skkn dạy TIẾT ôn tập kì II địa lí 9 THEO PHƯƠNG PHÁP dạy học mới PHƯƠNG PHÁP học THEO hợp ĐỒNG

DẠY TIẾT ÔN TẬP KÌ II ĐỊA LÍ 9 THEO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MỚI:
PHƯƠNG PHÁP HỌC THEO HỢP ĐỒNG.

PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. Giới thiệu về phương pháp học theo hợp đồng.
Học theo hợp đồng là một hoạt động học tập trong đó mỗi học sinh được giao
một hợp đồng trọn gói bao gồ các nhiệm vụ/bài tập bắt buộc và tự chọn khác nhau
trong một khoảng thời gian nhất định. Học sinh chủ động và độc lập quyết định về
thời gian cho mỗi nhiệm vụ/bài tập và thứ tự thực hiện các nhiệm vụ/bài tập đó theo
khả năng của mình.
Trong học theo hợp đồng: Giáo viên là người thiết kế xây dựng các nhiệm
vụ/bài tập trong hợp đồng, tổ chức hướng dẫn học sinh nghiên cứu hợp đồng, kí kết
hợp đồng và thực hiện hợp đồng theo năng lực, trình độ và nhịp độ học tập của mỗi
cá nhân nhằm đạt được mục tiêu dạy học.
Hợp đồng là một gói các nhiệm vụ thống nhất và khả thi giữa hai bên giáo viên và cá
nhân học sinh, theo đó có cam kết của học sinh sẽ hoàn thành nhiệm vụ trong một
khoảng thời gian xác định.
Học theo hợp đồng là một hình thức tổ chức dạy học mang tính cá thể hóa, tạo
điều kiện phân hóa trình độ của học sinh, khuyến khích học sinh phát triển tối đa
năng lực học tập và tự kiểm soát, tự đánh giá kết quả học tập của mình. Phương pháp
dạy học này khác với việc dạy học mang tính đồng loạt cho toàn thể lớp học, cho
phép giáo viên có thể quản lí và kiểm soát, đánh giá được năng lực học tập của mỗi
học sinh. Giáo viên có thể chắc chắn rằng mỗi học sinh đã kí kết hợp đồng tức là đã
nhận một trách nhiệm rõ ràng và sẽ hoành thành các nhiệm vụ trong hợp đồng.
II. Lí do chọn đề tài:
Trong quá trình dảng dạy ở trường nhiều năm tôi thấy để giảng dạy một giờ ôn
tập địa lí có hiệu quả không phải là vấn đề đơn giản, bởi vì đây là tiết ôn tập đòi hỏi
học sinh phải nắm lại kiến thức- kĩ năng đã được học ở cả học kì II, nếu giáo viên tổ
chức ôn tập ở trên lớp không tốt sẽ dẫn đến tình trạng: học sinh thấy ngại học vì dung
lượng kiến thức quá nhiều, sẽ không ôn hết được chương trình của học kì II trong
thời gian 1 tiết trên lớp, giáo viên khó nắm bắt hết năng lực học tập của học sinh...vv.

Phương pháp học theo hợp đồng là phương pháp dạy học hoàn toàn mới đối
với cả học sinh và giáo viên. Nhưng qua nghiên cứu, tìm hiểu phương pháp dạy học
này tôi thấy học theo hợp đồng có nhiều yêu điểm và rất hiệu quả, đặc biệt áp dụng
phương pháp này đối với tiết ôn tập: Nó cho phép phân hóa trình độ của học sinh, rèn
luyện được khả năng làm việc độc lập của học sinh, cho phép học sinh được lựa chọn
hợp đồng phù hợp với năng lực của mình từ đó phát huy được tính chủ động sáng tạo
của học sinh khá giỏi và tạo điều kiện để học sinh yếu có cơ hội phát triển, làm cho
hoạt động học tập của học sinh được đa dạng, phong phú hơn và gây sự hứng thú của
học sinh trong học tập. Chính vì lí do trên tôi đã áp dụng phương pháp học theo hợp
đồng đối với tiết ôn tập môn địa lí 9-kì II, với kết quả: giờ dạy đạt hiệu quả cao, học
sinh tích cực học tập với phương pháp mới này, đặc biệt những HS học yếu kém đã
không còn tự ti mà cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của mình.

1


PHẦN II: NỘI DUNG
DẠY TIẾT ÔN TẬP KÌ II ĐỊA LÍ 9 THEO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MỚI:
PHƯƠNG PHÁP HỌC THEO HỢP ĐỒNG.
I. Mục tiêu bài học
- Hệ thống hóa các kiến thức đã học về vùng Đông Nam Bộ và đồng bằng Sông Cửu
Long và phát triển tổng hợp kinh tế và bảo vệ môi trường biển đảo theo chuẩn kiến
thức- kĩ năng.
- Rèn luyện cho học sinh kĩ năng tổng hợp, xử lí số liệu, vẽ và phân tích biểu đồ, bản
đồ, lược đồ, số liệu thống kê...
- Giáo dục kĩ năng sống: giao tiếp, tư duy, làm chủ bản thân, tự nhận thức...
- Có thái độ hợp tác, tích cực tham gia các hoạt động học tập
- Hiểu rõ được khả năng của mình trong quá trình học tập
II. Chuẩn bị:
- Học sinh: giấy Ao, băng dính, kéo.

- Giáo viên: máy vi tính, máy chiếu, Hợp đồng học tập, phiếu hỗ trợ học tập
III. Các hoạt động dạy học:
HOẠT ĐỘNG 1: Giáo viên soạn thảo bản hợp đồng học tập cho tiết ôn tập kì IIđịa lí 9.
Hợp đồng có 6 nhiệm vụ sau:
Nhiệm vụ 1: Dựa vào kiến thức đã học, hoàn thành bảng sau:
VTĐL và ý nghĩa
của VTĐL đối với
sự phát triển kinh
tế

Vùng kinh tế

Những thuận lợi
và KK về ĐKTN và
TNTN

Đặc điểm dân cưxã hội

Vùng Đông Nam
Bộ

Vùng đồng bằng
Sông Cửu Long

Nhiệm vụ 2:

Dựa vào kiến thức đã học hoàn thành bảng sau:

Vùng kinh tế
Vùng Đông Nam Bộ

Đặc điểm

Vùng đồng bằng Sông Cửu
Long

2


Đặc điểm phát triển
ngành nông nghiệp

Đặc điểm phát triển
công nghiệp

Hoạt động dịch
quan trọng

Các trung tâm kinh
tế quan trọng của
vùng
Vai trò của vùng
kinh tế trọng điểm
phía nam
Nhiệm vụ 3:
1. Kể tên các đảo và quần đảo lớn trên đất nước ta?
2. Vẽ sơ đồ thể hiện các ngành phát trển tổng hợp kinh tế biển?
3. Trình bày tiềm năng và thực trạng của các ngành kinh tế biển ( GTVT biển, du
lịch biển- đảo, khai thác khoáng sản biển....)
4. Trình bày những phương hướng chính để bảo vệ tài nguyên và môi trường biển
đảo?

Nhiệm vụ 4:
3


1. Xác định trên bản đồ vị trí, giới hạn của 2 vùng Đông nam Bộ và đồng bằng
Sông Cửu Long trên bản đồ?
2. Xác định vị trí giới hạn của vùng kinh tế trọng điểm phía nam trên bản đồ?
3. Xác định các trung tâm kinh tế quan trong của 2 vùng Đông nam Bộ và đồng
bằng Sông Cửu Long trên bản đồ?
4. xác định trên bản đồ các đảo và quần đảo lớn của nước ta trên bản đồ?
5. Xác định vị trí , giới hạn phạm vi vùng biển Việt Nam trên bản đồ?
Nhiệm vụ 5:
1. Dựa vào bảng số liệu sau:
Đông Nam Bộ

Công nghiệp-xây
dựng
59,3

Nông-lâm-ngư
nghiệp
6,2

dịch vụ
34,5

Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu kinh tế của Đông Nam Bộ năm 2002(%) và rút ra nhận
xét,
2. Dựa vào bảng số liệu sau:
TP Hồ Chí Minh

Công nghiệp-xây
dựng
46,7

Nông-lâm-ngư
nghiệp
1,7

dịch vụ
51,6

Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu kinh tế của TP Hồ chí Minh năm 2002 (%) và rút ra nhận
xét,
3. Vẽ biểu đồ cột hoặc thanh ngang để so sánh sản lượng thủy sản của đồng bằng
Sông Cửu long và đồng bằng Sông Hồng so với cả nước theo số liệu sau: ( số liệu
SGK trang )
4. Vẽ biểu đồ cột thể hiện dầu thô khai thác của nước ta giai đoạn 1999-2002 theo số
liệu sau (đơn vị triệu tấn) và rút ra nhận xét về sự thay đổi sản lượng dầu thô khai
thác nước ta giai đoạn 1999-2002.
Năm
Dầu thô khai
thác

1999

2000

2001

2002

15,2

16,2

16,8

16,9

Nhiệm vụ 6:
1. Vì sao Đông nam Bộ có sức hút mạnh mẽ đối với lao động cả nước?
2. trình bày hiện trạng sản xuất lương thực, thực phẩm ở Đồng bằng Sông Cửu
Long?
3. Việc phát triển mạnh công nghiệp chế biến LTTP có ý nghĩa như thế nào đối
với sản xuất lương thực ở đồng bằng này?
4. Ý nghĩa của việc cải tạo đất mặn, đất phèn ở đồng bằng SCL?
5. Tại sao phải phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biển?
4


HOẠT ĐỘNG 2:
Nghiên cứu kí kết hợp đồng
( Hoạt động này giáo viên thực hiện trước khi tiến hành tiết ôn t ập- thời gian
khoảng 15 phút do gv sắp xếp)
Thời
gian

Nội
dung

15
phút

Kí kết
hợp
đồng

Phương
tiện /
Hoạt động của thầy
thiết bị
dạy học
GV phổ biến bản hợp đồng học tập của tiết Từng cá - Hợp
ôn tập địa lí 9-kì II: Hợp đồng gồm có 6
nhân lựa đồng in
nhiệm vụ, trong đó có 5 nhiệm vụ bắt buộc chọn kí sẵn
( từ nhiệm vụ 1 đến nhiệm vụ 5) và 1 nhiệm kết hợp - Tờ
vụ tự chọn không bắt buộc phải thực hiện
đồng
giấy Ao
(nhiệm vụ 6)
- Nhiệm vụ 1-2-3 HS làm việc theo nhóm (
các nhóm làm vào tờ giấy Ao)
( Nhiệm vụ 1-2 có 3 phiếu hỗ trợ )
- Nhiệm vụ 4-5 làm việc theo cá nhân
- nhiệm vụ 6 làm việc theo nhóm bàn hoặc
nhóm đôi
Sau khi hoàn thành 5 nhiệm vụ bắt buộc,
HS có thể tự chọn làm thêm nhiệm vụ thứ 6

theo nhóm đôi
- Kí kết hợp đồng.

HOẠT ĐỘNG 3:
Thời
gian

45
phút

Nội
dung

Hoạt
động
của trò

Thực hiện và thanh lí hợp đồng
Hoạt động của thầy

Hoạt động của Phương
trò
tiện /
thiết bị
dạy học
Thực - Trợ giúp cho các cá nhân gặp khó
Thực hiện các - giấy
hiện hợp khăn và yêu cầu trợ giúp.
nhiệm vụ trong A0,
đồng

hợp đồng đã kí kéo,
- GV yêu cầu các nhóm báo cáo kết
kết
keo
quả của nhiệm vụ 1-2-3 trên bảng.
- Dán sản phẩm dán,
của 3 nhóm
máy vi
trên bảng ( các tính,
- Nhiệm vụ 1-2 GV chiếu đáp án, yêu nhóm trưng
máy
cầu các nhóm quan sát so sánh, đối
bày sản phẩm chiếu.
chiếu tự đánh giá.
học tập)
- Ghi nhận đối
chiếu với kết
- GV chuẩn xác kiến thức ở nhiệm vụ quả của nhóm
5


1-2
GV nhận xét đánh giá.
- Nhiệm vụ 4:
+ GV gọi một số HS lên xác định trên
bản đồ.
+ GV chuẩn xá kiến thức
- Nhiệm vụ 5:
+ GV gọi 3 em lên bảng vẽ biểu đồ
theo số liệu.

+ Gọi 3 HS khác nhận xét.
- Nhiệm vụ 6:
+ Thảo luận cả lớp
+ GV chuẩn kiến thức
- GV tổng kết nội dung ôn tập
- GV thu hợp đồng của HS.

mình và có
phản hồi tích
cực
- HS lắng nghe,
nhận xét, đánh
giá.
- HS nhận xét,
đánh giá
- các HS còn
lại vẽ vào vở
và nhận xét.
- Lắng nghe
phản hồi tích
cực, nhận xét
đánh giá
- Hs lắng nghe,
ghi nhớ

Phiếu hỗ trợ nhiệm vụ 1:

Vùng kinh tế

Vùng Đông Nam

Bộ

VTĐL và ý nghĩa
của VTĐL đối với
sự phát triển kinh
tế

- Tên các vùng và
nước tiếp giáp

Những thuận lợi Đặc điểm dân cưvà KK về ĐKTN và xã hội
TNTN
- Thuận lợi: nhiều
tài nguyên để phát
triển kinh tế
- Khó khăn: TN
khoáng snr như thế
nào? nguy cơ ô
nhiễm MT?

- Số dân?
- mật độ dân số?
- Tỉ lệ dân thành
thị?
- Đặc điểm đó có
thuận lợi và khó
khăn như thế nào?

6

Vùng đồng bằng
Sông Cửu Long

- Nằm phía nào, tên - Thuận lợi: giàu tài
nước và vịnh biển nguyên để phat
tiếp giáp.
strieenr kinh tế...
- Khó khăn: về khí
hậu, đất , nước....

- số dân?
- thành phần dân
tộc
- Đặc điểm đó có
thuận lợi và khó
khăn như thế
nào?Đặc điểm đó
có thuận lợi và khó
khăn như thế nào?

Phiếu hỗ trợ nhiệm vụ 2:
Vùng
Vùng Đông Nam Bộ
Đặc điểm

Đặc điểm phát triển ngành
nông nghiệp

Đặc điểm phát triển công

nghiệp

- Chiếm tỉ trọng lớn
hay nhỏ?
- Thế mạnh nông
nghiệp của vùng?

Vùng đồng bằng Sông
Cửu Long
- Vùng trọng điểm lương
thực thực phẩm lớn nhất cả
nước
- vai trò, tình hình sản xuất
lương thực thực phẩm và
phân bố.?

- Phát triển hay chưa phát
triển?
- Tỉ trọng khu vực công - các ngành công nghiệp
nghiệp?
quan trọng?
- Cơ cấu công nghiệp?
- các ngành công
nghiệp quan trọng?
- Tên các trung tâm
công nghiệp lớn ?

Hoạt động dịch vụ chủ yếu?
- Chiếm tỉ trọng bao
nhiêu?

- Cơ cấu dịch vụ như
7


Hoạt động dịch vụ quan
trọng

thế nào?

Các trung tâm kinh tế quan
trọng của vùng
Vai trò của vùng kinh tế
trọng điểm phía nam

- Tên các tỉnh?
- vai trò đối với ĐNB và cả nước?

* THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
Qua quá trình áp dụng phương pháp học theo hợp đồng vào tiết ôn tập địa lí lớp 9 kì
II, tôi đã thu được kết quả như sau:
Chưa hoàn thành
Lớp
Hoàn thành tốt hợp đồng Hoàn thành hợp đồng
hợp đồng
9A
18
52,9
16
47,1
0

9B
20
58,8
14
41,2
0

PHẦN III: KẾT LUẬN
Qua quá trình áp dụng phương pháp học theo hợp đồng đối với tiết ôn tập kì II- môn
địa lí 9, tôi thấy phương pháp này thật hiệu quả và có nhiều yêu điểm, đặc biệt đối
với tiết ôn tập, nếu giáo viên tổ chức tốt phương pháp học tập này sẽ mang lại hiệu
quả cao: học sinh tích cực học tập với phương pháp mới này, đặc biệt những HS học
yếu kém đã không còn tự ti mà cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của mình.Nó cho phép
phân hóa trình độ của học sinh, rèn luyện được khả năng làm việc độc lập của học
sinh, cho phép học sinh được lựa chọn hợp đồng phù hợp với năng lực của mình từ
đó phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh khá giỏi và tạo điều kiện để
học sinh yếu có cơ hội phát triển, làm cho hoạt động học tập của học sinh được đa
dạng, phong phú hơn và gây sự hứng thú của học sinh trong học tập. giờ dạy đạt
hiệu quả cao.
Tuy nhiên, đây là phương pháp hoàn toàn mới đối với cả giáo viên và học sinh, vì
vậy đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu và chuẩn bị các nhiệm vụ học tập thật chu đáo
sát với chuẩn kiến thức- kĩ năng. Trong quá trình thực hiện phương pháp này có điều
8


gì còn chưa phù hợp, rất mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp để giờ
dạy đạt hiệu quả cao hơn nữa.
Hoằng Cát, ngày 10 tháng 5 năm 2011
Người viết

Lê Thị Đạt

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
9


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRÊN

10