skkn một số PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG dạy PHÂN môn học hát tại TRƯỜNG THCS

UBND TỈNH HẢI DƯƠNG
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
GIẢNG DẠY PHÂN MÔN HỌC HÁT TẠI TRƯỜNG THCS
BỘ MÔN: ÂM NHẠC

Năm học 2014 – 2015


PHẦN I
THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến:
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG
DẠY PHÂN MÔN HỌC HÁT TẠI TRƯỜNG THCS
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Học sinh khối lớp 6 trường THCS
3. Tác giả:

Họ và tên:
Sinh ngày:

Nguyễn Thị Thúy Nga

(nữ)

10 tháng 01 năm 1979

Trình độ chuyên môn: Đại học Âm nhạc
Chức vụ: Giáo viên tổ Ngoại ngữ- Thể dục- Âm nhạc- Mỹ thuật
trường THCS Thành Nhân

Điện thoại:

0985615349

5. Đơn vị áp dụng sáng kiến: Trường THCS Thành Nhân
6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Giáo viên: Khi dạy phân môn học hát giáo viên cần xác định rõ mục tiêu
và tầm quan trọng của tiết dạy hát, phải đổi mới cách soạn bài, phương pháp dạy
phải phù hợp và cách thức tổ chức học sinh hoạt động một cách thành thạo và lô
gisch.
- Học sinh: Phải chuẩn bị và tìm hiểu bài ở nhà trước khi đến lớp, trong quá
trình học tập cần phải tích cực hoạt động.
7. Thời gian áp dụng sáng kiến: Áp dụng năm học 2013- 2014, tiếp tục áp
dụng 2014- 20015.
HỌ TÊN TÁC GIẢ

XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG


TÓM TẮT SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
Trong thời kỳ đổi mới và phát triển mọi mặt về kinh tế- văn hoá- chính trị và
xã hội hiện nay Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề Giáo dục con người
phát triển toàn diện đặc biệt là thế hệ trẻ. Đây là bước tạo nên sự hình thành và
phát triển nhân cách của lớp trẻ Việt Nam. Một trong những môn học có ý nghĩa to
lớn và tích cực trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học
sinh đó là môn âm nhạc. Âm nhạc là loại hình nghệ thuật quan trọng, gắn bó với
cuộc sống thường ngày của mỗi con người, phản ánh cuộc sống bằng các hình
tượng âm thanh cho con người từ lúc sinh ra cho đến hết cuộc đời.
Mục đích của giáo dục âm nhạc trong nhà trường THCS là vô cùng quan

trọng, bởi đã đưa âm nhạc vào đời sống của học sinh góp phần giáo dục thẩm mỹ,
đạo đức lối sống, phát triển trí tuệ, thể chất ở học sinh, khích lệ các em có khả năng
phát triển toàn diện để sau này trở thành những con người “Vừa hồng vừa chuyên”
xây dựng đất nước đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của cách mạng dưới sự lãnh đạo của
Đảng và nhà nước ta. Là một giáo viên dạy tại trường THCS, trực tiếp giảng dạy
bộ môn âm nhạc thông qua các phân môn: Dạy hát, nghe nhạc, tập đọc nhạc, âm
nhạc thường thức, chính vì vậy giáo viên luôn đặt ra câu hỏi: Làm thế nào để học
sinh lớp 6 có khả năng ca hát tốt, trình bày chuẩn xác và diễn cảm các bài hát thì
quả là rất khó, đòi hỏi người giáo viên phải tự rèn luyện chính mình, phải cải tiến,
sáng tạo, áp dụng linh hoạt cho phù hợp với điều kiện giảng dạy và khả năng học
tập của từng lớp, từng học sinh:
+ Phải hình thành cho học sinh các kỹ năng cần thiết về ca hát để thể hiện
bài hát với sự truyền cảm.
+ Phát triển tai nghe âm nhạc và nhạc cảm trên cơ sở rèn luyện các kỹ năng
ca hát ở mức độ phổ thông, thông qua từng kiểu, loại bài hát.
+ Phát triển giọng hát tự nhiên, củng cố và mở rộng âm vực của giọng.
+ Giúp học sinh học thuộc, hát đúng và biết trình bày một cách chủ động,
sáng tạo. Chính từ ý nghĩ này giáo viên mạnh dạn đưa ra một kinh nghiệm mang
tên: “Một số phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy phân môn học hát
tại trường THCS”.
2. Điều kiện thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến
- Thời gian áp dụng sáng kiến: Năm học 2013-2015
- Đối tượng áp dụng sáng kiến là học sinh khối lớp 6 bậc THCS
3. Nội dung cơ bản của sáng kiến


- Giúp học sinh yêu thích phân môn học hát và phân biệt được các thể loại
bài hát thiếu nhi Việt Nam cũng như bài hát thiếu nhi nước ngoài, với những đặc
trưng cơ bản khác nhau của từng vùng, từng miền và từng dân tộc, từng đất nước.
- Giúp học sinh phát triển năng khiếu và khắc phục những hạn chế khi hát.

Cụ thể là:
+ Hình thành cho học sinh các kỹ năng cần thiết về ca hát để thể hiện bài hát
với sự truyền cảm, hấp dẫn.
+ Phát triển tai nghe âm nhạc và nhạc cảm trên cơ sở rèn luyện các kỹ năng
ca hát ở mức độ phổ thông, thông qua từng kiểu bài, loại bài hát.
+ Phát triển giọng hát tự nhiên, củng cố và mở rộng âm vực của giọng.
+ Giúp học sinh học thuộc, hát đúng và biết trình bày một cách chủ động,
- Lợi ích của sáng kiến: Việc đổi mới phương pháp dạy phân môn học hát
trong các tiết học hát phần lớn học sinh thực sự quen với cách học mới, chủ động
hơn trong việc tự mình tìm hiểu, vỡ bài hát, xây dựng và chiếm lĩnh tri thức âm
nhạc, có lòng say mê và yêu thích môn học hơn. Không còn coi môn học là môn
học phụ, môn học không cần tư duy và trí tuệ như trước nữa.
4. Hiệu quả của sáng kiến đem lại
Sáng kiến đã được áp dụng trong 2 năm học (từ năm 2013 đến nay). Qua
việc áp dụng thử nghiệm sáng kiến này, tôi nhận thấy học sinh đã có định hướng rõ
rệt trong việc học tập môn học âm nhạc. Các em yêu thích và hứng thú trong khi
học hát và kết quả các bài kiểm tra trên lớp cũng như bài kiểm tra học kì đều đạt
kết quả tốt. Đặc biệt trong hội thi văn nghệ của các cấp các em đã thể hiện rõ lòng
nhiệt tình và sự đam mê âm nhạc trong con người các em.
5. Đề xuất khuyến nghị để thực hiện áp dụng hoặc mở rộng sáng kiến
- Để áp dụng đề tài này thành công giáo viên cần xác định rõ mục tiêu và
tầm quan trọng của tiết dạy hát, phải đổi mới cách soạn bài. Học sinh phải chuẩn bị
và tìm hiểu bài ở nhà trước khi đến lớp, trong quá trình học tập cần phải tích cực
hoạt động.
- Ngoài ra để nhân rộng đề tài trên cần phải phụ thuộc vào điều kiện thực tế
về cơ sở vật chất:
+ Đồ dùng trực quan phải đầy đủ: Đàn điện tử, băng, đài, tranh ảnh,
+ Học sinh có đầy đủ sách giáo khoa.
+ Có phòng học riêng
+ Lòng yêu thích, sự ủng hộ nhiệt tình, tích cực của học sinh đối với môn

học là yếu tố quan trọng để áp dụng vào đề tài.


PHẦN II
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến.
Trong thời kỳ đổi mới và phát triển mọi mặt về kinh tế- văn hoá- chính trị
và xã hội hiện nay Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề Giáo dục con người
phát triển toàn diện đặc biệt là thế hệ trẻ.
Giáo dục đã trở thành nhân tố tích cực, một động lực thúc đẩy sự phát triển
của sản xuất mà sản phẩm chính là nguồn nhân lực cho xã hội, mở đường cho sự
phát triển kinh tế khoa học công nghệ, văn hoá…vv. Đại hội VIII của Đảng ta
khẳng định: “Phát triển giáo dục và khoa học là quốc sách hàng đầu nhằm xây
dựng chiến lược con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước, đưa đất nước phát triển nhanh chóng và bền vững, mau chóng sánh vai được
với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới” từ ý nghĩa và tầm quan
trọng ấy mà đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới mục tiêu, nội dung, hình thức,
phương pháp đào tạo, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo một cách toàn diện có
hiệu quả cao, thiết thực. Đặc biệt là hệ thống giáo dục phổ thông, một bậc học vô
cùng quan trọng. Đây là bước tạo nên sự hình thành và phát triển nhân cách của
lớp trẻ Việt Nam. Một trong những môn học có ý nghĩa to lớn và tích cực trong
việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh đó là môn âm nhạc.
Âm nhạc là loại hình nghệ thuật quan trọng, gắn bó với cuộc sống thường ngày của
mỗi con người, phản ánh cuộc sống bằng các hình tượng âm thanh cho con người
từ lúc sinh ra cho đến hết cuộc đời.
Bởi vậy những cá nhân tập thể và các cơ quan chức năng cần có những biện
pháp, trách nhiệm hướng dẫn cho tuổi trẻ thưởng thức âm nhạc, hiểu âm nhạc một
cách có hiệu quả cao nhất, thiết thực nhất.
Mục đích của giáo dục âm nhạc trong nhà trường THCS là vô cùng quan
trọng, bởi đã đưa âm nhạc vào đời sống của học sinh góp phần giáo dục thẩm mỹ,

đạo đức lối sống, phát triển trí tuệ, thể chất ở học sinh, khích lệ các em có khả năng
phát triển toàn diện để sau này trở thành những con người “Vừa hồng vừa chuyên”
xây dựng đất nước đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của cách mạng dưới sự lãnh đạo của
Đảng và nhà nước ta.
Là một giáo viên dạy tại trường THCS, trực tiếp giảng dạy bộ môn âm nhạc
thông qua các phân môn: Dạy hát, nghe nhạc, tập đọc nhạc, âm nhạc thường thức,
chính vì vậy phải có tinh thần trách nhiệm cao, có kiến thức chuyên môn giỏi, có


tâm hồn và lối sống trong sáng lành mạnh, có tình thương yêu học sinh để hướng
các em vào học môn âm nhạc có hiệu quả cao nhất.
Với điều kiện hiện nay vừa là chủ quan vừa là khách quan, các phương tiện
và cơ sở vật chất dành cho giảng dạy âm nhạc còn gặp nhiều khó khăn. Cho nên
nhìn chung hiệu quả giáo dục môn âm nhạc, trong đó có phân môn học hát còn hạn
chế. Qua học tập và thực tiễn trong công tác giảng dạy môn âm nhạc ở trường
THCS. Tôi đã có những kết quả nghiên cứu để góp một phần nhỏ cho sự nghiệp
chung và có những bổ ích thiết thực cho bản thân nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả
giảng dạy phân môn học hát cho học sinh trường THCS nói chung và trường
THCS nơi tôi giảng dạy nói riêng nhằm góp phần tích cực cho ngành giáo dục đào
tạo nơi có nhiệm vụ cao cả là: “ Nâng cao trí tuệ, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài cho đất nước” đó chính là đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi ngày một cao hơn của
ngành giáo dục đào tạo từ trung ương, tỉnh và huyện đã luôn luôn quan tâm, trực
tiếp chỉ đạo, hướng dẫn cho giáo viên giảng dạy môn âm nhạc ở các cấp học phổ
thông đúng quy định, khoa học và thiết thực. Ở bậc học sinh THCS học đủ 13
môn, riêng học sinh khối lớp 6 học 12 môn trong đó có cả môn âm nhạc. Ngoài
nhiệm vụ cung cấp kiến thức, phương pháp đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đào
tạo đối với đội ngũ giáo viên phổ thông nói chung giáo viên âm nhạc noí riêng có
khả năng đáp ứng được yêu cầu của ngành giáo dục đào tạo trong giai đoạn cách
mạng mới đó là: Cung cấp kiến thức và rèn luyện kỹ năng về nghệ thuật âm nhạc
và trước hết là ca hát cho học sinh. Riêng ở trường THCS nơi tôi đang giảng dạy

môn âm nhạc, tôi vẫn thực hiện 3 phân môn: Học hát, Nhạc lý-tập đọc nhạc và âm
nhạc thường thức có hiệu quả cao được học sinh yêu thích âm nhạc, tập trung tiếp
thu bài giảng có hiệu quả tốt đẹp. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn âm nhạc ở
trường THCS một yêu cầu được đặt ra cho bản thân tự rèn luyện phấn đấu, đó là
làm thế nào để dạy tốt quả là không đơn giản. Bởi vậy tôi luôn cố gắng vươn lên để
học tập nghiệp vụ, lý luận về chuyên môn thật giỏi. Gắn lý luận với thực tiễn, bám
sát đường lối chủ trương của đảng nhà nước về đường lối văn hoá văn nghệ của
đảng, nắm vững yêu cầu và sự đòi hỏi của ngành giáo dục đào tạo trong giai đoạn
hiện nay cũng như qua kinh nghiệm giảng dạy tôi đã chọn và nghiên cứu với tên đề
tài: “Một số phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy phân môn học hát
tại trường THCS”.
2. Cơ sở lí luận
Trong thời kỳ đổi mới và phát triển ca hát luôn là món ăn tinh thần cho con
người cũng như trong chương trình giáo dục ở các cấp học. Đối với các cấp tiểu
học, THCS thì đây là kiến thức ban đầu giúp cho học sinh học và biết ca hát theo
một quy định chung nhất. Nhưng qua thực tế việc giảng dạy phân môn này ở
trường THCS, tôi thấy còn rất nhiều khó khăn như:
Ngoài sự quan tâm của ngành giáo dục, sự giúp đỡ của các lãnh đạo và giáo
viên trong trường thì mong muốn của tôi là đội ngũ giáo viên âm nhạc phải thật
đồng bộ từ cấp mầm non, tiểu học và THCS. Vì nếu không có sự đồng bộ thì việc
truyền thụ kiến thức sẽ gặp khó khăn cho giáo viên dạy các lớp sau.


Ví dụ: Giáo viên dạy mẫu giáo có khả năng gây sự say xưa yêu thích học
hát, nghe âm nhạc cho các em ngay buổi ban đầu và tiếp đó khi lên cấp tiểu học
các em đã vốn có cảm tình yêu thích học hát, nghe âm nhạc đây là cơ sở tốt cho
giáo viên âm nhạc truyền thụ những kiến thức mới cho ở cấp tiểu học cho các em.
Học xong tiểu học cũng như các môn học khác, các em đã có sẵn vốn kiến thức nói
chung. Riêng môn âm nhạc và học hát vốn là sở thích của các em khi ở độ tuổi
ban đầu “Học mà chơi, chơi mà học” ở các cấp mẫu giáo và ở các cấp đầu bậc tiểu

học, lên cấp THCS, các em đã có kiến thức và sự say mê cộng với sự nhiệt tình,
tinh thần trách nhiệm và đặc biệt là trình độ năng lực nghiệp vụ chuyên môn của
giáo viên âm nhạc ở mức độ cao hơn sẽ tạo ra sự say mê ham thích, ưu ái môn học
này. Đây là động lực to lớn để thúc đẩy các môn học khác và các hoạt động xã hội
của nhà trường.
Các trang thiết bị về cơ sở vật chất như : Nhạc cụ, phòng học nhạc, phòng
hát cần được xây dựng thật phù hợp để môn học thật sự có chất lượng cao. Bản
thân người giáo viên âm nhạc phải năng động sáng tạo, tranh thủ được sự nhiệt
tình của lãnh đạo và giáo viên nhà trường, sự giúp đỡ của Đảng, chính quyền xã,
của phụ huynh học sinh để tuyên truyền, thuyết phục các tổ chức đoàn thể và từng
thành viên hiểu về tầm quan trọng của môn học âm nhạc.
2.1. Cơ sở thực tiễn
Thực tế ở các trường THCS hầu hết chỉ có một giáo viên dạy âm nhạc nên
hoạt động chuyên môn nghiệp vụ ở trường khó có thể tổ chức dự giờ để mà các
giáo viên khác nhìn nhận đánh giá một cách chính xác được. Nếu đánh giá một
cách chủ quan thì bản thân giáo viên âm nhạc phải có khả năng khảo sát, đánh giá
phân tích trung thực và khách quan trong quá trình học hát và kết quả học hát của
học sinh thật khoa học. Theo quy định mỗi giáo viên trong trường phải thao giảng
2 tiết trong năm học tới dự giờ có các thành viên trong nhà trường nhưng do
chuyên môn có khác nhau nên việc đánh giá kết luận khó có thể đạt mức chính xác
được. Do tính đặc thù của môn học nên khi tổ chức dự giờ để nhận xét đánh giá kết
quả. Ngành giáo dục cấp huyện cần bố trí xắp xếp thành cụm bố trí các giáo viên
âm nhạc đến lần lượt dự giờ ở từng trường vừa mang tính khách quan, vừa học hỏi
được với nhau tạo thành sức mạnh tổng hợp trong phương pháp giảng dạy môn âm
nhạc .
2.2. Đối tượng nghiên cứu
Tôi chọn lựa đối tượng nghiên cứu là học sinh khối lớp 6 Trường THCS. Từ
đối tượng chính là học sinh lớp 6 có thể giúp tôi đi sâu nghiên cứu thêm về các đối
tượng khác, để môn học hát trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu được trong
đời sống nhân dân. Đặc biệt là giới trẻ để sớm đưa ra những giải pháp nâng cao

chất lượng dạy phân môn học hát tại trường.
2.3. Phạm vi nghiên cứu
Thực hiện theo đường lối của Đảng và nhà nước cũng như của ngành Giáo
Dục: “Công tác giáo dục phải từng bước xã hội hoá” môn học Âm nhạc và phân


môn Học hát có tầm quan trọng như đã trình bày trên, nên phạm vi nghiên cứu của
tôi là giáo viên và học sinh trường THCS .
2.4. Những phương pháp nghiên cứu chính
Qua một quá trình được học tập, nghiên cứu và hướng dẫn, cộng với thực
tiễn trong quá trình công tác. Các phương pháp giúp cho tôi tập trung vào nghiên
cứu chính . Đó là:
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp thống kê.
3. Thực trạng dạy phân môn học hát ở trường THCS
3.1.Tầm quan trọng đối với học sinh ở trường THCS
Âm nhạc có một vị trí quan trọng trong đời sống con người, đối với mỗi
người hoạt động ca hát là nguồn nuôi dưỡng tinh thần. Các giai điệu trầm bổng, sự
phong phú của tiết tấu ở các thể loại bài hát sẽ đưa chúng ta vào thế giới một cách
tươi đẹp, hấp dẫn và lý thú. Ca hát luôn luôn giúp chúng ta cảm nhận cuộc sống
tươi đẹp tràn đầy niềm vui, niềm hạnh phúc. Từ khi còn nằm trong bụng mẹ trẻ
cũng có thể cảm nhận được ca hát một cách thụ động, phản ứng với âm nhạc ngay
lúc này. Nhiều công trình nghiên cứu khoa học trên thế giới đã chứng minh khi
người mẹ mang thai 4 tháng rưỡi trở đi, nếu cho thai nhi nghe nhạc một cách gián
tiếp các thể loại âm nhạc sẽ giúp cho trí tuệ thai nhi phát triển ngay từ lúc còn
trong bào thai. Rồi khi lọt lòng, trẻ đã từng bước tiếp xúc với những câu hát ru trìu
mến, nhẹ nhàng đầy tình cảm.
Biết bao nhiêu tâm sự, bao điều dạy dỗ người mẹ gửi gắm cho con mình qua

những khúc hát ru. Lời ru cũng chính là tâm hồn của người mẹ, là giai điệu của
quê hương, là nguồn nuôi dưỡng tình cảm và nhân cách cho trẻ em sau này. Rồi
cùng với năm tháng khi trẻ lớn dần lên lại được tiếp xúc với những bài đồng dao.
Những bài hát này với nét nhạc vui tươi, dí dỏm, hồn nhiên gắn bó với trẻ trong
những trò chơi ngây thơ, hồn nhiên…như: Tập tầm vông, rồng rắn lên mây, thả đỉa
ba ba, lộn cầu vồng…
Từ lúc trẻ thụ động nghe âm nhạc cho đến khi chủ động. Tìm đến với câu
hát vần điệu, kèm theo những trò chơi, tất cả đều giúp cho trẻ lớn lên là đặt nền
tảng âm nhạc đầu tiên cho trẻ, đồng thời nó là yếu tố tác động đến tình cảm và
nhân cách cho trẻ sau này.
Đến tuổi thanh niên khi những rung động của tình yêu thì ca hát được thể
hiện bằng những câu hát giao duyên, huê tình, đến khi qua đời con người vẫn gắn
bó với âm nhạc.
Từng bài hát câu hát đều phản ánh một cách hình tượng những khái niệm
sâu sắc về cuộc sống, thiên nhiên, cảnh vật, con người và các mối quan hệ, tư
tưởng , tình cảm. Hoạt động ca hát không chỉ là phương tiện thể hiện cảm xúc, suy


nghĩ của người hát, mà còn khơi dậy ở người nghe những xúc động tương ứng
những hiểu biết nhất định đem lại khoái cảm thẩm mỹ. Sức diễn cảm của giọng
hát, cùng với những phong cách, cử chỉ, nét mặt phù hợp sẽ thu hút được học sinh.
Nó khơi dậy ở học sinh những cảm xúc chân thực với cái đẹp, cái thiện.
Giáo dục và giảng dạy âm nhạc cho học sinh phổ thông có tác dụng lớn lao
vào đời sống tinh thần của các em, nhằm góp phần cùng các môn học khác để thực
hiện thắng lợi mục tiêu của ngành giáo dục đào tạo đề ra. Thấy rõ tầm quan trọng
của ca hát đối với học sinh, nên đòi hỏi những yêu cầu của việc dạy hát ở trường
THCS cần có những đổi mới.
Ca hát có vị trí quan trọng, là nhu cầu trong đời sống của con người. Hoạt
động ca hát ảnh hưởng đến con người bằng tác động của giai điệu và lời ca. Âm
nhạc có lời (âm nhạc cho giọng hát) có ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc đến tư tưởng

tình cảm của con người ca hát đặc biệt gắn bó, gần gũi với lứa tuổi thanh thiếu
niên, nhất là trẻ nhỏ đây là cơ sở tốt cho chương trình giáo dục âm nhạc và học hát
từ độ tuổi mẫu giáo trở lên.
Ca hát là một hoạt động giáo dục nhẹ nhàng và hấp dẫn mang lại hiệu quả xã
hội cao. Những nội dung phong phú, bổ sung vốn sống cho các em, cung cấp thêm
từ ngữ và làm rung động các cảm xúc thẩm mỹ cho các em. Hoạt động ca hát cũng
là người bạn đồng hành của trẻ trong mọi hoạt động về mặt sinh lý như: Học sinh
thở sâu hơn rất có lợi cho hệ hô hấp và tuần hoàn, dây thanh đới được rung động
tinh tế giúp giọng nói của các em thêm truyền cảm, thính giác phát triển, thần kinh
hưng phấn, sức khoẻ tăng cường. Riêng dạy học hát cho học sinh lớp 6 giáo viên
cần phải có kỹ năng hát cơ bản, hát chuẩn xác và diễn cảm để thu hút sự chú ý của
học sinh giúp các em hát đúng hát hoà giọng, biết thể hiện tình cảm, sác thái của
bài hát, hiểu nội dung của tác phẩm và cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng của
âm nhạc qua giai điệu và lời ca của từng bài hát.
3.2. Cơ sở vật chất thiết bị dạy học
Tập trung mọi khả năng hiện có, kết hợp giữa nhà nước và nhân dân cùng
làm. Nhiệm vụ nâng cao chất lượng phòng học và trang thiết bị cần thiểt trong nhà
trường điều này đã được nhà trường và chính quyền địa phương quan tâm nhưng
cũng chỉ ở mức độ nhất định.
3.3 Đội ngũ giáo viên âm nhạc
Thời đại mà chúng ta sống hiện nay là thời đại của công nghệ. Công nghệ
thông tin đang phát triển mạnh mẽ và có ảnh hưởng tích cực tới cuộc sống của con
người. Từng quốc gia đã và đang nhanh chóng nắm bắt thành tựu của khoa học
công nghệ để phục vụ cho sự phát triển nước nhà.
Đảng và nhà nước ta luôn xác định đầu tư cho giáo dục là quốc sách hàng
đầu, đây là biện pháp để theo kịp các nước phát triển trong khu vực và trên thế
giới. Lúc nào cũng vậy người giáo viên với vai trò là cầu nối là nhân tố giữ vị trí
trung tâm giúp học sinh tiếp cận với nền tri thức tiên tiến.

Thực tế của môn âm nhạc nói chung, dạy phân môn học hát nói riêng thì còn
có nhiều người xung quanh nghĩ chưa đúng. Họ nghĩ rằng giáo viên chỉ cần biết
qua nhạc lý và biết hát là đủ. Chỉ cần dạy cho học sinh biết hát và hát đúng là
được. Nếu đứng bên ngoài thì số ít có suy nghĩ như vậy, còn thực tế thì khác.
Trong một tiết dạy hát nếu giáo viên chỉ đơn thuần dạy đúng bài hát cho học sinh
thì giờ học hát đấy chỉ dừng lại ở mức độ dạy bình thường. Ở đây ta phải thấy điều
quan trọng là qua bài hát đó có nội dung tư tưởng khơi dậy và tạo nên hưng phấn,
sự hứng thú sáng tạo và say mê nghệ thuật, sự chú ý thích thú tới nội dung cho các
em, để làm được việc này đòi hỏi mỗi giáo viên phải có trình độ âm nhạc nhất định
và có hiểu biết về xã hội một cách sâu sắc. Giáo viên phải thường xuyên học tập
chuyên môn nghiệp vụ, học tập lý luận chính trị, tìm tòi các phương pháp hay nhất
để áp dụng vào bài giảng có hiệu qủa cao nhất.
Người giáo viên phải tăng cường nhiệm vụ tự học tập mọi lúc, mọi nơi, mọi
cách để mở rộng và cập nhập kiến thức, nhuần nhuyễn kỹ năng có vốn tích luỹ
rộng để xử lý linh hoạt mọi tình huống xảy ra trong giảng dạy. Trên thực tế người
giáo viên không chịu học hỏi, tư duy sáng tạo thì việc giảng dạy gặp nhiều khó
khăn hạn chế về chuyên môn, ví như: sử dụng nhạc cụ, giọng hát…Điều này đã
ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giảng dạy chính vì vậy mà việc học tập càng
có ý nghĩa với giáo viên.
Một vấn đề quan trọng nữa yêu cầu mỗi giáo viên phải luôn bám sát vào
những mục tiêu quan điểm, nhiệm vụ và hướng chỉ đạo của cấp trên. Vì thực tế
trong chương trình của học sinh lớp 6 nói riêng và các khối lớp nói chung, hàng
năm vẫn có sự thay đổi, nhằm cải tiến từng bước cho phù hợp với thực tế. Do vậy
các giáo viên chuyên trách phải chủ động nắm bắt kịp thời những chủ trương, nội
dung chỉ đạo, hay chỉnh lý, thay sách của bộ giáo dục và đào tạo. Nắm vững các
hướng dẫn cụ thể của cấp trên người giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch
chương trình làm việc đúng đắn có nội dung chất lượng thiết thực bổ ích.
Về tài liệu giảng dạy giáo viên cần có đầy đủ giáo trình, sách giáo khoa theo
quy định, tăng cường sưu tầm, nghiên cứu các tài liệu nghiệp vụ để bổ sung kiến
thức về con người, tự nhiên, xã hội có liên quan đến bài giảng.

Tích cực tham gia với các trường để giao lưu dự giờ với các đồng nghiệp,
học hỏi trao đổi kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn mang lại hiệu quả
trong giảng dạy.
Hành trang của người giáo viên là kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ, chuyên
khoa âm nhạc cùng với tấm lòng yêu ngành, yêu học sinh, yêu mái trường, yêu quê
hương…Người giáo viên luôn luôn học tập về cách sử dụng ngôn ngữ trong trình
bày diễn đạt, sử dụng ngôn ngữ giản dị, chính xác và đúng chuẩn mực tiếng việt,
để bài giảng đi vào lòng học sinh một cách nhẹ nhàng, tình cảm mà chất lượng
hiệu quả cao.
Nhưng thực tế qua khảo sát tôi thấy: Phần nhiều các bài soạn của giáo viên
giống với các sách hướng dẫn, đôi khi giáo viên còn soạn một lúc nhiều bài, thậm
chí sử dụng giáo án của những năm trước để giảng dạy cho năm sau…Đây là
những thiếu sót chủ yếu ở một số ít giáo viên. Việc này cần được nghiêm túc sửa


chữa để trong việc soạn giáo án cảm thụ âm nhạc của giáo viên phải có sự sáng
tạo, tập trung nghiên cứu đồng bộ tới giai điệu, tiết tấu, hoà âm cho đến lời ca.
Làm cho học sinh có cảm hứng, say sưa, tập trung chú ý vào bài hát mà không hề
có một tí rụt rè, lúng túng.
3.4 Khả năng tiếp thu ca hát của học sinh
Trường THCS có môn học âm nhạc từ năm học 2001 – 2002. Giáo viên âm
nhạc tuy chỉ có một mình nhưng với lòng nhiệt huyết yêu nghề, yêu học sinh, yêu
trường lớp nên luôn được lãnh đạo, đồng nghiệp và học sinh yêu mến. Mặt khác
học sinh của trường nói chung đặc biệt là học sinh lớp 6 vừa chuyển cấp nói riêng
rất chăm ngoan, đa số các em là con em của nông dân nông nghiệp.
Song hạn chế lớn nhất của các em là thói quen thụ động trong quá trình học
tập giờ học âm nhạc cụ thể là phân môn học hát, các em chưa chủ động tìm hiểu
bài, mà chỉ trông chờ giáo viên lên lớp hát và hát theo. Đối với các ký hiệu âm
nhạc ghi trên bài hát thì các em ít nhớ và tỏ ra lúng túng, năng lực cảm thụ âm
nhạc của các em học sinh còn rất hạn chế, thực tế cho thấy vì quá lệ thuộc vào các

bài hát trong sách giáo khoa, đây cũng là hạn chế vốn hiểu biết về phân môn học
hát trong chương trình, trong giờ học hát có nhiều em bước đầu còn e thẹn, rụt rè
không chủ động xây dựng bài. Riêng học sinh lớp 6 vừa ở tiểu học lên nên các em
còn nhút nhát bởi vậy giáo viên phải nhẹ nhàng bằng tình cảm và sự trừu mến của
mình để uốn nắn các em.
Kết quả điều tra:
Thích

Bình thường

Không thích

Tên
lớp

Sĩ số

Số
lượng

%

Số
lượng

%

Số
lượng

%

6A

30

20

66,6

7

23,4

3

10

6B

25

18

72

5

20

2

8

Để điều tra một cách chính xác về mức độ yêu thích môn âm nhạc của học
sinh khối lớp 6 trường THCS bên cạnh việc phát phiếu thăm dò các em, tôi thường
quan sát thái độ biểu hiện cử chỉ của các em trong các giờ lên lớp. Nếu yêu thích
môn học các em sẽ chăm chú lắng nghe cô giảng ghi chép bài đầy đủ. Về nhà các
em sẽ tự giác học bài và làm bài tập chu đáo. Sau một thời gian quan sát và căn cứ
vào kết quả bài kiểm tra cho thấy :
Nhận xét: Kết quả trong quá trình khảo sát và điều tra thực tế về phân môn
học hát của học sinh khối lớp 6 trường THCS cho thấy: những năm đầu thật bỡ
ngỡ cho học sinh. Nhưng với sự nhiệt tình yêu quý học sinh, tôi người giáo viên
âm nhạc đã tận tình, gần gũi học sinh từng bước đưa các em vào làm quen và ham
thích môn học nên dần dần có chuyển biến rõ rệt. Một số em ham thích không
những chú ý học nhạc, học hát ở trường mà về nhà còn tiếp xúc với các phương
tiện có ở thông tin đại chúng như: đàn phím điện tử, đài, đĩa, băng, ti vi, internet…
có chọn lọc phù hợp với nội dung học tập của các em, điều này sẽ cho thấy hiện tại


và tương lai môn âm nhạc và phân môn học hát ở Nhà trường THCS là vô cùng
quan trọng và không thể thiếu được.
3.5 Phương pháp và kết quả dạy hát
Phân môn học hát là một trong những nội dung quan trọng trong chương
trình âm nhạc THCS, học hát rèn luyện một số kĩ năng mang tính phổ thông về ca
hát được vận dụng và các bài hát cụ thể trong chương trình. Học hát các bài hát cụ
thể tách rời việc rèn luyện một số kĩ năng hát chung mà phải đi chính kĩ năng
chung và kĩ năng cụ thể của bài hát đó đúng với yêu cầu.
Các kĩ năng hát cần rèn luyện cho học sinh gồm có:
* Tư thế hát:

Trong quá trình học hát trước hết phải luyện tư thế hát, hát tập thể có thể tiến
hành ở tư thế đứng hoặc ngồi.
- Khi đứng hát: người thẳng, đầu không nghiêng, không so vai, hai tay
buông dọc theo thân thoải mái, toàn bộ thân thể dồn vào 2 chân đều nhau.
- Khi ngồi hát: đầu và thân người giống như khi đứng hát, hai tay đặt trên
đầu gối, lưng thẳng không tựa vào ghế, không vắt chân nọ lên chân kia.
- Tập tư thế hát đúng giúp cho việc hô hấp thuận lợi mà hô hấp là một việc
rất quan trọng trong quá trình ca hát.
* Hơi thở:
Trong ca hát hơi thở là một trong những vấn đề hết sức quan tâm, cách thở
đúng là biết cách hít vào một lượng hơi vừa đủ để hát hết một câu hát (câu hát có
thể dài ngắn khác nhau). Khi tập hít hơi vào không nên hít nhiều quá, hơi sẽ bị
căng phải lên gân không điều tiết được hơi. Giáo viên cần phải hướng dẫn học sinh
lấy hơi bằng mũi, không hít bằng miệng. Lấy hơi bằng miệng cổ họng chóng bị
khô, rát…
Khi hát các bài hát có nhịp độ chậm vừa phải, cần phải hướng dẫn cho các
em lấy hơi chậm hít bằng mũi, nên đánh dấu những chỗ lấy hơi trong bài hát để
học sinh có thể thực hiện đúng, biết cách lấy hơi, lấy hơi hợp lý mới có thể hát
ngân dài ở cuối câu hát.
* Hát chính xác:
Trong ca hát việc hát chính xác có tầm quan trọng đặc biệt. Hát chính xác có
nghĩa là hát đúng giai điệu, tiết tấu của bản nhạc. Mức độ hát chính xác của từng
học sinh phụ thuộc vào khả năng nghe nhạc và khả năng của các cơ quan phát âm.
Nếu học sinh tập trung chú ý, phân biệt được rõ độ cao thấp, nhanh chậm của âm
thanh, ghi nhớ được giai điệu, tiết tấu của bản nhạc thì khi giáo viên hát mẫu các
em có thể nhắc lại chính xác, nếu học sinh phải hát cao hơn hoặc thấp hơn giọng
trung bình của bản thân thì có thể ảnh hưởng ngay tới việc hát chính xác. Một
trong những điều kiện để giúp cho học sinh phát triển kĩ năng hát chính xác là việc
lựa chọn giọng bài hát cho phù hợp với âm vực giọng của các em.
* Hát đồng đều:

Giáo viên cần dạy cho các em có kĩ năng hát đồng đều và hoà giọng, có thể
vận dụng một số biện pháp sau:
- Thu hút sự chú ý của toàn thể học sinh.
- Dẫn vào câu hát đầu tiên bằng động tác chỉ huy hay nghe dạo nhạc hoặc
nghe giáo viên hát một câu ngắn rồi theo hiệu lệnh đến bắt vào bài.
- Theo động tác tay chỉ huy của giáo viên, học sinh có thể hát nhanh, chậm,
to, nhỏ, nhấn, nảy hoặc hát liền hơi.
- Giúp học sinh cách phát âm, nhả chữ đúng cũng làm cho giọng hát của các
em đồng đều, hoà hợp.
* Phát âm, nhả chữ, hát rõ lời:
Nhả chữ là sự cấu tạo rành rọt, chính xác về phương diện phát âm của từ.
Khi hát tập thể cũng như hát cá nhân rất cần quan tâm đến vấn đề này.
Hát rõ lời góp phần truyền cảm và thông tin chính xác nội dung ca từ của bài
hát. Những nguyên tắc phát âm lời ca trong ca khúc Việt Nam có liên quan chặt
chẽ đến sự vận động của 6 thanh điệu (thanh không dấu, thanh dấu sắc, thanh dấu
huyền, thanh dấu hỏi, thanh dấu ngã, thanh dấu nặng) trong ngữ âm tiếng Việt.
3.5.1. Thực hiện chương trình dạy hát
Đối với những học sinh có năng khiếu ca hát, tai nghe và trí nhớ âm nhạc tốt
thì khi tiếp xúc với bài hát mới các em chỉ cần nghe qua một vài lần là thuộc và có
thể hát đúng giai điệu. Những trường hợp đó không nhiều trong mỗi lớp học trên
dưới 40 học sinh. Việc dạy hát theo một trình tự quy định và trình tự là tất yếu
không thể bỏ qua bởi dạy hát là một quá trình rèn luyện tai nghe, nhạc cảm, xử lí
hơi thở, cách phát âm, nhả chữ cùng với những kĩ năng ca hát thông thường khác.
Quy trình dạy hát thường chia thành 3 bước:
Một là: Giới thiệu bài hát và hát mẫu.
Hai là: Dạy học bài hát
Ba là: Luyện tập củng cố biểu diễn bài hát
* Giới thiệu bài hát và hát mẫu:

Dạy cho học sinh hát một bài hát mang tính chất giáo dục âm nhạc là một
quá trình gồm nhiều giai đoạn. Muốn các em hát hay, hát đúng và có truyền cảm
các em phải được nghe, được xem bài hát trước khi học. Trước khi bắt đầu dạy hát,
khâu đầu tiên có ý nghĩa qua trọng là phải tạo được trong ý thức các em hình tượng
đầy đủ trọn vẹn bài hát các em học. Trong bước giới thiệu ngắn gọn về bài hát chú
ý 2 phần:
- Giới thiệu bài hát sắp học cho học sinh nắm.
- Cho học sinh nghe toàn bộ bài hát
+ Giới thiệu bài hát


Bước vào học hát, giáo viên tóm tắt ngắn gọn chủ đề tư tưởng, nội dung đặc
điểm nghệ thuật, thể loại, xuất xứ và tác giả của bài hát…
- Đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi để toát lên nội dung, tính chất của bài hát.
- Chọn lọc những ý cơ bản sinh động nói về hoàn cảnh ra đời của bài hát và
ý đồ của tác giả, và những gì tác giả muốn truyền tải cho người nghe qua bài hát.
- Kết hợp dùng các phương tiện trực quan như: Xem tranh, ảnh diễn tả nội
dung bài hát hoặc xem ảnh tác giả (nếu có).
Các bước trên giáo viên phải vận dụng sáng tạo phù hợp với từng bài hát sao
cho dễ hiểu, có hiệu quả nhằm thu hút học sinh tập trung cao độ khi học hát, hát
đúng và hiểu rõ nội dung của bài hát để diễn tả nhiệt tình từng bước nâng cao nhận
thức cho học sinh khi học hát.
+ Phần cho học sinh nghe hát mẫu
Đây là việc quan trọng gắn lí luận với thực tiễn trong dạy hát của giáo viên
cho học sinh. người giáo viên phải hát đúng, diễn cảm, trình bày hấp dẫn…Lưu ý
những chỗ khó, phải nhắc bảo các em để các em có ấn tượng và cảm xúc đối với
bài hát, giúp các em cảm nhận về nội dung tính chất âm nhạc qua giai điệu, lời ca,
sắc thái tình cảm của bài hát. Khi giáo viên trình bày lần đầu tiên bài hát chuẩn bị
cho học sinh nếu có chất lượng cao sẽ gây ngay ấn tượng mạnh mẽ, tác động nhiều
mặt tạo nên hưng phấn sự yêu thích và tự có nhu cầu say mê học bài hát đó.

* Hát mẫu thể hiện các hình thức:
- Giáo viên trực tiếp trình bày bài hát, hát một cách nhiệt tình bằng giọng hát
tốt, đúng, giàu sức biểu cảm mới gây được sự ham thích của các em học sinh. Nếu
giáo viên dạy hát lại sử dụng nhạc cụ thì càng tăng thêm sự hấp dẫn và lí thú đối
với các em.
- Khi dạy cũng có thể cho các em nghe tách biệt phần nhạc, phần lời và phân
tích rõ cho các em hiểu để các em xác nhận được tính chất âm nhạc của bài hát
như: hùng hồn, trang nghiêm, sôi nổi hay nhẹ nhàng, tình cảm…Sau khi nghe
nhạc, giáo viên mới hát lời ca cho các em để các em tiếp thu một các trọn vẹn.
- Trong lúc dạy, giáo viên phát hiện có học sinh hát đúng bài hát đang dạy,
thì giáo viên sẽ lấy em đó hát trình bày cho cả lớp nghe, đó là một hình thức hay
làm cho khoảng cách giữa người dạy hát và người học hát gần nhau hơn. Đây cũng
là hình thức tốt để lôi cuốn nhiều học sinh yêu thích bộ môn Âm nhạc.
* Trao đổi sau khi đã được nghe hát mẫu, giới thiệu bài hát:
Mục đích chính của việc trao đổi sau khi nghe hát là để các em nói lên
những hiểu biết của mình về bài hát, qua đó giáo viên phát hiện ra năng lực cảm
thụ âm nhạc, bài hát của từng em mà tập cho học sinh có khả năng phát biểu cảm
xúc của mình, nhận biết các phương tiện diễn tả âm nhạc như: Giai điệu, tiết tấu,
sắc thái…Để mô tả tính chất của âm nhạc, nội dung bài hát. Qua đó giúp cho học
sinh mở rộng thêm hiểu biết khả năng nhận thức, đánh giá, nhận xét một tác phẩm
âm nhạc từ chi tiết đến khái quát.


* Nghe hát lại:
Đây là công việc cần quan tâm để củng cố những gì các em đã nhận thức
được là rất bổ ích. Để cuộc trao đổi có chiều sâu, giáo viên nên cho các em nghe
hoàn chỉnh một bài hát lần nữa sau khi trao đổi.
3.5.2. Sách giáo khoa, tài liệu giảng dạy
Do nhiệm vụ dạy học âm nhạc ở trường THCS có những đặc trưng khác hẳn
cách dạy và học ở các trường đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp hoặc các câu lạc bộ

và nhà văn hoá nên người giáo viên phải thực hiện đầy đủ các quy định của ngành
giáo dục. Sử dụng triệt để hướng dẫn trong sách giáo khoa và tài liệu giảng dạy của
Bộ GD&ĐT phục vụ cho mục tiêu giảng dạy. Sử dụng có hiệu quả tri thức của bản
thân đã được học ở các trường cao đẳng, đại học sư pham âm nhạc để vận dụng
vào bài giảng phù hợp với cấp học, bậc học. Âm nhạc trong trường THCS không
phải dành riêng dạy cho những em có năng khiếu mà phải dạy cho tất cả học sinh
nên phải căn cứ vào sách và tài liệu hướng dẫn để soạn giáo án cụ thể, chi tiết giúp
khi giảng dạy các em dễ hiểu, nghiêm cấm việc dạy chay không có giáo án hoặc bê
sao chép giáo án cũ để dạy. Việc soạn giáo án mới giúp cho giáo viên ôn lại kiến
thức một lần nữa gắn lời của bài giảng vào đúng những yêu cầu mới nhất mà trong
sách, tài liệu hướng dẫn đề ra. Quả thực, muốn giảng dạy môn Âm nhạc và phân
môn học hát tốt thì giáo viên phải đầu tư nghiên cứu, tham khảo đọc nhiều sách tài
liệu để soạn giáo án. Các tạp chí, tài liệu, sách, báo có liên quan tới bộ môn Âm
nhạc…
3.5.3. Phương pháp dạy hát
Trong phương pháp dạy hát cho học sinh, bất cứ một người giáo viên nào
cũng phải nắm vững và tiến hành các bước trình tự trong dạy hát. Ta phải ghi nhận
rằng: âm nhạc vốn là môn nghệ thuật các em ham thích và hứng thú, có sức thu hút
mạnh đối với tuổi học sinh, nhưng việc giảng dạy truyền thụ như thế nào để các em
tiếp thu có hiệu quả cao nhất. Điều này người giáo viên cần phải có được kể từ khi
bước vào lớp. Đó là: Cử chỉ, nét mặt vui tươi, tự nhiên, tâm hồn thoải mái…để đi
vào nội dung bài giảng. Trong nội dung bài giảng gắn kết hài hoà với sử dụng trực
quan sinh động để minh hoạ ý tứ của bài giảng nhằm thu hút học sinh dẫn dắt các
em tiếp thu bài hát mẫu đến đọc một câu nhạc có sắc thái. Khi lên lớp cũng như
vào giảng bài giáo viên phải chuẩn bị rất chu đáo, đây là sự tôn trọng học sinh. Bản
thân việc thể hiện phần âm nhạc là sinh động và hấp dẫn, do vậy giáo viên phải tận
dụng triệt để sức mạnh đó làm cho giờ học thêm sinh động tạo thành niềm say mê
của học sinh. Tất cả các kĩ năng ca hát, đọc nhạc, trình bày nhạc cụ minh hoạ đều
yêu cầu giáo viên phải thành thạo trước các em. Cũng cần tôn trọng quy luật chung
của sự phát triển tâm lý trẻ em đó là tính không đồng đều của sự phát triển tâm lí

trẻ em ở mỗi cá thể, không nên đòi hỏi kết quả như nhau.
Dạy phân môn Học hát ở học sinh khối lớp 6 bước đầu là xây dựng cho các
em những kĩ năng học hát tối thiểu, tuy nhiên quan trọng hơn là thức tỉnh trong các
em những cảm xúc nội tâm, sự ham thích hào hứng say mê với môn học hát cũng
như các hoạt động bổ ích mà các em tham gia một cách tự giác và sáng tạo.


* Trước khi dạy hát cần tiến hành luyện thanh mang tính chất khởi động
giọng. Dạy học sinh hát đúng cao độ, trường độ của bài hát. Biết thể hiện tình cảm
kết hợp với rèn luyện các kĩ năng ca hát là yêu câù đầu tiên của việc dạy hát. Tuỳ
mức độ khó dễ, dài ngắn, đơn giản hay phức tạp của bài hát giáo viên có thể lựa
chọn cách tiến hành dạy hát phù hợp nhất, để giúp học sinh hát trôi chảy, giọng
được mở. Khi vào học hát, giáo viên giúp cho các em biết cách luyện thanh là hát
theo một giai điệu với một số mẫu âm nhất định, bắt đầu từ âm khu thuận lợi nhất
của học sinh. Để làm được điều này giáo viên cần nắm được âm vực giọng của học
sinh lớp 6 từ 11-12 tuổi, học sinh có xu hướng hát bằng giọng ngực, âm thanh vẫn
trong sáng nhưng mạnh mẽ và dày dặn hơn. Âm vực của các em khá rộng, càng
lớn âm sắc giọng càng ổn định, âm vực giọng mở rộng dần.
Có thể nói, giọng trẻ em ở lớp 6 cho đến độ tuổi 14-15 là tương đối đều, các
em hát trôi chảy. Khi đã xác định được tầm cử giọng của học sinh thì giáo viên tiến
hành hướng dẫn cho các em luyện thanh.
Các bài tập thực hiện như sau:
+ Chuẩn bị tư thế đứng hát vững vàng, tự nhiên.
+ Hát với nhịp độ vừa phải, không vội vàng
+ Hát với âm lượng vừa phải, không cố gắng hát to quá.
+ Hát chụm để âm thanh phát ra có cộng hưởng, sáng, gọn, rền.
+ Hát giai điệu, câu luyện thanh theo tên nốt chính xác.
+ Tập bật môi, lưỡi khi hát các phụ âm và mở khẩu hình theo các nguyên âm
khi hát các từ: ma, mê, mi, mô, đô, rê.
+ Tập hít hơi bằng mũi một cách nhẹ nhàng, lấy vào đủ hơi dể hát trôi chảy

từng hai nhịp một.
* Sau khi tiến hành luyện thanh, giáo viên phân câu hát thành từng đoạn
ngắn để các em đủ hơi và không mệt khi tập, giáo viên hát mẫu từng câu, sau đó
cho các em nhắc lại. Sau khi hát mẫu, mỗi câu chừng hai đến ba lần, giáo viên đàn
lại giai điệu để các em lắng nghe thêm một vài lần nữa trước khi tập hát tiếp theo.
Dạy hát từng câu theo lối móc xích cho đến hết bài rồi quay lại từ đầu là phương
pháp thường dùng, không cần dạy câu trước thuộc rồi mới dạy câu sau. Dạy hát
từng câu nhưng liên tiếp sẽ giúp học sinh nhận biết trọn vẹn bài hát. Việc gọt giũa,
trau chuốt nên dành đến khi luyện tập, củng cố.
Có thể dùng đàn kết hợp nhưng chỉ nên đàn giai điệu sau khi đã được nghe
hát mẫu và đệm theo khi các em đã thuộc bài. Hướng dẫn hát kết thúc bài là một
yêu cầu đáng quan tâm. Thông thường khi hát đến câu cuối cùng và tiếng cuối
cùng của bài, các em ngắt giọng ngay. Đó là thói quen cần khắc phục. Phải hát câu
cuối cùng của bài thật đầy đủ, chú trọng đến âm kết để câu kết thúc được khắc hoạ
đậm nét, rõ ràng, có tác dụng mạnh đến tình cảm và nhận thức của chính bản thân
người hát và người nghe.


Khi dạy hát, giáo viên không nên hát cùng học sinh. Lúc các em tái hiện các
câu hát mẫu là lúc giáo viên tạm nghỉ ngơi tích cực bằng cách lắng nghe để phát
hiện những chỗ các em hát sai, kịp thời chỉ ra và sửa chữa. Giáo viên cần luôn
nhắc nhở các em khi hát phải biết tự kiểm tra chính bản thân mình, lắng nghe và tự
điều chỉnh, việc này không phải em nào cũng làm được. Do đó, giáo viên phải biết
sửa sai.
* Sau khi đã học hát, giáo viên dành thời gian củng cố, ôn luyện cho các em,
vừa làm cho các em thuộc bài hát, hát chính xác và nâng cao kĩ năng thể hiện tình
cảm, sắc thái của bài và một số yêu cầu khác. Phần củng cố ôn luyện có thể thực
hiện một vài công việc như sau:
- Hát đúng nhịp độ quy định của bài, những chỗ cần hát nhanh dần, chậm
dần, ngân tự do…

- Phát âm rõ các âm tiết, các từ trong lời ca.
- Lấy hơi và ngắt hơi đúng chỗ.
- Hát hoà giọng và hát đồng đều.
- Tập hát cùng với phần đệm của nhạc cụ có nhạc dạo.
- Tìm hiểu sâu hơn nội dung nghệ thuật của bài hát.
- Hát kết hợp vỗ tay hoặc gõ đệm theo âm hình tiết tấu. Mỗi bài hát được
xây dựng trên từng dạng âm hình tiết tấu khác nhau. Vì thế, tập gõ hoặc vỗ tay
đệm theo có tác củng cố cảm giác về nhịp phách, tiết tấu sẽ có ích khi vận dụng để
học tập.
- Tập hát theo lối hát đối đáp (hát nối tiếp) hoặc hát có lĩnh xướng và lời ca.
- Hát kết hợp vận động, phụ hoạ (hoặc múa đơn giản).
Kết quả của việc học hát được đánh giá rõ nhất thông qua một hoạt động cụ
thể là trình bày, biểu diễn bài hát. Tập biểu diễn bài hát giúp cho các em mạnh dạn,
tự tin có ý thức cố gắng trong quá trình học tập, để có thể biểu diễn được, các em
có ý thức về một giá trị thẩm mỹ do chính bản thân mình cùng góp sức sáng tạo
thực hiện, nhất là tính đồng đội trong biểu diễn tập thể được nâng cao. Việc biểu
diễn có thể tiến hành dưới hình thức hát cá nhân, hát 2-3 người, hoặc một nhóm 58 người hoặc đồng ca.
Giờ học hát là dịp để các em tập biểu diễn, tập làm quen với việc hát trước
mọi người, qua đó các em tự khẳng định mình và đồng cảm với sự ngưỡng mộ
hưởng ứng của tập thể.
3.6. Quan điểm của các cấp lãnh đạo về phân môn Âm nhạc
Ta phải thấy rõ rằng: Đảng và Nhà nước rất quan tâm tới công tác giáo dục
đào tạo và đã khẳng định giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đặc biệt, trong công tác
giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam phát triển toàn để trở thành người lao động mới làm
chủ đất nước. Chính vì vậy, Đảng- Nhà nước đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới
mục tiêu, hình thức, nội dung, phương pháp đào tạo.


Một trong những môn học quan trọng góp phần to lớn trong việc hình thành
và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh đó là môn Âm nhạc.

Tuy môn học Âm nhạc đã có từ rất lâu và chính âm nhạc là nguồn cảm hứng
thích thú, say mê khao khát của mọi người đặc biệt là lớp trẻ. Song, do chủ quan và
khách quan cho mãi tới những năm học gần đây môn học Âm nhạc mới chính thức
đưa vào hệ thống giảng dạy của các nhà trường và đã đáp ứng yêu cầu nguyện
vọng của học sinh và phụ huynh.
3.6.1. Sở, Phòng giáo dục, Ban giám hiệu
Quan điểm của Sở GD&DT đã đầu tư chỉ đạo các Phòng giáo dục trong tỉnh
quan tâm tới các vấn đề trọng tâm của môn học như: Đầu tư mua sắm đàn, các
phương tiện phục vụ cho giảng dạy: Đài, băng, đĩa, tăng âm…Thường xuyên chỉ
đạo hướng dẫn theo dõi về chất lượng giảng dạy và học tập của bộ môn Âm nhạc.
Tổ chức định kì việc dự giờ, đánh giá thực tế về chất lượng, chống bệnh thành tích.
3.6.2. Ban giám hiệu
Ban giám hiệu trường THCS rất quan tâm tới bộ môn Âm nhạc. Có được sự
quan tâm như vậy thì bản thân người giáo viên Âm nhạc phải thật sự có năng lực
chuyên môn, trình độ, lòng yêu nghề để đẩy mạnh công tác giảng dạy đạt hiệu quả
cao.
3.6.3. Kết quả dạy hát trong những năm gần đây
Những năm gần đây được sự chỉ đạo có hiệu quả của ngành GD&ĐT về
công tác chuyên môn, sự quan tâm giúp đỡ của các ngành các cấp ở địa phương và
cơ sở đã giúp cho việc dạy hát đạt được nhiều kết quả cao.
Nhận thức được tầm quan trọng của âm nhạc, Đảng và Nhà nước ta đã thể
hiện quan điểm đó qua các kì Đại hội VII, VIII và XI: “ Văn hoá là nền tảng tinh
thần của xã hội” mà nhìn ở góc độ nào đó âm nhạc cũng là văn hoá.
Bộ GD&ĐT đã đưa âm nhạc vào chương trình học tập của học sinh THCS là
hoàn toàn phù hợp với đường lối phát triển con người của Đảng và Nhà nước ta.
Trong môn âm nhạc thì phân môn học hát là một phân môn quan trọng bởi ca hát
là một nhu cầu thiết yếu của con người, ca hát phù hợp với lứa tuổi thiếu niên, nó
đem đến cho các em những cảm xúc chân thực và ảnh hưởng trực tiếp đến tư tưởng
tình cảm của các em.
Trường THCS đã nắm bắt được tinh thần chỉ đạo của Bộ, ngành và đã đưa

vào giảng dạy từ năm học 2001-2002 cho đến nay.
Kết quả giảng dạy qua những năm học gần đây môn Âm nhạc ở nhà trường
THCS đã có nhiều chuyển biến rõ rệt khi giáo viên áp dụng các phương pháp đổi
mới làm cho các em hăng say, hứng thú học tập tốt ở các môn học khác nữa. Từ đó
chất lượng hai mặt giáo dục của nhà trường cũng được nâng cao.
Thể hiện rõ nhất là số học sinh ở trường THCS của xã được học hát ở trường
về mỗi làng, mỗi khu dân cư đều là những thành viên tích cực của các phong trào


văn nghệ quần chúng trong các ngày lễ lớn của đất nước, các ngày kỉ niệm. Các em
mang những lời ca, tiếng hát đã học được ở trường để góp phần làm cho phong
trào văn nghệ ở địa phương trở nên sôi nổi và có ý nghĩa hơn.
Ngay ở lớp 6, các em được học 8 bài hát trong chương trình, trong đó có 2
bài dân ca Việt Nam, 5 bài của thiếu nhi, 1 bài dân ca nước ngoài. Các em đều đã
học thuộc và hát đúng giai điệu, đạt được kết quả rất tốt:
Những vấn đề chính nêu trên và còn nhiều phần khác mà trong quá trình tôi
nghiên cứu thực tiễn, tôi càng thấy rõ và một lần nữa khẳng định: “Vai trò âm
nhạc, phong trào ca hát là vô cùng quan trọng và không thể thiếu được trong đời
sống thường ngày của con người”. Đó là thực tế, là nguyện vọng của quần chúng
nhân dân. Để đáp ứng được yêu cầu chính đáng của nhân dân, ngành GD&ĐT đã
nhanh chóng đưa môn học Âm nhạc vào các trường học. Đây là một điều đáng
phấn khởi, đó chính là: “ ý Đảng hợp với lòng dân”.
Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hoá
cơ sở. Đảng và nhà nước ta đã rất quan tâm và đề ra nhiệm vụ quan trọng để toàn
Đảng toàn dân nhận thức đúng đắn và cùng thực hiện một cách có hiệu qủa nhất đó
là: “ Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội” mà âm nhạc cũng chính là văn hoá.
Để môn Âm nhạc và phân môn học hát ở các trường THCS kể cả cấp mầm
non, tiểu học và THCS đạt yêu cầu như mong muốn của Đảng, Nhà nước và phụ
huynh, ngoài sự nhiệt tình yêu nghề, yêu học sinh, có tinh thần trách nhiệm cao, có
năng lực nghiệp vụ chuyên môn giỏi và sự ham mê yêu thích môn học của học sinh

thì một điều vô cùng quan trọng là: nhà nước, các cấp, các ngành từ Trung ương
đến địa phương cần phải đầu tư cơ sở vật chất thích đáng để xây dựng mua sắm
trang thiết bị phục vụ cho môn học đúng như quy định của ngành giáo dục, để môn
học ngày càng phát triển ngang tầm với yêu cầu đòi hỏi của nhân dân ta, nhất là thế
hệ trẻ.
4. Các phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy phân môn học hát
tại trường THCS.
4.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý giáo viên âm nhạc
4.1.1. Đối với cán bộ quản lý
Cán bộ quản lý giáo viên âm nhạc phải không ngừng nâng cao nhận thức
một cách toàn diện để quản lý, hướng dẫn cho giáo viên âm nhạc .
Trước hết người quản lý giáo viên âm nhạc phải nhận thức chuyên sâu về
chuyên môn nghiệp vụ có khả năng đánh giá một tiết dạy của giáo viên như thế
nào, đánh giá về công tác chuẩn bị của giáo viên như: soạn giáo án đúng quy định
chưa, các nội dung bài dạy có sát thực không…
- Đánh giá về nội dung giảng dạy của giáo viên có khoa học và chính xác
không.
- Đánh giá về phương pháp giảng dạy của giáo viên đã phát huy tính tích cực
của học sinh hay chưa, phương pháp đổi mới giảng dạy trong mỗi tiết học, khả
năng bao quát lớp, sử dụng đồ dùng dạy học…


- Đánh giá về nghệ thuật sư phạm của giáo viên: tư thế, tác phong, ứng xử
sư phạm…
- Nắm được những khó khăn và thuận lợi của bộ môn Âm nhạc để có đề
xuất kiến nghị với các ngành chức năng cấp trên. Biết thông cảm và chia sẻ với
những khó khăn, thuận lợi của giáo viên. Từ đó có thể tạo điều kiện thuận lợi cho
giáo viên âm nhạc yên tâm giảng dạy mang lại hiệu quả cao, nâng cao được chất
lượng của giáo viên.
4.1.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên âm nhạc

Bộ GD&ĐT đã đưa môn Âm nhạc vào chương trình học tập của học sinh
THCS là hoàn toàn phù hợp với đường lối phát triển con người của Nhà nước ta.
Đó là một nhận thức rất đúng đắn bởi ca hát luôn là một nhu cầu thiết yếu của con
người, là món ăn tinh thần không thể thiếu, ca hát phù hợp với lứa tuổi thiếu niên
nó đem đến cho các em những cảm xúc chân thực ảnh hưởng đến tư tưởng tình
cảm của các em.
Từ những quan điểm chỉ đạo trên, người giáo viên âm nhạc phải nhận thức
đúng đắn thấm nhuần đường lối chính sách của Đảng, nhà nước, của ngành nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy cho học sinh bộ môn Âm nhạc như phân môn học
hát ở trường THCS. Tôi cũng như các đồng nghiệp đã nỗ lực không ngừng, phấn
đấu trau dồi nghiệp vụ chuyên môn và công tác giảng dạy của mình như: tham gia
vào các đợt tập huấn, học chuyên đề chuyên môn do Phòng Giáo dục- ngành tổ
chức hằng năm.
Đội ngũ giáo viên âm nhạc trong phạm vi huyện, tỉnh cần tăng cường giao
lưu, học hỏi để bổ sung cho nhau những kiến thức, kinh nghiệm trong giảng dạy,
trau dồi nghiệp vụ sư phạm…,phấn đấu trở thành người giáo viên giỏi.
4.2. Nâng cao chất lượng giáo viên giảng dạy âm nhạc
Giáo viên nói chung trước hết phải có lòng yêu nghề, có tinh thần trách
nhiệm cao về môn học mình giảng dạy. Đối với người giáo viên môn âm nhạc thì
không chỉ là một người giáo viên truyền thụ cho các em kiến thức mà còn mang lại
cho các em một đời sống tinh thần phong phú. Bởi vậy nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên âm nhạc là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và cần thiết. Người
giáo viên âm nhạc phải thực sự là người “vừa hồng, vừa chuyên” theo định hướng
phát triển về GD&ĐT của chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Giáo viên phải thường xuyên học hỏi nhằm trang bị cho mình một lượng
kiến thức đầy đủ để truyền dạy cho học sinh.
- Giáo viên phải tìm hiểu kĩ các dạng bài học để truyền dạy cho học sinh có
hướng giải quyết phù hợp với từng đối tượng học sinh.
- Phải luân phiên thay đổi hình thức dạy học và sử dụng đồ dùng dạy học
phù hợp với đặc trưng bộ môn để gây hứng thú cho học sinh.

Muốn có được kết quả cao trong việc dạy học, ngoài vốn tri thức mà mỗi
giáo viên cần phải trang bị cho mình thì người giáo viên cần phải nhiệt tình năng
động sáng tạo và linh hoạt, luôn có sự nỗ lực tìm tòi học hỏi, quyết tâm kiên trì


khám phá cái mới, đúc rút kinh nghiệm sau mỗi tiết dạy. Khi thực hiện tiết dạy
trong giáo án ưu việt có hiệu quả tốt và điều mấu chốt là phải biết phát huy tính
chủ động khám phá và tìm tòi của học sinh.
Ngay từ đầu làm quen với bộ môn, giáo viên phải tạo cho các em thói quen
tự học, tự tổ chức hoạt động học tập, làm quen với phương pháp dạy học mới, tạo
môi trường học tập tốt cho các em, tạo sự ham mê yêu thích bộ môn cho các em
ngay trong từng tiết học, phương pháp dạy học mới phải áp dụng các thủ thuật dạy
học nhưng phải linh hoạt, sáng tạo nắm vững mục đích và cách tiến hành các thủ
thuật khác nhau.
4.3. Những phương pháp đổi mới trong dạy học
Xác định rõ việc dạy học Âm nhạc ở trường THCS là dạy học cho tất cả học
sinh, không phân biệt có năng khiếu âm nhạc hay không có năng khiếu âm nhac.
Chính môn học mang lại cho học sinh những kiến thức mang tính văn hoá. Âm
nhạc phổ thông để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện góp phần tích cực hoàn
thiện nhân cách người lao động mới. Chính vì vậy việc dạy âm nhạc cho học sinh
không tập trung vào việc rèn luyện những kỹ năng, kỹ xảo như dạy cho người sẽ
theo con đường âm nhạc sau này, mà dạy âm nhạc làm tác động đến cả thế giới
tinh thần của học sinh, giúp các em phát triển về tình cảm, thẩm mĩ, đạo đức, trí
tuệ góp phần làm cân bằng, hài hoà các nội dung giáo dục chung. Ngoài ra dạy học
âm nhạc cũng không đi sâu vào các kiến thức thuộc về lí thuyết âm nhạc mà cái
chính là tạo điều kiện để học sinh được hoạt động với âm nhạc qua ca hát và tiếp
xúc với âm nhạc bằng nghe nhạc có hướng dẫn và bình luận.
Riêng ở trường THCS việc đổi mới phương pháp dạy ở nước ta thường có
hai khuynh hướng:
Một là: Tập trung dạy nhạc lí, tập đọc nhạc- đây là dạy cho học sinh hiểu sâu

về lí thuyết âm nhạc để học sinh biết đọc nhạc thành thạo tiến tới có thể sử dụng
bản nhạc khi hát khi đàn.
Hai là: Tập trung vào việc dạy hát, khuynh hướng này thể hiện tính thiết
thực và phần nào có quan tâm đến tính đại trà đến việc dạy học âm nhạc ở các
trường trên diện rộng.
Để dung hoà cả 2 khuynh hướng dạy âm nhạc nêu trên, chương trình âm
nhạc THCS được thiết kế theo mô hình dạy âm nhạc có 3 phần: Môn học hát, nhạc
lí- tập đọc nhạc và âm nhạc thường thức.
Điều đáng quan tâm là đổi mới phương pháp dạy học âm nhạc ở phân môn
học hát tập trung ở các vấn đề sau:
- Giới thiệu bài
- Hát mẫu.
- Luyện thanh (khởi động giọng).
- Dạy hát từng câu.
- Tổng hợp cả bài hát.


- Luyện tập củng cố theo nhóm, cá nhân, tổ chức cho học sinh hoạt động và
biểu diễn .
- Để đổi mới, cải tiến phương pháp dạy hát cần xem xét một số việc cụ thể
như sau:
+ Giới thiệu bài: Cùng với việc giới thiệu bài hát, tên tác giả, xuất xứ, nội
dung bài hát. Giáo viên tìm hiểu một vài thông tin về tác giả, những tác phẩm của
tác giả hoặc những tác phẩm của tác giả khác cùng đề tài với tác phẩm sắp học.
Nếu là dân ca nên có thông tin về vùng miền xuất xứ bài dân ca ấy và ví dụ một vài
bài dân ca khác cùng địa phương hoặc cùng dân tộc.
+ Hát mẫu: Giáo viên có thể trình bày hoặc cho học sinh nghe bài hát qua
băng, đĩa nhạc khi máy và băng đĩa có âm thanh chuẩn.
+ Luyện thanh: Đây là việc khởi động giọng trước khi học hát, giáo viên nên
cho học sinh luyện giọng theo đàn và dùng nguyên âm ghép những phụ âm “m”, ví

dụ: ma.a.a…, mô.ô.ô…, mi.i.i… Mỗi mẫu âm luyện giọng nên dùng 5, 6 nốt.
+ Dạy hát từng câu: Nhất thiết giáo viên phải hát mẫu từng câu hát 2 lần sau
đó đàn giai điệu cho học sinh tập hát theo. Tuyệt đối không nên chỉ đánh đàn rồi
cho học sinh tập hát mà giaó viên không hát mẫu.
Phần ôn luyện bài hát sẽ lần lượt tập theo tổ, nhóm cá nhân nhưng thỉnh
thoảng giáo viên đàn toàn bộ giai điệu bài hát, yêu cầu học sinh lắng nghe nhẩm
theo hoặc hát thầm trong đầu.
Cho học sinh dùng nhạc cụ gõ đệm và biểu diễn bài hát hoặc hát kết hợp vận
động cũng là một yêu cầu được quan tâm thích đáng.
Trong phân môn học hát phải có thêm những hình thức kết hợp như trò chơi,
đó vui, tập đặt lời mới, tập hát bè…để giờ học hát thêm vui tươi sinh động. Một số
kiến thức mang tính môn hoặc tích hợp các nội dung của văn học, lịch sử, địa lí, mĩ
thuật… cũng có thể vận dụng vào phân môn học hát ở mức độ “liều lượng” vừa
phải.
Tóm lại, đổi mới phương pháp dạy học âm nhạc ở trường THCS tập trung
làm cho học sinh gần gũi, thân thiện, ham thích môn Âm nhạc quyết không để cho
một học sinh nào sợ học và không ham thích học môn này. Muốn vậy Giáo viên
phải phát huy sáng tạo chủ động tìm những biện pháp thủ thuật có hiệu quả lợi ích
nhất để chuyển tải các nội dung âm nhạc sinh động, nhẹ nhàng, hấp dẫn có tác
dụng giáo dục thẩm mĩ cao nhất đối với học sinh.
4.3.1. Phương pháp hướng dẫn học sinh cảm thụ tác phẩm (ca khúc)
Tác phẩm âm nhạc nằm trên giấy chỉ là âm nhạc không có sức sống, nó cần
phải được vang lên để thành âm nhạc “sống”. Muốn vậy, tác phẩm phải được trình
bày , biểu diễn dưới các hình thức khác nhau nằm khơi gợi, hấp dẫn, thuyết phục
người học. Giai điệu vang lên sẽ gợi được cảm xúc và mang đến những yếu tố
thẩm mĩ. Vì vậy, giáo viên cần phải giới thiệu tác phẩm qua lời nói (xuất xứ, tác
giả, nội dung, nghệ thuật..). Trình bày tác phẩm bằng giọng hát, tiếng đàn (do giáo
viên thể hiện hoặc dùng băng đĩa). Khi giáo viên trình bày tác phẩm thì lúc đó giáo

viên đóng vai trò như một “ Nghệ sĩ biểu diễn”. Thông qua đó, giáo viên mang đến
cho học sinh những vẻ đẹp của tác phẩm bằng sự xúc động thật sự và diễn cảm sâu
sắc. Qua mỗi lần như thế, giáo viên có thể gợi lên trong tâm hồn trẻ em niềm vui,
sự hứng khởi, sự thán phục và càng làm tăng thêm lòng yêu thích môn âm nhạc.
Có thể nói, đây là phương pháp nhanh nhất, mạnh nhất tác động đến học sinh, đưa
trẻ vào thế giới âm nhạc diệu kì một cách sống động và trực tiếp.
- Giáo viên cần nghiên cứu kĩ tác phẩm để chuẩn bị trình bày như: Tìm hiểu
nội dung, phân câu, lấy hơi…
- Trước và trong lúc trình bày, biểu diễn: chuẩn bị tư thế như một diễn viên
trình bày trên sân khấu mà khán giả là học sinh, hát một cách truyền cảm kết hợp
một vài động tác phụ hoạ nhẹ nhàng giúp học sinh tăng cường trí tưởng tượng,
sáng tạo.
* Phương pháp thực hành luyện tập
- Thực hành luyện tập bao gồm: thực hành hát, thực hành nghe nhạc…
Những hoạt động đó xuyên suốt quá trình học âm nhạc trên lớp và cả hoạt động
ngoài lớp. Thực hành, rèn luyện chính là để hình thành kĩ năng thể hiện âm nhạc,
nắm được thuộc tính của âm nhạc.
- Với một bài hát dài, giáo viên chia thành các đoạn, câu nhỏ cho học sinh
luyện tập nhiều lần. Có thể lúc đầu chưa đúng, sau thực hiện nhiều lần học sinh sẽ
dần dần điều chỉnh để hát đúng hát đều.
* Phương pháp dùng lời(còn gọi là thuyết trình, diễn giải, giảng thuật)
- Phương pháp này thường được dùng các nội dung sau đây:
+ Giới thiệu tác phẩm, tác giả, kể chuyện âm nhạc, giải thích cách thể hịên
bài hát.
+ Đặt câu hỏi gợi mở, hoặc củng cố bài học.
+ Ổn định tổ chức lớp, động viên nhắc nhở, khích lệ, đánh giá học sinh
- Đối với âm nhạc dùng lời không nhiều, nó không làm phương pháp cơ bản
quan trọng nhất nhưng không thể thiếu. Cần chú ý khi sử dụng lời nói trong giảng
giải, cần diễn đạt gãy gọn, mạch lạc, có chuẩn bị kĩ để nói không thừa, không
thiếu, từ ngữ chính xác, dễ hiểu.

* Phương pháp trực quan
- Trong dạy học âm nhạc, âm thanh vô cùng trừu tượng, yêu cầu trực quan là
cần thiết, các phương tiện dồ dùng dạy học như: nhạc cụ, máy nghe, băng đĩa
nhạc…là những “ Giáo cụ trực quan”, những “ Sách giáo khoa” vô cùng sinh động
và quan trọng. Bên cạnh đó là bản nhạc, tranh ảnh, bản đồ cũng có tác dụng tốt
trong giờ lên lớp.
Sử dụng phương pháp trực quan khiến cho những khái niệm trừu tượng trở
nên rõ ràng, cụ thể. Tiếng đàn, tiếng hát vang lên chính là “Trực quan” của âm
nhạc. Học sinh không chỉ được tập hát mà còn được nghe giáo viên hát hoặc đàn,
được nghe như vậy sẽ giúp cho cảm thụ âm nhạc của học sinh tăng lên rất nhiều.


* Phương pháp kiểm tra đánh giá
Kết thúc một nội dung dạy học hoặc một phần của nội dung,thông thường
người ta tiến hành kiểm tra. Dạy âm nhạc cũng thế, không thể thiếu kiểm tra- đánh
giá. Với âm nhạc có thể kiểm tra như sau:
+ Kiểm tra hát theo nhóm, cách này chỉ mất ít thời gian và có thể kiểm tra
được cả lớp.
+ Đánh giá bằng quá trình học tập như: chăm chỉ, có khả năng đạt, chưa đạt.
4.3.2. Phương pháp tạo ấn tượng sâu sắc cho học sinh
Để tạo ấn tượng cho các em, trước hết người giáo viên phải có năng lực âm
nhạc. Khi đã có năng lực người giáo viên đã hội tụ đầy đủ những yêu cầu cơ bản
mà bộ môn yêu cầu. Có trình độ chuyên môn âm nhạc tối thiểu, vững vàng , phải
nắm vững phương pháp giảng dạy một cách sáng tạo, cần phải nghiên cứu kĩ
chương trình giảng dạy ngay từ đầu để quán triệt toàn bộ nội dung của cấp học
hoặc từng cấp học.
3.3.3. Phương pháp sửa sai cho học sinh
Trong quá trình học hát giáo viên cần giúp các em phân biệt sự khác nhau
giữa hát và nói, khi hát âm thanh được phát ra phải có độ ngân, mỗi âm vang đều
đặn nhưng cần phải rõ và đẹp. Có thể đàn giai điệu cho học sinh nghe đồng thời

luyện cách ghi nhớ và đệm theo giai điệu khi các em đã thuộc bài. Để tránh cho
học sinh hát sai, theo kinh nghiệm của bản thân tôi thì có một số biện pháp sau:
Khi trình bày một ca khúc, tác phẩm nếu học sinh hát sai giáo viên phải nắm
rõ được học sinh hát sai ở câu nào, từ nào, đoạn nào sau đó giáo viên sửa sai cho
học sinh bằng cách giáo viên đàn và hát mẫu lại cho học sinh nghe những câu, từ
trong đoạn mà học sinh hát sai.
- Dự kiến những chỗ các em sai.
- Xây dựng cho các em thói quen im lặng, lắng nghe để biết khi nào hát theo
thầy (cô) hát mẫu, nghe phân tích để biết thế nào là hát đúng, thế nào là hát chính
xác.
- Giáo viên đưa ra những bài tập về cao độ, trường độ tương tự như bài hát
cho các em đọc nhạc và hát âm theo để giải quyết những chỗ khó.
- Tập hát đúng ngay từ đầu, khi học sinh tiếp thu sai thì giáo viên phải phân
tích dẫn giải âm thanh sai, đúng rồi thị phạm bằng cách hát mẫu hai đến ba lần.
4.3.4. Phương pháp kết hợp gõ tiết tấu
Trước khi học hát, giáo viên phải là tổ chức hướng dẫn để học sinh tạo ra
những điều kiện cần cho việc đọc các tiết tấu được xác định trong chương trình
THCS.
Tuỳ từng tiết tấu bài học, giáo viên chia bài hát thành từng câu, đánh dấu
câu cho học sinh dễ xác định, sau đó giáo viên hướng dẫn tiết tấu từng câu cho đến
hết bài. Yêu cầu giáo viên phải thị phạm cho học sinh nghe và nhìn để thực hiện.


* Phương pháp kết hợp gõ nhịp và phách
Cái đầu tiên số 1 mà giáo viên phải hướng vào để tổ chức cho học sinh lĩnh
hội là trọng tâm. Trọng tâm và phách gắn liền với nhau. Không xác định được
trọng tâm của phách thì không nắm và phân loại được phách. Không nắm và phân
loại đựoc phách thì cũng không nắm và phân loại được nhịp.
Việc đầu tiên người thầy phải tổ chức được cho học sinh cách hoạt động trực
tiếp mặt đối mặt với phách để phân biệt phách có trọng âm hay không, sau đó phân

biệt phách ấy như thế nào trong mối quan hệ nhịp.
Mặt đối mặt với phách tương tự như mặt đối mặt với âm, khi nắm được nó
mới nắm được các phẩm chất đặc trưng.
4.3.5. Phương pháp kết hợp các động tác múa đơn giản
Tuỳ từng ca khúc, tác phẩm hay bài dân ca …Tuỳ từng nội dung từng bài
mà giáo viên chuẩn bị tốt một số động tác múa đơn giản ở bài học, rồi thị phạm
trên lớp cho các em quan sát và luyện tập cho các em, nhưng vẫn phải phù hợp với
nội dung bài học.
Ở bậc THCS, dạy hát kết hợp với vận động hoặc trò chơi luôn là một yêu
cầu hết sức quan trọng không thể thiếu. Âm nhạc và vận động có mối quan hệ mất
thiết với nhau. Việc học hát kết hợp với vận động sẽ giúp cho học sinh nhạy cảm
với tiết tấu âm nhạc, phát triển tai nghe, rèn luyện trí nhớ âm nhạc. Bên cạnh đó
còn tạo hứng thú học tập, học mà chơi, chơi mà học của học sinh. Với phương
pháp này giáo viên sẽ khuyến khích cho học sinh tham gia sáng tạo, tạo được
không khí vui tươi sôi nổi trong giờ học. Học sinh được thư giãn, thoải mái, bên
cạnh đó còn phát huy được tính tích cực của học sinh.
4.4. Giới thiệu giáo án mẫu
(Áp dụng những phương pháp đổi mới vào một tiết dạy cụ thể)
Tôi xin được trình bày một giáo án cụ thể cho chương trình Âm nhạc lớp 6.
Tiết 13: Học hát: Bài Đi cấy
Dân ca Thanh Hóa
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
- Hát đúng giai điệu và lời ca bài hát: “Đi cấy”
2. Kỹ năng:
- Có kỹ năng phân biệt tính chất mềm mại, nhẹ nhàng của bài hát dân ca.
3. Thái độ:
- Qua bài hát giúp học sinh thêm yêu lao động, biết quý trọng người lao
động.