Bổ trợ kiến thức thi đại học phần 3

B tr ki n th c thi đ i h c

Tài li u h c t p chia s

B TR KI N TH C THI
IH C
PH N 3: NHÓM NGUYÊN T (C, H, O, N)
Giáo viên: NGUY N T N TRUNG

Khi g p h p ch t h u c ch a (C, H, O, N) các em c n xác đ nh xem ch t h u c đ cho thu c lo i
nào trong 2 nhóm sau đây.
 Nhóm 1: Các ch t đ c bi t
 Urê: Có công th c CH4ON2.
Công th c c u t o: (NH2)2CO.
Caprolactam: Có công th c C6H11ON.
Công th c c u t o:
CH2 – CH2-CH2-C=O
CH2-CH2
N-H
Các lo i t : T nilon-6, T nilon-6,6, ….
 Nhóm 2: G m các lo i ch t sau
(1): Amino axit.
(2): Este c a aminoaxit.
(3): Mu i amoni.
(4): Mu i c a amin.
(5): H p ch t nitro.
- Các em s xác đ nh đ c h p ch t đ cho có ph i nhóm 1 hay không m t cách d dàng. V n đ khó
ch n u không ph i nhóm 1 thì làm sao các em bi t đ c nó là lo i nào trong n m lo i nhóm 2. Hi n
nhiên n u đ đã cho c th r i thì không c n g i ý thêm.
 M t s g i ý các h p ch t nhóm 2:
1. i u ki n t n t i: T ng liên k t  ≥ 1

2. Cáh tính t ng liên k t :
tính t ng liên k t  ta nên làm 2 b c sau:
 B c 1: Tính a* ( theo cách tính s liên k t  nh l )
V i CTTQ CxHyOzNt có a*= ( 2x +2 + t – y): 2
 B c 2 : Tính t ng liên k t  theo công th c n i b sau:
- V i các ch t (1), (2), (5): T ng liên k t  = a*
- V i các ch t (3), (4): T ng liên k t  = a*+ 1
( s 1 ý ngh a là s nguyên t N có hoá tr V )
3. Ph n ng đ c tr ng:
- (5): Ch có ph n ng v i [H]  Amin
R-(NO2)n + 6n [H]  R-(NH2)n + 2n H2O
- (1), (2), (3), (4): u ph n ng đ c v i NaOH và HCl.
 Ví d minh ho :
Ví d 1: (A) có CTPT C2H7O2N. (A) có th là:
A. Amino axit
B. Este c a amino axit
C. Mu i amoni
D. H p ch t nitro
 G i ý:
- D th y (A) không th là các ch t nhóm 1.
- Do C2H7O2N có a* = 0  (A): Không th là (1), (2), (5).
 C2H7O2N ch có th là mu i amoni ho c mu i c a amin.
- V y đáp án là: C
Ví d 2: (A) là h p ch t h u c ch a C, H, O, N có % N =18,18. Bi t (A) ph n ng đ c vói NaOH và
(A) có kh n ng tráng g ng. V y (A) có th là
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


B tr ki n th c thi đ i h c

Tài li u h c t p chia s

A. Amino axit
B. Este c a amino axit
C. Mu i amoni
D. Mu i c a amin
 G i ý:
- Khi g p tình hu ng này thí sinh d b m t th i gian cho vi c xác đ nh CTPT và CTCT c a (A).
- V i các thí sinh chu n b t t b ng cách nh các giá tr đ c bi t sau s gi i câu này trong vòng vài giây!
- G i ý đ c bi t trong ph m vi h p (Thi H, C ).
 Ch t h u c (A) ch a C, H, O, N có m t trong d ki n sau:
 Ho c: M = 77 (đvC)
 Ho c: % N = 18,18
 Ho c: % H = 9,09
- Ta có th k t lu n (A): C2H7O2N
- Và kh ng đ nh là ch có 2 CTCT sau:
 CH3-COO-NH4
 H-COO-NH3-CH3
 Gi i : Theo các g i ý trên và đ bài  (A): H-COO-NH3-CH3
- V y đáp án là: D
Ví d 3: ( HKA-2007)
Cho h n h p X g m 2 ch t h u c có cùng CTPT C2H7NO2 tác d ng v a đ v i dung d ch NaOH và đun
nóng, thu đ c dung d ch Y và 4,48 lít h n h p Z đi u ki n chu n g m 2 khí (đ u làm xanh gi y qu
tím m). T kh i h i c a Z đ i v i H2 b ng 13,75. Cô c n dung d ch Y thu đ c kh i l ng mu i khan là

A. 16,5 gam
B. 14,3 gam
C.8,9 gam
D. 15,7 gam
 G i ý:
- V i các thí sinh chu n b t t s d dàng th y 2 ch t có trong h n h p X
là CH3-COO-NH4 và H-COO-NH3-CH3
- Ph n ng c a 2 mu i trên v i NaOH:
 CH3-COO-NH4 + NaOH  CH3-COONa + NH3 + H2O
 H-COO-NH3-CH3+ NaOH  H-COONa + CH3-NH2 + H2O
- C n nh thêm : nhi t đ th ng có 4 min khí có tính ch t gi ng NH3
 (CH3)2-N-CH3
 CH3-NH2
 CH3-NH-CH3
 C2H5-NH2
- T g i ý v h n h p 2 khí , dùng qui t c đ ng chéo và nh m b ng bài toán t ng t ta th y đ c ( NH3 :
0,05 mol, CH3-NH2 : 0,15 mol )
- V y: m mu i = 82  0,05 + 68  0,15 = 14,3 gam  áp án: B
Ví d 4: Cho 7,7 gam (A) có CTPT C2H7NO2 tác d ng h t v i 200ml dung d ch NaOH C (mol/l). Sau
ph n ng cô c n đ c 12,2 gam r n. Giá tri C là
A.0,5
B. 0,75
C. 1,0
D.1,25
 G i ý:
- R n trong bài toán này g m mu i natri và NaOH có th còn d .
- Do (A) là C2H7NO2 , nên mu i thu đ c có th là:
 CH3-COONa ( M=82)
 H-COONa ( M= 68)
- T các d ki n đ cho ta có r n g m: 0,1 mol RCOONa

và ( 0,2.C – 0,1) mol NaOH
- D a vào kh i l ng r n ta l p đ c ph ng trình tính C nh sau:
 TH1: 0,1 68 + ( 0,2.C – 0,1)  40 = 12,2  C = ?
 TH2 : 0,1 82 + ( 0,2.C – 0,1)  40 = 12,2  C = ?
- Sau khi có bi u th c trên ta hãy dùng máy tính đ th y C. Th y bi t
các em s tìm th y C m t cách d dàng !
Ví d 5: (A) có CTPT C3H9NO2 . (A) có s đ ng phân là:
A. 2
B.3
C.4
D.5
 G i ý:
- D th y (A) không th là các ch t nhóm 1.
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


B tr ki n th c thi đ i h c

Tài li u h c t p chia s

- Do C3H9NO2 có a* = 0  (A): Không th là (1), (2), (5).
 C3H9NO2 ch có th là mu i amoni ho c mu i c a amin.
- V y các CTCT c a C3H9NO2 là:
 C2H5-COO-NH4

 CH3-COO-NH3-CH3
 H-COO-NH3-CH2-CH3
 H-COO-NH2-(CH3)2
 áp án: C
Ví d 6: A là ch t h u c ch a C, H, O, N có M= 91 đvC. Cho 9,1 gam ch t h u c A ph n ng v i 300
ml dung d ch NaOH 1M. Sau ph n ng cô c n đ c m gam r n. Giá tr m là
A.14,8 gam
B. 12,2 gam
C. 9,8 gam
D. 13,2 gam
 G i ý:
- M c đích c a ví d 6 là mu n g i ý v i các em trên tinh th n đ i phó v i
đ thi.
- Khi th y đ cho ch t h u c (A) ch a C, H, O, N và các d ki n khác, trong đó có M = 91 (đvC), thì
các em có th k t lu n ngay CTPT là C3H9NO2 và nh luôn C3H9NO2 có 4 đ ng phân ví d 5. Cho nên
có nhi u em chu n b t t thì ví d 5 ch m t vài giây là th y đáp án.
- câu này ta th y đ c r n g m 0,1 mol mu i và 0,2 mol NaOH d . Dó đó kh i l ng r n ph i ≥ 0,1
68 + 40 0,2  áp án: A.
V n đ này còn m t s g i ý n a. H n gi i thi u v i các em vào k sau!

Giáo viên: Nguy n T n Trung
Ngu n

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

:

Hocmai.vn

- Trang | 3 -