng Tài và Gia Bình. Di n tích đ t t nhiên

toàn h th ng 32.472,0 ha, di n tích đ t nông nghi p 20.604,6 ha, di n tích
đ t lúa màu 16.727,3 ha.
V t

i: Ngu n n

ct

i ch y u do tr m b m Nh Qu nh cung c p,

l y t sông H ng qua c ng Xuân Quan thông qua kênh B c và kênh Gi a.
Nh ng hi n nay t i m t s khu v c cu i c a hai tuy n kênh này th
x y ra tình tr ng thi u n
thác n
n

c. Vì v y, đó ph i b sung m t s tr m b m khai

c m t t i các sông

Ng , sông

u ng, sông Dâu - Lang Tài , sông

ng Kh i, sông Bùi đ c p n

c nói trên. C th : sông

i cho 550 ha, sông

sông Bùi có 2 tr m b m t
qu n lý t

ông Côi -

c b sung cho các khu v c thi u

u ng có 2 tr m b m t

Dâu - Lang Tài có 5 tr m b m t
tr m b m t

ng xuyên

i cho 1.297 ha, sông

i cho 3.150 ha, sông
ông Côi - Ng có 4

ng Kh i có 2 tr m b m t

i cho 313 ha,

i cho 1.758 ha và kho ng 52 tr m b m c p xã

i cho ph n di n tích còn l i

V tiêu: H th ng B c H ng H i - Khu v c Nam u ng đ

c tiêu ch

y u ra sông Thái Bình qua hai tr m b m: Kênh Vàng 2, V n Thai. T ng di n
tích tiêu ra sông Thái Bình là 15.360 ha. Tiêu ra sông
i

u ng có tr m b m

ng Thành tiêu cho 1.618 ha. Tiêu ra sông Bùi có tr m b m Ng c


2

Quan, Minh Tâm tiêu cho 1.165 ha. Tiêu ra sông Dâu - Lang Tài có tr m b m
Ngh a

o, Nguy t

c tiêu cho 1.665 ha. Tiêu ra sông

ông Côi - Ng có

tr m b m Kênh Vàng I, tr m b m sông Khoai, tr m b m Mão
di n tích 1.705 ha. Tiêu ra sông

i n tiêu cho

ng Kh i có tr m b m V n D

ng 1+2,

tr m b m p D a tiêu cho 316 ha và kho ng 40 tr m b m do các xã qu n lý
tiêu cho ph n di n tích còn l i.
Trong Khu v c Nam

u ng thu c h th ng th y l i B c H ng H i

theo Báo cáo đi u tra đánh giá tài nguyên n

c m t c a t nh B c Ninh n m

2006 thì đa s các khu công nghi p trong quá trình trình h s phê duy t đ u
có báo cáo đánh giá tác đ ng môi tr

ng và h th ng x lý môi tr

ng đ t

tiêu chu n cho phép nh ng khi ho t đ ng thì h th ng x lý môi tr

ng

không đ

ng

n

c xây d ng, ho c n u có thì công ngh x lý c ng r t s b . L

c th i c a các khu công nghi p h u h t đ

c x ra h th ng kênh t

i, tiêu

thu l i.
Xu t phát t nh ng đi u trên, đ tài lu n v n c a em là: “Nghiên c u
nh h
n

ng c a quá trình phát tri n các khu công nghi p đ n ch t l

ng

c trong h th ng thu nông B c H ng H i”

2. M c đích c a đ tài
Làm sáng t c ch

đ n ch t l

ng n

nh h

ng c a x n

c th i t các khu công nghi p

c trong h th ng B c H ng H i – Vùng Nam u ng;

xu t gi i pháp gi m thi u ô nhi m ch t l

ng n

c trong h th ng

B c H ng H i – Vùng Nam u ng.
3. Cách ti p c n và ph
it
l

ng n

ng pháp nghiên c u:

ng nghiên c u: Ch t l

ng n

c t các khu công nghi p; ch t

c trong h th ng B c H ng H i – Vùng Nam u ng.

Ph m vi nghiên c u: Nghiên c u di n bi n ch t l

ng n

c trong h

th ng thu l i B c H ng H i – Vùng Nam u ng t n m 2000 đ n 2013.


3

4. K t qu d ki n đ t đ

c:

Phân tích k t qu quan tr c ch t l
BHH t

ng n

c trong h th ng thu l i

n m 2000 đ n 2013;
Phân tích c ch

đ n ch t l

ng n

nh h

ng c a x n

c th i t các khu công nghi p

c trong h th ng thu l i B c H ng H i – Vùng Nam

u ng b ng s d ng mô hình s ;
xu t gi i pháp gi m thi u ô nhi m n

c trong h th ng thu l i

BHH và s d ng mô hình s đ đánh giá hi u qu c a các gi i pháp đ xu t.


4

NG 1: T NG QUAN

CH
1.1. T ng quan v x n
N

c th i c a các khu công nghi p

c th i t Khu công nghi p (KCN) có thành ph n đa d ng, ch y u

là các ch t l l ng, ch t h u c , d u m và m t s kim lo i n ng. Kho ng
70% trong s h n 1 tri u m3 n

c th i/ngày t các KCN đ

c x th ng ra các

ngu n ti p nh n không qua x lý đã gây ra ô nhi m môi tr
Ch t l

ng n

ng n

c m t.

c m t t i nh ng vùng ch u tác đ ng c a ngu n th i t các

KCN đã suy thoái, đ c bi t các l u v c sông:

ng Nai, C u và Nhu - áy.

Trong giai đo n phát tri n hi n nay, s phát tri n c a KCN đã t o s c
ép không nh đ i v i môi tr

ng. V i đ c thù là n i t p trung các c s công

nghi p thu c các ngành ngh , l nh v c khác nhau, n u công tác b o v môi

tr

ng không đ

th i ra môi tr
h

c đ u t đúng m c thì chính các KCN tr thành ngu n n
ng m t l

ng l n các ch t th i gây ô nhi m môi tr

c

ng, nh

ng đ n s c kh e, cu c s ng c a c ng đ ng xung quanh và tác đ ng x u

lên h sinh thái nông nghi p và th y sinh.
1.1.1. Ô nhi m n
a.

c m t do n

c tr ng n

S gia t ng n

c th i khu công nghi p

c th i khu công nghi p

c th i t các KCN trong nh ng n m g n đây là r t l n.

T c đ gia t ng này cao h n nhi u s v i s gia t ng t ng l

ng n

c th i t

các l nh v c trong toàn qu c (Hình 1.1)
180%
160%

gia t ng n
KCN

140%

c th i

gia t ng t ng l ng
n c th i toàn qu c

120%
100%
2006

2007

Hình 1.1 T l gia t ng n
n

2008

c th i t các KCN và t l gia t ng t ng l

c th i t các l nh v c trong toàn qu c

ng


5

L

ng n

c th i t các KCN phát sinh l n nh t

B , chi m 49% t ng l

ng n

khu v c

c th i các KCN và th p nh t

ông Nam
vùng Tây

Nguyên – 2% (Hình 1.2)
ng b ng sông H ng
8%
Trung du mi n núi phía
B c

26%

B c trung b và duyên
h i mi n trung
2%
49%

ông Nam B

13%

ông b ng sông C u
Long

2%

Hình 1.2

c tính t l t ng l

Thành ph n n

Tây Nguyên

ng n

c th i KCN c a 6 vùng kinh t

c th i các KCN ph thu c vào ngành ngh c a các c

s s n xu t trong KCN (B ng 1.1).
B ng 1.1

c tr ng thành ph n n
(tr

Ngành công nghi p
Ch bi n đ h p, th y

c th i c a m t s ngành công nghi p
c x lý)

Chât ô nhi m chính

Ch t ô nhi m ph

BOD, COD, pH, SS

Màu, t ng P, N

BOD, pH, SS, N, P

TDS, màu, đ đ c

Ch bi n th t

BOD, pH, SS, đ đ c

NH 4 +, P, màu

S n xu t b t ng t

BOD, SS, pH, NH 4 +

s n, rau qu , đông l nh
Ch bi n n
c n, bia, r

C khí

c u ng có
u

COD, d u m , SS, CN-, Cr,
Ni

đ c, NO 3 -, PO 4 3SS, Zn, Pb, Cd


6

Ngành công nghi p

Chât ô nhi m chính

Ch t ô nhi m ph

BOD 5 , COD, SS, Cr, NH -

Thu c da

, d u m , phenol, sunfua

+
4

SS, BOD, kim lo i n ng,

D t nhu m

Màu, đ đ c

d um
pH, đ axit, F, kim lo i

Phân hóa h c

N, P, t ng Coliform

màu, SS, d u m , N, P

n ng

S n xu t phân hóa h c

NH 4 +, NO 3 -, ure

pH, h p ch t h u c

S n xu t hóa ch t h u

pH, t ng ch t r n, SS, Cl-,

COD, phenol, F,

c , vô c

SO 4 2-, pH

Silicat, kim lo i n ng

SS, BOD, COD, phenol,

S n xu t gi y

lignin, tanin

Thành ph n n

pH, đ đ c, đ màu

c th i c a các KCN ch y u bao g m các ch t l l ng

(SS), ch t h u c (th hi n qua hàm l
(Hình hi n b ng hàm l

ng BOD, COD), các ch t dinh d

ng

ng t ng Nit và t ng Ph t pho) và kim lo i n ng

(B ng 1.2)
B ng 1.2
n

c tính t ng l

ng n

ng các ch t ô nhi m trong

c th i t các KCN thu c các t nh c a 4 vùng KTT n m 2009
L

TT

c th i và th i l

Khu v c

n

ng

T ng l

ng các ch t ô nhi m (kg/ngày)

TSS

BOD

c

th i

COD

(m3/ngđ)
A
1

T ng

T ng

N

P

Vùng KTT
B cB

155,055

34,112

21,243 49,463

8,994

12,404

Hà N i

36,577

8,047

5,011

2,122

2,926

11,668


7

L
Khu v c

TT

n

ng

T ng l

ng các ch t ô nhi m (kg/ngày)

TSS

BOD

c

th i

COD

(m3/ngđ)

T ng

T ng

N

P

2

H i Phòng

14,026

3,086

1,922

4,474

3

Qu ng Ninh

8,050

1,771

1,103

2,568

467

4

H iD

23,806

5,237

3,261

7,594

1,381

1,904

5

H ng Yên

12,350

2,717

1,692

3,940

716

988

6

V nh Phúc

21,300

4,686

2,918

6,795

1,235

1,704

7

B c Ninh

38,946

8,568

5,336

12,424

2,259

3,116

12,937

8,056

18,760

3,411

4,704

23,792

5,234

3,260

7,590

1,380

1,903

Hu

4,200

924

575

1,340

244

336

3

Qu ng Nam

13,024

2,865

1,784

4,154

755

1,042

4

Quang Ngãi

3,950

869

541

1,260

229

316

5

Bình

13,842

3,045

1,896

4,416

803

1,107

phía Nam

413,400

90,949

56,636 131,874 23,978 33,072

1

TP HCM

57,700

12,694

7,905

2

ng Nai

179,066

39,395

24,532 57,122

10,386 14,325

93,550

20,581

12,816 29,842

5,426

7,484

45,900

10,098

6,288

14,642

2,662

3,672

11,700

2,574

1,603

3,732

679

936

B

1
2

C

3

ng

Vùng KTT
mi n trung
à N ng

58,808

814

1,122
644

Th a Thiên -

nh

Vùng KTT
18,406

3,347

4,616

Bà R a - V ng
Tàu

4

Bình D

5

Tây Ninh

ng


8

L
n

Khu v c

TT

ng

T ng l

ng các ch t ô nhi m (kg/ngày)

TSS

BOD

COD

c

th i

T ng

T ng

N

P

(m3/ngđ)
6

Bình Ph

7

Long An

c

100

22

14

32

6

8

25,384

5,585

3,478

8,098

1,472

2,031

13,700

3,014

1,877

4,371

794

1,096

Vùng KTT
D

vùng BSCL
(*)

1

C n Th

11,300

2,486

1,548

3,605

655

904

2

Cà Mau

2,400

528

329

766

139

192

T ng c ng

640,963

141,012 87,812 204,468 37,177 51,276

Ch t l
n

c th i có đ

ng n

c th i đ u ra c a các KCN ph thu c r t nhi u vào vi c

c x lý hay không. Hi n nay, t l các KCN đã đi vào ho t

đ ng có tr m x lý n

c th i t p trung ch chi m kho ng 43%, r t nhi u KCN

đã đi vào ho t đ ng mà hoàn toàn ch a tri n khai xây d ng h ng m c này.
Nhi u KCN đã có h th ng x lý n

c th i t p trung nh ng t l đ u n i các

doanh nghi p trong KCN còn th p. Nhi u n i doanh nghi p xây d ng h
th ng x lý n

c th i c c b nh ng không v n hành ho c v n hành không

hi u qu . Th c tr ng trên đã d n đ n vi c ph n l n n
khi x th i ra môi tr

c th i c a các KCN

ng đ u có các thông s ô nhi m cao h n nhi u l n so

v i QCVN.
K t qu phân tích m u n
KCN có hàm l

c th i t các KCN cho th y, n

c th i các

ng các ch t l l ng (SS) cao h n QCVN t 2 l n (KCN Hòa

Khánh) đ n hàng ch c l n (KCN
chí có n i đ n hàng tr m l n.

i n Nam –

i n Ng c) (Hình 1.3), th m


9

2500
2000
1500
2006

1000

2007

500

2008
0
Phú Bài Liên
Hòa
TT Hu Chi u Khánh
à
à
N ng N ng

Hình 1.3 Hàm l

i n
Nam
i n
Ng c
Qu ng
Nam

Qu ng
Phúc
Qu ng
Ngãi

ng c n l l ng (SS) trong n

QCVN 24:2009 (A)

c th i c a m t s KCN mi n

Trung qua các n m
Giá tr các thông s BOD 5 và COD t i c ng x c a các KCN th
m c khá cao. M t s KCN khi l p đ t h th ng x lý n

ng

c th i t p trung, các

thông s này đã gi m đi đáng k (KCN Tiên S n, B c Ninh). Tuy nhiên, v i

các KCN ch a có h th ng x lý n

c th i t p trung, các thông s này không

đ t yêu c u QCVN (KCN Liên Chi u, TP. à N ng) (Hình 1.4 và 1.5)
1200
1000
800
COD

600

QCVN 24:2009 (A)
400
200
0
2006

Hình 1.4. Hàm l

2008

ng COD trong n

c th i c a KCN Liên Chi u ( à N ng)

n m 2006 và 2008


10

BOD5

QCVN 24:2009 (A)

450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
Liên Chi u Hòa Khánh
à N ng
à N ng

Phú Bài
TT Hu

Hình 1.5. Hàm l
Hàm l

ng BOD 5 trong n

ng các ch t dinh d

i n Nam Sông Mây Tiên S n

i n Ng c
ng Nai B c Ninh
Qu ng
Nam

c th i c a m t s KCN n m 2008

ng trong n

c th i đ u ra c a các KCN

(th hi n qua thông s t ng Ni t , t ng Ph t pho, Amoni, ...) không đ t yêu
c u QCVN (Hình 1.6)
Amoni

Ph t pho

QCVN 24:2009 (A)_photpho

QCVN 24:2009 (A)_Amoni

60
50
40
30
20
10
0
Sông Mây
ng Nai

Amata -

Hình 1.6 K t qu phân tích n

ng Nai Tân H i Hi p TP HCM

Bình
Bình D

ng ng

c t i đi m x chung c a m t s KCN các t nh

phía Nam n m 2008
Các k t qu kh o sát cho th y hàm l
KCN r t cao, có n i v

ng Coliform trong n

t QCVN r t nhi u l n (Hình đ 1.7)

c th i t các


11

10000
9000
8000

7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0

2008
QCVN 24:2009 (A)

Phú Bài Phú Tài - i n Nam Qu ng
TT Hu Bình nh
i n
Phúc
Ng c
Qu ng
Qu ng
Ngãi
Nam

Hình 1.7 Hàm l
b.

ng Coliform trong n

Ô nhi m n

Cùng v i n

c m t do n

c th i sinh ho t, n

c th i m t s KCN n m 2008

c th i c a các Khu công nghi p
c th i t các KCN đã góp ph n làm

cho tình tr ng ô nhi m t i các sông, h , kênh, r ch tr nên tr m tr ng h n.
Nh ng n i ti p nh n n
ngu n n

c th i c u các KCN đã b ô nhi m n ng n , nhi u n i

c không th s d ng đ

c cho b t k m c đích nào.

Tình tr ng ô nhi m không ch d ng l i
lên t i c ph n th
ch t l

ng n

h l u các con sông mà lan

ng l u theo s phát tri n c a các KCN. K t qu quan tr c

c c 3 l u v c sông

ng Nai, Nhu -

th y bên c nh nguyên nhân do ti p nh n n
l u v c, nh ng khu v c ch u tác đ ng c a n

áy và C u đ u cho

c th i sinh ho t t ác đô th trong
c th i KCN có ch t l

ng n

c

sông b suy gi m m nh, nhi u ch tiêu nh BOD 5 , COD, NH 4 +, t ng N, t ng
P đ u cao h n QCVN nhi u l n (Hình 1.8)


12

2005

2006

2007

2008

QCVN 08:2008 (B1)

QCVN 08:2009 (A1)

90
80
70
60
50
40
30
20
10
0

Hình 1.8 Di n bi n COD trên các sông qua các n m
H th ng sông
Ô nhi m n

ng Nai:

c m t t p trung ch y u d c các đo n sông ch y qua

các t nh thu c vùng Kinh t tr ng đi m phía Nam n i các KCN phát tri n
m nh (Hình đ 1.9)
2006

2007

2008

100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
DO

COD

Hình 1.9 T n su t l n đo v

BOD5

N-NH3

N-NO2-

t TCVN c a m t s thông s t i sông

đo n qua TP. Biên Hòa

ng Nai

13

C ng Gò D u

C ng Phú M

C ng Cái Mép

QCVN 08:2008 (B1)

QCVN 08:2009 (A1)

140
120
100
80
60
40
20
0
2005

2006

Hình 1.10 Hàm l

2007

2008

tháng 3/ 2009

ng COD trên sông Th V i qua các n m

T i m t s khu v c, do vi c đ u t hàng lo t KCN không đi kèm ho c
ch m tri n khai các bi n pháp ki m soát ô nhi m t i ngu n, ch t l
m t c a ngu n ti p nh n đã di n bi n theo chi u h
M t s đo n sông tr

ng n

c

ng x u đi.

c đây b ô nhi m nghiêm tr ng do n

c th i c a

các KCN, do đã b t bu c các doanh nghi p ph i tuân th các bi n pháp ki m
soát ô nhi m, nên ch t l

ng n

di n bi n tình tr ng ô nhi m n

c đã đ

c c i thi n ph n nào.

i n hình là

c trên sông Th V i (Hình đ 1.10).

L u v c sông C u:
Nhi u đo n thu c L u v c sông C u đã b ô nhi m n ng. Ô nhi m cao
nh t là đo n sông C u ch y qua đ a ph n thành ph Thái Nguyên, đ c bi t là
t i các đi m th i c a Nhà máy gi y Hoàng V n Th , Khu Gang Thép,... ch t
l

ng n

c không đ t QCVN (Hình đ 1.11, 1.12). Ti p đ n là đo n sông Cà

L , h l u sông Công, ch t l

ng n

y u t không đ t QCVN gi i h n B.

c không đ t QCVN g i h n A và m t s


14

0,6

0,5

0,4
2008

0,3

QCVN 08:2008 (B1)
QCVN 08:2009 (A1)

0,2

0,1

0
V n Lang Hòa Bình S n C m C u Gia C u Mây
B y

ng NH4 + trên sông C u đo n ch y qua Thái Nguyên n m

Hình 1.11 Hàm l

2008
2006

2007

QCVN 08:2008 (B1)

QCVN 08:2008 (A1)

2008

7
6
5
4
3
2
1
0
Phú C

ng

C u Huy
Ng c

C u Da Phúc Nam H Núi
C c

Mô Ch

Yên Phong

Hình 1.12 Di n bi n DO d c sông Công qua các n m


15

L u v c sông Nhu - áy:
BOD5

COD

nito/ Amoni NH4+

80
70
60
50
40
30
20
10
0
2006

2007

2008

Hình 1.13 Di n bi n ô nhi m n
Hi n t i, n

QCVN 08:2008
(B2)

c sông Nhu đo n qua Hà ông

c c a tr c sông chính thu c l u v c sông Nhu - sông

áy đã b ô nhi m

các m c đ khác nhau. M t trong nh ng nguyên nhân

gây ô nhi m ngu n n

c m t trên l u v c sông là n

c s không qua x lý x th ng ra môi tr

c th i t KCN và các

ng hòa v i n

c th i sinh ho t

(Hình đ 1.13)
1.2.T ng quan v H th ng B c H ng H i - Khu v c Nam u ng
H th ng th y nông B c H ng H i- Khu v c Nam u ng, bao g m đ t
đai c a 3 huy n Thu n Thành, L

ng Tài và Gia Bình. Di n tích đ t t nhiên

toàn h th ng 32.472,0 ha, di n tích đ t nông nghi p 20.604,6 ha, di n tích
đ t lúa màu 16.727,3 ha.
V t

i: Ngu n n

ct

i ch y u do tr m b m Nh Qu nh cung c p,

l y t sông H ng qua c ng Xuân Quan thông qua kênh B c và kênh Gi a.
Nh ng hi n nay t i m t s khu v c cu i c a hai tuy n kênh này th
x y ra tình tr ng thi u n
thác n

ng xuyên

c. Vì v y, đó ph i b sung m t s tr m b m khai

c m t t i các sông

u ng, sông Dâu - Lang Tài , sông

ông Côi -


16

Ng , sông
n

ng Kh i, sông Bùi đ c p n

c nói trên. C th : sông

u ng có 2 tr m b m t

Dâu - Lang Tài có 5 tr m b m t
tr m b m t

i cho 550 ha, sông

sông Bùi có 2 tr m b m t
qu n lý t

c b sung cho các khu v c thi u
i cho 3.150 ha, sông

i cho 1.297 ha, sông

ông Côi - Ng có 4

ng Kh i có 2 tr m b m t

i cho 313 ha,

i cho 1.758 ha và kho ng 52 tr m b m c p xã

i cho ph n di n tích còn l i

V tiêu: H th ng B c H ng H i - Khu v c Nam u ng đ

c tiêu ch

y u ra sông Thái Bình qua hai tr m b m: Kênh Vàng 2, V n Thai. T ng di n
tích tiêu ra sông Thái Bình là 15.360 ha. Tiêu ra sông
i

u ng có tr m b m

ng Thành tiêu cho 1.618 ha. Tiêu ra sông Bùi có tr m b m Ng c

Quan, Minh Tâm tiêu cho 1.165 ha. Tiêu ra sông Dâu - Lang Tài có tr m b m
Ngh a

o, Nguy t

c tiêu cho 1.665 ha. Tiêu ra sông

ông Côi - Ng có

tr m b m Kênh Vàng I, tr m b m sông Khoai, tr m b m Mão
di n tích 1.705 ha. Tiêu ra sông

i n tiêu cho

ng Kh i có tr m b m V n D

ng 1+2,

tr m b m p D a tiêu cho 316 ha và kho ng 40 tr m b m do các xã qu n lý
tiêu cho ph n di n tích còn l i.
Theo k t qu đi u tra, phân tích t ng l

ng n

c m t khai thác trên các

sông chính và sông n i đ a thu c đ a bàn t nh ph c v cho nhu c u s n xu t
nông nghi p kho ng 468 tri u m3/n m. Trong đó khu v c B c

u ng khai

thác 356 tri u m3/n m, khu v c Nam u ng khai thác 112 tri u m3/n m .
Th i gian khai thác n

c ph thu c vào th i v s n xu t nông nghi p

v i hai th i v chính là v chiêm xuân t tháng (XI - V) và v mùa t tháng
VI - X. Tuy nhiên l

ng n

c khai thác ch y u t p trung vào v chiêm xuân

t (I - III), v th i đi m này đang là mùa khô, nhu c u n
và c y, l

ng n

c khai thác trong th i gian này th

mùa ( v mùa do có n

c l n c n cho đ

i

ng l n g p hai l n v

c m a b sung ).

Qu n lý công trình: các công trình trên h th ng đ
d a trên quy mô công trình và nhi m v t

c phân c p qu n lý

i tiêu. Các công trình đ u m i,


17

quy mô l n, có tính ch t quan tr ng do Công ty khai thác công trình thu l i
Nam

u ng tr c ti p qu n lý. Các công trình c p d

Công ty qu n lý nh ng đ

i ti p theo c ng do

c phân c p xu ng các Xí nghi p khai thác công

trình thu l i c a huy n qu n lý. S còn l i là các tr m b m t

i tiêu c c b

do các H p tác xã qu n lý.
Theo k t qu đi u tra trên đ a bàn toàn t nh hi n nay có 71 tr m b m
v i 649 máy, bao g m c tr m b m t
trình thu l i B c

u ng và Nam

i và tiêu do hai Công ty khai thác công
u ng qu n lý và kho ng h n 100 tr m

b m do c p xã qu n lý.
1.3.T ng quan v mô hình SWAT
* L ch s phát tri n c a SWAT
SWAT (Soil and Water Assessment Tool) là công c đánh giá n
đ t. SWAT đ

c xây d ng b i ti n s Jeff Arnold

c và

Trung tâm ph c v

nghiên c u nông nghi p (ARS - Agricultural Research Service) thu c B
Nông nghi p Hoa K (USDA - United States Department of Agriculture ).
SWAT là mô hình dùng đ d báo nh ng nh h
đ tđ nn

c, s b i l ng và l

ng c a s qu n lí s d ng

ng hóa ch t sinh ra t ho t đ ng nông nghi p

trên nh ng l u v c r ng l n và ph c t p trong kho ng th i gian dài. Mô hình
là s t p h p nh ng phép toán h i quy đ th hi n m i quan h gi a giá tr
thông s đ u vào và thông s đ u ra. Mô hình SWAT có nh ng u đi m so
v i các mô hình tr

c, đó là: l u v c đ

c mô ph ng mà không c n d li u

quan tr c; khi thay đ i d li u đ u vào (qu n lí s d ng đ t, khí h u, th c
v t…) đ u đ nh l

ng đ

c nh ng tác đ ng đ n ch t l

ng n

c ho c các

thông s khác; có hi u qu cao, có th tính toán và mô ph ng trên l u v c
r ng l n ho c h tr ra quy t đ nh đ i v i nh ng chi n l

c qu n lí đa d ng,

ph c t p v i s đ u t kinh t và th i gian th p; cho phép ng

i s d ng

nghiên c u nh ng tác đ ng trong th i gian dài. Nhi u v n đ hi n nay đ
SWAT xem xét đ n nh s tích l y ch t

nhi m và nh ng nh h

c

ng đ n