VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN môn để GIẢI QUYẾT các TÌNH HUỐNG (sinh học 9) “rác THẢI tác hại CÁCH xử lý rác THẢI”

SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO QUẬN LONG BIÊN
TRƯỜNG THCS ÁI MỘ
------- œµš-------

Bµi Dù Thi
VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT
CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC
MÔN HỌC CHÍNH VẬN DỤNG TRONG GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG: SINH HỌC
CÁC MÔN TÍCH HỢP: HÓA HỌC, CÔNG NGHỆ, GIÁO DỤC CÔNG DÂN, NGỮ VĂN,
TOÁN HỌC, TÀI LIỆU THANH LỊCH VĂN MINH

TRƯỜNG THCS ÁI MỘ
ĐỊA CHỈ: SỐ 34 NGÕ 298- NGỌC LÂM- LONG BIÊN- HÀ NỘI
ĐT: 0436501810 - EMAIL: C2
THÔNG TIN HỌC SINH
1. HỌ VÀ TÊN: TRẦN THÙY DƯƠNG
NGÀY SINH: 02- 01- 2003
2. HỌ VÀ TÊN: LÊ HOÀNG PHƯƠNG UYÊN
NGÀY SINH: 29-11-2003
NĂM HỌC: 2014 - 2015

Lớp: 6G
Lớp: 6G


I.

TÊN TÌNH HUỐNG

“RÁC THẢI - TÁC HẠI - CÁCH XỬ LÝ RÁC THẢI”

Hãy cứu lấy thế giới bằng những hành động nhỏ nhất của chúng ta!
Vì tương lai của chính chúng ta!
Rác thải không những ở Việt Nam mà trên toàn thế giới đang là một hiện
trạng đáng lo ngại. Ô nhiễm rác thải đang tác động tiêu cực, đe dọa chất lượng sống
của con người. Ở Việt Nam sự phát triển kinh tế cùng với sự gia tăng dân số không
ngừng đang khiến rác thải sinh hoạt và y tế tại các thành phố lớn tăng nhanh hơn
cả các nước khác trên thế giới. Hiện nay, tại thành phố Hà Nội, khối lượng rác
sinh hoạt tăng trung bình 15% một năm, mỗi ngày ước tính từ 5.000 - 5.500 tấn.
Thành phố Hồ Chí Minh mỗi ngày có trên 7.000 tấn rác thải sinh hoạt, mỗi năm
cần tới 235 tỉ đồng để xử lý. Xét về rác thải y tế, khoảng 50% số bệnh viện tại
Việt Nam vẫn chưa áp dụng quy trình xử lý rác y tế đạt chuẩn. Mỗi ngày, ngành y
tế thải ra từ 350 đến 450 tấn rác thải, trong đó có 40 tấn thuộc loại độc hại. Còn
chất thải công nghiệp Riêng tại TP.HCM, khối lượng phát sinh mỗi ngày là 900 –
1.200 tấn, trong đó có gần 600 tấn chất thải nguy hại. Số lượng này tại Hà Nội là
70 – 100 tấn và tại Đà Nẵng khảng 20 – 30 tấn. Hiện lượng rác thải “cung ứng” ra
môi trường ở cả ba thành phố này mỗi ngày lên đến hơn 2 triệu tấn.

2


Chúng ta hãy tự làm phép tính rằng trung bình mỗi người một ngày đưa vào
môi trường 0,6 kg rác thải thì Phường Ngọc Lâm có số dân là 19.604 người, Quận
Long Biên năm 2012 với số dân là 215.000 người, Việt Nam với dân số 80 triệu,
thế giới với dân số 6 tỷ sẽ phải xử lý một lượng rác thải khổng lồ như thế nào
trong mỗi ngày?
Với lượng rác khổng lồ như vậy, chúng ảnh hưởng đến cuộc sống của người
dân là rất nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách. Riêng việc nước thải và
nước rỉ ra từ chất thải rắn thấm xuống đất lâu ngày cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp

đến nguồn nước sinh hoạt. Đây là một bài toán đau đầu cho các nhà khoa học và
môi trường Việt Nam.
Vì vậy việc xử lý chất thải là vấn đề cấp thiết của mỗi quốc gia, mỗi cộng
đồng dân cư. Ngành công nghiệp xử lý rác thải sinh hoạt đã phát triển nhanh
chóng thu hút nhiều công ty có phạm vi hoạt động quốc tế, với nhiều công nghệ
hiện đại.

II.

MỤC TIÊU GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG:

1. Kiến thức:

3


- Tính được lượng rác thải ra trong mỗi ngày, từ đó sẽ tính được lượng rác thải
trong một năm trên địa bàn Phường Ngọc Lâm, Quận Long Biên, cả nước, cũng
như trên thế giới.
- Hiểu rõ được tác hại khôn lường của rác thải đến đời sống sức khỏe con
người như gây các dịch bệnh về đường tiêu hóa, bệnh mãn tính về hô hấp, tim
mạch, ung thư…
- Nắm được cách xử lý rác thải của Việt Nam, của thế giới, từ đó thấy được vai
trò, trách nhiệm của mỗi người dân trong việc thu gom và xử lý rác thải.
- Bên cạnh tác hại khổng lồ của rác thải cũng cần thấy được một số lợi ích như
tận dụng sử dụng đồ cũ, tái chế các vận dụng, nguyên liệu giảm nhiều chi phí từ
rác thải, sản xuất phân hữu cơ từ rác thải…
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện, củng cố kĩ năng quan sát, thu thập thông tin, kĩ năng tính toán.
- Rèn kĩ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết được các tình huống thực tế

trong đời sống.
- Rèn kỹ năng viết bài nghị luận, kỹ năng thuyết trình trước đám đông để phát
triển các phong trào quần chúng tham gia bảo vệ môi trường.
3. Thái độ:
- Giáo dục, nhắc nhở ý thức mỗi người dân trong việc bảo vệ sức khỏe bản
thân, sức khỏe cộng đồng và gìn giữ môi trường xanh - sạch - đẹp
- Biết phê phán các thái độ sai khi xả rác thải bừa bãi, làm ảnh hưởng xấu đến
môi trường
- Vận động mọi người tham gia thu gom rác thải, để đúng nơi qui định.
- Có thức trồng cây xanh ngay tại nơi nhà ở, địa phương mình sinh sống

III.
TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
VIỆC GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG:
Để giải quyết tình huống một cách hiệu quả cần áp dụng các kiến thức liên
môn, sau đây là ví dụ một số bài liên quan đến tình huống:
1. Với môn Sinh học:
- Dựa vào sự hiểu biết về cấu tạo và chức năng các cơ quan trong cơ thể
con người thấy được tác hại của chất thải ảnh hưởng từng cơ quan như hệ hô hấp,
hệ tuần hoàn, hệ tiêu hóa …và sức khỏe nói chung của con người
- Hiểu được ảnh hưởng xấu nghiêm trọng của chất thải đến môi trường
sống của con người: môi trường đất, nước, không khí.
- Hiểu được rác thải có thể gây ra những đại dịch bệnh cho con người cũng
như động vật
4


2 Với môn Hoá học:
- Nước tham gia cấu trúc cơ thể sống, hòa tan nhiều chất dinh dưỡng cần
thiết cho cơ thể sống. Nước cũng tham gia vào nhiều quá trình hóa học quan trọng

trong cơ thể con người, động vật. Nước rất cân thiết cho đời sống hàng, sản xuất
nông nghiệp, công nghiệp…Nhưng hiện nay nguồn nước nhiều nơi đang bị ô
nhiễm nặng nề… bởi nguồn rác thải.
- Mêtan là khí cháy được. Mêtan là thành phần chủ yếu của khí bioga nên
khí bioga cũng cháy được và hiện nay đã được sử dụng nhiều ở nông thôn ...
3 Với môn Toán học:
- Dựa vào dân số từng vùng, địa phương để tính lượng rác thải trên địa bàn
Phường, Quận, Thành phố, cả nước và trên thế giới
4 Với môn Giáo dục công dân:
- Trách nhiệm mỗi công dân trong việc bảo vệ sức khỏe và phòng chống ô
nhiễm môi trường
5 Với môn công nghệ:
Xử lý rác thải để tạo ra nguồn phân hữu cơ cung cấp cho nghành nông
nghiệp khi mà Việt nam là nước nông nghiệp.
6 Chuyên đề Thanh lịch văn minh
- Ứng xử với môi trường tự nhiên.
- Học sinh nắm thực trạng của môi trường tự nhiên Hà Nội.
- Nguyên nhân gây ra sự ô nhiễm môi trường.
- Cách xử lý để giảm thiểu sự ô nhiễm môi trường.
- Trách nhiệm của mọi người phải gìn giữ và bảo vệ môi trường sống.
7 Với tiết Hoạt động ngoài giờ lên lớp:
- Giáo dục mọi hs cần có trách nhiệm thu gom rác thải, để đúng nơi qui định
- Trồng nhiều cây xanh, bảo vệ vệ sinh nơi mình ở, lớp học.
8 Với môn Ngữ văn:
- Nghị luận một vấn đề - biết đưa ra lý lẽ và dẫn chứng thực trạng, tác hại của rác
thải để mọi người cùng có trách nhiệm bảo vệ môi trường
- Rèn kỹ năng thuyết minh về một vấn đề - bài viết có sức thuyết phục để giải
quyết được tình huống

IV. GIẢI PHÁP TÌNH HUỐNG:

-

Viết bài phân tích rõ tác hại rác thải khi thuyết trình để người nghe dễ
hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện.
Nêu rõ nguyên nhân và cách xử lý rác thải của Việt Nam cũng như trên
thế giới để hạn chế gây ô nhiễm môi trường
Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có sức thuyết phục cao để thực hiện

V. THUYẾT MINH TIẾN TRÌNH GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG:
1. Nội dung về vấn nạn rác thải:
5


- Xác định nội dung trọng tâm cần giải quyết
- Đi thực tế phỏng vấn, tìm hiểu các vấn nạn rác thải ở địa phương em.
- Dựa vào dân số của Phường, Quận, Thành phố Hà Nội để tính số lượng
rác thải
- Tìm hiểu các phương pháp vận chuyển, phân loại và xử lý chất thải
- Sưu tầm số liệu, tranh ảnh về chất thải và tác hại của chúng gây ra.
- Nói và làm bằng công việc cụ thể: hiện tại nhóm em đã cùng các bạn hàng
ngày tổng vệ sinh lớp học, sân trường sạch sẽ, đúng giờ quy định, được các thầy
cô giáo nhiều lần tuyên dương. Trong các đợt thu gom giấy vụn lớp em luôn vượt
chỉ tiêu với số lượng cao. Nơi chúng em sinh sống, mọi người đã đổ rác đúng
giờ, đúng nơi qui định. Hy vọng ngày nào đó với sự nhiệt huyết của bản thân của
một lớp phó phụ trách học tập em sẽ tổ chức được nhiều buổi cùng các bạn trong
lớp thu gom rác thải trên địa bàn mình sinh sống.

Thùy Dương và Phương Uyên lớp 6G đang vận động thu gom
giấy vụn
- Lấy ngày 5/6 “Ngày Môi trường Thế Giới” để tổ chức hoạt động phong

phú như tuần hành, diễu hành bằng xe đẹp, tổ chức các buổi hòa nhạc xanh, các
cuộc thi tại trường học, trồng cây, chiến dịch tái chế rác thải làm sạch môi trường.
2. Đi tìm hiểu thực tế rác thải ở địa phương:
Khi đi trên đường phố Hà Nội, chúng ta dễ bắt gặp những đống rác nằm
chềnh ềnh ngay ria vệ đường. Thực tế rác là những điều tất yếu sản sinh ra trong
sinh hoạt hàng ngày của người dân, nhưng nếu mỗi đều có ý thức với việc mình
làm chắc chắn không gây ô nhiếm môi trường như hiện tại…

6


Ảnh chụp tại chợ cóc Ô Cách và chợ Gia Lâm ngày 15/12/2014
3. Trao đổi với thầy cô, gia đình, bạn bè…
Thông qua sách báo, hỏi thầy cô, cha mẹ … Đặc biệt chúng em đã hỏi cô
dạy bộ môn Sinh học hiện là cô chủ nhiệm lớp chúng em.… về các bài có kiến
thức liên quan đến ô nhiễm môi trường do rác thải để tìm hiểu chi tiết ảnh hưởng
của chúng đến đời sống con người, đến sức khỏe cộng đồng…. Chúng em đã dành
nhiều thời gian theo sự hướng dẫn của các thầy cô đọc, nghiên cứu các quyển
sách cấp THCS có các bài liên quan đến tình trạng ô nhiễm môi trường… Bên
cạnh đó các thầy cô bộ môn hóa, công nghệ, Giáo dục công dân, Ngữ văn cũng
giúp đỡ nhóm em rất nhiều để chúng em có những thông tin về bài viết.

4. Tư liệu sử dụng:
4.1. Với môn Sinh học:
- Dựa vào sự hiểu biết về cấu tạo và chức năng các cơ quan trong cơ thể
con người thấy được tác hại của chất thải ảnh hưởng từng cơ quan như hệ hô hấp,
hệ tuần hoàn, hệ tiêu hóa …và sức khỏe nói chung của con người
- Hiểu được ảnh hưởng xấu nghiêm trọng của chất thải đến môi trường
sống của con người: môi trường đất, nước, không khí.
7

- Hiểu được rác thải có thể gây ra những đại dịch bệnh cho con người cũng
như động vật
•

Sinh 6: Bài 50 Vi khuẩn
Vi khuẩn có ích

+ Xác động thực vật

Muối khoáng cung cấp cây trồng

Vi khuẩn có hại
+

Thức ăn

thức ăn bị ôi thiu

ô nhiễm môi trường

* Sinh 7: Bài 6: Trùng kiết lỵ và trùng sốt rét: Rác thải bừa bãi gây ô nhiễm
môi trường sẽ tạo điều kiện cho các ký sinh trùng phát triển gây ra dịch bệnh như
bệnh tiêu chảy, bệnh sốt rét…

Sơ đồ phát triển vòng đời bệnh sốt rét ở người
Bài 12- Một số giun giẹp khác, Bài 13- Giun đũa, Bài 14- Một số giun
tròn khác … chất thải của người và động vật bừa bãi vương vãi vào rau cỏ, hoặc
dùng phân không ủ bón cho cây trồng… khả năng con người nhiễm trứng giun,

sán rất cao. Tiến sĩ Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Sốt rét Ký sinh trùng
Côn trùng Trung ương cho biết, 50% người Việt Nam tại các vùng có thể bị
nhiễm giun, đa phần là trẻ em, học sinh. Tỷ lệ trẻ em nhiễm giun ở khu vực phía
Nam là 10 - 50%, trong khi ở miền Bắc - vùng có thói quen canh tác sử dụng
phân tươi bón ruộng đất khá phổ biến - thì có nơi đến hơn 80% trẻ nhiễm giun
sán…

8


Sơ đồ phát triển vòng đời
sán lá gan

Sơ đồ phát triển vòng đời sán
dây

Sơ đồ phát triển vòng
đời giun đũa

Sơ đồ phát triển vòng đời
giun kim ở trẻ em

* Sinh 8:
Bài 3 - Tế bào: Thành phần hóa học của tế bào, các nguyên tố hóa học có
trong tế bào là những nguyên tố có sẵn trong tự nhiên. Điều đó chứng tỏ cơ thể
luôn trao đổi chất với môi trường ngoài… nếu môi trường có nhiều chất thải độc
hại, con người sống trong môi trường đó chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng rất nhiều…
Bài 20 - Hô hấp và các cơ quan hô hấp, Bài 22 - Vệ sinh hô hấp, Bài –
Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân, Bài 30 - Vệ sinh hệ tiêu hóa... Khi môi
trường bị ô nhiễm do rác thải sinh hoạt hoặc rác thải y tế ... cơ thể con người đều

bị ảnh hưởng đến sức khỏe, gây các dịch bệnh đến hệ hô hấp, tuần hoàn, tiêu
hóa,thậm trí gây ung thư
* Sinh 9: Bài 53 - Tác động của con người đối với môi trường, Bài 54 Ô nhiễm môi trường...
9


Học sinh hiểu những nguyên nhân, tác hại của các tác nhân gây ô nhiễm
môi trường. Qua bài học có hành động thiết thực cụ thể phòng chống ô nhiễm môi
trường.

Tìm kiếm khoáng sản ảnh hưởng xấu đến môi trường
4.2 Với môn Hoá học:
* Hóa 8: Bài 36 - Nước
Nước tham gia cấu trúc cơ thể sống, hòa tan nhiều chất dinh dưỡng cần
thiết cho cơ thể sống. Nước cũng tham gia vào nhiều quá trình hóa học quan trọng
trong cơ thể con người, động vật. Nước rất cân thiết cho đời sống hàng, sản xuất
nông nghiệp, công nghiệp…Nhưng hiện nay nguồn nước nhiều nơi đang bị ô
nhiễm nặng nề… bởi nguồn rác thải.

* Hóa 9: Bài 36 - Mê tan (CH4)
Mêtan là khí cháy được. Mêtan là thành phần chủ yếu của khí bioga nên khí
bioga cũng cháy được và hiện nay đã được sử dụng nhiều ở nông thôn ...
10


4.3 Với môn Toán học:
- Dựa vào dân số từng vùng, địa phương để tính lượng rác thải trên địa bàn
Phường, Quận, Thành phố, cả nước và trên thế giới
4.4 Với môn Giáo dục công dân:
- Trách nhiệm mỗi công dân trong việc bảo vệ sức khỏe và phòng chống ô

nhiễm môi trường

4.5 Với môn công nghệ:
Xử lý rác thải để tạo ra nguồn phân hữu cơ cung cấp cho nghành nông
nghiệp khi mà Việt nam là nước nông nghiệp.

4.6 Chuyên đề Thanh lịch văn minh
* Lớp 8: Bài 3
11


- Ứng xử với môi trường tự nhiên.
- Học sinh nắm thực trạng của môi trường tự nhiên Hà Nội.
- Nguyên nhân gây ra sự ô nhiễm môi trường.
- Cách xử lý để giảm thiểu sự ô nhiễm môi trường.
- Trách nhiệm của mọi người phải gìn giữ và bảo vệ môi trường sống.

4.7 Với tiết Hoạt động ngoài giờ lên lớp:
- Giáo dục mọi hs cần có trách nhiệm thu gom rác thải, để đúng nơi qui định
- Trồng nhiều cây xanh, bảo vệ vệ sinh nơi mình ở, lớp học.

Khu vực sân trường lớp 6G được phân công vệ sinh luôn sạch sẽ
4.8 Với môn Ngữ văn:
* Lớp 7: Nghị luận một vấn đề - biết đưa ra lý lẽ và dẫn chứng thực trạng, tác hại
của rác thải để mọi người cùng có trách nhiệm bảo vệ môi trường
* Lớp 8: Rèn kỹ năng thuyết minh về một vấn đề - bài viết có sức thuyết phục để
giải quyết được tình huống
5. Ứng dụng phần mềm trên google, youtube…
6. Viết bài về tình huống: “RÁC THẢI - TÁC HẠI - CÁCH XỬ LÝ RÁC THẢI”
12

NỘI DUNG BÀI VIẾT
I. Khái niệm chất thải: Là những vật và chất mà người dùng không còn muốn sử
dụng và thải ra, tuy nhiên trong một số ngữ cảnh nó có thể là không có ý nghĩa
với người này nhưng lại là lợi ích của người khác. Trong cuộc sống, chất thải
được hình dung là những chất không còn được sử dụng cùng với những chất độc
được xuất ra từ chúng.
II. Nguyên nhân
- Rác thải là sản phẩm tất yếu của cuộc sống được thải ra từ các hoạt động
sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, hoặc các hoạt động khác như khám chữa
bệnh, vui chơi giải trí của con người. Cùng với mức sống của nhân dân ngày càng
được nâng cao và công cuộc công nghiệp hoá ngày càng phát triển sâu rộng, rác
thải cũng được tạo ra ngày càng nhiều với những thành phần ngày càng phức tạp
và đa dạng. Chúng ta hãy tự làm phép tính rằng trung bình mỗi người một ngày
đưa vào môi trường 0,6 kg rác thải thì Phường Ngọc Lâm có số dân là 19.604
người, Quận Long Biên năm 2012 với số dân là 215.000 người, Việt Nam với dân
số 80 triệu, thế giới với dân số 6 tỷ sẽ phải xử lý một lượng rác thải khổng lồ như
thế nào trong mỗi ngày?
- Do thái độ ứng xử của con người với tự nhiên, với môi trường còn thờ ơ,
thiếu trách nhiệm dẫn tới rác thải ra không thu gom, không xử lý đúng cách ngày
càng làm vấn nạn rác đáng lo ngại hơn
III Kế hoạch thu gom, vận chuyển rác thải:
- Hoạt động quản lý chất thải rắn: bao gồm các hoạt động quy hoạch, quản lý,
đầu tư xây dựng cơ sở quản lý chất thải, các hoạt động phân loại, thu gom, lưu
giữ, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải rắn nhằm ngăn ngừa, giảm
thiểu những tác động có hại đối với môi trường và sức khoẻ con người.
- Chất thải rắn là chất thải ở thể rắn, được thải ra từ quá trình sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc các hoạt động khác.
- Chất thải rắn sinh hoạt là chất thải rắn phát sinh trong sinh hoạt cá nhân, hộ gia

đình, nơi công cộng.
- Phế liệu là sản phẩm, vật liệu bị loại ra trong quá trình sản xuất hoặc tiêu dùng
được thu hồi để tái chế, tái sử dụng làm nguyên liệu cho quá trình sản xuất sản
phẩm khác
- Thu gom chất thải rắn là hoạt động tập hợp, phân loại, đóng gói và lưu giữ tạm
thời chất thải rắn tại nhiều điểm thu gom tới thời điểm hoặc cơ sở được cơ quan
nhà nước có thẩm quyền chấp nhận

13


- Lưu giữ chất thải rắn là việc giữ chất thải rắn trong một khoảng thời gian nhất
định ở nơi cơ quan có thẩm quyền chấp nhận trước khi chuyển đến cơ sở xử lý
- Vận chuyển chất thải rắn là quá trình chuyên chở chất thải rắn từ nơi phát sinh,
thu gom, lưu giữ, trung chuyển đến nơi xử lý, tái chế, tái sử dụng hoặc chôn lấp
cuối cùng
- Xử lý chất thải rắn là quá trình sử dụng các giải pháp công nghệ, kỹ thuật làm
giảm, loại bỏ, tiêu huỷ các thành phần có hại hoặc không có ích trong chất thải
rắn
- Chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh là hoạt động chôn lấp phù hợp với các yêu
cầu của tiêu chuẩn kỹ thuật về bãi chôn lấp chất thải rắn hợp vệ sinh
- Phân loại rác tại nguồn là việc phân loại rác ngay từ khi mới thải ra hay gọi là
từ nguồn. Đó là một biện pháp nhằm thuận lợi cho công tác xử lý rác về sau
- Rác là thuật ngữ dùng để chỉ chất thải rắn hình dạng tương đối cố định, bị vứt
bỏ từ hoạt động của con người. Rác sinh hoạt hay chất thải rắn sinh hoạt là một bộ
phận của chất thải rắn, được hiểu là các chất thải rắn phát sinh từ các hoạt động
sinh hoạt hàng ngày của con người
- Chất thải là sản phẩm được sinh ra trong quá trình sinh hoạt của con người,
sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, giao thông, dịch vụ, thương mại, sinh hoạt gia
đình, trường học, các khu dân cư, nhà hàng, khách sạn

- Tái chế chất thải thực chất là người ta lấy lại những phần vật chất của sản
phẩm hàng hóa cũ và sử dụng các nguyên liệu này để tạo ra sản phẩm mới
14


- Có rất nhiều cách phân loại chất thải khác nhau. Việc phân loại chất thải hiện
nay chưa có những quy định chung thống nhất, tuy nhiên bằng những nhìn nhận
thực tiễn của hoạt động kinh tế và ý nghĩa của nghiên cứu quản lý đối với chất
thải, có thể chia ra các cách phân loại sau đây
- Phân loại rác theo nguồn gốc phát sinh
+ Chất thải từ các hộ gia đình hay còn gọi là chất thải hay rác thải sinh hoạt
được phát sinh từ các hộ gia đình
+ Chất thải từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh, thương mại: là những
chất thải có nguồn gốc phát sinh từ các ngành kinh tế như công nghiệp, nông
nghiệp, dịch vụ
- Phân loại chất thải theo thuộc tính vật lý: chất thải rắn, chất thải lỏng, chất thải
khí
- Phân loại chất thải theo tính chất hóa học: theo cách này người ta chia chất thải
dạng hữu cơ, vô cơ hoặc theo đặc tính của vật chất như chất thải dạng kim loại,
chất dẻo, thủy tinh, giấy, bìa
- Phân loại theo mức độ nguy hại đối với con người và sinh vật: chất thải độc
hại, chất thải đặc biệt. Mỗi cách phân loại có một mục đích nhất định nhằm phục
vụ cho việc nghiên cứu, sử dụng hay kiểm soát và quản lý chất thải có hiệu quả
IV. Ảnh hưởng của chất thải rắn
1. Ảnh hưởng của chất thải rắn đến môi trường và sức khoẻ cộng đồng
Một trong những dạng chất thải nguy hại xem là ảnh hưởng đến sức khỏe của
con người và môi trường là các chất hữu cơ bền. Những hợp chất này vô cùng bền
vững, tồn tại lâu trong môi trường, có khả năng tích lũy sinh học trong nông sản
phẩm, thực phẩm, trong các nguồn nước mô mỡ của động vật gây ra hàng loạt các
bệnh nguy hiểm đối với con người, phổ biến nhất là ung thư. Đặc biệt, các chất

hữu cơ trên được tận dụng nhiều trong trong đời sống hàng ngày của con người ở
các dạng dầu thải trong các thiết bị điện trong gia đình, các thiết bị ngành điện
như máy biến thế, tụ điện, đèn huỳnh quang, dầu chịu nhiệt, dầu chế biến, chất
làm mát trong truyền nhiệt...Theo đánh giá của các chuyên gia, các loại chất thải
nguy hại ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng nghiêm trọng nhất là đối với khu
dân cư khu vực làng nghề, gần khu công nghiệp, bãi chôn lấp chất thải và vùng
nông thôn ô nhiễm môi trường do chất thải rắn cũng đã đến mức báo động
Hiện kết quả phân tích mẫu đất, nước, không khí đều tìm thấy sự tồn tại
của các hợp chất hữu cơ trên. Cho đến nay, tác hại nghiêm trọng của chúng đã thể
hiện rõ qua những hình ảnh các em bé bị dị dạng, số lượng những bệnh nhân bị
bệnh tim mạch, rối loạn thần kinh, bệnh đau mắt, bệnh đường hô hấp, bệnh ngoài
da... ... Ví dụ ở thôn Đông Mai, huyện Văn Lâm, Hưng Yên thật kinh hoàng tới
97% trẻ em có chì trong máu với hàm lượng vượt ngưỡng từ 3 đến 7 lần mức cho
phép. Các cháu bị nhiễm chì sẽ bị suy giảm trí tuệ, lùn, khả năng học kém, rối
15


loạn tư duy. Nếu ở mức độ nặng hơn thì có thể bị liệt cơ, mềm nhũn chân tay,
thiếu máu, co giật và hôn mê.

Tái chế ắc quy tại Đông Mai Hưng
Yên - Ảnh báo Công thương

Cháu bé bị nhiễm chì nặng. - Ảnh báo
Công thương

Do chất thải rắn gây ra và đặc biệt là những căn bệnh ung thư ngày càng
gia tăng mà việc chuẩn đoán cũng như xác định phương pháp điều trị rất khó
khăn. Điều đáng lo ngại là hầu hết các chất thải rắn nguy hại đều rất khó phân
hủy. Nếu nhiệt độ lò đốt không đạt từ 800oC trở lên thì các chất này không phân

hủy hết. Ngoài ra, sau khi đốt, chất thải cần được làm lạnh nhanh, nếu không các
chất lại tiếp tục liên kết với nhau tạo ra chất hữu cơ bền, thậm chí còn sinh ra khí
dioxin cực độc thoát vào môi trường
2. Ảnh hưởng của chất thải rắn đến môi trường đất
- Chất thải rắn vứt bừa bãi ra đất hoặc chôn lấp vào đất chứa các chất hữu cơ khó
phân huỷ làm thay đổi pH của đất
- Rác còn là nơi sinh sống của các loài côn trùng, gặm nhấm, vi khuẩn, nấm
mốc... những loài này di động mang các vi trùng gây bệnh truyền nhiễm cộng
đồng
- Chất thải nguy hại phát sinh từ hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp
khi đưa vào môi trường đất sẽ làm thay đổi thành phần cấp hạt, tăng độ chặt, giảm
tính thấm nước, giảm lượng mùn, làm mất cân bằng dinh dưỡng... làm cho đất bị
chai cứng không còn khả năng sản xuất. Tóm lại rác thải sinh hoạt là nguyên nhân
gây ô nhiễm đất

16


3. Ảnh hưởng của chất thải rắn đến môi trường nước
- Nước ngấm xuống đất từ các chất thải
- Nước chảy khi mưa to qua các bãi chôn lấp, các hố phân, chảy vào các mương,
rãnh, ao, hồ, sông, suối làm ô nhiễm nước mặt
- Nước này chứa các vi trùng gây bệnh, các kim loại nặng, các chất hữu cơ, các
muối vô cơ hoà tan vượt quá tiêu chuẩn môi trường nhiều lần

4. Ảnh hưởng của chất thải rắn đến môi trường không khí
- Rác thải hữu cơ phân hủy tạo ra mùi và các khí độc hại như CH 4, CO2, NH3,...
gây ô nhiễm môi trường không khí
- Khí thoát ra từ các hố hoặc chất làm phân, chất thải chôn lấp chứa rác chứa
CH4, H2S, CO2, NH3, các khí độc hại hữu cơ

17


Theo báo cáo của đoàn khảo sát, môi trường không khí khu vực Thạch Sơn
bị ô nhiễm rất nghiêm trọng bởi các chất khí sulfur oxide (SO2, SO3), chì (Pb),
sulfur hydro (H2S), amoniac (NH3), acid hydro (HCl), hydro florua (HF), nitrite
kim loại (NO2). Hàm lượng các thông số trên đều vượt quá tiêu chuẩn môi trường
VN cho phép. Theo thống kê của Sở Y tế tỉnh Phú Thọ, tính từ năm 1991 đến
cuối năm 2005, tại xã Thạch Sơn có 304 người chết thì đã có tới 106 người
(chiếm 34,86%) chết do mắc bệnh ung thư.
5. Chất thải rắn làm giảm mỹ quan đô thị
Chất thải rắn, đặc biệt là chất thải rắn sinh hoạt nếu không được thu gom, vận
chuyển, xử lý sẽ làm giảm mỹ quan đô thị. Nguyên nhân của hiện tượng này là do
ý thức của người dân chưa cao. Tình trạng người dân vứt rác bừa bãi ra lòng lề
đường và mương rãnh hở vẫn còn phổ biến gây ô nhiễm nguồn nước và ngập úng
khi mưa.

6 Đống rác là nơi sinh sống và cư trú của nhiều loài côn trùng gây bệnh, dich
bệnh

18


Việt Nam đang đối mặt nhiều nguy cơ lây lan bệnh truyền nhiễm, gây dịch
nguy hiểm do môi trường đang bị ô nhiễm cả đất, nước và không khí. Chất thải
rắn đã ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cộng đồng, nghiêm trọng nhất là đối với
dân cư khu vực làng nghề, gần khu công nghiệp, bãi chôn lấp chất thải và vùng
nông thôn ô nhiễm chất thải rắn đã đến mức báo động. Nhiều bệnh như đau mắt,
bệnh đường hô hấp, bệnh ngoài da, tiêu chảy, dịch tả, thương hàn,…do loại chất

thải rắn gây ra. Hậu quả của tình trạng rác thải sinh hoạt đổ bừa bãi ở các gốc cây,
đầu đường, góc hẻm, các dòng sông, lòng hồ hoặc rác thải lộ thiên mà không
được xử lý, đây sẽ là nơi nuôi dưỡng ruồi nhặng, chuột,… là nguyên nhân lây
truyền mầm bệnh, gây mất mỹ quan môi trường xung quanh. Rác thải hữu cơ
phân hủy tạo ra mùi và các khí độc hại như CH 4, CO2, NH3,... gây ô nhiễm môi
trường không khí. Nước thải ra từ các bãi rác ngấm xuống đất, nước mặt và đặc
biệt là nguồn nước ngầm gây ô nhiễm nghiêm trọng. Các bãi chôn lấp rác còn là
nơi phát sinh các bệnh truyền nhiễm như tả, lỵ, thương hàn...Còn đối với loại hình
công việc tiếp xúc trực tiếp với các loại chất thải rắn, bùn cặn (kim loại nặng, hữu
cơ tổng hợp, thuốc bảo vệ thực vật, chứa vi sinh vật gây hại...) sẽ gây nguy hại
cho da hoặc qua đường hô hấp gây các bệnh về đường hô hấp. Một số chất còn
thấm qua mô mỡ đi vào cơ thể gây tổn thương, rối loạn chức năng, suy nhược cơ
thể, gây ung thư
V. Lợi ích của rác thải
1. Đối với những loại rác không độc hại thì mọi người có thể sử dụng nhiều
cách để làm cho rác mang lại lợi ích qua những việc làm như:
- Tận dụng rác: Những thứ rác bị bỏ loại nhưng còn có thể dùng cho mục đích
khác thì mọi người nên tận dụng chúng để tiết kiệm của cải vật chất, tài nguyên
thiên nhiên như thu gom giấy vụn

19


Học sinh lớp 6G trường Ái Mộ Quận Long Biên đang thu gom giấy vụn
- Đồ dùng trong nhà, quần áo, đồ chơi cũ không dùng nữa thì cho người khác tiếp
tục dùng. Các loại vải vụn nối ráp thành đồ dùng, vật trang trí, quần áo rách dùng
làm giẻ lau...
- Sách báo, tập vở cũ dùng làm bao bì, giấy gói.
- Chai lọ, bình, hũ dùng đựng món đồ khác hay tạ thành vật trang trí trong nhà.
- Các vật liệu xây dựng như: cát, đá, sỏi, sành sứ vụn dùng trải đường, lót nền.

2. Tái chế rác: Những thứ phế thải không dùng được cho việc gì nữa nhưng còn
có thể sử dụng để sản xuất ra sản phẩm khác thì cần phải được thu gom bán phế
liệu để tái chế như:
- Kim loại: gồm đồng, kẽm, chì, sắt, thép, thau... được huyện lại và chế tạo ra đồ
dùng vật liệu.
- Chai lọ, ống thuốc thuỷ tinh được thu gom về lò nấu lại và thổi thành các dạng
chai lọ mới.
- Các đồ dùng vật liệu nhựa, bao nylon được tập hợp tái chế lại thành đồ dùng,
bao bì, bục kê...

- Giấy vụn được tái chế thành giấy bao bì, thùng các tông...
3. Tái sinh rác: Các thứ rác hữu cơ rất dễ phân huỷ như thức ăn thừa, rau,
20


củ, quả hư hỏng, rác nhà bếp, cành cây, lá cỏ, xác súc vật, phân chuồng... được tái
sinh như sau:
- Tập hợp rác hữu cơ ủ thành phân bón cho cây trồng, hoa màu, lúa... thêm tươi
tốt và làm cho đất đai màu mỡ, thêm tơi xốp, canh tác hiệu quả lâu dài.
- Các loại phân chuồng, thức ăn thừa của người và gia súc cho vào hầm ủ Biogas
để tạo thành chất đốt phục vụ việc đun nấu, thắp sáng.

VI. Xử lý tình huống
1. Với học sinh:
- Vận động mọi người, bạn bè trong lớp cùng ủng hộ các phong trào vì môi
trường “Xanh – Sạch – Đẹp”
+ Không xả rác bừa bãi
+ Đổ rác đúng giờ và đúng nơi qui định
+ Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ nơi lớp được phân công
- Luôn đi đầu trong các phong trào thu gom giấy vụn, trồng cây xanh, tưới

cây công trình măng non của lớp được đầ đủ
- Giữ vệ sinh quanh nơi mình ở, chủ nhật hàng tuần cùng mọi người trong
tổ dân phố dọn vệ sinh đường phố
2. Với địa phương
2.1. Cải tiến phương tiện chứa rác thải:
- Thùng màu xanh lá cây dùng để chứa rác hữu cơ, có thể phân huỷ được như:
thực vật, chất thải động vật, giấy…
- Thùng màu đỏ nằm giữa dùng để chứa rác vô cơ có thể tái chế được, rác không
thể phân huỷ được như nilon, thuỷ tinh vỡ…
- Thùng màu vàng dùng để chứa các chất độc hại, nguy hiểm, cần thu gom để xử
lý riêng. Khi rác thải là chất độc hại có dịch lỏng thì lấy nút cao su nút lại lỗ nhỏ.
21


=> Việc cải tiến phương tiện thu rác có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc xử lý
rác tại nguồn, tại từng hộ gia đình, từng cá nhân trong khi môi trường đang có ô
nhiễm nghiêm trọng nhất là vấn đề xử lý rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp…
- Rác hữu cơ trong thùng rác màu xanh lá cây có thể đem chế biến thành phân
bón, ủ kín phân huỷ nhờ vi sinh vật, tạo khí thiên nhiên
- Rác vô cơ, rác khó phân huỷ trong thùng rác màu đỏ có thể thu hồi lại để tái chế,
hay xử lý tuỳ theo từng loại rác…
- Rác độc hại trong thùng rác màu vàng có thể xử lý riêng bằng các phương pháp
phù hợp…
- Nước thải thu được trong thùng màu xám không đổ xuống ao hồ sông ngòi, mà
lắng lọc dùng xử lý hoá chất để thu hồi lại…
Việc sử dụng thùng rác 3R- W có ưu điểm hơn so với sử dụng túi nilon riêng biệt
cả về kinh tế và phương pháp xử lý. -chôn hoặc đốt rác 1 cách khoa học
2.2. Các biện pháp xử lý chất thải Tùy theo loại chất thải để có những biện pháp
xử lý khác nhau
a. Ủ đống (composting) Đây là hình thức xử lý được coi là đơn giản nhất và với

quy mô nhỏ nhất. Rác được ủ thành đống hoặc luống, nổi trên mặt đất hoặc chìm
dưới hố, hoặc nửa nôỉ nửa chìm. Đống ủ có thể được trát kín bằng bùn. Trong
trường hợp này, suốt quá trình ủ, oxy sẽ được tiêu thụ dần đến hết và điều kiện
chuyển từ hiếu khí sang kị khí; nhiệt độ có thể tăng lên đến 60-70 oC. Nếu đống ủ
không được trát kín, nó cũng có thể được đảo xới định kỳ để được cung cấp oxy
vào bên trong

b. Chôn lấp hợp vệ sinh:
Đó là phương pháp lưu giữ chất thải rắn trong một bãi và có phủ đất lên
trên. Chất thải rắn trong bãi chôn lấp bị phân hủy sinh học, tạo thành các sản
phẩm như axit hữu cơ, các hợp chất nitơ, amôn và một số khí như CO2, CH4.
Chất thải rắn được chấp nhận chôn lấp phải là chất thải không nguy hại.

22


•

Các quá trình sinh hóa
oxy hóa hiếu khí
vi sinh vật hiếu khí bắt buộc

•

Cách chất hữu cơ
sinh khối của chúng + CO2+ H2O
Lên men kị khí
Vì công nghệ tương đối đơn giản khá linh hoạt, được xem là phương pháp
quản lý việc thải bỏ chất thải rất phù hợp đối với các nước đang phát triển. Chôn
lấp hợp vệ sinh giúp hạn chế sự tiếp xúc của con người và môi trường với các ảnh

hưởng có hại của chất thải rắn bị đổ bỏ trên mặt đất. Thông qua chôn lấp chất thải
được tập trung vào 1 khu vực được thiết kế cẩn thận sao cho sự tiếp xúc giữa chất
thải và môi trường giảm đáng kể. Nhờ vậy, cho phép kiểm soát chặt chẽ nước rò
rĩ và khí bãi rác và giới hạn khả năng tiếp xúc của các sinh vật truyền bệnh

c. Dây chuyền công nghệ sản xuất dầu đốt công nghiệp từ nilon phế thải
Xử lý rác thải sinh hoạt áp dụng mô hình công nghệ VIBIO đang hoạt
động, biến rác thải thành phân vi sinh và các chất hữu ích khác như Compost 5055%, đóng rắn 3-5%, phế liệu 15-20%, hóa dầu 10-15%, đốt 3,5%, chôn lấp 57%. Lượng rác thu gom trên địa bàn tỉnh mới đáp ứng công suất 160 tấn/ngày của
nhà máy.

23


d. Xây dựng lò đốt công nghệ:
Công nghệ biến rác thành năng lượng có rất nhiều ưu điểm, như bảo đảm
vệ sinh bằng cách giảm ô nhiễm vi sinh, giảm khối lượng rác thải đến 90%; tiêu
hủy các hợp chất hữu cơ, hóa chất, tái tạo ra năng lượng nhiệt, điện và nguyên
liệu; không tốn quỹ đất và linh hoạt với quy hoạch, mỹ quan đô thị; không đòi hỏi
phân loại rác từ đầu. Tuy nhiên, công nghệ này có giá thành cao.

e. Công nghệ xử lý rác thải không chôn lấp

Với mục tiêu tìm ra công nghệ xử lý rác tốt nhất, các chuyên gia của Công ty
TNHH SX – TM COMPOSITE SÔNG SÀI GÒN qua 30 năm nghiên cứu, thực
nghiệm sử dụng công nghệ vi sinh đặc chủng, chuyên nghành xử lý rác thành thị,
kết hợp với kinh nghiệm, công nghệ phong phú của các nước ở khu vực Bắc Mỹ,
Canada, Châu Âu, Đức, Nhật, Việt Nam, Trung Quốc, Hồng Kông v.v… đã hoàn
thiện mô hình xử lý rác công nghệ SGC, EWE 100-600 với thiết bị hiện đại, giải
quyết được vấn đề xử lý 100% rác thải thành các sản phẩm hữu ích cho xã hội.
Công nghệ SGC, EWE 100-600 do SGC thiết kế, chế tạo hoàn thiện thiết bị đồng

bộ, thiết bị nhỏ gọn dễ tháo lắp và di chuyển. Dây chuyền có công suất lớn nhỏ
24


tùy thuộc vào khối lượng rác của mỗi vùng. Với dây chuyền công suất 200 tấn
rác/ngày, diện tích để lắp đặt chỉ cần 5.000 m 2, diện tích lắp đặt các máy móc phụ
trợ, văn phòng, nhà kho, sân bãi…khoảng 7.000 m2. Dây chuyền thao tác khép kín
tự động, chỉ cần 10 – 15 công nhân vận hành, không cần trợ lực của các loại xe cơ
giới đặc chủng khác … Nhưng ưu việt hơn cả là công nghệ xử lý rác SGC, EWE
100-600 là xử lý triệt để, không chôn lấp, không gây ô nhiễm, không ảnh hưởng
đến môi trường, sản xuất chế biến 100 % nguyên liệu tái chế thành sản phẩm thị
trường, phục vụ cho lợi ích xã hội. Dây chuyền xử lý rác thải không chôn lấp
SGC, EWE 100-600 là một dây chuyền đồng bộ, tất cả máy móc thiết bị được cơ
khí hóa từ đầu đến cuối.
g. Dùng giun đất để xử lý chất thải:
Nhân nuôi giun quế để làm thức ăn cho gia súc, gia cầm... hay dùng giun
đất để xử lý chất thải chăn nuôi không còn là chuyện lạ. Thế nhưng, mới đây các
nhà khoa học thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật còn dùng giun đất để
giúp xử lý rác thải hữu cơ.

Dùng giun quế để để xử lý chất thải hữu cơ
“Ý tưởng xuất phát từ việc nhận thấy trong rác thải gia đình, rác thải chợ
chiếm 70% là rác hữu cơ có thể tái sử dụng. Chỉ cần từ 1 đến 2 lạng giun là có thể
xử lý được không dưới 300 kilogam rác thải hữu cơ, với hiệu suất xử lý đạt
100%” TS Huỳnh Thị Kim Hối (Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật – Viện
Khoa học - Công nghệ Việt Nam.
h. Kết hợp xử lý sinh học phát huy hiệu quả
Tận dụng diện tích đất tại bãi chôn lấp để trồng cây có giá trị kinh tế cao
như cỏ Vetiver, cỏ voi, cỏ singnal hoặc cây dầu mè. Cách làm này vừa giúp tận
dụng được đất của các bãi chôn lấp rác để làm kinh tế, vừa kết hợp tận dụng xử lý

nước rỉ rác để làm nguồn nước tưới dinh dưỡng cho cây nên giải quyết được vấn
đề ô nhiễm môi trường.

25