Nghiên cứu xây dựng chương trình đào tạo một số nghề phổ biến cho lực lượng lao động dân tộc khmer vùng đồng bằng sông cứu long

I

I

�, ,� l_) )__ '1
BQ GIAO DlJC VA DAO T�O
,
�J5:_9_k L �L\.��UONG D�I HQC SUP� KY THU�T
TP. HO CHi MINH

�
,.

..-

,

�

,

,

I

I

.

BAO cAo KHOA HOC
•

DE TAl:

.. I

NGHIEN cUu xA Y Du'NG CHu'ONG TRINH
'
"
�
�
A'
�
DAO TAO MOT SO NGHE PHO BIEN CHO
Lu'C Lu'ONG LAO DONG DAN T0C KHMER
'
�
�
"
VUNG DONG BANG SONG CUU LONG
•

•

•

•

•

•

Ma

•

!

,

so:

?

B2008 - 22 - 23

. · ·
�Tr�r·F".· ,
1nU \ ... ·�t·· · .. _\...
�------..........._._._,_ ...... ...

•

TD

·::DKT
·

··'

-- · -·---

Thanh pha HJ Chi Minh, thting 8 nam 2009


I

I

BAO cAo KHOA HOC
•

Nghien ctru xay dl)llg chuong trinh dao t�o m()t
s6 ngh€ ph6 bi�n cho hJc luqng lao d()ng dan t()c
Khmer vung D6ng b�ng song Ciru Long
Mas6:

B2008 - 22 - 23 TD

Chti nhiem dS tai: PGS. TS. Phung Ran
Cac thanh vien:
1. TS. Dd M�nh Cu2. TS. Trftn Thu Ha- Tru6ng phong Quan ly khoa hQc va hqp tac qu6c tS
3. ThS. Ngo Quang Ha- Giam d6c trung tam Vi�t Due
4. ThS. Le Cong Thanh- Ph6 hi�u tru6ng tru(mg Trung hQc thvc hanh
5. ThS. Nguy�n Kim- Ph6 hi�u tru6ng tru(mg Trung hQc thvc hanh
6. ThS. Nguy�n Van Long Giang- Ph6 tru6ng khoa Co khi d()ng lvc
•

7. ThS. Ly Minh Sy- Giang vien khoa Co khi may
8. CN. Le Thi Van Anh - Phong quan ly khoa hQc va hqp tac quBc tS

Cong tac vien dia phuang:
1. ThS. NguySn TiSn Dfing- Ph6 hi�u tru6ng tru(mg D�i hQc Tra Vinh
2. ThS. NguySn My Loan- Hi� tru6ng tru(mg Cao dfulg nghS Cftn Tho
3. ThS. HB Minh TriSt- Hi�u tru6ng tru(mg Kinh tS

kY thu�t Kien Giang

Thanh ph6 H6 Chi Minh, thang 8 niim 2009
•

..


TOM TAT KET QUA DE TAl
Trong bfii canh h()i nh�p quf>c t€ va trong n�n kinh t€ thi truang, a nuac ta
dang di�n ra ba v�n d� n6ng cfrn dugc quan tam giai quy€t. D6 hi: 1 ) Khoang each
giau- ngheo c6 xu huang gia tang; 2) V�n d� nong dan, nong nghi�p va nong thon
truac chu truang cong nghi�p h6a va do thi h6a nong thon; 3) v�n d� dan t()c.

..

D� tai v� dan t()c Khmer a vilng nong thon D6ng b�ng song Ctru Long c6 y
nghia c�p thi€t va thl)'C te.
Vai tu duy: nang cao ch�t lugng ngu6n nhan ll)'c ( nang cao trinh d9
van h6a va trinh d() ngh� nghi�p} la don bAy cho vi�c giai quy€t ba v�n d� tren m()t
each b�n viing.
D� tai da xay dl)'ng dugc ca sa ly lu�n, ca sa phap ly d€ dinh huang cho cac
buac nghien cful ti�p theo ( chuang II).
Nh�m hinh dung buc tranh thl)'c tr�ng v� ngu6n nhan ll)'c nguai Khmer Nam

B(); d� tai da ti€n hanh thu th�p lugng thong tin, sf> li�u kha phong phu va toan di�n
b�ng cac phi€u di�u tra khao sat, thong qua Vi�c huang dftn cac lu�n van cao hQC va
duai hinh thuc h()i thao khoa hQc ( chuang III) .
•

•

I

I

Tren ca sa phan tich buc tranh hi�n tr�ng ngu6n nhan ll)'c k€t hgp vai cac chu
truang, chinh sach cua Dang va Nha nuac cac c�p, d� tai da d� xu�t bay nh6m giai
phap mang tinh t6ng hgp nh�m tirng buac cai thi�n ngu6n nhan ll)'c nguai dan t()c
Khmer vilng D6ng b�ng song Ctru Long ( chuang IV).

19

Trong trinh bay giai phap t6ng th€, khau ph6 cap ngh� cho nguai lao d()ng
la khau dang con bo ngo dUQ'C ChQn lam khau dot pha va ffil)C tieu d� tai cfrn d�t d€n
trong di�u ki�n cho phep v� thai gian va kinh phi.
Ph6 c�p ngh� b�g hinh thuc dao t�o ngh� ng�n h�n dugc tri€n khai buac ddu
vai m()t sf> ngh� ph6 bi�n- Ngh� ph6 bi€n la ngh� rna ai cfing cfrn bi�t va la ca sa
cong nghi�p h6a, hi�n d�i h6a nong nghi�p va nong.thon, nhihlg ngh� rna ti�m nang
hi�n c6 cua dja phuang hoan toan chu d()ng thl)'c hi�n dugc - D6 la
1 2 ngh� da dugc bien so�n chuang trinh ( chuang V).

•

Nh�m dua k€t qua nghien CUu vao thl)'C t€, d� tai da t6 chuc h(}i thao khoa hQC

danh gia k€t qua thl)'C hi�n dugc va kY k€t van ban ph6i hgp tri€n khai ( Ky y€u h()i
thao lfrn 2 ngay 25/ 91 2009) .
»2 tai mong muan gop mpt phin vao vi?c xoa iloi gitim ngheo, giup ngtrlli dan tpc
Khmer nang cao nang life phtit triin theo phtrtmg cham "Ly nong bfit ly htrtmg".


ABSTRACT
..

In the context of international integration and market-based economy, there are three
urgent issues to be solved in our country. They are: 1 ) the growing gap between the
rich and the poor, 2) farmers, agriculture and rural areas vs. the policy of
industrialization and rural urbanization, and 3) the issue of ethnic people's identity.
The issue of Khmer people in the Mekong Delta rural areas is one of practical and
pressing importance.
Reasoning that upgrading the quality of the human resources (improving the
educational level and technical knowledge/skills) is instrumental in sustainably
solving the three above-mentioned problems, the authors have established a rationale
and legal basis to orientate the next research steps. (Chapter II)
To figure out the actual situation of Khmer manpower in the southern provinces, the
authors have gathered substantial and comprehensive data, using survey
questionnaires, supervising Master' s theses, and organizing scientific seminars.
(Chapter Ill)

..

Based on a thorough analysis of this actual situation and the existing guidelines and
policies of the Vietnamese Communist Party and government organizations at
different levels, the authors have proposed seven groups of overall solutions aimed at
gradually improving Khmer human resources in the region. (Chapter IV)

In the framework of this overall master plan, the issue of "popularization of
vocational education", which still has not received adequate attention, has been
chosen as our breakthrough solution, the objective to be achieved within our time
and financial budget.
Popularization of vocational education through short training courses initially
focuses on some "popular jobs" - jobs which everybody needs to know and serve as
the foundation for the industrialization and modernization of agriculture and rural
areas, and which the localities are fully capable of training with their existing
potentials. These include the 1 2 jobs, for which training curricula have been
designed. (Chapter V)

..

To implement the research study results, the authors have organized a scientific
serp.inar to evaluate their achievements and sign implementation coordination
contracts (Summary record of the second scientific seminar - 25 .09.2009)
The authors wish to contribute to hunger eradication and poverty alleviation, helping
Khmer people in the Mekong Delta with their capacity development following the
maxim "Leaving agriculture, staying on the farm".


MucLuc
•

•

CHVdNG I: NHUNG VAN DE CHUNG
.
3
1 . 1 . Tinh c�p thi�t va th\IC ti�n cua de tai

.
. .
3
1 .2. Mvc tieu nghien Ctru
.
3
1 .3 . Nhi�m V\1 nghien Ctru .
.
.
. 4
1 .4. D6i tuQ'll g va khach th� nghien Ctru
.
. .
4
1 .4. 1 . D6i tuQ'llg nghien Ctru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1 .4.2. K.hach th� nghien Ctru . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1 .5 . Gia thuy�t nghien Ctru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1 .6. Phuan.g phap nghien Ctru
.
4
1 .1. Giai h�n de tai
5
.......................................

.............

..........................

.................................................................

............................................

........

..................

................................

.........................

....

....................

.........................

...................

..

.............................................................

.....

.......................

......................

.....................................................................................................

CHVONG II: Cd SOLY LUAN CUA VAN DE NGHIEN clru .
. .
6
2. 1 . T6ng quan tai li�u ............................................................................................... 6
2.2. Nhfmg khai ni�m va dinh nghia lien quan
.
7
2.2. 1 . Nghe va nghe truyen th6ng ...... ............. . .......................... . . . . . . . ..................... 7
2 .2.2. Lang nghe truyen th6ng .............. ................................................................ 9
2.3 . Vai tro, tac d<)ng cua ho�t d()ng nghe trong vi�c phat tri�n kinh t� xa h<)i
15
2.3 . 1 . Giai quy�t vi�c lam cho nguai lao d()ng 6 nong thon ............................... 1 5
2.3 .2. Phat tri�n kinh t� hang h6a 6 nong thon
.
15
2.3 .3 . Th\fc hi�n cac yeu cAu chuy�n djch ca c�u kinh t� nong thon theo
huang cong nghi�p h6a, hi�n d�i h6a ................................................................. 1 6
2.3 .4. Bao t6n cac gia tri van h6a dan t()c
.
16
2.4. M()t s6 quan di€m ve bao t6n va phat tri€n cac lang ngh€ .......... ...................... 1 7
2.4. 1 . Vai tro va vi tri cua lang nghe trong dieu ki�n hi�n nay . . . . . . . . . .................. 1 7
2 .4.2. Sir dvng lao d<)ng nong thon vai phuan.g cham "ly nong b�t ly huan.g" 1 8
2.4.3 . Huy d()ng t6i da mQi ngu6n v6n trong dan vao pMt tri�n kinh t� va
da d�ng h6a cac hinh thuc t6 chuc san xu�t- kinh doanh trong cac lang nghe . . . 1 9
2.4.4. K�t hgp phat tri�n kinh t� vai vi�c bao v� moi truang sinh thai va
phat tri€n toan di�n nong thon .............. ....................... ................... . . ................... 1 9
2.5. Cac nghi djnh, nghi quy�t, thong tu cua chinh phil ve vi�c phat tri�n nong
nghi�p va nong thon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
..

...............

...................................

..

.......

......................

.......

..........................

........................

..................................

........................

..

CHVdNG III: THU TRAP - PHAN TiCH THONG TIN SO Ln;u PHl)C Vl)
NGHIEN clru ........................................................................................................... 2 1
3 . 1 Thi�t k� cong C\1 nghien CUu- Thu th�p thong tin tir cac m�u khao sat . . . . . . . . . . . 2 1
3 . 1 . 1 D�t vk de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 2 1
3 . 1 .2. N()i dung khao sat . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3 . 1 .3 . ChQn m�u va ph�m vi khao sat ................................................................. 23
3 .2. Thu th�p thong tin s6 1i�u tir vi�c huang d�n th\fc hi�n cac de tai lu�n van th�c

si
23
3 .3 . Thu th�p thong tin tf\lc ti�p tir vi�c t6 chuc h()i thao khoa hQc: . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . 24
3 .4. Buc tranh t6ng quat nguai dan t()c Khmer vilng d6ng bfutg song Cicu Long . . . 24
3 .4. 1 . Giai thi�u ve vilng d�t Nam B() ................. .................... . . . . . . . .................... 25
........................................................................................................................


3 .4.2. MQt s6 v�n d€ hi�n tr�ng
25
3 .4.3 . Doi net v€ ljch sfr phat trien nguai Khmer Nam bQ
27
3 .4.4. MQt s6 d�c diem cua nguai Khmer lien quan d€n ho�t dQng ngh€
nghi�p
29
3 .4.5 . Th\fc tr�ng ho�t dQng ngh€ nghi�p cua nguai Khmer Nam bQ
31
3 .4.6. Chu truang, chinh sach cua Dang va nha nu6'c dfli v6'i nguai Khmer
Nam bQ
33
..........................................................................

..................................

..................................................................................................................

.................

................................................................................................................

CHlJdNG IV: D E XUAT GIAI PHAP PilAT TRIEN NGHE CHO DONG BAO
KHMER DONG BANG SONG cUu LONG ........................................................... 3 8
4. 1 . Ti€n hanh cac chuang trinh dao t�o b6i duang nang cao nang 1\rc quan ly
kinh doanh d6ng thai v6'i vi�c dao t�o kY nang tay ngh€ cho nguai lao dQng 3 8
4.2. Da d�ng h6a cac hinh thuc dao t�o nh�m d�t hi�u qua t6i uu . . . . . . . . . . . ............... 3 8
4.3 . Phat hi�n, b6i duang va khuy€n khich cac ngh� nhan gioi trong cac lang c6
ngh€ tham gia ho�t dQng d�y ngh€, truy€n ngh€
.
40
4.4. Tang cuang (eng dvng cong ngh� thong tin de phat huy ban tay kheo leo
cua cac ngh� nhan, cho phep dua ra nhiing san phAm co ch�t lu<}llg t6t han,
nang su�t cao han
.
41
4.5. Tf> chuc t6t cong tac thong tin, phat trien thi trub'ng
.
.
43
4.6. Dfty m�nh cong tac nghien Clcu, cai ti€n ch�t lu<}llg san phAm, sang tac
m�u rna trong cac lang ngh€
.
44
4.7. DAy m�nh S\f lien k€t c6 hi�u qua giua cac doanh nghi�p
v6'i cac doanh
nghi�p vira va nho va hang lQat cac doanh nghi�p C\l'C nho (hQ gia dinh)
a cac lang ngh€
.
44
..

......

.........................................

......................................................................

...............

•

..

16'n

........................

........

...............

......................................................

........................

..........................................................................

........................

CHUdNG V: :xAY Dl)NG CHlJdNG TRiNH DAO TAO M<)T SO NGHE
PHO BIEN CHO Ll/C LUQNG LAO D<)NG NGUOI KHMER vlJNG DBSCL

5 . 1 . Ca sa ly lu�n xay d\lflg chuang trinh
.
5 . 1 . 1 . T6ng quan v€ xay d\l'Dg chuang trinh
.
5 . 1 .2. Dao t�o ngh€ theo Module kY nang hanh ngh€ (MHK) .
5 .2. Xac dinh d6i tuQllg dao t�o
.
5 .3 . Xac djnh trinh d() dao t�o
.
5 .4. Phuang thuc trien khai dao t�o
.
5 . 5 . L\l'a c�Qn �!c nfh€ Eh6 �i€n � n quan tam tru6'c m�t va lam n€n tang
cho phat tnen ben vung lau da1
.
5 .6. Kiem djnh k€t qua nghien Clcu va xac djnh dfli tac trien khai th\IC hi�n
.....................................

........................

.............................

........................

.

........................

....................................................

.......................

..............................................................

�

.. 47
47
47
60
70
70
70

..............................................

.................

.

........................

...........................................................

............

..........

71
72

CHlfdNG VI: KET LUAN VA DE,. NGHl . . . . . ................................. .... .................... 75
J<

..

6. 1 . K€t lu�n .
6.2. D€ nghi

-

'

............................. .. .........................................................................

...

.

.

.......................................................................................................

75
76

TAl LI:I;:U THAM KHAO . .. . . ..................... ............................................................... 78
PHl.J Ll.JC ................................................................................................................. 8 1


3

CHUONG I
NHUNG VAN DE CHUNG
1.1. TiNH cAP THIET vA TiNH THVc TIEN ciJA DE TAI
Xay dl)ll g khdi doan k€t dan t9c la di�u ki�n tien quy€t dam bao cho ddt nu&c
6n djnh phat tri�n m9t each b�n vihlg. Di�u nay h1c sinh thai Bac H6 luon can d�n
toan Dang, toan quan va toan dan ta " Doan k€t, doan k€t, d�i doan k€t; thanh cong,
thanh cong, d�i thanh cong''.
N�n tang ca ban d� xay dl)ll g kh6i d�i doan k€t dan tQC la phdn ddu xay dl)ll g
mQt xa hQi cong b�ng, dan ehu, van minh mQt each th\l'C S\}'.
Vi�t Nam v&i 54 dan tQC anh em da va dang k� vai sat canh trong nhfrng nam
ch6ng xam luge, gift vfrng bcr coi, th6ng nhdt ddt nu&c, ngay nay dang d6ng tam hi�p
l\}'c bao v� va xay dl)llg ddt nu&c.
Trong bdi canh h9i nh�p qu6c t€ va trong n�n kinh t€ thi truang thi khoang
each gifra giau va ngheo, gifra thanh thi va nong thon ngay cang c6 xu huang gia
tang. Th\l'c tr�ng d6 do nhi�u nguyen nhan khach quan cfing nhu chu quan t�o nen,
n6 c6 tac d9ng khong nho d€n kh6i doan k€t dan t9c, d€n vai tro lanh d�o va chi d�o
th\}'c hi�n cua Dang va Chinh phu.
•

..

D� khAc phvc tinh tr�ng tren, nhi�u nam qua Dang va nha nu&c da c6 nhfrng
chu truang, chinh sach, d� an nh�m phat tri�n nong nghi�p va nong thon, x6a d6i
giam ngheo. Nhfrng chu truang, chinh sach, d� an d6 da va dang tirng bu&c di vao
CUQC s6ng. Tuy nhien hi�n �i CUQC s6ng cua ngucri nong dan n6i chung va d�c bi�t la
ngucri dan t9c thi�u s6 con dang g�p rdt nhi�u kh6 khan, trong d6 c6 d6ng bao dan
tQc Khmer vilng D6ng b�ng song Ci'ru Long.
Tir vi�c nghien ctru phan tich cac tai li�u, chung toi nh� thdy: m9t trong
nhfrng nguyen nhan c6 tae d9ng l&n nhdt dful d€n th\l'c tr�g tren la trinh d9 van h6a,

trinh d9 ngh� nghi�p cua ngucri dan t9c Khmer con thdp, chua dap U11g dugc yeu cdu
phat trien chung clia dia phuang, cua ddt nu&e.
V6'i mong mu6n gop mQt phdn nho CUa minh vao cong eUQC dbi m6'i nay,
chung toi nh�n th\l'c hi�n d� tai: "Nghien cu-u xay dzp1g chuang trinh tlao tc;zo m(Jt s6

nghJ phJ biin cho ll!c lu(fng lao tl(Jng nguai dan t(Jc Khmer vung DJng bdng song
Czru Long".
1.2. MVC TIED NGHIEN ciru
- Di�u tra khao sat nAm bAt nhu cdu hQc ngh� va cac ngh� e6 nhu cdu cao d6i
v&i e9ng d6ng ngucri dan t9c Khmer Nam bQ.
,.

- T6 chuc xay dl)ll g chuang trinh dao t�o, bbi duang m9t s6 ngh� e6 nhu cdu
cao phvc vv cho vi�c nang cao trinh d9 ngu6n nhan 1\l'e.
- D� xudt hinh thuc ph6i hgp gifra cac truang, trung tam dao t�o v&i cac
truang dan tQC nQi tru, VOO cac nha chua tren dja ban nhk phat huy cao dQ moi
truang hQc ngh� cho mQi d6i tugng theo phuang cham xa h9i h6a.


4

1.3. NHI$M VV NGHIEN Ciru
D€ d�t duqc cac m\}c tieu tren, d� tai c�n giiti quy€t cac nhi�m V\1 C\1 th€ sau:
1 . Nghien Clru ca sa ly lu�n, �ng quan m()t s6 k€t qua da nghien CUu, ap d\}ng
cac van ban phap qui d€ n�m b�t th\IC tr�ng, phat hi�n nhu C�U va kha nang di�U ki�n
dap (mg.

•

2. Thong qua khao sat th\l'C t€, h<)i thao khoa hQC hinh thanh lien k€t b6n ben:

Lanh d�o- Truang va cac ca sa dao t�o - Truang dan t()c n()i tru - Nha chua, t�o
nen sue m�nh t6ng hqp mang tinh xa h()i cao.
3. Xu�t phat tir nhu c�u va di�u ki�n th\l'C hi�n, t6 chuc xay d\lflg cac chuang
trinh bfii duang, dao t�O (chti y€u ng�n h�n) ph\lC V\1 cho Vi�c huang nghi�p va cai
thi�n trinh d() ngh� nghi�p cho d6i tuqng thanh thi€u nien dan t()c Khmer a nhiing
moi tru(mg khac nhau.

1.4. DOI TUQNG vA KHAcH THE NGHIEN cUu
1.4.1. B6i ttrvng nghieno clhi
- Nhu c�u hQc ngh� ctia cac d6i tuqng (thanh thi€u nien n6i chung, hQc sinh
truang dan t()c n<)i tru, cac nha tu hanh a cac chua).
- Tinh hinh xa h()i h6a giao d\lc dao t�o theo d�c di€m nguai Khmer Nam b().

1.4.2. Khach th� nghien cthl
•

...

I

Can b() quan ly giao d\lc-dao t�o, tiy ban dan t()c, cac ca sa dao t�o, cac
truang dan t()c n()i tru va cac chua.

1.5. GIA THUYET NGHIEN Ciru
N€u t�o duqc m6i lien k€t dbng thu�n theo m\}c tieu quy€t tam tim mQi bi�n
phap cai thi�n ch�t luqng ngufin nhan 1\IC nguai dan t(}c Khmer bao gfim bfJn thanh
ph�n: Lanh d�o - Truang va cac ca sa dao t�o - Truang dan t()c n()i tru - Nha chua,
ben c�nh d6 c6 duqc cac chuang trinh dao t�o, bbi duang thich hqp thi:
- MQi dfJi tuQ'llg, m9i cuang vj, mQi nai d�u c6 th€ hQc ngh�.
- T�o duqc sue m�nh t6ng hqp th\IC hi�n chti truang xa h()i h6a giao d\lC va

dao t�o.
- Khai thac t6t ti�m nang ctia cac ca sa dao t�o, truang dan t()c n()i tru, nha
chua ph\lC V\1 cho giao d\lC - dao t�O Va phat tri€n kinh t€ xa h(}i tren dja ban.

1.6. PHUONG PIIAP NGHIEN Ciru

..

V� phuang phap lu� nghien c(ru, chung toi d\fa vao ba quan di€m ca ban:
quan di€m ti€p c� h� th6ng; quan di€m ljch sir va quan di€m c�u true d€ th\IC hi�n
d� tai thong qua cac phuang phap nghien c(ru C\1 th€ sau .
1 . Phuang phap nghien CUu, phan tich va t6ng hqp tai li�u bao gbm:
a) Cac chti truang, chinh sach, nghi quy€t ctia Dang, nha nuac c6 lien quan tv�n d� nghien c(ru.
b) Cac van ban ctia dja phuang v� phat tri€n kinh t€ xa h()i, giao d\lc dao �o,
chinh sach dan t()c lien quan.


5

c) Cac bao cao khoa hQc, d� Uti nghien c(ru sinh, th�c si v� cac m�t lien quan
d�n van h6a, phong tvc t�p quan, ngh� nghi�p cua ngucri Khmer Nam b().
2. Phuang phap nghien c(ru th\fc ti�n
a) Di�u tra tham do d6i tuQ'Ilg ngucri hQc
b) Di�u tra tham do d6i tUQllg him quan ly sa ban nganh, cac truang dao t�o,
cac nha chua.
c) Trao df>i thao lu�n t�i h()i thao khoa hQc v&i chuyen d� " Giai phap cai thi�n
nguf>n nhan
ngucri dan t()c Khmer vilng dfing b�ng song Ciru Long".

1\IC

3 . Phuang phap th6ng ke toan hQc.

1.7. GIOI H�N DE TAl
Do h�n ch� v� kinh phi, thai gian va di�u ki�n th\fc hi�n, d� tai chi gi&i h�n
khao sat va nghien
giai quy�t cho d6i tUQllg thanh thi�u nien it
di�u ki�n hQC
t�p m()t each bai bang chinh qui. D� tai ciing h�t sue quan tam d�n d6i tuQ'Ilg hQc t�i
cac truang dan t()c n()i tru, tu �i cac nha chua

Clru

CO

D�c bi�t chung toi quan tam d�n vai tro, trach nhi�m cua h� th6ng cac truang
dao t�o t�i dia phuang trong nhi�m V\1 dao t�o l\fc luQllg lao d()ng ngucri dan t()c .

..


6

CHcf(JNG II
ca sa LY L UAN
CUA VAN DE NGHIEN c(!u
.

'

2.1. TONG QUAN TAl LitU
Ngay nay, trong qua trinh CNH-HDH d�t nu&c va h9i nh�p kinh t€ th€ gi&i,
SUC ep du thira lao d(}ng a nong thon va S\f chuy€n djch lao d(}ng ra thanh phf. ngay
cang
chenh l�ch V� thu nh�p gifra nong thon Va thanh thj CO nguy CO' tang them.
Vi th€, phat tri€n nganh ngh� nong thon (NNNT) khong chi ngay cang quan trQng
df.i vai khu V\fC nong thon, rna COn tac d()ng tich C\fC d€n nhjp dQ phat tri€n kinh t€ xa h()i chung cua nu&c ta.

16'n,

Tru&c yeu c�u c�p bach v� phat tri€n nganh ngh� nong thon, Thu tu&ng Chinh
phu da ban hanh Quyet djnh siJ 1 32/QD-TTg ngay 24 thang 1 1 nam 2000 v� m9t siJ
chinh sach phat tri€n nganh ngh� nong thon. D€n thang 7 nam 2006, Chinh phu da
ban hanh Nghj djnh 66/2006/ND-CP v� phat tri€n nganh ngh� nong thon. Vi�c khoi
phvc va phat tri€n cac ngh� va cac lang ngh� truy�n thiJng a nu&c ta hi�n nay la m()t
giai phap c6 gia trj kinh t€ xa h9i to l&n, gop ph�n t�o cong an vi�c lam, xoa d6i giam
ngheo, tang thu nh�p cho nguai dan, d�c bi�t cho cac vilng nong thon, mi�n nui.

..

Vi�c duy tri va phat tri€n cac lang ngh� truy�n thiJng dang la m9t trong nhfrng
chu truang trQng tam trong phat tri€n kinh t€ cua dja phuang ciing nhu cua quiJc gia.
Nhfrng trao d6i nghien ctru, ban b�c thao lu�n v� v�n d� duy tri va phat tri€n cac
ngh� va cac lang ngh� truy�n thiJng duqc th\fC hi�n ngay cang nhi�u bai cac ca nhan
va t6 chuc trong nu&c. Nghien ctru d� xu�t cac phuang an xay d\fll g va phat tri€n cac
lang ngh� truy�n thiJng dang la m9t trong nhfrng d� tai th\fc S\f r�t duqc quan tam
trong giai do�n hi�n nay. Trong do co th€ k€ den 02 d� tai nghien ctru n6i b�t do la:
( 1 ) D� tai "Khao sat ti�m nang ngh� truy�n thiJng tinh Ba Ria- Viing Tau, d�
xu�t giai phap va d\f an khoi phvc va phat tri€n phvc V\1 Cong nghi�p h6aHi� d�i h6a" do ong Tr�n Xuan Ru�, Giam diJc Chi eve Hqp tac xa & Phat

tri€n nong thon lam chu nhi�.
(2) D� tai "Nghien ctru danh gia kha nang khai thac va giai phap phat tri€n m()t
siJ lang ngh� truy�n thiJng t�i Ha Tay phvc vv khach du ljch" do ti€n sr
Nguy�n M� Ty, truang Cao ding Du ljch Ha N()i, T6ng eve Du ljch lam
chu nhi�m.
V&i d� tai "Khao sat tiJm nang nghJ truyJn th6ng tinh Ba Ria - Vung Tau, dJ
xudt giai phap va dl! an khoi phl:lC va phat triin phl:lC v� Cong nghi?p h6a - Hi?n dq.i
h6a", ong Tr�n Xuan Ru� da dua ra nhfrng v�n d� c�p thi€t trong vi�c duy tri, bao
t6n cac nganh ngh� truy�n th6ng cua tinh. Trong thai gian 1 8 thang, nh6m th\fC hi�n
d� tai da lam ffiQt sf. cong Vi�C nhu: khao sat, di�U tra Va danh gia th\fC tr�ng S\f phat
tri€n cua cac nganh ngh� truy�n thiJng tren dja ban Tinh. Tren CO' sa d6, nh6m da ti€n
hanh nghien ctru t6ng th€ 1 0 lang ngh� truy�n thiJng phan b6 tren ph�m vi toan tinh
va xay d\fll g 5 mo hinh thi di€m g6m: cai ti€n quy trinh cong ngh� trong san xu�t bun
- mo hinh san xu�t bun t�p trung Long Kien, Phuang Phu&c Nguyen, Thi xa Ba Rja,
mo hinh cai ti€n quy trinh lam banh trang tir lo cui sang lo tr�u t�i xa An Ngai, huy�n
Long Di�n; cai ti€n quy trinh cong ngh� trong san xu�t ruqu tir dung cui n�u ruqu


7

chuy€n sang dung than da va dung n6i inox thay cho n6i nhom truyen th6ng t�i xa
Hoa Long, Thj xa Ba Rja; mo hinh Hqp tac xa d�t lucri Song C�u- Xa Nghia Thanh,
huy�n Chau Dire; va mo hinh marketing trong doanh nghi�p kinh doanh hang thu
cong my ngh� so de t�i Thanh phd Vung Tau. Chu nhi�m de tai cung da de xu�t 9
mo hinh, de an d€ trinh Uy ban Nhan dan tinh, cac huy�n thj va cac lang nghe lga
chQn: lien k€t lang nghe vai phat tri€n du ljch, san xu�t ruqu Hoa Long an toan, lien
k€t cung irng nguyen li�u cho lang bun rugu, xay d\l11g sieu thi hang thu cong my
ngh�, mo hinh lang n�m, dg an "Khu ti€u thu cong nghi�p t�p trung"' d\f an dao t�o
va tu v�n ky nang quan tri kinh doanh, d\1' an san xu�t mudi s�ch, d\1' an san xu�t
m�m rude an toan d€ co th€ ti€p we nghien ciru, tri€n khai d€ khoi phvc va phat tri€n

cac lang nghe da c6 truyen thdng lau dai tren dja ban tinh Ba Rja-Vung Tau1.
De tai "Nghien CUu danh gia kha nang khai thac va giai phap phat triin m9t
s6 lang nghd truydn th6ng tt;�i Ha Tay ph¥-c v� khach du Itch" do ti€n si Nguyen
M�nh Ty, truang Cao d�ng Du ljch Ha N<)i, Tbng eve Du ljch chu nhi�m da ti€n
hanh nghien ciru 03 n<)i dung chu y€u: ( 1 ) danh gia th\fc tr�ng tinh hinh khai thac cac
lang nghe truyen thdng a Ha Tay trong vi�c phat tri�n cac lo�i hinh_dulich; (2) Tim
hi€u XU hu6ng V�n d{)ng Va phat tri€n CUa cac lang nghe truyen th6ng vai S\1' phat
tri€n du lich trong tuong lai va (3) de xu�t h� th6ng cac giai phap kha thi nh�m phat
tri€n cac lang nghe truyen th6ng a Ha Tay phl)c V\1 khach du lich (quy ho�ch ho�t
d<)ng cac lang nghe, dao t�o ngu6n nhan l\fc lang nghe, cac ca ch€ chinh sach cho S\1'
phat tri€n lang nghe dam bao S\f t6n t�i va c�nh tranh vai san phAm cua cac thanh
ph�n kinh t€ khac, tuyen truyen quang ba ve lang nghe cho khach du lich, . . . ). K€t
qua nghien ciru n6i b�t cua de tai la da de xu�t duqc h� thdng cac giai phap kha thi
nh�m phat tri€n m<)t sd lang nghe truyen th6ng a Ha Tay phl)C Vl) khach du lich, la CO'
sa d€ CO' quan quan ly du lich t�i dja phuong trinh cac C�p ve de an phat tri€n du ljch
lang nghe cua Ha Tay2•
Vi�c nghien ciru hai de tai tren da giup ich r�t nhieu cho nguai nghien ciru
trong vi�c tim hi€u cac khai ni�m (ve nghe, nghe truyen thdng, lang nghe truyen
thdng) va cac quan di€m ve bao t6n va phat tri€n cac nganh nghe va cac lang nghe
truyen thdng. Nhfrng k€t qua nghien ciru va nhfmg de xu�t tir hai de tai tren se la
ngu6n thong tin hUu ich cho tac gia trong ti€n trinh th\fc hi�n nghien ciru ti€p theo
cua de tai.

2.2. NHiJNG KIIAI NJ¥M VA DJNH NGHiA LIEN QUAN DEN NGHE NGHJ¥P
2.2.1. Ngh� va ngh� truy�n thfing
2.2.1.1. Khai ni�m ngh�

-

I

Cung vai tr6ng trQt va chan nuoi, h�u h€t dan cu s6ng a cac vilng nong thon,
mien nui deu CO ho�t d<)ng them m<)t sd nghe thu cong vai ml)C dich ban d�U san XU�t
ra m<)t sd hang gia dl)ng phvc V\1 cho nhu c�u san xu�t va dai sdng cua h9 gia dinh.
N6 mang tinh ch�t 1\f cung 1\f c�p tren ca sa sir dvng ngu6n nguyen li�u s�n c6.
Nhung qua m()t qua trinh dai phat tri€n, do co S\f khac nhau ve tay nghe va kinh
nghi�m tich lfiy dUQ'C, a tirng dja phuong nh�t djnh da CO S\f chuyen mon h6a va cac
san phAm lam ra b�t d�u dua ra thi truang trao d6i nhu nhfmg lo�i hang h6a. Do la
1
2

sat ti€m nang ngh€ truy€n th6ng tinh BR-VT- website so Khoa hQc va Cong ngh�
Ban tin Du ljch S6 8 thang 2 nam 2004

Khao

-


8

..

qua trinh chuyen mon hoa lau dai va cac san phAm cua dia phuang do khong nhilng
ben d�p rna c6 gia thanh re nen duqc xa h<)i ch�p nh�n. Theo quan di�m chung, cac
hoc;tt d(Jng san xudt tiiu thu cong nghi�p a dja phuang nao do du(}'c gQi Ia nghJ khi
nao phai tqo ra du(}'c m(Jt kh6i lu(}'ng san piuim chiim linh thi truang thuirng xuyen
va nhimg nguai san xudt, ho(lc h(J san xudt do !dy nghJ dang hanh lam ngu6n thu
chu yiu3•

2.2.1.2. Khtii ni?m Ngh� truy�n thang
Theo thong tu s6 1 1 6/2006/TT-BNN, ngay 1 8 thang 1 2 nam 2006 v€ "Hu6ng
d�n th\Ic hi�n m<)t s6 nQi dung cua Nghi dinh s6 66/2006/ND-CP ngay 07/7/2006 cua
Chinh phu v€ phat tri�n nganh ngh€ nong thon'', nghJ truyJn th6ng du(fc hiiu Ia
nghJ da du(}'C hinh thanh tu !au dai, tqo ra nhimg san phdm d(Jc dao, co tinh rieng
bi?t, du(fc luu truyJn va phat triin din ngay nay ho(lc co nguy ca bi mai m(Jt, thdt
,
truyen.

2.2.1.3. D�c iliim cua Ngh2 truy�n thang
Theo cac nha sir hQc Vi�t Nam hi�n nay thi ngh€ thu cong truy€n th6ng bao
g6m nhilng nganh ngh€ phi nong nghi�p c6 tir thai Phap thuQc con t6n t�i cho d€n
ngay nay. Ngh€ truy€n th6ng con bao ham ca nhilng nganh ngh€ da duqc cai ti€n
ho�c sir dl)ng nhilng lo�i may moe hi�n d�i d� h6 trq san xu�t nhung phai tuan thu
cong ngh� truy€n th6ng, th� hi�n duqc nhilng net van h6a d�c s�c cua dan tQC Vi�t
Nam. Nganh ngh€ truy€n th6ng a nuac ta r�t phong phu va da d�ng. Nhi€u nganh
ngh€ da t6n t�i hang tram nam nay, nhi€u m�t hang truy€n th6ng da nbi ti€ng kh�p
th€ giai tir Iau dai.
Ngh€ truy€n th6ng hi�n nay duqc chia thanh cac nh6m chu y€u sau:

..

Nhom 1: Cac ngh€ san xu�t cac m�t hang thu cong my ngh� nhu: g6m su my
ngh�, san mai, theu, ren, tham, kham, ch�m kh�c g6, ch�m kh�c da, ch�m, m�
vang b�c, d�t to t�m, th6 cAm, may tre dan cac lo�i . . .
Nhom 2: Cac ngh€ san xu�t cac m�t hang ph\lc V\1 tieu dung thong thuang
nhu: d�t chi€u, lam non, dan manh, rf>, ra, SQt, b6, b�n thirng, chao, d�t vai,
maym�c . . .
Nhom 3: Cac ngh€ ph\lC
due . . .

V\1

san xu�t va dai s6ng nhu: n€, ffiQC, ren, han,

Nhom 4: Cac ngh€ ch€ bi€n luang thlJc, th\Ic phAm nhu: xay xat, lam bun,
banh, duang m�t, lam tuang, d�u ph\1, n�u ruqu, ch€ bi€n hai san cac lo�i . . .

2.2.1.4. Di�u ki�n cong nh'n ngh� truy�n thBng
MQt ngh€ mu6n duqc cong nh� Ia ngh€ truy€n th6ng, xet theo cac tieu chi
cong nh�n ngh€ truy€n th6ng cua Thong tu s6 1 1 6/2006/TT-BNN, ngay 1 8 thang 1 2
nam 2006 v€ "Hu6ng d�n thlJc hi�n mQt s6 nQi dung cua Nghi dinh s6 66/2006/ND­
CP ngay 07/7/2006 cua Chinh phu v€ phat tri�n nganh ngh€ nong thon", c�n phai
thoa cac tieu chi sau:
a. Ngh€ da xu�t hi�n t�i dia phuang tir tren 50 nam tinh d€n thai di�m d€ nghi
cong nh�n;
3

Ph� Son 2004

-

Vi�n Khoa hc;>c Th6ng ke ISS


9

b. Ngh� t�o ra nhilng san phAm mang ban s�c van hoa dan t<)c;
c. Ngh� g�n vai ten tu6i cua m<)t hay nhi�u ngh� nhan ho�c ten tu6i cua lang
ngh�.

2.2.2. Lang ngh� truy�n thBng
2.2.2.1. Khai ni�m Lang ngh� truy�n thBng
Theo giao su Tr�n Qu6c VuQllg thi "lang ngh�" (nhu g6m Bat Trang, Th6 Ha,
Phu Lang, Huang Canh, . . . ) la lang �y, tuy v�n co tr6ng trQt theo 16i tieu nong va
chan nuoi (lQll, ga . . . ) cilng co m<)t s6 ngh� ph\1 khac (dan lat, lam tuang, lam d�u
ph\1, . . . ) song da ndi tr9i m<)t ngh� c6 truy�n, tinh xao vai m<)t t�ng lap thg thu cong
chuyen nghi�p hay ban chuyen nghi�p, co phupho ca cung m<)t s6 thg va pho nho, da chuyen tam, co qui trinh cong ngh� nh�t dinh,
s6ng chu y€u dugc b�ng ngh� d6 va san xu�t ra nhilng m�t hang thu cong, nhilng m�t
hang nay da co tinh my ngh�, da tra thanh san phAm hang hoa va co quan h� ti€p thi
vai m9t thi truHu€, Sai Gon . . . ) va ti€n t6i rna r<)ng ra ca nuuc. IJjnh nghia nay ham y v� cac lang
ngh� truy�n th6ng, do la nhilng lang ngh� ndi ti€ng, da t6n t�i tir hang nghin nam.

..

Xet theo xa h9i nong thon Vi�t Nam tir xua, lang la m<)t t�p hgp cu dan nguai
Vi�t. N6 la m<)t t�p hgp dan cu chu y€u theo quan h� lang gi�ng. Do la m<)t dia vvc,
m<)t khong gian lanh th6 nh�t dinh, a d6 t�p hgp nhilng nguai dan qu�n t\1 l�i cung
sinh s6ng va san xu�t. Lang dugc hinh thanh d\Ia tren ca sa nhiing cong xa nong
thon. N6 la m<)t t�p hgp nhihlg gia dinh nho trong m<)t khong gian nh�t djnh de san
xu�t va sinh ho�t d<)c l�p. S\I khai pha chung v� ru<)ng d�t, vi�c xay d\Illg nhiing
cong trinh tri thuy va thuy lgi nho a thai ky d�u da g�n bo nhilng nguai khong cung
huy€t th6ng hgp l�i v&i nhau de thanh l�p lang. Lang Vi�t truy�n th6ng la m<)t khong
gian xa h<)i 6n dinh. Trong lang ch6ng x€p nhi�u m6i quan h� kinh t€ - xa h<)i- nhan
van phong phu, phuc t�p nhu huy€t th6ng, lang gi�ng, ngh� nghi�p, hon nhan, tin
ngu5ng va hgp tac, . . .
Cac lang thon a nuac ta c6 the chia thanh b6n lo�i:
( 1 ) Lang nong nghi�p la lang thu�n nong a mi� B�c va lang mi�t vu

Nam B<).
(2) Lang ngh� la lang lam ngh� nong co them m<)t ho�c m9t s6 ngh� thu cong
nghi�p.
(3) Lang boon ban la lang lam ngh� nong c6 them ngh� huon ban cua m9t s6
thuang nhan chuyen nghi�p ho�c ban chuyen nghi�p.

•

(4) Lang chai (ho�c cac v�n chai) la lang cua cac cu dan lam ngh� chai lucri
danh ca, s6ng a ven song, bien.
Theo each phan lo�i tren, thi cac lang ngh� g�n bo vai cac nganh ngh� phi
nong nghi�p, cac nganh ngh� thu cong a trong cac thon lang.
S\I xu�t hi�n cac nganh ngh� thu cong a cac lang que h1c d�u chi la nganh
ngh� ph\1 trong cac gia dinh tieu nong, chu y€u dugc ti€n hanh trong nhiing h1c nong
nhan. Trong qua trinh phat trien cua n�n kinh t€, cac nganh ngh� thu cong tach d�n ra
khoi nong nghi�p nhung l�i ph\lC V\1 tf\IC ti€p cho nong nghi�p, Va khi do CO ffiQt s6


10

�

I

thg thu cong khong con him ru<)ng nua, song hQ v�n g�n ch�t vai lang que. s6 lugng
nguai chuyen lam ngh� thu cong ngay cang tang len, tach khoi nong nghi�p va hQ
sinh s6ng b�ng chinh ngubn thu nh�p tir ngh� d6, di€n ra ngay trong cac thon lang.
Tuy nhien, khai ni�m lang ngh� ngay nay khong chi b6 hfYp a nhfrng lang chi
c6 nkfrng nguai chuyen lam cac nganh ngh� thu cong nghi�p va ciing khong c6 lang
nao chi buon ban dan thuftn nhu each phan chia truac day. Trong qua trinh cong

nghi�p boa va chuy�n sang kinh t� thi truang hi�n nay, trong cac lang ngh�, cong
ngh� san xu�t cua nhi�u ngh� da khong con hoan toan la ky thu�t thu cong, rna c6
m()t s6 cong docp1 san xu�t, cong ngh� - ky thu�t ca khi hi�n d�i va ban ca khi da
dugc sir d\lng. Dbng thai, trong cac lang ngh� d6 da xu�t hi�n nhi�u h<), nhi�u nguai,
nhi�u ca sa chuyen lam dich V\1 dftu ra va dftu vao cho cac ca sa, cac hQ chuyen lam
ngh�.
Theo thong tu s6 1 1 6/2006/TT-BNN, ngay 1 8 thang 1 2 nam 2006 v� "Huang
d�n thl)'c hi�n m<)t s6 n()i dung cua Nghi dinh s6 66/2006/ND-CP ngay 07/7/2006 cua
Chinh phu v� phat tri�n nganh ngh� nong thon" khai ni�m lang ngh� dugc hi�u la
m(Jt ho(ic nhiJu Ctpn dan CU cJp thon, Jp, ban, lang, buon, phum SOC ho(ic CGC aiim
dan cu tuang tlj' tren aja ban m(Jt xa, thi trdn, co cac hoq,t a(Jng nganh nghJ nong
thon, san xudt ra m9t hoijc nhiJu loq,i san ph&m khac nhau, co t6i thiiu 30% t6ng s6
h(J tren aja ban tham gia cac hoq,t a(Jng nganh nghJ nong thon va co hoq,t a(Jng san
xudt kinh doanh 6n tlinh t6i thiiu tu 02 niim tinh ain thai aiim QU(J'C cong nhtjn Ia
lang nghl

..

I

Lang nghJ truyJn th6ng Ia lang rna ngoai nhimg tieu chi nhu lang nghJ, no
con phai co it nhdt m(Jt nghJ truyJn th6ng thoa theo aiJu ki?n c6ng nhtjn nghJ truyJn
th6ng a 1.2.4
•

2.2.2.2. D{ic aiim ciia Lang nghi truyin thang
•

D{ic aiim nJi bQ,c nhfit ciia lang nghi truyin thang Ia tan t{li it nong
thon, giin bo ch{it chi vOi nong nghijp

Cac lang ngh� xu�t hi�n va tbn t�i trong tirng lang xa a nong thon. Cac nganh
ngh� thu cong nghi�p tach dftn khoi nong nghi�p nhung khong rm khoi nong thon.
San xu�t nong nghi�p va san xu�t - kinh doanh thu cong nghi�p trong cac lang ngh�
dan xen l�n nhau. Nguai thg thu cong truac h�t va dbng thai la nguai nong dan. Cac
gia dinh nong dan vira lam ru<)ng vira lam ngh� thu cong nghi�p.
Sl)' ra dai cua cac lang ngh� dftu tien la do nhu cftu giai quy�t lao d<)ng ph\1,
lao d<)ng du thira nhan r6i giua cac V\1 mila va dap (mg nhu cftu tieu dung cua tirng
gia dinh va cua tirng lang, xa. Trong cac hlng ngh�, nguai nong dan thuang 1\f san
xu�t, 1\f sua chua nh�m dap rmg phftn
nhu cftu it oi v� hang tieu dung cua minh.

16'n

V� sau, khi xu�t hi�n nhfrng h9 chuyen lam cac nganh ngh� thu cong nghi�p
thi san phdm cua hQ chu y�u cfing ph\lC V\1 tl1)'C ti�p san XU�t nong nghi�p va nhu cftu
tieu dung cua nhfrng nguai nong dan truac h�t a trong lang, xa minh va a cac lang,
xa lan c�n trong vilng. M�t khac, a trong cac lang ngh�, d�i b9 ph�n cac h<) chuyen
lam ngh� thu cong nghi�p v� con tham gia san xu�t nong nghi�p a muc d<) nh�t
dinh va d�c bi�t la hftu h�t cac hQ d�u giu d�t nong nghi�p d� 1\f minh trbng trQt ho�c
thue muan nguai lam nong nghi�p cho minh.


11

Hdu hit cac lang nghJ vJn con m9t b9 phtJ,n ru9ng adt va kinh ti n6ng nghi?p,
d6 la d�c trung ph6 bi�n cua cac lang ngh� truy�n th6ng. Lang ngh� la m()t d�c diem
d�c trung cua nong thon chau A, cua phuong thuc san xuAt chau A- theo each noi
cua Mac.
•

Co!'g nghf kj �huQ.t san xuat san phlim trong cdc lang n �h2 truy2n
thong thuUilg rat tho su, sir d41ng kj thuQ.t thu cong Iii chu yeu.

Cong C\1 lao d()ng trong cac lang ngh� da s6 la cong C\1 thu cong, san xuAt
mang tinh don chi�c. Nhi�u lo�i san ph�m c6 cong ngh� - ky thu�t hoan toan phai
d\[a vao doi ban tay kheo leo cua nguai thq. C6 m()t s6 ngh� chi cAn cong C\1 thu
cong, tho sa rna chinh ban than nguai thq trong cac lang ngh� co the t\f san xuAt ra.
M�c dAu hi�n nay da c6 S\f ca khi h6a va di�n khi h6a tirng bu6'c trong cong ngh� -ky
thu�t san xuAt a cac lang ngh�. Song cho t6'i nay ciing chi c6 m()t s6 khong nhi�u cac
ngh� c6 kha nang ca gi6'i h6a duqc m()t s6 cong do�n trong san xuAt san ph�m.
•

HAu h�t cac lang ngh� truy�n th6ng duqc hinh thanh la c6 sful ngu6n nguyen
li�u t�i dia phuong ho�c thu�n ti�n cho vi�c cung Ung nguyen v�t li�u. D�c bi�t, cac
ngh� truy�n th6ng san xuAt nhfrng san ph�m tieu dung nhu dan Iat may, tre (mu, r6,
ra, b6, SQt, c6t . . . ) hay ch� bi�n Iuong th\fC th\[C ph�m (lam bun, banh, xay xat g�o,
lam tuong, m�m . . . ), san xuAt v�t li�u xay d\fll g . . . nguyen li�u thuang co t�i ch6, tren
dja ban dja phuong. M<)t s6 nganh ngh� con c6 the t�n dl)ng ca nhfrng ph� li�u, ph�
ph�m, ph� thai trong cong nghi�p, nong nghi�p va sinh ho�t de lam nguyen li�u san
xuAt, nen chung l�i cang s�n c6 tren dia ban. Th�m chi, d6i v6'i m()t s6 m�t hang thu
cong my ngh�, son mai, ch�m kh�c g6, da, vang b�c . . . ciing co the khai thac duqc
cac ngu6n nguyen v�t li�u t�i ch6, dia phuong, trong nu6'c. Ciing c6 the c6 m()t s6
nguyen v�t li�u phai nh�p kh�u tir nu6'c ngoai nhu: m()t s6 lo�i chi theu, thu6c
nhu()m . . . song khong nhi�u.

..

•

..

lJ{li bp phQ.n nguyen vQ.t lifu cua cdc lang ngh2 truy2n thang Iii t{li ch5

!

Phan dong lao dpng trong cdc lang ngh2 truy2n thang Iii lao dpng thu
cong, nhu viio kY thuQ.t kheo leo, tinh xao cua i/Oi ban tay, aau oc thlim
my vii day tfnh sang t{lO cua nguiri th{J', cua cdc nghf nhlin. Phuung
phap d{ly nghi chu yiu du(fc thvc hifn theo phuung thuc truy2n ngh2

Lao d<)ng trong cac lang ngh� truy�n th6ng chu y�u la lao d()ng thu cong nha
vao kY thu�t kheo leo tinh xao. Tru6'c kia, do trinh d<) khoa hQC va cong ngh� chua
phat trien thi hAu h�t cac cong do�n trong quy trinh san xuAt d€u Ia lao d()ng thu
cong, gian don. Ngay nay' cung v6'i S\f phat trien cua khoa hQC- cong ngh�, vi�c Ung
dl)ng khoa hQc - cong ngh� m6'i vao nhi�u cong do�n trong san xuAt lang n�h�, da
,
giam bat l\fC luqng lao d()ng thu cong gian don. Tuy nhien, m()t so lo�i san pham con
co m<)t s6 cong do�n trong quy trinh san xuAt vdn phai duy tri ky thu�t lao d<)ng thu
cong, tinh xao.
HAu h�t cac lang ngh� truy�n th6ng du hinh thanh b�ng con duang nao di
chang nua thi chung d�u phai co cac ngh� nhan lam nong c6t va Ia nguai thAy huang
ddn de phat trien cac lang ngh�. Vai tro ngh� nhan rAt quan trQng d6i v6'i cac lang
ngh�. M6i lang d�u co m()t t6 ngh� chinh la nguai thAy dAu tien d�y ngh�, truy�n
ngh�, dem bi quy�t ngh� nghi�p a nai khac v� truy�n cho lang minh.


12

Vi�c d�y ngh� tru6'c day chu y€u theo phuong thuc truy�n ngh� trong cac

gia dinh tir dai nay sang dai khac va chi dong khuon l�i trong tirng lang. Cac ngh�
thuang dugc bao t6n trong tirng gia dinh, it dugc ph6 bi€n ra ben ngoai, th�m chi c6
nhiing bi quy€t ngh� nghi�p khong dugc truy�n cho con gai nh�m d� gift bi quy€t
ngh� nghi�p. Vi v�y, cac ngh� chi dugc luu truy�n trong ph�m vi tirng lang ngh�.
Sau hoa binh l�p l�i nhi�u CO" sa qu6c doanh va hgp tac xa lam cac ngh� thu
cong truy�n thdng ra dai, him cho phuong thuc truy�n ngh�, d�y ngh� da c6 nhi�u
thay d6i, mang tinh da d�ng va phong phu hon. M9t s6 CO" sa san xu�t kinh doanh
hang thu cong truy�n thdng cua qudc doanh va t�p th� da t6 chuc cac lap d�y ngh�
t�p trung nen bi quy€t ngh� nghi�p khong dugc gift bi m�t tuy�t ddi nhu tru6'c nfta.
Trong nhiing nam d6i m6'i, v6'i vi�c phat tri�n m�nh kinh t€ tu nhan va h9
gia dinh ca th�, trong cac lang ngh� da phvc hfii phuong thuc d�y ngh� theo 16i
truy�n ngh�, kern c�p cua nguai thg ca ddi v6'i nguai thg ph\l va thg hQC vi�c. Ngay
nhu trong cac CO" sa dao t�O ngh� t�p trung thi phuong thuc d�y ngh� theo lfii k€t hgp
gifta hQc va him la chu y€u. Vi�c d�y ngh� a cac lang ngh� a Dfing b�ng song Ciru
Long c6 chung �c di�m ph6 bi�n la thl)"c hi�n theo each ngum bi€t ngh� truy�n l�i
cho nhiing nguai chua bi8t. Cho nen, phuong thuc dao t�o ngh� trong cac lang ngh�
truy�n thdng theo ldi truy�n ngh� kern c�p la chu d�o.
•

..

Siin phlim lang nghi truyin thang mang tinh ilun chile, co tinh my
thuQ,t cao, mang i/Q,m ban st'ic van hoa dlin tpc

M6i m()t san phdm la m9t tac phdm ngh� thu�t. Cac san phdm lang ngh�
truy�n th6ng vira c6 gia trj thdm my cao, vi nhi�u lo�i san phdm vira phvc V\1 nhu cAu
tieu dung vira la v�t trang tri trong nha, d�n, chua, cong sa. . . Cac san phdm d�u la S\f
k€t giao gifta phuong phap thu cong tinh xao v6'i S\f sang t�O ngh� thu�t.
Cac m�t hang thu cong truy�n thfing thuang mang tinh ca bi�t va c6 s�c thai
rieng cua m6i dja phuong. Chfulg h�n nhu cling la d6 gdm su, nhung nguai ta vftn c6

th€ phan bi�t dugc g6m su Bat Trang (Ha N()i), Th6 Ha (B�c Ninh), Dong Tri�u
(Quang Ninh) . . . Tir nhiing con r6ng ch�m tr6 a cac dinh chua, hoa van tren cac tr6ng
d6ng, mau men va cac ti€t hQa tren d6 gdm su d€n nhfrng net ch�m pha tren cac buc
theu, t�t ca d�U mang VOC dang dan tQC, que huang, chua d\fll g anh huang V� van boa
tinh thAn, quan ni�m v� nhan van va tin ngu5ng ton giao cua dan t9c.
•

Thj truiing tieu th(l siin phlim ciia cac lang nghi truyin thang hliu hit
mang tinh ilia phuung, t{li ch5, nho hfp

S\1" ra dai cua cac lang ngh�, d�c bi�t d6i v6'i cac lang ngh� truy�n thdng, la
xu�t phat tir vi�c dap ll'ng nhu cAu v� hang tieu dung t�i ch6 cua cac dja phuong. d
m6i m9t lang ngh� ho�c m9t cvm lang ngh� d�u c6 cac chg h\ nai trao d6i, buon ban,
tieu th\l san phdm cua cac lang ngh�. Cho d8n nay, thj truang lang ngh� truy�n th6ng
v� ca ban vftn la thj truang dja phuong, la tinh hay lien tinh.
Th6i quen chi thich hang ti�u thu cong nghi�p a m()t vilng nh�t djnh, theo m9t
mila V\1 nh�t djnh da h�n ch€ sue tieu thl) hang ti�u thu cong nghi�p a nong thon.
Lang ngh� ti�u thu cong nghi�p trong m9t thai gian dai da phat tri�n theo m9t 16i
mon la dap ll'ng thj hi8u quen thu9c va nho h�p. Y€u td c�nh tranh hAu nhu khong c6.
Vi v�y, khi n�n kinh t€ chuy�n sang ho�t d()ng theo ca ch€ thi truang, cac lang ngh�
truy�n th6ng da dll'ng tru6'c nhfrng kh6 khan khong nho va nhi�u lang ngh� da lam


13

vao tinh tr�ng dieu dung. Tuy nhien, cac san phftm thUQC nh6m hang thu cong my
ngh� c6 thi tru(mg tieu thv phong phu, da d�ng va r<)ng 16n hon. San phftm cua cac
lang san xu�t hang thu cong my ngh� vira dap (rng nhu cftu trieu dung cua nguai dan
dia phuong, trong nu&c, vira d€ xu�t khftu, trong d6 nhu cftu d€ xu�t khftu va ban cho
khach tham quan du lich ngay cang tang.

•

mnh thuc ta chuc san xufit trong ctic lang nghi truyin thang chu yiu
ij qui mo h9 gia ilinh, mpt sa ilii co SIT phtit triin thanh ctic ta chuc h(J]J
ttic vii doanh nghi?p tu nhlin

Trong lich si'r cfing nhu hi�n nay, hinh thuc t6 chuc san xu�t kinh doanh ph6
bi�n trong cac lang ngh� truy�n th6ng la h9 gia dinh. v&i hinh thuc nay ' hftu nhu t�t
ca cac thanh vien trong h<) d�u dugc huy d9ng vao lam nhfrng cong vi�c khac nhau
cua qua trinh san xu�t kinh doanh. Nguai chu gia dinh thuoog d6ng thai la nguai thg
ca, rna trong s6 hQ c6 khong it nguai la ngh� nhan.
Tuy theo nhu cftu cong vi�c, h<) gia dinh c6 th€ thue mu6n them lao d<)ng
thu(mg xuyen ho�c thai vv. T6 chuc san xu�t kinh doanh theo h<) gia dinh dam bao
dUQ'C S\f g�n b6 gifi'a quy�n lgi va trach nhi�m, huy d{)ng dUQ'C IDQi h_rc lugng CO kha
nang lao d<)ng tham gia san xu�t kinh doanh, t�n dvng dugc thai gian va nhu cftu dftu
tu th�p (si'r dvng ngay nha a lam nai san xu�t). Day chinh la hinh thuc t6 chuc thich
hgp v&i qui mo san xu�t nho. Tuy nhien, mo hinh nay h�n ch� r�t nhi�u d�n kha nang
phat tri€n san xu�t kinh doanh. M6i gia dinh khong du sue nh� hgp d6ng 16n, khong
m�nh d�n cai ti�n san phftm, khong du tftm nhin d€ dinh hu6ng ngh� nghi�p ho�c
v�ch ra chi�n luge kinh doanh.
T6 san xu�t la hinh thuc hgp tac, lien k�t m9t s6 h<) gia dinh cung san xu�t
kinh doanh m<)t m�t hang. Day chinh la hinh thuc san xu�t cfing dugc phat tri€n
trong cac lang ngh� truy�n th6ng, vi n6 lam tang sue m�nh cho tirng thanh vien d€
phat tri€n san xu�t kinh doanh. Cac hgp tac xa dugc phat tri€n m�nh a cac lang ngh�
truy�n th6ng trong thai t�p trung bao c�p tru&c day va da bi tan ra hftu h�t trong
nhfrng nam dftu chuy€n sang ca ch� thi truoog. Hi�n nay, m9t s6 hgp tac xa dugc
thanh l�p l�i ho�c ddi mm, chi dam nhi�m cong vi�c dich V\1 dftu vao va dftu ra cho
san xu�t cua cac h<) gia dinh, <.fang thai d(rng ra bao trg, giup dO' trong ph�m vi h�n
ch� d€ cac h<) gia dinh c6 th€ ti�p c�n dugc v&i cac ngu6n v6n tin dvng chinh thuc.
Cac doanh nghi�p tu nhan, cong ty trach nhi�m hfi'u h�n, cong ty cd phftn

dugc phat tri€n tir mQt s6 t6 san xu�t, ho�c m<)t s6 h9 gia dinh san xu�t kinh doanh
kha da b�t dftu hinh thanh a nhi�u lang ngh� truy�n th6ng. 0 m9t s6 lang ngh� truy�n
th6ng, hinh thuc t6 chuc san xu�t kinh doanh nay tuy khong chi�m cy trQng 16n v� s6
lugng lao d<)ng nhung l�i dong vai tro la trung tam lien k�t rna cac h<) gia dinh la cac
V� tinh, th\fC hi�n cac hgp d6ng d�t hang v6'i cac hQ gia dinh, giai quy�t dftu vao, dftu
ra, nai san xu�t cua cac lang ngh� truy�n th6ng v&i cac thi truoog tieu thv khac nhau.
2.2.2.3. Di2u ki?n hinh thanh cua ctic Lang ngh2 truyin thang

S\f t6n t�i va phat tri�n cua cac lang ngh� truy�n th6ng cftn c6 nhftng di�u ki�n
ca ban nh�t dinh sau:
•

ThuQ,n tifn vi giao thong

Hftu h�t cac lang ngh� truy�n th6ng d�u n�m tren nhfrng dftu m6i giao thong
quan trQng, d�c bi�t la nhfi'ng dftu m6i giao thong thuy - b<). N�m a vi tri nay cho


14

•

!

phep cac lang ngh€ c6 th� k�t hqp su dvng cac lo�i phuong ti�n v�n chuy�n khac
nhau d� cha nguyen v�t li�u v€ va san phAm di tieu th\l ho�c co di€u ki�n thu�n Iqi
d� thu hut cac thuong nhan d�n huon ban cac san phAm cua lang. Day c6 th� Ia m9t
trong cac nguyen nhan ddn t6'i m<)t thgc t� Ia a cac vilng nui cao c6 rfrt it cac lang
ngh€ truy€n th6ng. Tru6'c day, khi giao thong du(mg b<), du(mg s�t, du(mg hang
khong chua phat tri�n, thi giao thong du(mg thuy gift vi tri chu y�u trong v�n tai

hang h6a. Vi v�y, d�i b<) ph�n cac lang ngh€ truy€n th6ng d€u a gdn cac b�n song, a
cac lang ngh€ d€u c6 canh tren b�n du6'i thuy€n rfrt nh<)n nhjp.
•

ThuQ.n ti?n trong vi?c cung (mg nguyen li?u

Hdu nhu khong c6 lang ngh€ nao l�i khong g�n b6 ch�t che v6'i m<)t trong
nhfrng ngu6n nguyen li�u chu y�u phvc vv cho san xufrt lang ngh€. Phdn 16'n cac lang
ngh€ truy€n th6ng hinh thanh ngh€ chinh cua minh xufrt phat tir ngu6n nguyen li�u
s�n c6 t�i dja phuong. Nhi€u lang ngh€ khac xufrt phat tir ngu6n nguyen li�u trong
nong nghi�p ngay t�i dja phuong. Nhfrng lang ngh€ rna ngu6n nguyen li�u khong c6
s�n a d6ng b�ng nhu ngh€ ch�m kh�c g6, ngh€ song may dan . . . cling khai thac y�u
t6 d€ cung (rng nguyen li�u Ia n�m c�nh cac cang s6ng, ho�c thgc hi�n S\f phan cong
hqp tac theo huang cang xa nai cung (rng nguyen li�u thi muc d<) ch� tac ngay cang
cao.
•

Glin noi tieu th(l san pham ho(ic thj truirng chfnh

Cac lang ngh€ truy€n th6ng n6i chung d€u duqc d�t gdn nai tieu thv rna
thuoog Ia cac nai t�p trung dan cu v6'i m�t d9 kha cao, gdn chq, b�n song va d�c bi�t
Ia rfrt gdn ho�c khong qua xa cac trung tam thuong m�i. Hdu h�t cac lang ngh€ d€u
c6 chq tieu thv san phAm a ddu lang, ho�c m<)t
lang ngh€ c6 m<)t chq tieu thv
san phAm cua vilng, th�m chi co lang chq h9p ngay a b�n song c�nh lang.

Cl)ffi

•

Sue ep v2 kinh ti

Sue ep v€ kinh t� nhi€u khi l�i Ia nguyen nhan tf\lc ti�p thuc dAy hinh thanh
va phat tri�n cua cac lang ngh€ truy€n th6ng. Bi�u hi�n ro nhfrt thu(mg Ia S\f hinh
thanh va phat tri8n cua cac lang ngh€ a nhfrng nai it ru<)ng dfrt, m�t dQ dan s6 cao,
dfrt ch�t nguai dong, them vao d6 c6 khi con h\ do chfrt dfrt ho�c khi h�u khong phil
hqp, lam cho ngh€ nong kh6 c6 di€u ki�n phat tri�n d8 dam bao thu nh�p va dai s6ng
cho dan cu trong lang. Sue ep kinh t� d6 bu<)c cu dan cua lang phai tim ra cac nganh
ngh€ phi nong nghi�p d� dam bao cu<)c s6ng ngay cang thjnh vuqng hon.
•

..

Lao ilpng va tQ.p qulin san xuOt jj timg vung

Di€u ki�n nay cling c6 th� c6 anh huang nhfrt djnh t6'i S\f hinh thanh va phat
tri�n cua cac lang ngh€ truy€n th6ng. N�u khong c6 nhfrng nguai tam huy�t v6'i
ngh€, c6 nhi€u quan h� g�n b6 v6'i ngh€ va c6 nhfrng kha nang (rng ph6 v6'i cac tinh
hu6ng xfru bfrt lqi thi lang ngh€ truy€n th6ng cling kh6 c6 th� t6n t�i m<)t each b€n
vfrng. Nhfrng ky nang, ky xao cua nguai thq, nhfrng phong tl)c t�p quan, nhfrng lu�t
1�, qui ch� cua lang, cua cac dong hQ, phuoog h<)i. . . Ia nhfrng nhan t6 khong kern
phdn quan trQng lam cho lang ngh€ d6 t6n �i, phat tri�n va gift duqc nhfrng net d<)c
dao rieng c6 cua minh.


15

2.3.VAI TRO, TAC DQNG CUA HO�T DQNG NGHE TRONG VI�C PilAT
TRIEN KINH TE :xA HQI
2.3.1. Giai quy�t vi�c him cho ngtriri lao d{)ng a nong thon

Giai quyet vi�c lam cho nguai lao d()ng a nong thon la v�n d� rAt buc xuc
hi�n nay, bai dan s6 va lao d()ng gia tang nhanh, di�n tich canh tac tren ddu nguai
thAp va ngay cang thu h�p, cy 1� thAt nghi�p va ban thAt nghi�p cao. D�c bi�t khu VlJC
nong thon v6'i gdn 80% dan s6 va lao d<)ng dang sinh s6ng a do, thi vai tro cua cac
lang ngh� truy�n th6ng dong gop vao vi�c giai quyet vi�c lam cho nguai lao d()ng la
rAt quan trQng.

•

Cac lang ngh� truy�n th6ng nu6'c ta v6'i nhi�u nganh ngh� phi nong nghi�p,
khong doi hoi nhi�u v6n, yeu cdu ky thu�t khong cao, chu yeu la t�n dvng lao d9ng
va co kha nang lam vi�c phan tan trong tirng h9 gia dinh. Ngoai lao d<)ng thuang
xuyen, cac h9, cac ca sa nganh ngh� a cac lang ngh� con thu hut h.rc lugng lao d()ng
nhan r6i trong nong thon. Han nua, S\I phat tri�n cua cac nganh ngh� phi nong
nghi�p truy�n th6ng ciing da keo theo nhi�u ngh� m6'i khac, nhi�u ho�t d()ng djch V\1
lien quan hinh thanh, t�o them vi�c lam m6'i, thu hut them lao d9ng. Theo u6'c tinh,
cu san xuAt va xuAt khfiu duqc 1 tri�u USD san phfim lang ngh� thi giai quy€t duqc
vi�c lam cho khoang 3 000 den 4000 lao d<)ng thuang xuyen. M�c khac, vi�c phat
tri�n cac nganh ngh� t�i cac lang ngh� a nong thon se t�n dvng t6t thai gian lao d()ng,
kh�c phvc duqc tinh thai V\1 trong san xuAt nong nghi�p. Han nua, no con g6p phdn
phan b6 hqp ly 1-gc lugng lao d()ng nong thon. Nhi�u h() a cac lang ngh� ket hqp giua
phat tri�n san xuAt nong nghi�p v6'i nganh ngh� phi nong nghi�p, th�m chi m9t s6 h9
kiem va h() chuyen se la nhfrng trung tam thu hut lao d()ng cua dia phuang va lao
d()ng nhfrng vung xung quanh trong phat tri�n cac lang ngh�.
Trong b6i canh khu V\IC nong thon chi em 73% dan s6 ca nu6'c, dAt canh tac
ngay cang bi thu h�p do t6c d() cong nghi�p h6a va do thi hoa thi con s6 gdn 1 1 tri�u
lao d()ng lam vi�c t�i cac lang ngh�, chiem khoang 30% lvc lugng lao d<)ng nong
thon a Vi�t Nam ngay nay cang mang nhi�u y nghia v� kinh te va xa h9i. c6 nhfing
lang ngh� thuang xuyen thu hut tren 60% lao d()ng cua ca lang. Nha do, cy 1� thai
gian lam Vi�C dUQ'C Slr dvng CUa lao d(}ng trong dQ tu6i a khu V\IC nong thon d�t

khoang 80%4 •
Theo Ca quan Hqp tac Qu6c te JICA (Nh�t Ban), chi rieng nganh hang thu
cong my ngh� a Vi�t Nam da t�o vi�c lam cho han 1 ,3 5 tri�u nguai; trong do, 342
nghin nguai dan tre true va song may, 233 nghin nguai d�t tham, chieu dan lat, 1 29
nghin thq d�t theu, v6'i 60% trong tAng s6 lao d<)ng la nu5• d Tra Vinh, v6'i 06 lang
c6 ngh� hi�n c6, trong 09 thang d�u nam 2006 da giai quyet duqc vi�c lam cho 4.600
lao d()ng thuang xuyen va nhi�u lao d()ng nong nhan khac, chiem 1 9,6% lao d<)ng
trong toan nganh cong nghi�p.

2.3.2. Phat tri�n kinh t� hang boa a nong thon
M�c du khong phai la nganh kinh te miii nhQn, nhung m�t hang thu cong
truy�n th6ng ciing dong g6p khong nho vao tY trQng kinh te nu6'c ta. XuAt khfiu san
4

:IOO/vietnamese/chao mung den viet narnllang nghe truyen thong/news

5

http://www . taichinhvietnam.cornltaichinhvietnam


16

phAm lang ngh€ dong vai tro quan trQng trong vi�c dong gop- gia tri gia tang cho n€n
kinh t� m6i dja phuang noi rieng va ca nu&c noi chung. Cac san phAm lang ngh€ Vi�t
Nam da co m�t a nhi€u nu&c tren th� gi&i, trong do co cac thi truimg Ian nhu Hoa
Ky, EU va Nh�t Ban. Nam 1 99 1 , xu�t khAu san phAm lang ngh€ ca nu&c d�t 6,8 tri�u
USD, nam 2000 Ia 300 tri�u USD va nam 2005 d�t 700 tri�u USD, va d�n nam
2008, u&c tinh chi rieng kim ng�ch xu�t khAu hang thu cong my ngh� d�t x�p xi 1 cy
USD6 • N�u phan tich chu6i gia tri m()t s6 nganh hang xu�t khAu chu ch6t cua Vi�t

Nam nhu d�t may, da giay, di�u tir, cy 1� gia tri xu�t khAu gift l�i t6i da Ia 20%, thi
xu�t khAu san phAm thu cong my ngh� cua lang ngh€ dong gop hftu nhu nguyen v�n
kim ng�ch xu�t khAu cho n€n kinh t�, nha nhfi'ng lqi th� v€ nguyen li�u co sin trong
nu&c, nguyen phv li�u nh�p khAu chi�m cy trQng nho tir 3 - 5% gia tri nh�p khAu.
Th\fc t� cho th�y, nai nao co lang ngh€ truy€n th6ng, nai do kinh t� phat tri€n,
dai s6ng cua nguai dan kha gia, thu nh�p cua nguai lao d()ng tham gia nganh ngh€
thuimg cao g§p 3 -4 lftn so v&i lao d()ng nong nghi�p dan thuftn. Ty 1� h() ngheo a khu
V\fC co lang ngh€ thuimg th�p han nhi€u so v&i cy 1� h<) ngheo binh quan trong ca
nu&c.

2.3.3. TblfC bi�n cac yen ciu cbuy�n dicb CO' ciu kinb .� nong tbon tbeo btr6'ng
cong ngbi�p boa, bi�n d'i boa

•

S\f hinh thanh, rna r()ng va phat tri€n cac lang ngh€ co vai tro r�t quan trQng
d6i v&i qua trinh chuy€n djch ca c�u kinh t� nong thon theo huang cong nghi�p hoa,
hi�n d�i hoa lam cho cy trQng cua khu V\fC nong nghi�p ngay cang thu h�p, cy trQng
cua cac nganh cong nghi�p va djch V\1 ngay cang tang len. Hi�n ca nu&c co khoiing
20 1 7 lang ngh€, thu hut hang Chl)C V�n CO' sa san XU�t kinh doanh thUQC cac lo�i hinh
khac nhau nhu doanh nghi�p, t6 san xu�t, h() gia dinh va d�c bi�t Ia cac ngh� nhan.
Vi�c khoi phl)c va phat tri€n cac lang ngh€ truy€n th6ng a nu&c ta hi�n nay Ia m()t
giai phap co gia tri kinh t� xa h<)i to l&n, gop phftn t�o cong an vi�c lam, xoa doi giam
ngheo, tang thu nh�p cho nguai dan nong thon trong thai gian nong nhan, t�o them
vi�c lam m&i cho s6 nguai m&i d�n tu6i lao d<)ng, nong dan khong con ru()ng trong
cac vilng do thi hoa va lao d()ng doi du trong qua trinh s�p x�p l�i doanh nghi�p nha
nu&c.
Vi�c lam dfty du, thu nh�p dam bao, dai s6ng v�t ch�t va tinh thftn ngay cang
nang cao lam cho nguai lao d<)ng noi rieng, nguai dan noi chung a cac lang ngh€ se
yen tam bam ch�t l�y ngh€, l�y que huang. HQ se tich C\fC, hang hai lao d()ng san

xu�t kinh doanh d€ lam giau cho ban than, cho gia dinh minh va xay d\fll g que
huang, lang xa ngay m()t khang trang, giau d�p, van minh. HQ se khong phai di tha
phuang cftu th\fc, di tim vi�c lam a nhfi'ng nai thi thanh ho�c nhfi'ng dja phuang
khac. Di€u nay se gop phftn lam giam s6 lao d()ng nong thon d6 ra thanh ph6 ki�m
vi�c lam, dbng thai no cho phep th\fc hi�n duqc phuang cham "Ly nong b�t ly
huang" Va th\fC hi�n dUQ'C qua trinh do thj hoa phi t�p trung.

2.3.4. Bao tAn cac gia tri van boa dan tqc
Ljch sir phat tri€n kinh t� cfing nhu ljch sir phat tri€n van hoa Vi�t Nam luon
g�n Ii€n v&i ljch sir phat tri€n cac lang ngh€. Van hoa lang v&i cac th€ ch� c()ng dbng
chua d\fll g nhfi'ng quan h� huy�t th6ng, lang gi€ng, hon nhan, ngh€ nghi�p, v&i cac
6

Lang nghe - Tiem nang 16n cua Vi�t Nam, Tapchicongsan