VAI TRÒ TÁC CHIẾN PHÒNG KHÔNG TRONG CHIẾN TRANH CÔNG NGHỆ CAO

Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

đặt vấn đề
Trong triết học có khẳng định rằng phải có mâu thuẫn mới có
phát triển , mâu thuẫn chính là động lực của phát triển và ngợc lại
phát triển tới một lúc nào đó sẽ lại nảy sinh ra mâu thuẫn mới.
Chính vì vậy trong suốt quá trình phát triển của xã hội loài ngời
luôn luôn song song với nó là các cuộc chiến tranh vì thực chất
chiến tranh là thực hiện việc giải quyết mâu thuẫn xã hội. Theo
thống kê thì ở Việt nam trong bốn nghìn năm lịch sử thì có tới hơn
hai nghìn năm là thời gian của các cuộc chiến tranh.
Chính vì vậy mà quân sự là một lĩnh vực mà các chính quyền
trên thế giới luôn luôn quan tâm tới . Các chính quyền luôn luôn tìm
cách củng cố sức mạnh quân sự của mình. Do đó mà họ luôn luôn
mong muốn đa các ứng dụng khoa học kỹ thuật mới nhất vào lĩnh
vực quân sự nhằm thực hiện điều này. Do vậy mà ảnh hởng của
khoa học kỹ thuật đến quân sự là rất nhiều. Nhờ khoa học kỹ thuật
đặc biệt là công nghệ cao mà kỹ thuật quân sự hiện nay có những
tiến bộ vợt bậc là:
Tác động của khoa học kỹ thuật công nghệ cao tới việc phát
triển vũ khí và trang bị kỹ thuật quân sự. Cùng với sự phát triển của
khoa học công nghệ cao vũ khí và trang bị kỹ thuật quân sự đã có
nhiều thay đổi về hoả lực (tăng sức mạnh của vũ khí : tầm bắn
,sức công phá ...), khả năng cơ động (tăng khả năng di chuyển,
vận tốc, dễ dàng thay đổi hớng di chuyển...), khả năng sống còn
của vũ khí ( tăng khả năng tự bảo vệ, tránh đợc các hoả lực của
đối phơng...) và tạo ra nhiều loại vũ khí mới khác hẳn với vũ khí
thông truyền thống thông thờng. Cụ thể là trong lĩnh vực vũ khí
trang bị truyền thống (vũ khí thông thờng ). Những thành tựu khoa
học kỹ thuật công nghệ cao đã làm tăng đáng kể tầm bắn so với
chiến tranh thế giới lần thứ hai. Tầm bắn của pháo giã chiến tăng

từ 1.5 lần đến 5 lần, pháo chống tăng 5 đến 6 lần, pháo phản lực
bắn loạt 4 đến 6 lần, bán kính hoạt động của máy bay chiến thuật
tăng từ 5 đến 7 lần. Sự xuất hiện của tên lửa Đất đối Đất , tên lửa
hành trình và đặc biệt là tên lửa vợt đại châu đã tăng tầm bắn hoả
lực từ vài chục đến hàng vạn km. Ngoài ra trong lĩnh vực vũ khí
mới còn xuất hiện một số loại nh sau: vũ khí chùm hạt, pháo điện
từ vô hình, vũ khí tuyết trơn ...
Tác động của khoa học kỹ thuật công nghệ cao đến tính
chất và cơ cấu lực lợng vũ trang. Đó là do khi khoa học kỹ thuật
phát triển dẫn đến nhiều loại vũ khí, phơng tiện chiến tranh mới ra
đời. Các phơng tiện, vũ khí này có những tính năng chiến đấu mới
làm cho trong cơ cấu của lực lợng vũ trang xuất hiện nhiều loại
quân binh chủng mới .
Ví dụ : khi máy bay đợc đa vào chiến đấu thì cơ cấu quân sự xuất
hiện lực lợng không quân, khi rađa đợc sử dụng thì có thêm binh
chủng rađa ...
Bên cạnh đó khi các loại vũ khí mới, hiện đại đợc đa vào sử dụng
thì nó đòi hỏi trình độ về tri thức, khoa học kỹ thuật của chiến sỹ
phải tăng lên đáng kể. Do đó có thể nói khoa học kỹ thuật công
nghệ cao có ảnh hởng sâu sắc tới tính chất cơ cấu lực lợng vũ
trang.
1


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

Tác động của khoa học kỹ thuật đến nghệ thuật quân sự.
Khoa học kỹ thuật có ảnh hởng sâu sắc đến một hệ thống các
quan niệm t tởng quân sự, phơng thức tiên hành chiến tranh, chiến
thuật chỉ huy và đảm bảo hậu cần.

Là một bộ phận của lực lợng quân sự lực lợng phòng không
cũng chịu nhiều ảnh hởng của khoa học kỹ thuật công nghệ cao.
Khi khoa học kỹ thuật công nghệ cao phát triển thì vai trò của lực lợng phòng không thay đổi đáng kể. Từ chỗ chỉ xuất hiện trên
chiến trờng dùng để bảo vệ các trận địa khỏi sự tấn công của các
lực lợng trên không của địch đến nay lực lợng phòng không đã trở
thành lực lợng mang tính chất quyết định cục diện cuộc chiến và
nằm tập trung tại các mục tiêu chiến lợc từ trung tâm tới tiền
túyên . Trang bị kỹ thuật của lực lợng phòng không cũng thay đổi
đáng kể từ quan sát bằng mắt thờng tới rađa, các thiết bị quan sát
hồng ngoại, lazer ... từ súng bộ binh cho tới các loại tên lửa hiện
đại ....Cơ cấu của lực lợng phòng không cũng có nhiều thay đổi lớn
từ một lực lợng bảo vệ trở thành lực lợng chiến đấu chính đóng vai
trò quyết định đến cục diện cuộc chiến. Với các phơng tiện kỹ
thuật hiện đại nó cũng đòi hỏi trình độ khoa học kỹ thuật của các
chiến sỹ phòng không cũng phải nâng cao đáng kể .

2


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

Nội dung: vai trò của tác chiến phòng không Trong chiến tranh
Công nghệ cao.
Khái niệm:
Chiến tranh trong tơng lai nếu xảy ra sẽ là chiến tranh sử dụng
các loại vũ khí công nghệ cao là chủ yếu, bởi vì vũ khí công nghệ
cao có nhiều tính năng u việt, do đó muốn thực hiện tốt hai nhiệm
vụ xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thì đòi
hỏi chúng ta phải nâng cao cảnh giác không ngừng, hoàn thiện cả
về lý luận lẫn cơ sở vật chất.

Vậy thế nào là chiến tranh công nghệ cao ?
- Chiến tranh công nghệ cao là cuộc chiến tranh mà vũ khí
và các trang thiết bị quân sự đợc sử dụng là vũ khí công
nghệ cao.
- Vũ khí công nghệ cao là loại vũ khí đợc nghiên cứu, thiết kế
và chế tạo dựa trên cơ sở khoa học công nghệ cao.
Chiến tranh công nghệ cao:
Nh trên đã nói, lĩnh vực quân sự luôn đi đầu trong việc ứng
dụng những thành tựu mới nhất, hiện đại nhất và sớm nhất của
khoa học kỹ thuật. Theo đó cùng với sự phát triển nh vũ bão của
khoa học công nghệ thì trong lĩnh vực quân sự cũng có sự thay đổi
đáng kể, nó đem lại cho bộ mặt chiến tranh ngày nay và mai sau
một bộ mặt mới đó là Chiến tranh công nghệ cao . Dới sự tác
động và ảnh hởng sâu sắc của khoa học kỹ thuật công nghệ thì
các phơng diện của lĩnh vực quân sự, đặc biệt là trong chiến tranh
có sự khác biệt so với trớc đây:
- Trong chiến tranh công nghệ cao ngày nay, thì về mặt kỹ
thuật quân sự dới sự tác động của công nghệ cao đã ảnh
hởng sâu sắc đến hoả lực và khả năng cơ động, làm tăng
khả năng sống còn của vũ khí. Đối với các vũ khí truyền
thống thì tính năng kỹ thuật nh tầm bắn, độ chính xác, khả
năng sát thơng liên tục đợc cải tiến, ngoài ra chúng còn đợc
bổ sung các chức năng mới nh làm nhiễu, thiết bị tự tìm
mục tiêu bằng lade, rađa, hồng ngoại, vô tuyến truyền hình
v.v..,và đã ra đời một thế hệ vũ khí mới gọi là vũ khí tinh
khôn mà đã đợc sử dụng trong cuộc chiến tranh Vùng
Vịnh (1991) và chiến tranh Nam T (1999) có xác xuất chính
xác rất cao. Ngoài ra còn có các loại vũ khí phi truyền
thống, các hệ thống trinh sát, giám sát, điều khiển, dẫn đờng, và các phơng tiện tác chiến điện tử có những tính
năng kỹ thuật mới ra đời nh hệ thống định vị toàn cầu

( GPS ), hệ thống này đợc sử dụng ở cuộc chiến tranh Nam
T có độ chính xác rất cao.

3


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

- Cơ cấu lực lợng vũ trang cũng tự thay đổi mạnh mẽ, trong
Quân đội xuất hiện những binh chủng mới nh bộ đội tên
lửa, bộ đội tác chiến điện tử, bộ đội Rôbốt, bộ đội phòng
thủ vũ trụ... Trong chiến tranh công nghệ cao thì nghệ thuật
quân sự cũng có sự thay đổi so với các cuộc chiến tranh trớc đây, cũng nh các quan niệm, t tởng quân sự, phơng thức
tiến hành chiến tranh, chiến thuật chỉ huy, bảo đảm hậu
cần. Chiến tranh hiện đại với việc sử dụng trang bị vũ khí
uy lực lớn, sức cơ động cao, sẽ là một cuộc đọ sức quyết
liệt về thời gian và tốc độ. Đánh nhanh, giải quyết nhanh là
một đặc điểm nổi bật về chiến thuật. Chiến trờng hiện đại
có tiêu hao binh hoả lực rất lớn, dự trữ đạn dợc, vật t cho
một cuộc chiến nh vậy cha đủ cho 2-3 tháng chiến tranh, vì
vậy trong điều lệnh tác chiến không bộ năm 2000 Mỹ
chủ trơng không đánh lâu dài. Chiến tranh ngay từ khi bắt
đầu phải giành ngay u thế những vũ khí mới nhất sẽ đợc
dùng để tấn công ngay trong thời gian đầu của chiến tranh,
làm cho đối phơng mất khả năng phản kích. Điều này đã đợc chứng minh qua thực tế đó là cuộc chiến tranh Vùng
Vịnh, bằng những vũ khí tiên tiến hiện đại, chỉ trong vòng
42 ngày Mỹ và liên quân đã giành đợc thắng lợi.
Nổi bật trong các loại vũ khí công nghệ cao hiện nay phải nói
đến các loại vũ khí tác chiến trên không. Thực tế cho thấy cuộc
chiến tranh ở Việt Nam và Vùng Vịnh thì trong chiến tranh công

nghệ cao vũ khí trang bị không chiến là chủ đạo, có ảnh hởng đến
quá trình và kết rhúc của chiến tranh. Vũ khí trang bị không chiến
đợc các nớc quan tâm nghiên cứu và không ngừng cải tiến. Ngày
nay, trong chiến tranh công nghệ cao các phơng tiện tiến công đờng không hiện đại có ảnh hởng rất lớn tới diễn biến và kết cục
của chiến tranh, đem lại cho chiến tranh một bộ mặt mới, mà điển
hình là trong cuộc chiến tranh vùng vịnh (1991), các phơng tiện
tiến công đờng không hiện đại nh máy bay tàng hình F-117A, các
kiểu tên lửa ( điển hình là tên lửa có cánh Tômahôc) và các bom
đạn tự dẫn bằng lade, rađa, hồng ngoại, vô tuyến truyền hình ( hay
còn gọi là vũ khí tinh khôn )ã đã trở thành một nhân tố nổi bật
để giành chiến thắng một cách nhanh chóng, chỉ trong 42 ngày,
với thơng vong ít đến mức kinh ngạc.
Và trong tơng lai gần, thì các cuộc chiến tranh sẽ là các cuộc
chiến tranh của các phơng tiện tiến công đờng không hiện đại.
Điển hình là cuộc chiến tranh Vùng Vịnh, mở màn cuộc chiến,
bên tiến công tiến hành thủ đoạn gây sát thơng mềm bằng tác
chiến điện tử, làm cho công tác chỉ huy của đối phơng khó khăn,
thông tin bị gián đoạn, rađa bị mù, vũ khí không còn khả năng
điều khiểnã tiến tới sử dụng các phơng tiện phá huỷ cứng bằng
cách bất ngờ phóng một lợng lớn tên lửa chiến thuật-chiến dịch,
mật độ cao vào những sân bay chính của đối phơng, làm cho máy
bay của đối phơng về cơ bản không cất cánh đợc, đồng thời vô
hiệu hoá hệ thống báo động cảnh giới và hoả lực phòng không của
đối phơng. Sau đó, nhiều tốp máy bay chiến đấu xuất kích, bay ở
độ cao siêu thấp, tấn công trên qui mô lớn vào các trạm rađa mặt
đất, trận địa tên lửa phòng khôngã phá huỷ toàn bộ hệ thống
4


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

phòng không đối phơng, giành quyền khống chế trên không. Tiếp
đó là sự tiến công ồ ạt của các phơng tiện tiến công đờng không
khác nh máy bay, tên lửa, bom đạn các loại nhằm tiêu diệt các
mục tiêu trọng điểm của đối phơng, mở đờng cho lực lợng lục quân
và các lực lợng khác hoàn thành các mục tiêu chiến dịch đề ra.
Vai trò của khoa học-kỹ thuật-công nghệ cao trong sự phát
triển của các phơng Tiện tiến công đờng không
1/ Khả năng hoạt động của các ph ơng tiện tiến công đờng
không:
Do vũ khí tiến công đờng không đóng vai trò chủ yếu trong
chiến tranh công nghệ cao, nếu nh các cuộc chiến tranh trớc đây,
đặc biệt là cuộc chiến tranh ở Việt Nam, ngời ta còn tranh cãi về
hiệu quả và vai trò to lớn của phơng tiện tiến công đờng không, thì
đến nay, sau chiến tranh Vùng Vịnh ngời ta không thể phủ nhận
hiệu quả và vai trò to lớn của nó.
Tuỳ thuộc vào qui mô và tình huống chiến tranh, các phơng
tiện tiến công đờng không có vai trò và nhiệm vụ khác nhau. Nhng
tóm lại, nó có những nhiệm vụ chủ yếu sau: tập kích đờng không
vào đối phơng để phá huỷ tiềm lực quân sự, kinh tế, hệ thống lãnh
đạo-chỉ huy của nhà nớc và quân đội, giành u thế hạt nhân và trên
không, cô lập vùng tác chiến, yểm trợ trực tiếp từ trên không và
tiến hành tác chiến điện tử nhằm tiêu diệt tiềm lực và khả năng
chiến tranh của đốiphơng. Đồng thời, thực hiện các hoạt động răn
đe, gây sức ép, làm hoang mang, rối loạn tinh thần địch, hỗ trợ cho
lực lợng trong nớc gây bạo loạn lật đổ.
Trong suốt quá trình phát triển của các phơng tiện tiến công đờng không thì cuộc tranh đua về tốc độ vẫn là cuộc tranh đua gay
go nhất, nớc nào cũng muốn có các phơng tiên bay với tốc độ
nhanh nhất, vì chỉ có nh vậy mới giành đợc quyền làm chủ trên
không, việc nâng cao tốc độ của phơng tiên bay phụ thuộc rất

nhiều vào yếu tố kỹ thuật. Mặt khác bay cao cũng là một tính năng
quan trọng, bởi vì khi tiến công thì ngời chỉ huy nào cũng muốn
giành lấy điểm cao, từ trên cao dễ dàng lao xuống công kích đối
phơng, khi gặp nguy hiểm có thể nhanh chóng bay lên cao hơn đối
phơng, làm đối phơng không thể nào vơn tới đợc.
Do đó các nớc đế quốc ngày càng tăng cờng đầu t để xây
dựng và hoàn thiện các lực lợng tiến công đờng không. Ngày nay,
các loại phơng tiện tiến công đờng không lại đợc trang bị bởi khoa
học kỹ thuật tiên tiến thì không những nâng cao các chức năng vốn
có mà còn có thể hoạt động trong mọi địa hình, thời tiết khác nhau,
bay xa nh tên lửa vợt đại châu, bay cao ra ngoài khoảng không vũ
trụ v.v..
* Máy bay:
Máy bay quân sự là một trong các thành phần chủ yếu của phơng tiện tiến công đờng không. Máy bay là một khí cụ bay có hoặc
không có ngời lái, nặng hơn không khí, có thiết bị để tạo lực kéo
hoặc đẩy và thiết bị lực nâng khi chuyển động trong khí quyển.
Sự ra đời của máy bay quân sự gắn liền với sự phát triển của
kỹ thuật hàng không, từ những máy bay đông cơ bay với tốc độ bé,
bay thấp, gần và chỉ hoạt động trong điều kiện thời tiết cho phép
5


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

cho tới ngày nay những máy bay quân sự hiện đại đợc ứng dụng
những thành tựu khoa học kỹ thuật mới nhất (trong các lĩnh vực vật
liệu, điều khiển, dẫn đờng vô tuyến, vi xử lý, ladeã), có u thế về
tính cơ động cao, tốc độ lớn (thờng vợt âm và siêu vợt âm), tầm
hoạt động rộng và trong mọi điều kiện thời tiết, có khả năng tíếp
nhiên liệu trên không, hệ thống cấp cứu hiện đại v.vã Hiện nay

ứng dụng nền khoa học vũ trụ, thì cũng đã xuất hiện loại máy bay
vũ trụ, có khả năng hoạt động trong cả khí quyển lẫn trên khoảng
không vũ trụ, một dạng máy bay vũ trụ đợc dùng hiện nay là tàu
con thoi nh Côlômbia, Endivơã của Mỹ và Buran của Liên Xô cũ.
Không những thế để tăng khả năng chiến đấu, máy bay quân
sự ngày nay còn đợc trang bị các phơng tiện hiên đại hoạt động
trong mọi điều kiện thời tiết nh: rađa tìm diệt mục tiêu, trang bị
kháng áp để bay cao, hệ thống tự động dẫn đờng chỉ huy,các loại
vũ khí tối tân khác v.v...
* Tên lửa:
Tên lửa là khí cụ bay không ngời lái, có hoặc không có điều
khiển, thờng chỉ xử dụng một lần, chuyển động dới tác động của
trọng lực do động cơ phản lực tạo ra.
Cùng với sự phát triển khoa học kỹ thuật, những mục tiêu
quan trọng thờng đợc bảo vệ bởi một hệ thống phòng không rất
mạnh, đây là khó khăn lớn cho đối phơng nếu họ sử dụng máy bay
tới tập kích, tính bất ngờ của đòn tiến công bị hạn chế, nên hiệu
quả đột kích không cao. Vì vậy, đột kích bằng tên lửa dần trở thành
một thủ đoạn mở đầu cuộc chiến. Bởi vì, tên lửa có tầm bắn xa, độ
chính xác cao, uy lực mạnh. Với sự xuất hiện của vũ khí tên lửa,
đặc biệt là tên lửa đờng đạn chiến lợc, máy bay ném bom sẽ mất
đi vị trí độc tôn, nó không còn là là phơng tiện mang vũ khí hạt
nhân duy nhất nữa.
Ngày nay, thì hệ thống tên lửa không ngừng đợc cải tiến để
nâng cao các tính năng nh: cự ly, tốc độ, độ chính xác, có khả
năng hoạt động trong mọi diều kiện thời tiếtãmà điển hình là các
tên lửa vợt đại châu. Các loại tên lửa nhử mồi có thể bay ở cự ly
thấp qua các địa hình phức tạp, trong mọi điều kiện thời tiết, ngày
đêm, để tránh lới phòng không đối phơng với tốc độ siêu âm và
dẫn máy bay tới khu vợc chỉ định với độ sai số 1m. Có thể tấn

công mục tiêu mặt đất từ cự ly 250km.
2/ Khả năng sống còn của các ph ơng tiện tiến công đờng
không:
Trong chiến tranh hiện đại thì ngoài khả năng cơ động, hoả lực
thì khả năng sống còn cũng không kém phần quan trọng nếu
không muốn nói nó có tầm quan trọng hàng đầu. Bởi vì trang bị
các phơng tiện tiến công đờng không hiện đại rất tốn kém, mặt
khác ngời điều khiển các phơng tiện này đòi hỏi phải có một trình
độ cao, nên vấn đề đặt ra hiện nay cho các nhà chế tạo là phải
làm sao để tối thiểu hoá khả năng bị tiêu diệt của phơng tiện trong
điều kiện đối phơng có hệ thống phòng không hiện đại. Điều này
phụ thuộc vào hai yếu tố: kỹ thuật và con ngời.
- Yếu tố con ngời trong chiến tranh hiện đại ngày dần đợc
thay thế bởi các hệ thống tự động có thể làm thay công việc
6


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

của con ngời mà có độ chính xác rất cao, tuy nhiên cũng
không xem nhẹ yếu tố con ngời bởi vì không phải bất kỳ
công việc nào hiện nay máy móc cũng làm đợc. Một ngời
phi công giỏi có thể bay thấp, tốc độ cao, lợi dụng địa hình
hiểm trở (nhất là các khe núi, cửa sông)và những hạn chế
của rađa đối phơng để bay vào tấn công bất ngờ, thủ đoạn
này đã đợc phi công Mỹ sử dụng rất nhiều ở chiến tranh
Việt Nam và Nam T. Tuy nhiên để bay thấp gặp rất nhiều
khó khăn đó là khi bay thấp thì ngời lái sẽ rất căng thẳng,
cộng với địa hình phức tạp sẽ gây rất nhiều nguy hiểm cho
ngời lái, khi bay thấp phải phối hợp với tốc độ cao néu

không sẽ bị các tầm súng tầm thấp bắn hạ, mặt khác bay
thấp thì điều kiện không khí, nhiệt độ không ổn định sẽ gây
khó khăn.
- Trong thời đại ngày nay, thì yếu tố kỹ thuật đóng vai trò
then chốt, dới sự tác động của khoa học kỹ thuật công
nghệ cao thì đã khắc phục các nhợc điểm để tăng khả
năng cơ động, hoả lực dặc biệt là tăng khả năng sống còn
của trang thiết bị. Các phơng tiện tiến công đờng không
hiện đại có tốc độ cao, khả năng cơ động tốt đã gây không
ít khó khăn cho khả năng kháng cự của đối phơng. Để đảm
bảo bay thấp an toàn, gần đây, một số loại máy bay đợc
trang bị hệ thống tự động quan sát địa hình và điều khiển
máy bay tránh vật cản, nhờ đó máy bay có thể bay ở độ
cao 15-20 m mà không bị đâm vào các vật cản trên mặt
đất.
Ngày nay, nhiều loại máy bay tàng hình đã đợc đa vào sử
dụng, ví dụ nh: F-22, của Mỹ, có khả năng tàng hình ở mọi tần
phổ, mặt cắt phản xạ rađa chỉ bằng 1% của F-15 (khoảng 0,0650,08). Ngoài ra còn có các biện pháp tàng hình hồng ngoại, âm
thanh và ánh sáng I-42 của Nga cũng là loại máy bay tàng hình
vừa có khả năng tiêm kích và cờng kích, F-117A của Mỹ tàng hình
ở bớc sóng m, dm, cm.
Sự sống còn của máy bay còn đợc tăng lên nhờ khả năng
tăng giảm tốc độ trong thời gian ngắn nh F12 ở độ cao 9140m có
thể tăng tốc độ từ M0,8 lên M1,8 trong khoảng từ 45s-55s, góc
công kích lớn từ 45-60 độ cho phép nhanh chóng tiếp cận và tách
xa đối phơng khi cần thiết, có rađa ở phía sau và tiêu diệt tên lửa
diệt máy bay của đối phơng ở phía sau.
3/ Khả năng chế áp điện tử:
Chế áp vô tuyến điện tử đợc sử dụng để ngăn cản, gây khó
khăn cho các hoạt động của các phơng tiện vô tuyến điện tử của

đối phơng bằng cách phát sóng vô tuyến điện tử, âm thanh và
hồng ngoại hoặc tiêu diệt chúng nhờ dẫn vũ khí theo tia sóng vào
nguồn phát xạ đó nh tên lửa Shrike đợc sử dụng trong chiến tranh
Việt Nam, Vùng Vịnh, Nam T. Hình thức này ngời ta gọi là chế áp
bằng hoả lực.
Trong chiến tranh công nghệ cao, thì yếu tố bất ngờ, bí mật có
vai trò quan trọng. Muốn vậy tác chiến điện tử phải xuyên suốt quá
trình tác chiến, trớc khi không tập bên tiến công tiến hành gây
nhiễu điện tử mạnh, chế áp, phá huỷ hệ thống rađa, thông tin, chỉ
7


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

huy của đối phơng, giành quyền khống chế điện tử, loại bỏ những
chớng ngại cho đòn tập kích. Mặt khác ngày nay, để phát huy triệt
để u thế kỹ thuật cao, thì các phơng tiện tiến công đờng không lấy
ban đêm làm thời cơ tiến công có lợi để tăng khả năng tiến công
của quân nhà, hạn chế khả năng chống trả của đối phơng, vì vậy
chế áp điện tử càng trở nên quan trọng. Trong chiến tranh hiện đại
thiết bị gây nhiễu có thể lắp trên máy bay chuyên dụng thờng hoạt
động chủ yếu ở các khu vực cách ngoài tầm của tên lửa phòng
không đối phơng, hoặc đợc lắp trên chính bản thân các máy bay
ném bom, tiêm kích nh máy bay ném bom chiến lợc B52 của Mỹ.
Thí dụ: trong chiến tranh Việt Nam, Libi, Vùng Vịnh, không quân
Mỹ đã tiến hành nhiều thủ đoạn gây nhiễu nh sử dụng các máy
bay tác chiến điện tử các loại (EB-66, EF-111,ã) để chế áp hệ
thống rađa, tên lửa phòng không, phát tín hiệu giả, phá hoại hệ
thống C3I (chỉ huy, kiểm soát, truyền thông, tình báo) của đối phơngã Không những thế các phơng tiện còn tung ra các loại nhiễu
tiêu cực nhằm mục đích gây rối loạn hệ thống rađa của đối phơng,

làm cho đối phơng không phân biệt đâu là mục tiêu, nh tung ra
ngoài các mảnh kim loại, các dải kim loại mà đã đợc sử dụng
nhiều trong chiến tranh ở Việt Nam.
4/ Khả năng điều khiển có độ chính xác cao:
Trong thời đại ngày nay, cùng với sự phát triển của khoa học
công nghệ cao, thì khoa học kỹ thuật quân sự cũng phát triển
không ngừng, vũ khí tiến công đờng không cũng không ngoại lệ.
Mặt khác chi phí cho một cuộc chiến tranh hiện đại rất lớn đòi hỏi
vũ khí nói chung, và vũ khí tiến công đờng không nói riêng phải
những tính năng sao cho hiệu quả sử dụng cao nhất, trong đó khả
năng điều khiển độ chính xác cao đợc đặt lên hàng đầu.
Hiện nay, trên thế giới thì danh từ vũ khí tinh khôn đã không
còn xa lạ nhất là sau hai cuộc chiến tranh Vùng Vịnh và Nam T,
điều này chứng tỏ khả năng điều khiển có độ chính xác cao nhất là
đối với vũ khí tiến công đờng không không phải là phát triển hết
mà sẽ còn tiến xa hơn. Các loại vũ khí sử dụng trong hai cuộc
chiến tranh vừa qua cho ta thấy khả năng điều khiển có độ chính
xác rất cao, sai số bây giờ chỉ vòng trong 1m hoặc vài bớc chân.
Phơng tiện tiến công đờng không hiện nay, với những vũ khí
cực kỳ hiện đại nh: các loại tên lửa có điều khiển, bom có điều
khiển bằng vô tuyến truyền hình, hồng ngoại, lade, âm thanh v.v..
Ngoài ra các phơng tiện trinh sát, dẫn đờng đặt trên mặt đất cũng
nh đặt trên máy bay đợc cải tiến đáng kể làm tăng khả năng trinh
sát, tăng độ chính xác. Trong giai đoạn công nghệ phát triển thì phơng tiện trinh sát của các nớc tiên tiến chủ yếu là vệ tinh nh: vệ
tinh trinh sát chụp ảnh, vệ tinh trinh sát điện tử, vệ tinh báo động
sớm tên lửa đờng đạn, vệ tinh giám thị hải dơng.
Ví dụ trong cuộc chiến tranh Nam T với hệ thống định vị toàn
cầu (GPS) đã dẫn đờng cho các loại phơng tiện tiến công đờng
không với độ chính xác rất cao
Vai trò của tác chiến phòng không

8


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

Chủ nghĩa Mác-Lênin đã khẳng định mọi sự vật hiện tợng đều
tồn tại hai mặt đối lập, thì vũ khí công nghệ cao nói chung và vũ
khí tiến công đờng không cũng không ngoại lệ, bất kỳ loại vũ khí
nào cho dù nó có hiện đại đến đâu đều có nhợc điểm, vì vậy một
vấn đề đặt ra cho bộ đội phòng không, không quân là làm cách
nào để có thể tận dụng tốt nhợc điểm của địch, hạn chế nhợc điểm
của ta để có thể chiến thắng vũ khí công nghệ cao. Điều này đã đợc chứng minh qua thực tế đó là cuộc chiến tranh Việt Nam và
Nam T.
Để làm đợc điều này, có rất nhiều thách thức khó khăn đặt ra.
Để chống lại vũ khí công nghệ cao đặc biệt là vũ khí tiến công
phòng không trong thời đại hiện nay thì tác chiến phòng không có
vai trò cực kỳ quan trọng.
1/ Khả năng hoạt động của rađa phòng không:
Bộ đội rađa phòng không là một binh chủng bảo đảm chủ yếu
cho tác chiến phòng không và phòng tránh địch trên không của
quân chủng phòng không, của quân đội và phòng không nhân dân
trong cả nớc. Chức năng chủ yếu của bộ đội rađa phòng không là
quản lý chặt chẽ vùng trời của tổ quốc, kịp thời phát hiện mọi hoạt
động trên không đặc biệt là thời điểm tập kích đờng không của
địch, không để Tổ Quốc bị bất ngờ trong mọi tình huống.
Rađa phòng không có những đặc điểm sau:
- Thờng xuyên sẵn sàng chiến đấu cao cả thời bình cũng nh
thời chiến, tổ chức trực ban sẵn sàng chiến đấu chặt chẽ
liên tục trong mọi thời gian, tình huống chiến đấu diễn biến

khẩn trơng phức tạp, quyết liệt, không gian rộng lớn.
- Đối tợng chiến đấu có số lợng lớn máy bay và phơng tiện
hoạt động đờng không đợc trang bị hiện đại.
- Đội hình chiến đấu rất phân tán, rộng khắp lại chịu ảnh hởng của nhiều điều kiện địa hình thời tiết khác nhau song
lại đòi hỏi sự chỉ huy chiến đấu tập trung thống nhất cao.
- Hiệp đồng chiến đấu với nhiều đơn vị có yêu cầu cao và
khác nhau, nhất là đối với đơn vị hoả lực phòng không.
- Trang bị khí tài hiện đại đồng bộ, trong chiến đấu đảm bảo
kỹ thuật rất phức tạp tiêu thụ cơ sở vật chất lớn.
Rađa phòng không có vai trò cực kỳ quan trọng trong hệ
thống phòng không phòng thủ quốc gia, một trong những hớng
nghiên cứu và ứng dụng khoa học kỹ thuật quân sự. Xu hớng hiện
nay trên thế giới là tàng hình hoá các phơng tiện tiến công đờng
không, đối tợng phát hiện chủ yếu của rađa phòng không, nhằm
vô hiệu hoá gây khó khăn cho hoạt động của rađa, tạo yếu tố bất
ngờ trong tiến công và tập kích đờng không. Trong lĩnh vực tác
chiến điện tử việc chống phá các hoạt động bình thờng của rađa,
tiêu diệt rađa của đối phơng khi chiến tranh xảy ra cũng đợc các nớc đặc biệt quan tâm.
2/ Khả năng hoạt động của tên lửa phòng không:
Bộ đội tên lửa phòng không là binh chủng cơ bản của bộ đội
phòng không quốc gia có nhiệm vụ hợp đồng chặt chẽ với các
quân binh chủng đánh trả các cuộc tập kích đờng không của địch
một cách có hiệu quả, bảo vệ vững chắc mục tiêu đợc giao. Bộ đội
9


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

tên lửa phòng không đồng thời cũng có thể tham gia vào việc đập
tan các cuộc tiến công trên bộ của địch bằng cách yểm hộ cho bộ

binh, không quân hoạt động trên chiến trờng.
Trong thời bình, thì vai trò của bộ đội tên lửa phòng không
cũng rất to lớn. Với nhiệm vụ hiện nay là không cho các phơng tiện
tiến công đờng không của địch xâm phạm vùng trời đất nớc với
mục đích trinh sát hoặc khiêu khích và luôn sẵn sàng để có thể
đánh trả các cuộc tập kích đờng không của địch. Khi chiến tranh
xảy ra, nhất là chiến tranh công nghệ cao mà các cuộc tập kích đờng không đóng vai trò then chốt, thì vai trò của bộ đội tên lửa
phòng không càng đợc khẳng định.
Bộ đội tên lửa phòng không có các khả năng chiến đấu:
- Có hoả lực mạnh, hiệu quả cao.
- Có khả năng tiêu diệt mục tiêu trên không ở độ cao từ (20m
đến 30km).
- Có khả năng chiến đấu trong mọi điều kiện thời tiết.
- Có khả năng cơ động hoả lực nhanh.
3/ Khả năng chiến đấu của pháo phòng không:
Bộ đội pháo phòng không có nhiệm vụ hiệp đồng với không
quân tiêm kích, tên lửa phòng không, rađa phòng không cũng nh
các phơng tiện phòng không khác bảo vệ vững chắc vùng trời của
Tổ quốc. Tiêu diệt các mục tiêu trên không từ tầm trung trở xuống,
đồng thời bảo vệ bộ đội hợp thành trong các hình thức tác chiến,
sẵn sàng đánh địch mặt đất, mặt nớc cũng nh các nhiệm vụ khác.
Pháo phòng không là lực lợng cơ bản để xây dựng lực lợng
phòng không tại chổ và rộng khắp. Pháo phòng không có tính
chất:
- Diễn biến chiến đấu khẩn trơng, liên tục, phức tạp.
- Yêu cầu hợp đồng chiến đấu cao.
- Hình thức phơng pháp chiến đấu phong phú và đa dạng.
Khả năng chiến đấu của pháo phòng không: các phơng tiện
tiến công đờng không hoạt động ở độ cao trung bình trở xuống,
chủ yếu là máy bay chiến thuật, trực thăng, tên lửa có cánh.

4/ Vai trò của tác chiến điện tử trong chiến tranh công nghệ
cao:
Tác chiến điện tử là một bộ phận hợp thành của chiến tranh
vô tuyến điện tử, chủ yếu là thực hiện các chức năng chiến thuật.
Thực chất của tác chiến điện tử là một cuộc chiến tranh trên lĩnh
vực vô tuyến điện.
Nếu xét đơn thuần về kỹ thuật thì chiến tranh vô tuyến điện tử
chỉ là một cuộc chiến đấu giành u thế năng lợng bức xạ sóng điện
từ. Nhng nếu bỏ qua mọi chi tiết kỹ thuật thì chiến tranh vô tuyến
điện tử chỉ đơn giản là một cuộc chiến đấu giành thời gian. Bên
tiến công dùng các biện pháp chống vô tuyến điện tử với mục đích
rút ngắn thời gian mà đối phơng cần thiết để phản ứng, về phần
mình phía phòng ngự đem tất cả mọi biện pháp để kéo dài thời
gian cho mình kịp đối phó.
Tác chiến điện tử là một dạng quan trọng của tác chiến phòng
không. Các biện pháp tác chiến điện tử đợc tiến hành kết hợp với

10


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

việc tiêu diệt các thiết bị và hệ thống vô tuyến điện tử của địch.
Tác chiến điện tử là một hình thức tác chiến dựa trên kỹ thuật điện
tử, là sự kết hợp giữa các biện pháp kỹ và chiến thuật nhằm phát
huy cao nhất tính năng tác dụng của vũ khí khí tài thực hiện thắng
lợi phơng án tác chiến.
Ngày nay, trong chiến tranh công nghệ cao, càng khẳng định
vai trò vô cùng quan trọng của tác chiến điện tử. Với sự phát triển
vũ bão của khoa học kỹ thuật công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực

điên tử, thì tác chiến điện tử có thể nói đã trở thành một cuộc chiến
đấu thật sự cả thời bình cũng nh thời chiến, một cuộc chiến đấu dai
dẳng giữa ta và địch. Mặt khác tác chiến điện tử ngày nay có thể
trinh sát các mục tiêu của đối phơng, chế áp vô tuyến điện tử,
chống nhiễuã
Do tầm quan trọng của tác chiến điện tử, các nớc trên thế giới
không ngừng chạy đua, cải tiến các thiết bị tác chiến điện tử.

Kết luận: Xu hớng phát triển của phòng không trong tơng lai. Vai
trò trách nhiệm của sinh viên trong sự nghiệp bảo vệ tổ quốc:
1/Xu hớng phát triển của phòng không trong tơng lai:
Trong thời đại ngày nay, cùng với những tiến bộ vợt bậc của
khoa học công nghệ, thì các loại vũ khí nói chung và vũ khí tiến
công đờng không nói riêng đều không ngừng phát triển. Bây giờ
chúng ta có thể nói rằng, trong thế kỷ tới các cuộc chiến tranh nếu
có xảy ra sẽ là các cuộc tập kích bằng đờng không và chiến tranh
điện tử đóng vai trò chủ đạo. Không những thế các cuộc tiến công
bằng đờng không trong tơng lai, không chỉ bó hẹp ở một độ cao
nhất định, mà có thể ở mọi độ cao với tốc độ cao và cực kỳ chính

11


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

xác. Các vũ khí tiến công đờng không có thể tiến công từ vũ trụ, có
khả năng tàng hình và có tầm huỷ diệt lớn.
Vậy một vấn đề có tính chất cấp thiết đặt ra là làm cách nào
để chống đợc các loại vũ khí tiến công đờng không hiện đại, không
còn cách nào khác các hệ thống phòng không phải không ngừng

cải tiến cả về mặt kỹ thuật lẫn chiến thuật, để có thể đối phó đợc
các loại vũ khí đờng không hiện đại. Ví dụ nh rađa phòng không
trong tơng lai có thể phát hiện mục tiêu ở xa hơn, có thể kiểm soát
đợc toàn cầu, có khả năng tính toán, dùng vệ tinh làm nhiệm vụ
của rađa, có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, địa hình.
Mặt khác hệ thống phòng không trong tơng lai sẽ đợc vũ trụ hoá,
các tên lửa phòng không sẽ bay ra không gian vũ trụ để tìm diệt
các rađa đối phơng, đánh trả các phơng tiện tiến công đờng không
từ vũ trụ.
Đối với nớc ta, là một nớc nông nghiệp lạc hậu lại chịu hậu
quả nặng nề của chiến tranh, đang từng bớc hội nhập với thế giới
để cùng nhau phát triển, cùng với nhân dân tiến bộ, yêu chuộng
hoà bình trên thế giới cùng xây dựng một thế giới hoà bình, ổn định
Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nớc trên thế giới đó là chủ
trơng của đảng và nhân dân ta. Tuy nhiên các thế lực thù địch mà
đứng sau lng là bọn diều hâu đế quốc luôn tìm cách thôn tính đất
nớc ta, Không có gì quí hơn độc lập tự do chúng ta kiên quyết
chống lại các hành động xâm phạm tổ quốc (vùng trời, vùng biển,
đất liền).
2/Vai trò trách nhiệm của sinh viên trong sự nghiệp bảo vệ tổ
quốc:
Đối với tầng lớp sinh viên Việt Nam, tầng lớp tri thức trẻ của
đất nớc, phải không ngừng học tập để có tiếp thu các thành tựu
khoa học mới nhất, để thực hiện thành công công cuộc công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc, xây dựng nớc ta ngày càng giàu
đẹp hơn, sánh vai cùng với các cờng quốc trên thế giới
Trớc tình hình khoa học công nghệ ngày càng phát triển nh hiện
nay,các ứng dụng tiên tiến nhất đều đợc sử dụng vào các lĩnh vực
trong đó có lĩnh vực quân sự, với vai trò là những sinh viên của trờng Đại học Bách Khoa, một trờng đại học kỹ thuật đứng đầu trên
cả nớc, chúng ta cần phải luôn luôn cố gắng học tập và rèn luyện

với vai trò là những ngới sẽ kế cận những lớp ngòi đi trớc và tiên
phong trên con đờng tiếp nhận những công nghệ tiên tiến nhất
tren thế giới của đất nớc
Chúng ta phải chịu khó tìm tòi, học hỏi nắm vững những kiến
thức cơ bản đã dợc các thầy cô giáo truyền đạt,đồng thời, trong
thời đại thông tin nh hiện nay khoa học kỹ thuật luôn đổi mới cập
nhật từng ngày,từng giờ, chúng ta cần phải khai thác thêm ở
những tài liệu, sách báo, các phơng tiện thông tin hiện đại nh
Internet, nắm bắt kịp thời những tiến bộ trên toàn cầu. Từ những gì
chúng ta đã tiếp thu đợc đó sẽ là nền tảng là cơ sở để chúng ta cố
thể vận dụng vào thực tế trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ
quốc. Trong thời bình chúng ta có thể đóng góp sức mình vào việc
nâng cao hàm lọng kỹ thuật trong sản xuất nâng cao trình độ khoa
học kỹthuật nâng cao điều kiện sống thúc đẩy kinh tế, an
ninh,quốc phòng phát triển, góp phần hiện đại hoá các vũ khí, khí
12


Vai trò tác chiến phòng không trong chiến tranh công nghệ cao.

tài luôn luôn chuẩn bị sẵn sàng đối phó với địch. Trong tình huống
nếu xảy ra chiến tranh, chúng ta có thể vận dụng những hiểu biết
khoa học kỹ thuật của mình phục vụ cho việc tiếp thu sử dụng các
loại vũ khí mới nhằm bảo vệ tổ quốc.
Ngoài nhiệm vụ học tập tốt, sinh viên chúng ta còn phải luôn
nâng cao tinh thần cảnh giác với mọi âm mu thủ đoạn của địch,
nhất là trong tình hình phức tạp của thế giới hiện nay các nớc đế
quốc vẫn âm mu làm bá chủ thế giới, các lực lợng phát-xít mới,
những âm mu diễn biến hoà bình,...
Rèn luyện nhân cách, bản lĩnh vững vàng của thanh niên trong

thời đại mới.
Phát huy truyền thống quật cờng bất khuất chống xâm lợc của
dân tộc ta trong điều kiện và hoàn cảnh mới
Thực hiện tốt các quy định của nhà trờng của địa phơng đối với
các hoạt động phục vụ cho việc giáo dục quốc phòng. Chấp hành
tốt các nghĩa vụ về quân sự mà chúng ta phải thực hiện.

13