Bài giảng tây tiến phần 1 thầy phạm hữu cường

Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

TÂY TI N (PH N 1)
Giáo viên: PH M H U C
NG
TÀI LI U BÀI GI NG
ây là tài li u đi kèm v i bài gi ng Tây Ti n (Ph n 1) thu c khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN-C: Môn Ng v n
(Th y Ph m H u C

ng) t i website Hocmai.vn.

I. TR NG TÂM KI N TH C VÀ PH M VI RA
:
1. oàn quân Tây Ti n và hoàn c nh sáng tác bài th Tây ti n.
2. V đ p c a hình t ng ng i lính Tây Ti n trong bài th . (Có th so sánh v i
3. V đ p c a thiên nhiên mi n Tây T qu c trong bài th .

ng chí c a Chính H u).

4. Phân tích, c m nh n đ c bài th và các đo n tiêu bi u.
5. N i nh và tình c m thi t tha c a Quang D ng v i đ ng đ i, v i thiên nhiên núi r ng Tây B c, v i m t
th i gian kh . (Có th so sánh v i Vi t B c c a T H u, Ti ng hát con tàu c a Ch Lan Viên).
II. TÀI LI U BÀI GI NG:
A. Vài nét v tác gi và tác ph m
a. Tác gi
Quang D ng (1921 - 1988), tên khai sinh: Bùi ình Di m, (t c D u).

Quê: an Ph ng, Hà Tây.
Là ngh s đa tài: làm th , vi t v n, v tranh, so n nh c...
2001, đ c t ng gi i th ng nhà n c v v n h c ngh thu t.
Tác ph m chính:
Mây đ u ô (th - 1986), Mùa hoa g o, Tuy n th v n Quang D ng (1988)
b. Tác ph m:
oàn quân Tây Ti n
Thành l p đ u n m 1947. Quang D ng là đ i đ i tr ng.
Thành ph n: đa s là thanh niên Hà N i, trong đó có sinh viên và h c sinh.
Nhi m v : ph i h p v i b đ i Lào, đánh tiêu hao l c l ng Pháp Th ng Lào, mi n Tây B c b Vi t
Nam, góp ph n b o v biên gi i Lào - Vi t.
a bàn ho t đ ng: khá r ng, g m S n La, Hòa Bình, S m N a (Lào) vòng v mi n tây Thanh Hóa.
i u ki n chi n đ u gian kh : núi cao, v c th m, r ng dày, thú d , s t rét hoành hành.
Hoàn c nh ra đ i bài th :
1948, đ n v Tây Ti n gi i th , thành l p trung đoàn 52.
Cu i 1948, Quang D ng chuy n sang đ n v khác. Bài th đ c sáng tác t i Phù L u Chanh sau khi r i xa
đ n v c ch a bao lâu. Lúc đ u có tên Nh Tây Ti n, sau khi in l i trong t p Mây đ u ô, tác gi đ i tên
thành Tây Ti n.
B. Phơn tích bƠi th Tơy Ti n.
C m h ng ch đ o c a bài th là c m h ng lãng m n và tinh th n bi tráng.
C m h ng lãng m n là ni m l c quan, yêu đ i, đ p b ng t t c nh ng gian kh , hi sinh m t mát, h ng v
t ng lai hi v ng, trông ch .
C m h ng bi tráng (bi hùng): bi là đau th ng, hùng là hào hùng, ngh a là v a bi th ng l i v a hào hùng.
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

1. o n 1 (Sông Mã ... n p xôi)
Bài th m đ u b ng hai câu th g i nh g i th ng:
Sông Mã xa r i Tây Ti n i
Nh v r ng núi nh ch i v i
+ V n " i", k t h p t láy "ch i v i" là v n b ng t o âm h ng c a ti ng g i đ ng v ng miên man không
d t, câu th sâu l ng, b i h i, ngân dài, t lòng ng i v ng vào th i gian n m tháng, lan r ng lan xa trong
không gian. N i nh nh có hình dáng c a núi non, c a h n cây, vách đá, con sông.
+ Tác gi g i tên con Sông Mã đ u tiên trong n i nh c a mình. Vì con sông Mã là ng i b n, là nhân
ch ng đã theo su t b c chân quân hành, ch ng ki n bi t bao bu n vui, bao m t mát, hi sinh, v t v c a
ng i lính TT. G i tên TT là g i tên đ ng đ i, g i nh b n bè.
+ i p t "nh " đ c nh c l i hai l n góp ph n tô đ m c m xúc nh nhung dâng trào c a tác gi .
D n ch ng minh h a thêm: Th ca VN khi nói v n i nh có nhi u cách di n t :
Ca dao có câu:
Nh ai b i h i b i h i
Nh đ ng đ ng l a nh ng i đ ng than
Di n t tình c m cách m ng, T H u có câu:
Nh gì nh nh ng i yêu
Tr ng lên đ u núi, n ng chi u l ng n ng
Nh ng đ n Quang D ng thì n i nh sáng t o h n c - nh ch i v i. Ch i v i là tr ng thái tr tr i gi a
kho ng không r ng, không th b u víu vào đâu c . Nh ch i v i có th hi u là m t mình gi a th gi i hoài
ni m mênh mông, b b n, không đ u, không cu i, không th t th i gian, không gian. ó là n i nh da di t,
miên man, b i h i làm cho con ng i có c m giác đ ng ng i không yên. Và n i nh y, ti ng g i y đang
đ a nhà th v v i nh ng k ni m không quên c a m t th i gian kh .
+ ó là n i nh v cu c hành quân gi a núi r ng mi n Tây v a hùng v l i v a th m ng tr tình đ c c m
nh n b ng c m h ng lãng m n và tâm h n lãng m n hào hoa.

Nh cu c hành quân gi a núi r ng mi n Tây hùng v :
+ Tác gi g i nh c nhi u đ a danh xa l : Sài Khao, M ng lát, Pha Luông, M ng H ch, Mai Châu... g i
bao c m xúc m i l , tác gi nh đ a ng i đ c l c vào nh ng đ a h t heo hút, hoang d i đ t đó dõi theo
b c chân quân hành c a ng i lính.
+ 6 câu th ti p theo "Sài khao....xa kh i" di n t th t đ c đ a s hùng v c a núi r ng mi n Tây. 6 câu th
này là b ng ch ng đ c s c c a "thi trung h u h a" (trong th có h a):
C th :
Con đ ng hành quân th t gian nan, v t v , nguy hi m v i d c cao, v c th m:
Sài Khao s ng......
M ng Lát......
+ Trên đ nh Sài Khao, s

ng dày đ n đ l p c đoàn quân. oàn quân hành quân trong s

r ng trùng đi p m t m i rã r i. Tuy v y h v n th y con đ
s ng, trong hoa đêm h i.
D c lên......
Heo hút...
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

ng l nh gi a núi

ng hành quân th t đ p và th m ng: đi trong

- Trang | 2 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

Ngàn th c...
Nhà ai...
+
ng đi toàn d c cao đ c di n t v i nhi u t láy t o hình "khúc khu u" (quanh co khó đi), "th m
th m"(di n t đ cao, đ sâu), "heo hút" (xa cách cu c s ng con ng i). Câu th s d ng nhi u thanh tr c đi
li n nhau "d clên khúc khu u d c th m th m" (b y ch mà đã có t i 5 ch là thanh tr c) khi n khi đ c lên
ta có c m giác trúc tr c, m t m i nh đang cùng hành quân v i đoàn binh v y.
+ nh núi mù s ng cao vút. Núi cao t n mây, mây n i thành c n, m i súng ch m tr i. M i súng c a
ng i chi n binh đ c nhân hóa t o nên m t hình nh: "súng ng i tr i" giàu ch t th , mang v đ p c m
h ng lãng m n, cho ta nhi u thi v . Nó kh ng đ nh chí khí và quy t tâm c a ng i chi n s chi m l nh m i
t m cao mà đi t i "Khó kh n nào c ng v t qua - K thù nào c ng đánh th ng!". Chính vì ch t lính tr trung
y mà tr c thiên nhiên d d i ng i lính TT không b m đi mà n i lên đ y thách th c.
+ Thiên nhiên núi đèo xu t hi n nh đ th thách lòng ng i: "ngàn th c lên cao, ngàn th c xu ng". H t
lên l i xu ng, xu ng th p l i lên cao, đèo n i đèo, d c ti p d c, không d t. Câu th đ c t o thành hai v
ti u đ i: "Ngàn th c lên cao // ngàn th c xu ng", làm câu th nh b đôi, di n t con d c v i chi u cao,
sâu r n ng p: nhìn lên cao chót vót, nhìn xu ng sâu th m th m. Hình t ng th cân x ng hài hòa, c nh
t ng núi r ng hùng v đ c đ c t , th hi n m t ngòi bút đ y ch t hào khí c a nhà th - chi n s .
+ Có c nh đoàn quân đi trong m a: "Nhà ai Pha Luông m a xa kh i". Câu th đ c d t b ng nh ng thanh
b ng liên ti p, g i t , s êm d u, t i mát c a tâm h n nh ng ng i lính tr , trong gian kh v n l c quan yêu
đ i. Trong màn m a r ng, t m nhìn c a ng i chi n binh Tây Ti n v n h ng v nh ng b n m ng, nh ng
mái nhà dân hi n lành và yêu th ng, n i mà các anh s đ n, đem x ng máu và lòng d ng c m đ b o v
và gi gìn.
+ S d d i c a núi r ng c ng v t ki t s c ng i: "Anh b n dãi d u không b c n a/ G c lên súng m b
quên đ i". Cái ch t đ m ch t bi hùng: Ch t trong t th đ p, ôm ch c cây súng trong tay s n sàng chi n đ u,
không quên nhi m v c a ng i lính. Hi n th c chi n tranh x a nay v n nh th ! S hy sinh c a ng i
chi n s là t t y u. X ng máu đ xu ng đ xây đài t do. V n th nói đ n cái m t mát, hy sinh nh ng

không chút bi lu , th m th ng.
+ Ta tr l i đo n th trên, gian kh không ch là núi cao d c th m, không ch là m a l thác ngàn mà còn có
ti ng g m c a c p beo n i r ng thiêng n c đ c, n i đ i ngàn hoang vu:
"Chi u chi u oai linh thác g m thét
êm đêm M ng H ch c p trêu ng i"
"Chi u chi u..." r i "đêm đêm" nh ng âm thanh y, "thác g m thét", "c p trêu ng i", luôn kh ng đ nh cái
bí m t, cái uy l c kh ng khi p ngàn đ i c a ch n r ng thiêng. Ch t hào s ng trong th Quang D ng là l y
ngo i c nh núi r ng mi n Tây hi m nguy đ tô đ m và kh c h a chí khí anh hùng c a đoàn quân Tây Ti n.
M i v n th đã đ l i trong tâm trí ng i đ c m t n t ng: gian nan t t b c mà c ng can tr ng t t b c!
oàn quân v n ti n b c, ng i n i ng i, b ng lên phía tr c. Uy l c thiên nhiên nh b gi m xu ng và
giá tr con ng

i nh đ

c nâng cao h n

Hai câu cu i đo n th , c m xúc b i h i tha thi t. Nh l i nh n g i c a m t khúc tâm tình. Nh ti ng hát c a
m t bài ca hoài ni m, v a bâng khuâng, v a t hào:
"Nh ôi Tây Ti n c m lên khói
Mai Châu mùa em th m n p xôi"
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 3 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

"Nh ôi!" tình c m d t dào, đó là ti ng lòng c a các chi n s Tây Ti n "đoàn binh không m c tóc". Câu th
đ m đà tình quân dân. H ng v b n m ng v i "c m lên khói", v i "mùa em th m n p xôi" có bao gi
quên? Hai ti ng "mùa em" là m t sáng t o đ c đáo v ngôn ng thi ca, nó hàm ch a bao tình th ng n i
nh , đi u th tr nên uy n chuy n, m m m i, tình th tr nên m áp.
"Nh mùi h ng", nh "c m lên khói", nh "th m n p xôi" là nh h ng v núi r ng Tây B c, nh tình
ngh a, nh t m lòng cao c c a đ ng bào Tây B c thân yêu. M i b n câu th trên đây là ph n đ u bài "Tây
Ti n", m t trong nh ng bài th hay nh t vi t v ng i lính trong 9 n m kháng chi n ch ng Pháp. B c tranh
thiên nhiên hoành tráng, trên đó n i bât lên hình nh chi n s can tr ng và l c quan, đang d n thân vào
máu l a v i ni m kiêu hãnh
"Chiên tr ng đi ch ng ti c đ i xanh...".
o n th đ l i m t d u n đ p đ v th ca kháng chiên ma s thanh công la kêt h p hai hoa gi a khuynh
h ng s thi va cam h ng lang man.
N a th h đã trôi qua, bài th " Tây Tiên cua Quang D ng ngày m t thêm sáng giá.
III. TÀI LI U THAM KH O:
A. Tác ph m đƣ xu t b n c a Quang D ng:
Th : Bài th sông H ng (truy n th 1956), R ng bi n quê h ng (in chung v i Tr n Lê V n,1957), Mây
đ u ô (1986).
V n: Mùa hoa g o (truy n ng n, 1950),
ng lên Thu n Châu (bút ký 1964), Nhà đ i (truy n ng n, 1970),
R ng v xuôi (bút ký), M t ch ng đ
Tuy n t p Quang D ng (1999).

ng Cao B c (bút ký, 1983), Th v n Quang D ng (tuy n, 1988),

B. NHÀ TH QUANG D NG NÓI V TÂY TI N (TRÍCH)
(Nhà th V V n S ghi theo l i k c a nhà th Quang D ng)
i v i tôi, nh ng ngày Tây Ti n không h n là nh ng ngày in k ni m sâu s c h n c …
Tôi nh p ng đúng ngày Cách m ng tháng Tám thành công. N m đó tôi hai m i sáu tu i…Tôi tr thành

phóng viên ti n ph ng c a t báo Chi n đ u thu c Khu II.
Tôi báo Chi n đ u đ n đ u n m 1947 thì đ c đi u đi h c Tr ng b túc Trung c p (t c Tr ng b túc
trung c p quân s S n Tây)…
Sau l p h c, tôi v Trung đoàn Tây Ti n, t c là Trung đoàn 54. Anh Tu n S n làm Trung đoàn tr ng. Tôi
đ i đ i b , làm đ i đ i tr ng…
Tây Ti n là m chi n d ch ti n quân t Khu III, Khu IV lên Khu X t c là Tây B c, vùng i n Biên Ph .
ây là chi n d ch có ý ngh a chi n l c… u n m 1947 ta thành l p Trung đoàn Tây Ti n đ u tiên, g m
các chi n s tình nguy n c a Khu III, Khu IV và t v Thành Hà N i tr c thu c Trung đoàn Th đô.
t
Tây Ti n đ u tiên, ta đánh sâu nh ng ph i rút lui ngay, vì l c l ng đ ch t p trung và m nh. Tôi đi đ t hai.
Nhi m v c a chúng tôi là m đ ng qua đ t Tây B c. M t nhi m v không kém ph n quan tr ng là công
tác dân v n gây d ng c s , tranh th s giác ng c a nhân dân. Vì th đi đôi v i ch c v đ i đ i tr ng, tôi
còn đ

c c làm Phó đoàn tuyên truy n Lào - Vi t.

Chúng tôi xu t phát t S n Tây. Lúc đ u r t đàng hoàng đi b ng ô tô…Sau, chúng tôi chuy n sang hành
quân b ng đôi chân, th c s n m mùi Tây Ti n: m t r ng, ng r ng. Nh ng cái d c th m th m “Heo hút
c n mây súng ng i tr i”, nh ng chi u “oai linh thác g m thét”, nh ng đêm “M ng H ch c p trêu ng i”,
r i r i rác d c biên c ng nh ng “n m m vi n x ”… tôi mô t trong bài th Tây Ti n là r t th c, có pha
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 4 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

chút âm h ng Nh r ng c a Th L , mà sau này vô tình tôi m i nh n ra… Trong bài th Tây Ti n, tôi còn
vi t “Tây Ti n đoàn binh không m c tóc”. H i y trong đoàn chúng tôi r t nhi u ng i s t rét tr c c đ u.
Trong đi u ki n gian kh , thi u th n, mình l i không gi v sinh, và l i có gi c ng ch đ c, nên b đ i
không nj ng b m, mà còn ch t vì s t rét r t nhi u. Chúng tôi đóng quân nhà dân, c m i l n nghe ti ng
c ng n i lên, l i t p trung đ n nhà tr ng thôn đ ti n m t con ng i v nh bi t r ng núi. Ti ng c ng Tây
Ti n th t bu n đ n n u ru t. K chuy n l i, bây gi tôi v n nghe v ng v ng ti ng c ng.
Tôi mu n g i thêm m t ý c a bài th Tây Ti n đ nói lên cái gian kh , thi u th n mi n Tây. Ngay c khi
n m xu ng, nhi u t s c ng không có đ manh chi u li m. Nói “áo bào thay chi u” là cách nói c a ng i
lính chúng tôi, cách nói c l c a th tr c đây đ an i nh ng đ ng chí c a mình đã ngã xu ng gi a
đ ng.
Bài th Tây Ti n tôi làm khi v d
i h i toàn quân Liên khu III, làng Phù L u Chanh (tên m t t ng c a
Hà Nam th i Pháp). Tôi làm th r t nhanh, làm xong đ c tr c
i h i, đ c m i ng i hoan nghê li t
nhi t. Nhân có Nguy n Huy T ng, đ i bi u nhà v n Vi t B c v d , lúc đi, tôi g i anh luôn. Sau anh
Xuân Di u cho in ngay T p chí V n ngh . H i đó t m lòng và c m xúc c a mình ra sao thì vi t v y. Tôi
ch có chút lý lu n gì v th c . D u sao bài th Tây Ti n có cái hào khí c a lãng m n m t th i g n v i l ch
s kháng chi n anh d ng c a dân t c… T Tây Ti n tr đi tôi làm nhi u th h n.
Cu i n m 1948, sau chi n d ch Tây Ti n, tôi v làm tr ng ti u ban tuyên hu n c a Trung đoàn 52… R i
làm tr ng đoàn V n ngh Liên khu III.
Tháng 8 n m 1951, tôi xu t ng . Còn cái trung đoàn Tây Ti n c a tôi, hình nh sau này đ
sung đ thành l p s đoàn 320 thì ph i.

c phân chia, b

C. OÀN QUÂN TÂY TI N VÀ HOÀN C NH RA
I C A BÀI TH :
1. (…) Kho ng cu i mùa xuân n m 1947, Quang D ng, nguyên phái viên phòng quân s B c B và h c

viên l p quân s
Tông (S n Tây) v Phùng t giã m già, v tr , con th đ lên đ ng gia nh p đoàn quân
Tây Ti n. Tây Ti n là m t đ n v quân đ i thành l p vào đ u n m 1947, có nhi m v ph i h p v i b đ i
Lào, b o v biên gi i Vi t – Lào và đánh tiêu hao quân đ i Pháp Th ng Lào đ h tr cho nh ng vùng
khác trên đ t Lào. a bàn đóng quân và ho t đ ng c a Tây Ti n khá r ng: t Châu Mai, Châu M c sang
S m N a r i vòng v qua mi n Tây Thanh Hoá. B đ i Tây Ti n ph n đông là thanh niên Hà N i, lao đ ng
chân tay c ng l m, trí th c c ng nhi u. Có nh ng h c sinh c c a các tr ng S Ph m, B i, Th ng Long,
V n Lang nh Quang D ng, V n Th ng, Tu n S n, Nh Trang… Riêng Tu n S n và Nh Trang đã đ tú
tài và th ng đ c g i là hai “C u Tú”. Bác s Ph m Ng c Khuê c ng là m t trí th c và m t th y thu c có
ti ng. L i có nh ng n chi n s hoa khôi c a th đô nh y tá Ph ng Lan… Xu t thân “bình dân” thì có anh
tr c kia bán “phá xa” (l c rang), có anh tr c kia làm đ t
lò m . H s ng v i nhau r t vui. Anh đ t
có th bi u di n m bò trong ch p m t đ t ch c liên hoan. Cô y tá xinh đ p súng l c đeo bên s n, phi
ng a nh bay. Ai thi u áo thì đ ng đ i có th c i áo t ng ngay. Cái gian kh , cái thi u th n v v t ch t c a
tây Ti n c ng kh ng khi p. H i y r ng, s t rét hoành hành d d i. ánh tr n t vong ít, s t rét t vong
nhi u.

i đ i tr

ng kim nh c s Nh Trang sáng tác bài hát “ i ng còng quân y” t cái ti ng còng r n r

không m y ngày là không n i lên tr m quân y, báo hi u m t đ ng chí qua đ i vì s t rét. Thu c ch a b nh
r t hi m, nh t là món Ký ninh vàng. M i bu i sáng, cô y tá b vài viên vào m t chai n c. M i b nh nhân
đ c u ng m t chén. Th Quang D ng vi t “Tây Ti n đoàn binh không m c tóc” là nói v nh ng cái đ u
c o tr c đ khi đánh giáp lá cà, Tây c ng không n m đ c chi n s ta. Nh ng “không m c tóc” còn có ngh a
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 5 -

Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

Tây Ti n – Quang D ng

ng)

s t rét đ n n i tóc c ng không m c đ c. “Quân xanh màu lá” vì s t rét nh th mà “v n d oai hùm” nhi u
tr n đánh làm cho gi c Pháp kinh hoàng. Nh tr n D c t (trên đ ng t Ph Vàng sang M ng Bi) có
nh ng chi n s s t rét run c m c p, v n n m nguyên v trí chi n đ u, b n súng, ném l u đ n, v n đá t trên
cao xu ng tiêu di t đ ch. B n gi c s ng sót ph i rút lui xu ng Su i Rút .
oàn quân Tây Ti n, sau m t th i gian ho t đ ng Lào tr v thành l p trung đoàn 52.
i đ i tr ng
Quang D ng đó đ n cu i n m 1948 r i đ c chuy n sang đ n v khác. R i xa đ n v c ch a bao lâu,
ng i Phù L u Chanh anh vi t bài th Tây Ti n. Bài th v a ra đ i đã đ c đ c trong và ngoài quân đ i
truy n tay, truy n mi ng cho nhau. Trong t p “th ” do nhà xu t b n V qu c quân liên khu III n hành n m
1949, bài th có nhan đ là “Nh Tây Ti n”. N m 1957, khi đ a bài này vào t p “R ng bi n quê h ng” (in
chung v i Tr n Lê V n – Nhà xu t b n H i Nhà v n) Quang D ng b ch “Nh ”, ch l y hai ch “Tây
Ti n”
(Tr n Lê V n - Bài th “Tây Ti n” c a Quang D ng in trong Nhìn nh n l i m t s hi n t ng V n h c. Báo
Giáo viên nhân dân, s đ c bi t (27-28-29-30-31) tháng 7/1989, Tr.41)
2. Cu i xuân 1947, Quang D ng gia nh p trung đoàn Tây Ti n v i c p b c đ i đ i tr ng. Nhi m v c a
đoàn quân là hành quân lên phía Tây, ph i h p v i b đ i Lào, b o v biên gi i Lào - Vi t đánh tiêu hao
quân đ i Pháp Th ng Lào. Lính Tây Ti n h u h t là thanh niên Hà N i, (m t s là thanh niên H i
Phòng) đ các thành ph n: công nhân, trí th c, dân nghèo thành th , binh s ch đ c , có nhà s , có c
nh ng cô đ u Khâm Thiên, đoàn quân ph n l n nguyên là h c sinh c a các tr ng S ph m, B i, Th ng
Long, nh ng ti u trí th c Hà N i mang s n trong tâm h n h t gi ng tài hoa và hào hoa đ t Th ng Long,ch
b t m m thành nh ng cây đa, cây đ c a gi i v n ngh sau này (các h a s V n a, Quang Th , nhà th
Quang D ng, nh c s Doãn Quang Kh i, tác gi Vì nhân dân quên mình) …
a bàn đóng quân và ho t đ ng c a Tây Ti n khá r ng: t Mai Châu, M c Châu sang S m N a, cùng b

đ i Lào b o v S m N a, ch ng hành đ ng tái chi m c a quân đ i Pháp, r i vòng v qua phía Tây Thanh
Hóa. Tinh th n đánh đ ch càng cao thì gian kh , thi u th n nh càng ghê g m đ th thách ý chí c a h :
Nhi u tr n đánh ph c kích, giáp lá cà làm gi c Pháp kinh h n nh tr n D c t (trên đ ng t Ph Vãng
sang M ng Bi), tr n chi n kh c li t Xóm Tr i, Bãi Sang, Chi ng S i…có nh ng chi n s b s t rét, run
c m c p v n không r i tr n đ a. Không còn s c v n đá l n xu ng thì ném l u đ n, không còn s c ném l u
đ n thì n m nguyên ch , bóp cò ch n đ ch cho đ ng đ i lao xu ng đánh giáp lá cà. oàn quân không m c
tóc vì s t rét tóc không m c đ c, quân xanh màu lá không ch vì lá ng y trang xanh hay màu quân ph c mà
còn vì n c da tái mét vì s t rét, thi u thu c, thi u n. óng quân trong r ng, làng b n ven r ng thì s t rét
hoành hành, thu c men c n ki t. M i sáng, cô y tá b đ c vài viên ký ninh vàng vào bình n c l n, m i
b nh nhân đ c u ng m t hai chén làm phép. S ng i ch t b nh do thi u thu c men, thi u dinh d ng
nhi u h n ch t tr n. Khu đóng quân t n mát các xóm nên khi có ng i qua đ i, ph i l y ti ng c ng làm
hi u, đ bà con trong xóm đ n giúp đ chôn c t, đ nh ng chi n s còn kh e v lán quân y ti n đ a đ ng
đ i. Gi a đêm v ng nghe hi u c ng không kh i có ng i t h i: bao gi thì đ n ti ng c ng báo t c a
mình?

i đ i tr

ng Nh Trang n m b nh xá, sáng tác bàiTi ng c ng quân y.

ài t

ng ni m

Châu

Trang hi n nay, bên c nh l h ng có hình chi c c ng. Nh ng chi c c ng di s n v n hóa dân t c tr thành
đ t khí v i các li t s Tây Ti n, sau khi chúng đi vào th nh c, vào h i h a, điêu kh c c a nh ng đ ng đ i
s ng sót… G l t đóng quan tài r t thi u v a không đóng k p, đành bó chi u đem chôn. R i đ n chi u c ng
thi u, anh em có sáng ki n ch tre bu c bó thân li t s . H i m chi n s th tr n V B n, L c S n quyên góp
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 6 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

đ c tr m đôi chi u, đem đ n. Phát bi u tr c hàng quân, khi bà m đ i di n nói đ n câu: bà con gom góp
chi u t ng l i đ n v đ … đ … thì khóc òa, không c n nói h t mà ai c ng hi u!
ài t ng ni m đ t Châu Trang, xã Th ng C c, huy n L c S n Hòa Bình là đúng, khi qu đ i c nh quân
y xá n m nào đã ph kín g n hai tr m ngôi m nh ng chi n s tr áo bào thay chi u anh v đ t… (t
li u:Tây Ti n, m t th i và mãi mãi, NXB Hà N i, 2008. Thành y Hà N i-Ban Tuyên giáo, Ban liên l c c u
chi n bình Tây Ti n ch u trách nhi m xu t b n)
V i bao k ni m Tây Ti n bi tráng ng i s ng có, ng i ch t có, Quang D ng cùng đ n v làm xong nhi m
v nh ng chi n s qu c t đ u tiên c a Quân đ i nhân dân biên gi i Vi t Lào tr v Hòa Bình ch n ch nh
l i đ i ng . i đ i tr ng Quang D ng đó đ n cu i n m 1948, r i chuy n v đ n v khác. V đ n Phù
L u Chanh, Quang D ng b n th n ng i nh đ ng đ i, b i h i bao c m xúc, ông vi t m t m ch bài th Nh
Tây Ti n (sau Q.D. đ i là Tây Ti n). Sau đó, ông v B t l nh Liên khu III làm tr ng ti u ban V n ngh
thu c phòng Chính tr Liên khu cho đ n ngày ti p qu n th đô 10-10-1954.
(Ngu n: Nhà th Vân Long - Quang D ng, bóng mây qua đ nh Vi t)
3. Bài th bu i đ u trình làng: Theo t p chí V n ngh s 11-12 tháng t , tháng n m n m 1949 - V n ngh
B
i c a H i V n Ngh Vi t Nam, Th ký Toà So n: Nguy n Huy T ng - thì bài th in trang 17, v i
nhan đ NH TÂY TI N, không có đo n th th 2 v i 8 câu “Doanh tr i b ng lên h i đu c hoa... Trôi
dòng n c l hoa đong đ a?”, v i bút danh QUANG D NG ( oàn quân nhân v n ngh L.K.3) và “Pha
Luông” in là “Pha L ng” , “dáng ki u” in là “giáng ki u”

D. PHÍA SAU BÀI TH TÂY TI N (TRÍCH)
(Theo l i k c a nh c s Quang V nh - con trai c c a c nhà th Quang D ng)
Tây ti n đã "b " s a nh th nào?
Quang D ng tham gia đoàn quân Tây ti n n m 1947 và hành quân lên Tây B c v i nhi m v ph i h p v i
b đ i n c b n đ b o v vùng biên gi i Vi t Lào.
Ban đ u, bài th đ c Quang D ng đ t tên là Nh Tây Ti n. Ông sáng tác r t nhi u, nh ng không hi u sao
l i tr n tr nh t v i riêng bài th này.
Ông Quang V nh k l i, nhi u l n, ông th y cha mình ng i r t lâu tr c m t cu n s tay b n kho n v cái tít
v n v n có 3 ch y. Có l Tây ti n là m t k ni m đáng nh nh t trong cu c đ i binh nghi p c a Quang
D ng nên bài th th m đ m linh h n đoàn quân hào hoa ngày nào, ông luôn mu n có m t s ch n chu đ n
t ng câu ch .
Cu i cùng, Quang D ng l y bút b đi ch "Nh ". Dù còn nh , nh ng ông V nh c ng bu t mi ng h i sau khi
th y cha "bóp trán" hàng n m tr i mà ch s a đ c v n v n duy nh t m t ch : "Ch 'Nh ' đâu có nh h ng
nhi u đ n v n đi u bài th sao b ngh gì mà lâu th ?". Quang D ng ch c i mà r ng: "Tây ti n, nh c đ n
là đã th y n i nh r i. Th nên đ ch Nh là th a. Không c n thi t n a con trai ".
n quãng n m 1956, có l v n ch a "d t duyên" n i v i Tây Ti n, m t bu i sáng Quang D ng l i mang
cu n s th c a mình ra "ngâm c u". R i nh c n đ n m t ng i tri k , Quang D ng g i con trai l i và h i:
"Con đ c cho b nghe c bài th r i cho nh n xét xem nó th nào". "Khi y tôi còn r t nh " - ông V nh nói "m i h c l p 7 nên nào bi t c m nh n v n ch
h i... ngang ngang".

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

ng th phú nó ra làm sao, th m chí đ c bài th

y còn th y

- Trang | 7 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam

Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

Tuy v y, nh ng ra v con nhà nòi, ông V nh c ng "phán" b a m t câu r ng: "Con th y câu êm đêm
M ng H ch c p trêu ng i nghe nó c "ch i" th nào. Hay b thay cái đ a danh khác vào nghe cho nó h p
ch M ng H ch nghe n ng n quá".
Th c ra lúc y ông V nh ch th y nó có v không v n đi u l m v i kh th trên, nh ng nghe v y Quang
D ng ng n ng m t lát, r i suy tính th nào l i m m c i nói, th thì không n con trai .
Mãi v sau ông V nh m i v l ra cái s ng n ng không n y b t ngu n t m t nguyên do, M ng H ch
còn là m t đ a danh g n li n v i k ni m b t ng c a cha mình. Trong m t l n hành quân, đoàn quân Tây
ti n đã d ng chân M ng H ch, g n sông Mã. Ng i dân n i đây k cho Quang D ng v m t con c p đã
thành tinh chuyên b t ng i n th t. R t nhi u dân lành đi r ng đã b con c p này v m t xác.
Th y b đ i có súng nên m t s ng i dân ng l i nh b đ i Tây ti n di t tr giúp. V n là ng i gan d ,
kh e m nh, m i nghe th máu mã th ng trong ng i Quang D ng đã b c lên. Ông g i m t s anh em
trong đ n v l i r i l y m t con l n trói t i g c cây làm m i b y, còn b n thân cùng anh em chia nhau n p
đ ih v .
N a đêm, dân làng nghe th y m y ti ng súng v ng l i t r ng già, r i sau đó là ti ng h g m điên lo n, g n
sáng thì th y Quang D ng d n đ u m t t p b đ i h n h tìm v , ng i ng m t đ m s ng.
Mãi sau này ng i ta m i bi t, lúc b th ng con h điên cu ng ch ng tr , Quang D ng ph i n m y phát
súng m i k t li u đ c nó. V y mà cái đ a danh đáng nh y, suýt n a thì ông V nh c t m t c a cha mình.
E. C m nh n đo n th sau trong bài “Tây Ti n” c a Quang D ng:
“Sông mã xa r i Tây Ti n i!
Nh v r ng núi nh ch i v i
Sài Khao s ng l p đoàn quân m i
M ng Lát hoa v trong đêm h i
D c lên khúc khu u d c th m th m
Heo hút c n mây, súng ng i tr i

Ngàn th c lên cao ngàn th c xu ng
Nhà ai Pha Luông m a xa kh i
Anh b n dãi d u không b c n a
G c lên súng m b quên đ i!
Chi u chi u oai linh thác g m thét
êm đêm M ng H ch c p trêu ng i
Nh ôi Tây Ti n c m lên khói
Mai Châu mùa em th m n p xôi”
N m 1948, cu c kháng chi n c a quân thù và dân ta ch ng th c dân Pháp b c sang n m th 3. Ta v a
th ng l n trên chi n tr ng Vi t B c thu đông 1947. Ch ng đ ng l ch s phía tr c c a dân t c còn đ y
th thách gian nan. Cu c kháng chi n đã chuy n sang m t giai đo n m i. Ti n tuy n và h u ph ng tràn
ng p tinh th n ph n ch n và quy t th ng.
Th i gian này, v n ngh kháng chi n thu đ c m t s thành t u xu t s c. M t s bài th hay vi t v “anh b
đ i C H ” n i ti p nhau xu t hi n: “Lên Tây B c” (T H u), “ ng Chí” (Chính H u), “Nh ” (H ng
Nguyên)… và “Tây Ti n” c a Quang D ng.

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 8 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

Quang D ng vi t “Tây Ti n” vào n m 1948, t i Phù L u Chanh, m t làng ven con sông áy hi n hòa. C m
h ng ch đ o c a bài th là n i nh : nh đ ng đ i thân yêu, nh đoàn binh Tây Ti n, nh b n m ng và

núi r ng mi n Tây, nh k ni m đ p m t th i tr n m c… Nói v n i nh y, bài th đã ghi l i hào khí lãng
m n c a tu i tr Vi t Nam, c a “bao chi n s anh hùng” trong bu i đ u kháng chi n ch ng Pháp vô cùng
gian kh mà vinh quang.
“Tây Ti n” là phiên hi u c a m t đ n v b đ i ho t đ ng t i biên gi i Vi t – Lào, mi n Tây t nh Thanh
Hóa và Hòa Bình. Quang D ng là m t cán b đ i đ i c a “đoàn binh không m c tóc” y, đã t ng vào sinh
ra t v i đ ng đ i thân yêu.
Hai câu th đ u nói lên n i nh , nh mi n Tây, nh núi r ng, nh dòng sông Mã th ng yêu:
“Sông Mã xa r i Tây Ti n i!
Nh v r ng núi, nh ch i v i”
ã “xa r i” nên n i nh không th nào nguôi đ c, nh da di t đ n qu n lòng, đó là n i nh “ch i v i”.
Ti ng g i “Tây Ti n i” vang lên tha thi t nh ti ng g i ng i thân yêu. T c m “ i!” b t v n v i t láy
“ch i v i” t o nên âm h ng câu th sâu l ng, b i h i, ngân dài, t lòng ng i v ng vào th i gian n m
tháng, lan r ng lan xa trong không gian. Hai ch “xa r i” nh m t ti ng th dài đ y th ng nh , hô ng v i
đi p t “nh ” trong câu th th hai th hi n m t tâm tình đ p c a ng i chi n binh Tây Ti n đ i v i dòng
sông Mã và núi r ng mi n Tây. Sau ti ng g i y, bi t bao hoài ni m v m t th i gian kh hi n v trong tâm
t ng.
Nh ng câu th ti p theo nói v ch ng đ ng hành quân đ y th thách gian nan mà đoàn binh Tây Ti n t ng
n m tr i. Các tên b n, tên m ng: Sài Khao, M ng Lát, Pha Luông, M ng H ch, Mai Châu… đ c nh c
đ n không ch g i lên bao th ng nh v i đ y mà còn đ l i nhi u n t ng v s xa xôi, heo hút, hoang dã,
thâm s n cùng c c,… Nó g i trí tò mò và háo h c c a nh ng chàng trai “T thu mang g m đi gi n c –
Nghìn n m th ng nh đ t Th ng Long”. oàn binh hành quân trong s ng mù gi a núi r ng trùng đi p:
“Sài Khao s ng l p đoàn quân m i,
M ng Lát hoa v trong đêm h i”
Bao núi cao, đèo cao, d c th ng d ng thành phía tr c mà các chi n s Tây Ti n ph i v t qua. D c lên thì
“khúc khu u” g p gh nh, d c xu ng thì “th m th m” nh d n đ n v c sâu. Các t láy: “khúc khu u”, “th m
th m”, “heo hút” đ c t gian kh , gian truân c a n o đ ng hành quân chi n đ u: “D c lên khúc khu u, d c
th m th m – Heo hút c n mây súng ng i tr i!”. nh núi mù s ng cao vút. M i súng c a ng i chi n binh
đ c nhân hóa t o nên m t hình nh: “súng ng i tr i” giàu ch t th , mang v đ p c m h ng lãng m n, cho
ta nhi u thi v . Nó kh ng đ nh chí khí và quy t tâm c a ng i chi n s chi m l nh m i t m cao mà đi t i
“Khó kh n nào c ng v t qua – K thù nào c ng đánh th ng!”. Thiên nhiên núi đèo xu t hi n nh đ th

thách lòng ng i: “ngàn th c lên cao, ngàn th c xu ng”. H t lên l i xu ng, xu ng th p l i lên cao, đèo
n i đèo, d c ti p d c, không d t. Câu th đ c t o thành hai v ti u đ i: “Ngàn th c lên cao // ngàn th c
xu ng”, hình t ng th cân x ng hài hòa, c nh t ng núi r ng hùng v đ c đ c t , th hi n m t ngòi bút
đ y ch t hào khí c a nhà th – chi n s .
Có c nh đoàn quân đi trong m a: “Nhà ai Pha Luông m a xa kh i”. Câu th đ c d t b ng nh ng thanh
b ng liên ti p, g i t , s êm d u, t i mát c a tâm h n nh ng ng i lính tr , trong gian kh v n l c quan yêu
đ i. Trong màn m a r ng, t m nhìn c a ng i chi n binh Tây Ti n v n h ng v nh ng b n m ng, nh ng

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 9 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam
Khóa h c Luy n thi THPT qu c gia PEN - C: Môn Ng v n (Th y Ph m H u C

ng)

Tây Ti n – Quang D ng

mái nhà dân hi n lành và yêu th ng, n i mà các anh s đ n, đem x ng máu và lòng d ng c m đ b o v
và gi gìn.
Ta tr l i đo n th trên, gian kh không ch là núi cao d c th m, không ch là m a l thác ngàn mà còn có
ti ng g m c a c p beo n i r ng thiêng n c đ c, n i đ i ngàn hoang vu:
“Chi u chi u oai linh thác g m thét
êm đêm M ng H ch c p trêu ng i”
“Chi u chi u…” r i “đêm đêm” nh ng âm thanh y, “thác g m thét”, “c p trêu ng i”, luôn kh ng đ nh cái
bí m t, cái uy l c kh ng khi p ngàn đ i c a ch n r ng thiêng. Ch t hào s ng trong th Quang D ng là l y
ngo i c nh núi r ng mi n Tây hi m nguy đ tô đ m và kh c h a chí khí anh hùng c a đoàn quân Tây Ti n.
M i v n th đã đ l i trong tâm trí ng i đ c m t n t ng: gian nan t t b c mà c ng can tr ng t t b c!

oàn quân v n ti n b c, ng i n i ng i, b ng lên phía tr c. Uy l c thiên nhiên nh b gi m xu ng và
giá tr con ng i nh đ c nâng cao h n lên m t t m vóc m i. Quang D ng c ng nói đ n s hy sinh c a
đ ng đ i trên nh ng ch ng đ ng hành quân vô cùng gian kh :
“Anh b n dãi d u không b c n a
G c lên súng m b quên đ i…”
Hi n th c chi n tranh x a nay v n nh th ! S hy sinh c a ng i chi n s là t t y u. X ng máu đ xu ng
đ xây đài t do. V n th nói đ n cái m t mát, hy sinh nh ng không chút bi lu , th m th ng.
Hai câu cu i đo n th , c m xúc b i h i tha thi t. Nh l i nh n g i c a m t khúc tâm tình. Nh ti ng hát c a
m t bài ca hoài ni m, v a bâng khuâng, v a t hào:
“Nh ôi Tây Ti n c m lên khói
Mai Châu mùa em th m n p xôi”
“Nh ôi!” tình c m d t dào, đó là ti ng lòng c a các chi n s Tây Ti n “đoàn binh không m c tóc”. Câu th
đ m đà tình quân dân. H ng v b n m ng v i “c m lên khói”, v i “mùa em th m n p xôi” có bao gi
quên? Hai ti ng “mùa em” là m t sáng t o đ c đáo v ngôn ng thi ca, nó hàm ch a bao tình th ng n i
nh , đi u th tr nên uy n chuy n, m m m i, tình th tr nên m áp. C ng nói v h ng n p, h ng xôi, v
“mùa em” và tình quân dân, sau này Ch Lan Viên vi t trong bài “Ti ng hát con tàu”.
“Anh n m tay em cu i mùa chi n d ch
V t xôi nuôi quân em gi u gi a r ng
t Tây B c tháng ngày không có l ch
B a xôi đ u còn t a nh mùi h ng”
“Nh mùi h ng”, nh “c m lên khói”, nh “th m n p xôi” là nh h ng v núi r ng Tây B c, nh tình
ngh a, nh t m lòng cao c c a đ ng bào Tây B c thân yêu.
M i b n câu th trên đây là ph n đ u bài “Tây Ti n”, m t trong nh ng bài th hay nh t vi t v ng i lính
trong 9 n m kháng chi n ch ng Pháp. B c tranh thiên nhiên hoành tráng, trên đó n i b t lên hình nh chi n
s can tr ng và l c quan, đang d n thân vào máu l a v i ni m kiêu hãnh “ Chi n tr ng đi ch ng ti c đ i
xanh…”. o n th đ l i m t d u n đ p đ v th ca kháng chi n mà s thành công, là k t h p hài hoà
gi a khuynh h ng s thi và c m h ng lãng m n. N a th h đã trôi qua, bài th “Tây Ti n” c a Quang
D ng ngày m t thêm sáng giá
Ngu n: TS Ph m H u C

ng

Giáo viên: Ph m H u C ng
Ngu n :
Hocmai.vn
T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 10 -


Hocmai.vn – Website h c tr c tuy n s 1 t i Vi t Nam

5 L I ÍCH C A H C TR C TUY N






Ng i h c t i nhà v i giáo viên n i ti ng.
Ch đ ng l a ch n ch ng trình h c phù h p v i m c tiêu và n ng l c.
H c m i lúc, m i n i.
Ti t ki m th i gian đi l i.
Chi phí ch b ng 20% so v i h c tr c ti p t i các trung tâm.

4 LÍ DO NÊN H C T I HOCMAI.VN





Ch

ng trình h c đ c xây d ng b i các chuyên gia giáo d c uy tín nh t.
i ng giáo viên hàng đ u Vi t Nam.
Thành tích n t ng nh t: đã có h n 300 th khoa, á khoa và h n 10.000 tân sinh viên.
Cam k t t v n h c t p trong su t quá trình h c.

CÁC CH

NG TRÌNH H C CÓ TH H U ÍCH CHO B N

Là các khoá h c trang b toàn
b ki n th c c b n theo
ch ng trình sách giáo khoa
(l p 10, 11, 12). T p trung
vào m t s ki n th c tr ng
tâm c a kì thi THPT qu c gia.

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Là các khóa h c trang b toàn
di n ki n th c theo c u trúc c a
kì thi THPT qu c gia. Phù h p
v i h c sinh c n ôn luy n bài
b n.

Là các khóa h c t p trung vào
rèn ph ng pháp, luy n k
n ng tr c kì thi THPT qu c

gia cho các h c sinh đã tr i
qua quá trình ôn luy n t ng
th .

Là nhóm các khóa h c t ng
ôn nh m t i u đi m s d a
trên h c l c t i th i đi m
tr c kì thi THPT qu c gia
1, 2 tháng.

-