Bài giảng Quản trị nguồn nhân lực (ĐH Kinh tế Huế)

Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC

PHệN I
TỉNG QUAN Vệ QUAN TRậ NHN LặC
Phỏửn Tọứng quan vóử quaớn trở nhỏn lổỷc bao gọửm hai chổồng:
Chổồng I. Vai troỡ cuớa quaớn trở nhỏn lổỷc trong caùc tọứ chổùc.
Chổồng II. Sổỷ phỏn chia traùch nhióỷm quaớn lyù nguọửn nhỏn lổỷc trong tọứ
chổùc.
Caùc nọỹi dung cồ baớn cuớa phỏửn I:
ắ Quaớn trở nhỏn lổỷc laỡ tỏỳt caớ caùc hoaỷt õọỹng cuớa tọứ chổùc õóứ xỏy
dổỷng, phaùt trióứn, sổớ duỷng, õaùnh giaù, baớo toaỡn vaỡ gỗn giổợ mọỹt lổỷc
lổồỹng lao õọỹng phuỡ hồỹp vồùi yóu cỏửu cuớa tọứ chổùc caớ vóử mỷt sọỳ
lổồỹng vaỡ chỏỳt lổồỹng, quaớn trở nhỏn lổỷc õoùng vai troỡ trung tỏm
trong vióỷc thaỡnh lỏỷp caùc tọứ chổùc, giuùp cho tọứ chổùc tọửn taỷi, phaùt
trióứn trong caỷnh tranh.
ắ Traùch nhióỷm quaớn lyù nguọửn nhỏn lổỷc chuớ yóỳu thuọỹc vóỳ caùc caùn bọỹ
laợnh õaỷo, quaớn lyù caùc cỏỳp, caùc bọỹ phỏỷn trong tọứ chổùc.
ắ Vai troỡ, quyóửn haỷn cuớa caùc bọỹ phỏỷn chuyón traùch.
ắ Yóu cỏửu õọỳi vồùi nhỏn vión chuyón mọn quaớn trở nhỏn lổỷc.

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

1


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC

CHỈÅNG I. VAI TR CA QUN TRË NHÁN LỈÛC
TRONG CẠC TÄØ CHỈÏC

I. ÂÄÚI TỈÅÜNG, NÄÜI DUNG MÄN HC QUN TRË NHÁN LỈÛC
1. Âäúi tỉåüng män hc Qun trë nhán lỉûc
Âäúi tỉåüng ca mäüt män khoa hc âọ chênh l lénh vỉûc m män khoa
hc âọ nghiãn cỉïu âãún. L mäüt bäü pháûn ca khoa hc lao âäüng, män hc
Qun trë nhán lỉûc, tỉì nay viãút tàõt l (QTNL) nghiãn cỉïu mäúi quan hãû giỉỵa
nhỉỵng con ngỉåìi trong mäüt täø chỉïc tỉïc l nghiãn cỉïu nhỉỵng váún âãư vãư viãûc
con ngỉåìi âỉåüc âäúi xỉí nhỉ thãú no trong mäüt âån vë củ thãø.
Âọ l cạc hçnh thỉïc v phỉång phạp bo âm sỉû tạc âäüng qua lải giỉỵa
nhỉỵng ngỉåìi lm viãûc trong mäüt täø chỉïc, cạc ân báøy, cạc kêch thêch v cạc
âm bo vãư màût lût phạp cho con ngỉåìi trong lao âäüng nhàòm náng cao tênh
têch cỉûc phạt triãøn cạc tiãưm nàng sạng tải ca h, kãút håüp nhỉỵng cäú gàõng
chung trong viãûc náng cao hiãûu qu ca sn xút v cháút lỉåüng cäng tạc.
2. Näüi dung ca män hc Qun trë nhán lỉûc
Ngoi giåïi thiãûu täøng quan vãư män hc "Qun trë nhán lỉûc", män hc
táûp trung ch úu vo cạc näüi dung sau:
Kãú hoảch họa ngưn nhán lỉûc: nghiãn cỉïu cạc hoảt âäüng dỉû bạo nhu
cáưu vãư nhán lỉûc ca täø chỉïc v hoảch âënh nhỉỵng bỉåïc tiãún hnh âãø âạp ỉïng
säú lỉåüng, cháút lỉåüng lao âäüng cáưn thiãút âạp ỉïng këp thåìi cạc kãú hoảch kinh
doanh.
Thiãút kãú v phán têch cäng viãûc: vảch r nhỉỵng nhiãûm vủ v trạch
nhiãûm thüc vãư cäng viãûc v mäúi quan hãû ca nọ âäúi våïi nhỉỵng cäng viãûc
khạc, kiãún thỉïc v k nàng cáưn thiãút, nhỉỵng âiãưu kiãûn lm viãûc cáưn thiãút âãø
hon thnh nọ.
Tuøn mäü, tuøn chn, biãn chãú nhán lỉûc: nghiãn cỉïu viãûc thu hụt, sàõp
xãúp, bäú trê ngỉåìi lao âäüng vo cạc vë trê lm viãûc khạc nhau trong doanh
nghiãûp.
Tảo âäüng lỉûc trong lao âäüng: vảch r cạc úu täú tảo âäüng lỉûc vãư phêa
näüi tải nhỉỵng lao âäüng cng nhỉ vãư phêa täø chỉïc, x häüi v cạc phỉång hỉåïng
tảo âäüng lỉûc cáưn quan tám.
Âạnh giạ thỉûc hiãûn cäng viãûc: lm cå såí cho viãûc th mỉåïn, sa thi, tr

th lao cho ngỉåìi lao âäüng.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

2


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
aỡo taỷo vaỡ phaùt trióứn: õaùp ổùng yóu cỏửu cuớa saớn xuỏỳt kinh doanh, õọửng
thồỡi õaùp ổùng nhu cỏửu hoỹc tỏỷp cuớa ngổồỡi lao õọỹng.
aợi ngọỹ vaỡ phuùc lồỹi: coù taùc duỷng thu huùt nhổợng ngổồỡi taỡi gioới vóử cho tọứ
chổùc, cuớng cọỳ loỡng trung thaỡnh cuớa nhỏn vión vaỡ giaớm tọỳi õa sọỳ ngổồỡi rồỡi boớ
tọứ chổùc, rồỡi boớ doanh nghióỷp.
Quan hóỷ lao õọỹng: nghión cổùu nhổợng vỏỳn õóử vóử quyóửn, quyóửn lồỹi nghộa
vuỷ cuớa ngổồỡi sổớ duỷng lao õọỹng vaỡ ngổồỡi lao õọỹng thọng qua hồỹp õọửng lao
õọỹng vaỡ thoớa ổồùc lao õọỹng tỏỷp thóứ.
Bỏỳt bỗnh vaỡ kyớ luỏỷt lao õọỹng: thuớ tuỷc giaới quyóỳt caùc bỏỳt bỗnh coù hióỷu quaớ
õóứ baớo vóỷ ngổồỡi lao õọỹng cuợng nhổ caùc nguyón từc, hỗnh thổùc tióỳn haỡnh kyớ
luỏỷt õọỳi vồùi ngổồỡi lao õọỹng.
An toaỡn vaỡ sổùc khoớe cho ngổồỡi lao õọỹng: chổồng trỗnh an toaỡn õóứ loaỷi
trổỡ caùc tai naỷn seợ xaớy ra vaỡ caùc chổồng trỗnh sổùc khoớe cho ngổồỡi lao õọỹng.
Tọứ chổùc hóỷ thọỳng QTNL: chổùc nng, nhióỷm vuỷ, quyóửn haỷn cuớa phoỡng
QTNL vaỡ cuớa quaớn trở vión nhỏn lổỷc.
Caùc nọỹi dung õoù coù quan hóỷ vaỡ taùc õọỹng qua laỷi vồùi nhau. Mọựi nọỹi dung
õoỡi hoới nhổợng hỗnh thổùc vaỡ phổồng phaùp tióỳp cỏỷn khoa hoỹc, linh hoaỷt. Tọứng
thóứ õoù laỡm thaỡnh hóỷ thọỳng, cồ chóỳ baớo õaớm mọỳi quan hóỷ taùc õọỹng qua laỷi giổợa
nhổợng ngổồỡi laỡm vióỷc trong tọứ chổùc, taỷo nón caùc õoỡn bỏứy, caùc kờch thờch phaùt
trióứn tióửm nng saùng taỷo cuớa tổỡng ngổồỡi, nọỳi kóỳt nhổợng cọỳ gừng cuớa tổỡng ngổồỡi

thaỡnh nhổợng cọỳ gừng chung cho muỷc tióu chỏỳt lổồỹng vaỡ hióỷu quaớ laỡm vióỷc cuớa
tọứ chổùc.
II. THặC CHT CUA QUAN TRậ NHN LặC
1. Khaùi nióỷm, õọỳi tổồỹng, muỷc tióu vaỡ tỏửm quan troỹng cuớa Quaớn trở nhỏn
lổỷc
Bỏỳt cổù tọứ chổùc naỡo cuợng õổồỹc taỷo thaỡnh bồới caùc thaỡnh vión laỡ con ngổồỡi
hay nguọửn nhỏn lổỷc cuớa noù. Do õoù, coù thóứ noùi nguọửn nhỏn lổỷc cuớa mọỹt tọứ chổùc
bao gọửm tỏỳt caớ nhổợng ngổồỡi lao õọỹng laỡm vióỷc trong tọứ chổùc õoù, coỡn nhỏn lổỷc
õổồỹc hióứu laỡ nguọửn lổỷc cuớa mọựi con ngổồỡi maỡ nguọửn lổỷc naỡy gọửm coù thóứ lổỷc
vaỡ trờ lổỷc.
Thóứ lổỷc chố sổùc khoớe cuớa thỏn thóứ noù phuỷ thuọỹc vaỡo sổùc voùc, tỗnh traỷng
sổùc khoớe cuớa tổỡng con ngổồỡi, mổùc sọỳng, thu nhỏỷp, chóỳ õọỹ n uọỳng, chóỳ õọỹ laỡm
vióỷc vaỡ nghố ngồi, chóỳ õọỹ y tóỳ. Thóứ lổỷc con ngổồỡi coỡn tuỡy thuọỹc vaỡo tuọứi taùc,
thồỡi gian cọng taùc, giồùi tờnh...

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

3


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
Trê lỉûc chè sỉïc suy nghé, sỉû hiãøu biãút, sỉû tiãúp thu kiãún thỉïc, ti nàng,
nàng khiãúu cng nhỉ quan âiãøm, lng tin, nhán cạch... ca tỉìng con ngỉåìi.
Trong sn xút kinh doanh truưn thäúng, viãûc táûn dủng cạc tiãưm nàng vãư thãø
lỉûc ca con ngỉåìi l khäng bao giåì thiãúu hồûc lng qn v cọ thãø nọi nhỉ â
âỉåüc khai thạc gáưn tåïi mỉïc cản kiãût. Sỉû khai thạc cạc tiãưm nàng vãư trê lỉûc ca
con ngỉåìi cn åí mỉïc måïi m, chỉa bao giåì cản kiãût, vç âáy l kho tng cn
nhiãưu bê áøn ca mäùi con ngỉåìi.

Cọ nhiãưu cạch hiãøu vãư Qun trë nhán lỉûc (cn gi l Qun trë nhán sỉû,
Qun l nhán sỉû, Qun l ngưn nhán lỉûc). Khại niãûm Qun trë nhán lỉûc cọ
thãø âỉåüc trçnh by åí nhiãưu giạc âäü khạc nhau.
Våïi tỉ cạch l mäüt trong nhỉỵng chỉïc nàng cå bn ca qun trë täø chỉïc
thç QTNL bao gäưm viãûc hoảch âënh (kãú hoảch họa), täø chỉïc, chè huy v kiãøm
soạt cạc hoảt âäüng nhàòm thu hụt, sỉí dủng v phạt triãøn con ngỉåìi âãø cọ thãø âảt
âỉåüc cạc mủc tiãu ca täø chỉïc.
Âi sáu vo viãûc lm ca QTNL, ngỉåìi ta cn cọ thãø hiãøu QTNL l viãûc
tuøn mäü, tuøn chn, duy trç, phạt triãøn, sỉí dủng, âäüng viãn v cung cáúp tiãûn
nghi cho nhán lỉûc thäng qua täø chỉïc ca nọ.
Song d åí giạc âäü no thç QTNL váùn l táút c cạc hoảt âäüng ca mäüt täø
chỉïc âãø thu hụt, xáy dỉûng, phạt triãøn, sỉí dủng, âạnh giạ, bo ton v giỉỵ gçn
mäüt lỉûc lỉåüng lao âäüng ph håüp våïi u cáưu cäng viãûc ca täø chỉïc c vãư màût
säú lỉåüng v cháút lỉåüng.
Âäúi tỉåüng ca QTNL l ngỉåìi lao âäüng våïi tỉ cạch l nhỉỵng cạ nhán
cạn bäü, cäng nhán viãn trong täø chỉïc v cạc váún âãư cọ liãn quan âãún h nhỉ
cäng viãûc v cạc quưn låüi, nghéa vủ ca h trong täø chỉïc.
Mủc tiãu cå bn ca báút k täø chỉïc no cng l sỉí dủng mäüt cạch cọ
hiãûu sút ngưn nhán lỉûc âãø âảt âỉåüc mủc tiãu ca täø chỉïc âọ. Qun trë nhán
lỉûc nhàòm cng cäú v duy trç âáưy â säú lỉåüng v cháút lỉåüng lao âäüng cáưn thiãút
cho täø chỉïc âãø âảt âỉåüc mủc tiãu âàût ra. Qun trë nhán lỉûc giụp tçm kiãúmv
phạt triãøn nhỉỵng hçnh thỉïc, nhỉỵng phỉång phạp täút nháút âãø ngỉåìi lao âäüng cọ
thãø âọng gọp nhiãưu sỉïc lỉûc cho viãûc âảt âỉåüc cạc mủc tiãu ca täø chỉïc, âäưng
thåìi cng tảo cå häüi âãø phạt triãøn khäng ngỉìng chênh bn thán ngỉåìi lao âäüng.
Khäng mäüt hoảt âäüng no ca täø chỉïc mang lải hiãûu qu nãúu thiãúu
"Qun trë nhán lỉûc". Qun trë nhán lỉûc l bäü pháûn cáúu thnh v khäng thãø

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

4


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
thióỳu cuớa Quaớn trở kinh doanh. Quaớn trở nhỏn lổỷc thổồỡng laỡ nguyón nhỏn cuớa
thaỡnh cọng hay thỏỳt baỷi trong caùc hoaỷt õọỹng saớn xuỏỳt - kinh doanh.
Tuy nhión, khọng phaới bỏỳt cổù tọứ chổùc saớn xuỏỳt - kinh doanh naỡo cuợng
nhỏỷn thổùc roợ õổồỹc vỏỳn õóử naỡy. Coù nồi coỡn chổa õỷt vỏỳn õóử thaỡnh mọỹt chờnh
saùch, mọỹt bióỷn phaùp õóứ coù kóỳ hoaỷch trong saớn xuỏỳt - kinh doanh. Vỗ vỏỷy, mọỹt
sọỳ tọứ chổùc thổồỡng hay bở õọỹng, gỷp õỏu laỡm õoù, chaỷy theo tỗnh hỗnh, sổỷ vióỷc.
Coù nồi thỏỳy õổồỹc vỏỳn õóử, laợnh õaỷo coù quan tỏm, coù tọứ chổùc bọỹ phỏỷn chổùc nng
laỡm tham mổu, nhổng chổồng trỗnh kóỳ hoaỷch khọng õọửng bọỹ. Tuy coù nồi
thaỡnh õaỷt trong lộnh vổỷc naỡy hay lộnh vổỷc khaùc (nhổ tuyóứn choỹn, õóử baỷt,
khuyóỳn khờch...) nhổng noùi chung coỡn giaới quyóỳt rồỡi raỷc, khọng mang laỷi hióỷu
quaớ chung. Mọỹt sọỳ nồi coỡn quaớn lyù theo lọỳi haỡnh chờnh, chổa quaớn lyù coù cn
cổù khoa hoỹc.
Thổỷc chỏỳt cuớa QTNL laỡ cọng taùc quaớn lyù con ngổồỡi trong phaỷm vi nọỹi
bọỹ mọỹt tọứ chổùc, laỡ sổỷ õọỳi xổớ cuớa tọứ chổùc õọỳi vồùi ngổồỡi lao õọỹng. Noùi caùch
khaùc, QTNL chởu traùch nhióỷm õổa con ngổồỡi vaỡo tọứ chổùc giuùp cho hoỹ thổỷc
hióỷn cọng vióỷc, thuỡ lao cho sổùc lao õọỹng cuớa hoỹ vaỡ giaới quyóỳt caùc vỏỳn õóử phaùt
sinh.
Quaớn trở nhỏn lổỷc õoùng vai troỡ trung tỏm trong vióỷc thaỡnh lỏỷp caùc tọứ
chổùc vaỡ giuùp cho caùc tọứ chổùc tọửn taỷi vaỡ phaùt trióứn trón thở trổồỡng. Tỏửm quan
troỹng cuớa QTNL trong tọứ chổùc xuỏỳt phaùt tổỡ vai troỡ quan troỹng cuớa con ngổồỡi.
Con ngổồỡi laỡ yóỳu tọỳ cỏỳu thaỡnh nón tọứ chổùc, vỏỷn haỡnh tọứ chổùc vaỡ quyóỳt õởnh sổỷ
thaỡnh baỷi cuớa tọứ chổùc. Nguọửn nhỏn lổỷc laỡ mọỹt trong nhổợng nguọửn lổỷc khọng
thóứ thióỳu õổồỹc cuớa tọứ chổùc nón QTNL chờnh laỡ mọỹt lộnh vổỷc quan troỹng cuớa
quaớn lyù trong moỹi tọứ chổùc. Mỷt khaùc, quaớn lyù caùc nguọửn lổỷc khaùc cuợng seợ
khọng coù hióỷu quaớ nóỳu tọứ chổùc khọng quaớn lyù tọỳt nguọửn nhỏn lổỷc, vỗ suy õóỳn

cuỡng moỹi hoaỷt õọỹng quaớn lyù õóửu thổỷc hióỷn bồới con ngổồỡi.
Trong thồỡi õaỷi ngaỡy nay, QTNL coù tỏửm quan troỹng ngaỡy caỡng tng vỗ
nhổợng lyù do sau:
Do sổỷ caỷnh tranh ngaỡy caỡng gay gừt trón thở trổồỡng nón caùc tọứ chổùc
muọỳn tọửn taỷi vaỡ phaùt trióứn buọỹc phaới caới tọứ tọứ chổùc cuớa mỗnh theo hổồùng tinh
giaớn, goỹn nheỷ, nng õọỹng trong õoù yóỳu tọỳ con ngổồỡi mang tờnh chỏỳt quyóỳt
õởnh. Bồới vỏỷy, vióỷc tỗm õuùng ngổồỡi phuỡ hồỹp õóứ giao õuùng vióỷc, õuùng cổồng vở
õang laỡ vỏỳn õóử õaùng quan tỏm õọỳi vồùi moỹi loaỷi hỗnh tọứ chổùc hióỷn nay.
Sổỷ tióỳn bọỹ cuớa khoa hoỹc kyợ thuỏỷt cuỡng vồùi sổỷ phaùt trióứn cuớa nóửn kinh tóỳ
buọỹc caùc nhaỡ quaớn trở phaới bióỳt thờch ổùng. Do õoù vióỷc tuyóứn choỹn, sừp xóỳp, õaỡo

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

5


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
tảo, âiãưu âäüng nhán sỉû trong täø chỉïc nhàòm âảt hiãûu qu täúi ỉu l váún âãư phi
âỉåüc quan tám hng âáưu.
Nghiãn cỉïu vãư QTNL s giụp cho cạc nh qun trë hc âỉåüc cạch giao
tiãúp våïi ngỉåìi khạc; biãút cạch âàût cáu hi v biãút cạch làõng nghe, biãút cạch tçm
ra ngän ngỉỵ chung våïi nhán viãn; biãút cạch âạnh giạ nhán viãn chênh xạc biãút
cạch läi cún nhán viãn say mã våïi cäng viãûc v trạnh âỉåüc cạc sai láưm trong
viãûc tuøn chn, sỉí dủng lao âäüng âãø náng cao cháút lỉåüng thỉûc hiãûn cäng viãûc
v náng cao hiãûu qu ca täø chỉïc.
2. Cạc hoảt âäüng ch úu ca qun trë nhán lỉûc
Hoảt âäüng sn xút - kinh doanh ngy nay âàût ra cho qun trë nhán lỉûc
ráút nhiãưu váún âãư cáưn gii quút. Bao gäưm tỉì viãûc âäúi phọ våïi nhỉỵng thay âäøi

ca mäi trỉåìng kinh doanh, nhỉỵng biãún âäüng khäng ngỉìng ca thë trỉåìng lao
âäüng hay nhỉỵng thay âäøi ca phạp lût vãư lao âäüng...
Tuy nhiãn cọ thãø phán chia cạc hoảt âäüng ch úu ca QTNL theo 3
nhọm chỉïc nàng ch úu sau:

Nhọm chỉïc nàng thu hụt (hçnh thnh) ngưn nhán lỉûc: bao gäưm cạc
hoảt âäüng âm bo cho täø chỉïc cọ â nhán viãn vãư säú lỉåüng cng nhỉ cháút
lỉåüng. Mún váûy täø chỉïc phi tiãún hnh: kãú hoảch họa nhán lỉûc; phán têch,
thiãút kãú cäng viãûc; biãn chãú nhán lỉûc; tuøn mäü, tuøn chn, bäú trê nhán lỉûc.
Kãú hoảch họa nhán lỉûc: l quạ trçnh âạnh giạ nhu cáưu ca täø chỉïc vãư
ngưn nhán lỉûc ph håüp våïi mủc tiãu chiãún lỉåüc, cạc kãú hoảch ca täø chỉïc v
xáy dỉûng cạc gii phạp nhàòm âạp ỉïng nhu cáưu âọ.
Thiãút kãú v phán têch cäng viãûc: l quạ trçnh xạc âënh, xem xẹt, kho sạt
nhỉỵng nhiãûm vủ v nhỉỵng hnh vi liãn quan âãún mäüt cäng viãûc củ thãø. Thiãút
kãú v phán têch cäng viãûc thỉåìng âỉåüc sỉí dủng âãø xáy dỉûng chỉïc nàng nhiãûm
vủ v u cáưu vãư trçnh âäü k thût ca cäng viãûc lm cå såí cho cäng tạc tuøn
mäü, tuøn chn, âo tảo, th lao...
Biãn chãú nhán lỉûc l quạ trçnh thu hụt ngỉåìi cọ trçnh âäü vo täø chỉïc, lỉûa
chn ngỉåìi cọ kh nàng âạp ỉïng u cáưu cäng viãûc trong nhỉỵng ỉïng viãn xin
viãûc räưi sàõp xãúp håüp l (âụng viãûc, âụng thåìi âiãøm) nhán viãn vo cạc vë trê
khạc nhau trong täø chỉïc.

Nhọm chỉïc nàng âo tảo v phạt triãøn ngưn nhán lỉûc: nhọm chỉïc nàng
ny chụ trng cạc hoảt âäüng nhàòm náng cao nàng lỉûc ca nhán viãn, âm bo
cho nhán viãn trong täø chỉïc cọ cạc k nàng, trçnh âäü lnh nghãư cn thiãút âãø

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

6


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
hon thnh cäng viãûc âỉåüc giao v tảo âiãưu kiãûn cho nhán viãn phạt triãøn
âỉåüc täúi âa cạc nàng lỉûc cạ nhán. Bãn cảnh viãûc âo tảo måïi cn cọ cạc hoảt
âäüng âo tảo lải nhán viãn mäùi khi cọ sỉû thay âäøi vãư nhu cáưu sn xút kinh
doanh hay quy trçnh k thût, cäng nghãû âäøi måïi.

Nhọm chỉïc nàng duy trç ngưn nhán lỉûc: nhọm ny chụ trng âãún viãûc
duy trç v sỉí dủng cọ hiãûu qu ngưn nhán lỉûc trong täø chỉïc. Nhọm chỉïc nàng
ny bao gäưm 3 hoảt âäüng: âạnh giạ thỉûc hiãûn cäng viãûc v th lao lao âäüng
cho nhán viãn, duy trç v phạt triãøn cạc mäúi quan hãû lao âäüng täút âẻp trong
doanh nghiãûp.
Thäng qua hãû thäúng th lao lao âäüng v phục låüi mäüt màût thục âáøy
nhán viãn lm viãûc hàng say, táûn tçnh, cọ thỉïc trạch nhiãûm. Màût khạc âáy l
nhỉỵng biãûn phạp hỉỵu hiãûu âãø thu hụt v duy trç âỉåüc âäüi ng lao âäüng lnh
nghãư cho doanh nghiãûp.
Nhỉỵng cäng viãûc ch úu ca hoảt âäüng ny l:
- Âạnh giạ sỉû thỉûc hiãûn cäng viãûc ca nhán viãn.
- Xáy dỉûng v qun l hãû thäúng th lao lao âäüng.
- Thiãút láûp v ạp dủng cạc chênh sạch, phục låüi, phủ cáúp, bo hiãøm
x häüi...
Duy trç, phạt triãøn cạc mäúi quan hãû lao âäüng täút âẻp vỉìa tảo ra báưu
khäng khê tám l x häüi táûp thãø lnh mảnh vỉìa giụp cho nhán viãn tha mn
våïi cäng viãûc ca mçnh.
Hoảt âäüng ny bao gäưm cạc cäng viãûc:
- K kãút håüp âäưng lao âäüng, tha ỉåïc lao âäüng táûp thãø.
- Gii quút cạc tranh cháúp, báút bçnh trong lao âäüng, gii quút k
lût lao âäüng.

- Ci thiãûn âiãưu kiãûn lm viãûc.
- Chàm sọc y tãú, bo hiãøm v an ton lao âäüng.
3. Triãút l qun trë nhán lỉûc
Mäùi mäüt täø chỉïc âäúi xỉí våïi ngỉåìi lao âäüng theo mäüt cạch riãng ca
mçnh ty thüc vo triãút l âỉåüc xáy dỉûng v duy trç trong âọ.
Nhỉ trong thỉ ca Täøng giạm âäúc Khạch sản Sofitel Metropole gỉíi cho
nhán viãn cọ âoản kãút viãút "Triãút l qun l ca chụng ta hỉåïng vãư âäüi ng
cạn bäü nhán viãn". Âọ khäng chè l sỉû bàõt âáưu ca mäüt cäng viãûc m cn l sỉû

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

7


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
khåíi âáưu con âỉåìng cäng danh ca cạc bản. Cạc bản hy tin chàõc ràòng chụng
täi s tảo âiãưu kiãûn phạt triãøn nghãư nghiãûp v cạc bản s âỉåüc âo tảo mäüt
cạch täút nháút trong khạch sản v táûp âon ca chụng täi".
Chụng ta cọ thãø hiãøu l: Triãút l QTNL l nhỉỵng tỉ tỉåíng, quan âiãøm
ca ngỉåìi lnh âảo cáúp cao vãư cạch thỉïc qun l con ngỉåìi trong täø chỉïc. Tỉì
âọ m täø chỉïc cọ cạc biãûn phạp, chênh sạch vãư QTNL v chênh cạc biãûn phạp,
phỉång phạp qun l âọ cọ tạc dủng nháút âënh tåïi hiãûu qu, tinh tháưn v thại
âäü lm viãûc ca ngỉåìi lao âäüng.
Triãút l QTNL trỉåïc hãút phủ thüc vo cạc quan âiãøm vãư úu täú con
ngỉåìi trong lao âäüng sn xút.
Nãúu âiãøm lải trong lëch sỉí nhán loải, b qua quan niãûm con ngỉåìi l
âäüng váût biãút nọi åí thåìi k nä lãû, thç cn cọ cạc quan niãûm sau:
Thỉï nháút: "Con ngỉåìi âỉåüc coi nhỉ mäüt loải cäng củ lao âäüng". Quan

niãûm ny lỉu hnh räüng ri dỉåïi thåìi k ca F. W. Taylor vo cúi thãú k thỉï
XIX khi cạc nh tỉ bn theo âøi låüi nhûn täúi âa â kẹo di ngy lao âäüng cọ
khi tåïi 16 giåì, sỉí dủng räüng ri lao âäüng phủ nỉỵ v tr em.
Quan niãûm ny cho ràòng: Vãư bn cháút âa säú con ngỉåìi khäng mún lm
viãûc h quan tám nhiãưu âãún cại m h kiãúm âỉåüc chỉï khäng phi l cäng viãûc
h lm. Êt ngỉåìi mún v cọ thãø lm nhỉỵng cäng viãûc âi hi tênh sạng tảo, sỉû
âäüc láûp v tỉû kiãøm soạt. Vãư thãú, chênh sạch qun l xạc âënh l: ngỉåìi qun l
(âäúc cäng) trỉûc tiãúp phi giạm sạt v kiãøm tra tháût chàût ch nhỉỵng ngỉåìi giụp
viãûc, phi phán chia cäng viãûc ra thnh tỉìng bäü pháûn âån gin làûp âi làûp lải,
d dng hc âỉåüc. Con ngỉåìi cọ thãø chëu âỉûng âỉåüc cäng viãûc ráút nàûng nhc,
váút v khi h âỉåüc tr lỉång cao hån v h cọ thãø tn theo cạc mỉïc sn lỉåüng
âỉåüc áún âënh. Kãút qu l cạc phỉång phạp khoa hc ạp dủng trong âënh mỉïc
v täø chỉïc lao âäüng, nàng sút lao âäüng â tàng lãn, nhỉỵng sỉû bọc läüt cäng
nhán cng âäưng thåìi gàõn liãưn våïi tãn gi "chãú âäü vàõt kiãût mäư häi sỉïc lỉûc" ca
ngỉåìi lao âäüng.
Thỉï hai: "Con ngỉåìi mún âỉåüc cỉ xỉí nhỉ nhỉỵng con ngỉåìi". Quan
niãûm ny do cạc nh tám l x häüi hc åí cạc nỉåïc tỉ bn cäng nghiãûp phạt
triãøn. H nháûn tháúy cạc quan niãûm trỉåïc khi quan tám âãún viãûc khai thạc con
ngỉåìi m khäng chụ âãún cạc quy lût chi phäúi thại âäü cỉ xỉí ca con ngỉåìi
khi h lm viãûc. Quan niãûm ny lỉu ngỉåìi qun l phi tảo ra mäüt báưu
khäng khê täút, dán ch, thäng tin cho nhỉỵng ngỉåìi giụp viãûc v làõng nghe
kiãún ca h. Âải diãûn cho quan niãûm ny l Elton Mayo.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

8

Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
Thổù ba: "Con ngổồỡi coù caùc tióửm nng cỏửn õổồỹc khai thaùc vaỡ laỡm cho
phaùt trióứn". Quan nióỷm naỡy cho rũng: Baớn chỏỳt con ngổồỡi khọng phaới laỡ khọng
muọỳn laỡm vióỷc, hoỹ muọỳn goùp phỏửn thổỷc hióỷn muỷc tióu, hoỹ coù nng lổỷc õọỹc lỏỷp
saùng taỷo. Chờnh saùch quaớn lyù phaới õọỹng vión, khuyóỳn khờch con ngổồỡi õóứ hoỹ
õem hóỳt khaớ nng tham gia vaỡo cọng vióỷc chung. Mồớ rọỹng quyóửn õọỹc lỏỷp vaỡ tổỷ
kióứm soaùt cuớa hoỹ seợ coù lồỹi cho vióỷc khai thaùc caùc tióửm nng trong con ngổồỡi.
ọửng thồỡi cuợng xuỏỳt hióỷn nhổợng chờnh saùch thổồng lổồỹng thoớa thuỏỷn giổợa chuớ
vaỡ thồỹ trón mọỹt sọỳ õióứm naỡo õoù.
Tổồng ổùng vồùi ba quan nióỷm vóử con ngổồỡi lao õọỹng coù 3 mọ hỗnh quaớn
lyù con ngổồỡi:
- Mọ hỗnh cọứ õióứn.
- Mọ hỗnh caùc quan hóỷ con ngổồỡi.
- Mọ hỗnh caùc tióửm nng con ngổồỡi.
Cuợng coù 3 thuyóỳt:
- Thuyóỳt X.
- Thuyóỳt Y.
- Thuyóỳt Z.
Hỗnh I-1. So saùnh ba hoỹc thuyóỳt vóử con ngổồỡi

Thuyóỳt X

Thuyóỳt Y

Thuyóỳt Z

Caùch nhỗn nhỏỷn õaùnh giaù vóử con ngổồỡi
- Con ngổồỡi vóử baớn chỏỳt - Con ngổồỡi muọỳn caớm
laỡ khọng muọỳn laỡm vióỷc. thỏỳy mỗnh coù ờch vaỡ
- Caùi maỡ hoỹ laỡm khọng quan troỹng, muọỳn chia

quan troỹng bũng caùi maỡ seớ traùch nhióỷm vaỡ tổỷ
khúng õởnh mỗnh.
hoỹ kióỳm õổồỹc.

- Ngổồỡi lao õọỹng sung
sổồùng laỡ chỗa khoùa dỏựn
tồùi nng suỏỳt lao õọỹng
cao.

- Rỏỳt ờt ngổồỡi muọỳn laỡm
mọỹt cọng vióỷc õoỡi hoới
tờnh saùng taỷo, tổỷ quaớn,
saùng kióỳn hoỷc tổỷ kióứm
tra.

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

9


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
Phỉång phạp qun l
- Ngỉåìi qun l cáưn phi
kiãøm tra, giạm sạt chàût
ch cáúp dỉåïi v ngỉåìi
lao âäüng.

- Phi âãø cho cáúp dỉåïi

thỉûc hiãûn mäüt säú quưn
tỉû ch nháút âënh v tỉû
kiãøm soạt cạ nhán trong
- Phán chia cäng viãûc quạ trçnh lm viãûc.
thnh nhỉỵng pháưn nh - Cọ quan hãû hiãøu biãút
dãù lm, dãù thỉûc hiãûn, làûp v thäng cm láùn nhau
âi làûp lải nhiãưu láưn cạc giỉỵa cáúp trãn v cáúp
dỉåïi.
thao tạc.

- Ngỉåìi qun l quan
tám v lo làõng cho nhán
viãn ca mçnh nhỉ cha
mẻ lo làõng cho con cại.
- Tảo âiãưu kiãûn âãø hc
hnh, phán chia quưn
låüi thêch âạng, cäng
bàòng, thàng tiãún cho cáúp
dỉåïi khi â âiãưu kiãûn.

- Ạp dủng hãû thäúng tráût
tỉû r rng v mäüt chãú âäü
khen thỉåíng hồûc trỉìng
phảt nghiãm ngàût.
Tạc âäüng tåïi nhán viãn
- Lm cho ngỉåìi lao - Tỉû tháúy mçnh cọ êch v
âäüng cm tháúy såü hi v quan trng, cọ vai tr
lo làõng.
nháút âënh trong táûp thãø
- Cháúp nháûn c nhỉỵng do âọ h cng cọ trạch

viãûc nàûng nhc v váút nhiãûm.

- Tin tỉåíng, trung thnh
v däưn hãút tám lỉûc vo
cäng viãûc.
- Âäi khi lải, thủ âäüng
v träng chåì.

v, âon gin miãùn l h - Tỉû nguûn, tỉû giạc lm
âỉåüc tr cäng xỉïng âạng viãûc, táûn dủng khai thạc
v ngỉåìi ch cäng bàòng. tiãưm nàng ca mçnh.
- Lảm dủng sỉïc khe,
täøn hải thãø lỉûc, thiãúu
tênh sạng tảo.

V cng cọ 3 trỉåìng phại.
- Trỉåìng phại cäø âiãøn (täø chỉïc lao âäüng khoa hc).
- Trỉåìng phại tám l x häüi (trỉåìng phại cạc quan hãû con ngỉåìi).
- Trỉåìng phại QTNL hiãûn âải (trỉåìng phại ngưn nhán lỉûc).

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

10


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
3.1. Trổồỡng phaùi cọứ õióứn (tọứ chổùc lao õọỹng khoa hoỹc)
Ngổồỡi õổùng õỏửu trổồỡng phaùi naỡy laỡ Frederick Wilson Taylor (18561915), mọỹt kyợ sổ ngổồỡi Myợ. Ngoaỡi ra coỡn coù H. Fayol, Gantt, Gilbreth vaỡ mọỹt

sọỳ ngổồỡi khaùc.
Mọỹt sọỳ nguyón từc quaớn lyù con ngổồỡi cuớa trổồỡng phaùi cọứ õióứn:

a. Thọỳng nhỏỳt chố huy vaỡ õióửu khióứn: mọỹt ngổồỡi cỏỳp dổồùi chố nhỏỷn móỷnh
lóỷnh cuớa mọỹt ngổồỡi thuớ trổồớng (chef). Vồùi nguyón từc naỡy, hoỹ khọng thổỡa
nhỏỷn coù nhióửu kónh, nhióửu tuyóỳn cuỡng chố huy, cuỡng ra lóỷnh trong saớn xuỏỳt vỗ
seợ rọỳi, seợ chọửng cheùo, coù khi coỡn caỷnh tranh lỏựn nhau (vóử quyóửn lổỷc, vóử uy
tờn).

b. Phỏn cọng lao õọỹng vaỡ chuyón mọn hoùa caùc chổùc nng: thổỷc hióỷn
phỏn cọng lao õọỹng thỏỷt tố mố, chia nhoớ cọng vióỷc ra thaỡnh tổỡng bọỹ phỏỷn, mọựi
bọỹ phỏỷn giao cho mọỹt cọng nhỏn, thổỷc hióỷn trón mọỹt maùy chuyón mọn hoùa.
Mọựi chổùc nng õóửu õổồỹc huỏỳn luyóỷn, õaỡo taỷo theo hổồùng chuyón mọn hoùa.

c. Thổỷc hióỷn phỏn chia nhổợng ngổồỡi trong doanh nghióỷp ra laỡm hai bọỹ
phỏỷn: mọỹt bọỹ phỏỷn laỡm cọng vióỷc thióỳt kóỳ saớn phỏứm, tọứ chổùc saớn xuỏỳt... gọửm
caùc kyợ sổ, mọỹt bọỹ phỏỷn chuyón thổỷc hióỷn cọng vióỷc gọửm nhổợng ngổồỡi cọng
nhỏn.

d. Vóử mỷt tọứ chổùc: cỏửn coù sồ õọử tọứ chổùc bọỹ maùy quaớn lyù, quy chóỳ, vn
baớn tọứ chổùc õọỳi vồùi mọựi doanh nghióỷp.

e. Tỏỷp trung quyóửn lổỷc (õióửu khióứn, chố huy) cho cỏỳp cao nhỏỳt cuớa
doanh nghióỷp, khọng phỏn taùn quyóửn lổỷc cho caùc cỏỳp dổồùi. Laỡm nhổ vỏỷy ra
quyóỳt õởnh nhanh, õồợ tọỳn thồỡi gian vaỡ phổồng tióỷn.

f. Tỗm moỹi bióỷn phaùp õaỷt õổồỹc tờnh vọ ngaợ (impersonalitics) trong tọứ
chổùc doanh nghióỷp, khọng ai coù thóứ lồỹi duỷng õóứ mổu cỏửu lồỹi ờch rióng, õổa caùi
"tọi" vaỡo cọng vióỷc chung cuớa doanh nghióỷp.

g. Tióu chuỏứn hoùa vaỡ thọỳng nhỏỳt caùc thuớ tuỷc (vóử haỡnh chờnh, vóử quaớn
lyù).

h. Thióỳt lỏỷp trỏỷt tổỷ vaỡ kyớ luỏỷt nghióm ngỷt trong saớn xuỏỳt.
i. Lồỹi ờch bọỹ phỏỷn phuỷ thuọỹc vaỡo lồỹi ờch chung.
j. Cọng bũng, khọng thión vở, khổồùc tổỡ moỹi õỷc quyóửn, õỷc lồỹi.
k. Phỏn tờch hồỹp lyù, khoa hoỹc moỹi cọng vióỷc.

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

11


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
l. Nhaỡ quaớn lyù, caùc kyợ sổ coù nhióỷm vuỷ tỗm ra õổồỹc con õổồỡng (phổồng
phaùp) tọỳt nhỏỳt õóứ thổỷc hióỷn cọng vióỷc, rọửi huỏỳn luyóỷn cho cọng nhỏn laỡm.
m. ặu tión cho nguyón từc chuyón gia: õióửu khióứn doanh nghióỷp laỡ cọng
vióỷc cuớa caùc chuyón gia õaợ õổồỹc õaỡo taỷo (kyợ sổ, nhaỡ kinh tóỳ).
Ngổồỡi ta nhỏỷn thỏỳy trổồỡng phaùi cọứ õióứn naỡy õaợ coù nhổợng ổu õióứm sau:
aợ õổa ra sổỷ phỏn tờch khoa hoỹc, tố mố moỹi cọng vióỷc.
Trón cồ sồớ õoù, phỏn cọng lao õọỹng chỷt cheợ, huỏỳn luyóỷn cho tổỡng
ngổồỡi thổỷc hióỷn caùc phổồng phaùp lao õọỹng khoa hoỹc.
n õởnh caùc mổùc lao õọỹng, caùc tióu chuỏứn thổỷc hióỷn cọng vióỷc.
ổa ra caùch traớ cọng tổồng xổùng vồùi kóỳt quaớ cọng vióỷc (tióửn
lổồng theo saớn phỏứm, tióửn thổồớng).
Thióỳt lỏỷp mọỹt trỏỷt tổỷ, mọỹt kyớ luỏỷt lao õọỹng nghióm ngỷt trong saớn
xuỏỳt...
Nhổng õọửng thồỡi cuợng coù mọỹt sọỳ nhổồỹc õióứm lồùn:

Khọng tin vaỡo con ngổồỡi vaỡ õaùnh giaù thỏỳp con ngổồỡi (cho rũng
baớn chỏỳt con ngổồỡi laỡ lổồỡi bióỳng, khọng muọỳn laỡm vióỷc).
Vỗ hoỹ khọng tin con ngổồỡi nón nhỏỳt thióỳt phaới kióứm tra, kióứm
soaùt hoỹ tổỡng giỏy, tổỡng phuùt.
Buọỹc con ngổồỡi phaới laỡm vióỷc vồùi cổồỡng õọỹ lao õọỹng cao, lión
tuỷc, dỏựn õóỳn chọự choùng suy nhổồỹc cồ thóứ, giaớm khaớ nng laỡm
vióỷc.
Muọỳn hay khọng cuợng xuỏỳt hióỷn sổỷ chọỳng õọỳi giổợa ngổồỡi lao
õọỹng vaỡ nhaỡ quaớn lyù, vồùi giồùi chuớ.

3.2. Trổồỡng phaùi tỏm lyù - xaợ họỹi hoỹc (caùc mọỳi quan hóỷ con ngổồỡi)
Thuọỹc trổồỡng phaùi naỡy gọửm coù: Argyris, Mac-Gregore, Likert, Maier,
Lewin, Elton Mayo, Rogers, Maslow...
Mọỹt sọỳ nguyón từc quaớn lyù con ngổồỡi cuớa trổồỡng phaùi tỏm lyù xaợ họỹi.

a. Phỏn bồùt quyóửn lổỷc vaỡ traùch nhióỷm cho cỏỳp dổồùi, õỷc bióỷt khi quy mọ
saớn xuỏỳt õaợ lồùn, nóỳu quaù tỏỷp trung seợ laỡm mỏỳt quyóửn chuớ õọỹng, saùng taỷo cuớa
cỏỳp dổồùi vaỡ gỏy tọứn haỷi vóử thồỡi gian.

b. Tỗm kióỳm sổỷ tham gia, õoùng goùp cuớa moỹi nhỏn vión cỏỳp dổồùi vaỡo
cọng vióỷc chung.

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

12


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC

c. Âạnh giạ cao vai tr âäüng viãn ca ngỉåìi qun l, âiãưu khiãøn.
d. Xáy dỉûng cạc mäúi quan hãû dỉûa trãn lng tin cáûy láùn nhau hån l dỉûa
trãn quưn lỉûc.

e. Phạt triãøn tinh tháưn trạch nhiãûm, tỉû kiãøm tra.
f. Phạt triãøn cäng viãûc theo täø, âäüi (mäüt táûp thãø ngỉåìi), chụ xáy dỉûng
cạc táûp thãø ny.

g. Tảo ra báưu khäng khê tám l täút âẻp trong lao âäüng (âon kãút, thán
thiãûn, trạnh âäú k, ghen ghẹt nhau).

h. Chụ trng thäng tin cho mi ngỉåìi, âäưng thåìi nh qun l phi liãn
lảc thỉåìng xun våïi tỉìng ngỉåìi (hiãøu h nghé gç, cáưn gç, cọ khọ khàn gç).

i. Tảo ra sỉû gàõn bọ, sỉû hỉåíng ỉïng, sỉû âäưng cm giỉỵa ngỉåìi våïi ngỉåìi.
j. Cáưn chụ tåïi dỉ lûn, âãún cạc lưng tin tỉïc trao âäøi giỉỵa nhỉỵng con
ngỉåìi trong doanh nghiãûp âãø xỉí l mäüt cạch khạch quan v cọ låüi cho cäng
viãûc chung.

k. Âo tảo cạc nh tám l hc lao âäüng, chëu trạch nhiãûm nghiãn cỉïu,
xáy dỉûng cạc mäúi quan hãû con ngỉåìi trong doanh nghiãûp.
l. Ỉu tiãn cho cạc quan hãû con ngỉåìi trong hoảt âäüng: nh qun l, nh
täø chỉïc trỉåïc tiãn l phi l mäüt nh thỉûc hnh vãư tám l hc, mäüt ngỉåìi gii
âäüng viãn v thäng tin, liãn lảc våïi mi ngỉåìi.

3.3. Trỉåìng phại hiãûn âải (khai thạc cạc tiãưm nàng con ngỉåìi)
Trỉåìng phại ny gäưm Drucker, Chandler, Lewrence, Lorscho,
Woodwward, March, Simon, Bennis, Beckhanrd, Hugo Munsterberg...
Mäüt trong säú ngun tàõc qun l con ngỉåìi ca trỉåìng phại hiãûn âải:

a. Cạch tiãúp cáûn hãû thäúng: coi doanh nghiãûp, bao gäưm nhiãưu ngỉåìi l
mäüt hãû thäúng måí, cáưn ln thêch ỉïng våïi mäi trỉåìng (thë trỉåìng, cäng nghãû
måïi, lût phạp ca Chênh ph, thë trỉåìng väún...).

b. Cạc bäü pháûn bãn trong ca täø chỉïc (nhỉỵng con ngỉåìi) phi âỉåüc váûn
hnh mäüt cạch thäúng nháút, gàõn kãút nhỉ mäüt.
c. Qun l cáưn mãưm do, uøn chuøn âãø thêch ỉïng våïi mäi trỉåìng
xung quanh ln phạt triãøn, biãún âäøi v cọ lục khäng äøn âënh.

d. Tçm cạch ci thiãûn cạc âiãưu kiãûn lao âäüng v cháút lỉåüng cüc säúng
ca ngỉåìi lao âäüng.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

13


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
e. Phạt triãøn cạc hçnh thỉïc måïi vãư täø chỉïc lao âäüng, lm phong phụ cạc
chỉïc nàng, cạc täø, âäüi tỉû qun, cạc cáu lảc bäü cháút lỉåüng cao...

f. Gii quút cạc váún âãư vãư kinh tãú, vãư k thût trong doanh nghiãûp
khäng âỉåüc tạch råìi cạc váún âãư x häüi (cọ nghéa l úu täú con ngỉåìi).
g. Bn bảc, thuút phủc, thỉång lỉåüng våïi con ngỉåìi âãø âảt âỉåüc sỉû âäøi
måïi, âàûc biãût chụ âãún bäü pháûn têch cỉûc.

h. Nh qun l phi cọ âáưu ọc chiãún lỉåüc, cọ âáưu ọc täø chỉïc, gii lm
viãûc våïi con ngỉåìi, âäüng viãn, phạt huy âỉåüc kh nàng ca con ngỉåìi.

Ngỉåìi ta tháúy:
- Trỉåìng phại hiãûn âải mún phạt triãøn tỉ tỉåíng qun l ca
trỉåìng phại tám l - x häüi lãn mäüt mỉïc cao hån.
- H âạnh giạ con ngỉåìi cao hån nhiãưu so våïi trỉåìng phại täø chỉïc
lao âäüng khoa hc, âàûc biãût h cho ràòng con ngỉåìi cọ nhiãưu kh
nàng m cạc nh qun l cáưn tçm cạch khai thạc, huy âäüng vo sn
xút.
- H coi con ngỉåìi nhỉ "mäüt hãû thäúng måí, phỉïc tảp v âäüc láûp".
Cáưn phi tháúy r hãû thäúng âọ khi âiãưu khiãøn con ngỉåìi.
- Tuy nhiãn, mún tha mn con ngỉåìi trong lao âäüng, trong cüc
säúng cáưn cọ nhiãưu âiãưu kiãûn.
Nhỉ váûy:
Š Triãút l QTNL thỉåìng åí âiãøm no âọ trong cạc quan niãûm mä hçnh,
cạc thuút, cạc trỉåìng phại QTNL nọi trãn, do âọ phi chụ tênh håüp l
ca tỉìng mä hçnh, trỉåìng phại. Âiãưu ny âi hi nhỉỵng kiãún thỉïc qun
l con ngỉåìi v ti nàng ca tỉìng ngỉåìi giạm âäúc, tỉìng nh kinh tãú, nh
qun trë. Khäng cọ mäüt cäng thỉïc chung no ạp dủng cho mi lục mi
nåi. Kinh nghiãûm cạc nỉåïc cäng nghiãûp phạt triãøn ngy nay âãưu sỉí
dủng kãút håüp cạc mä hçnh, cạc thuút trãn vo qun l con ngỉåìi mäüt
cạch cọ chn lc.
Š Triãút l QTNL ca cạn bäü lnh âảo cao nháút åí täø chỉïc, åí doanh
nghiãûp s nh hỉåíng hồûc tạc âäüng trỉûc tiãúp âãún cạch thỉïc QTNL ca
cạc nh qun trë cáúp dỉåïi v táút nhiãn tạc âäüng âãún cạc quút âënh
QTNL.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

14

Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
Š Khi hoảch âënh chênh sạch qun l con ngỉåìi cáưn phi quan tám âáưy
â âãún nhỉỵng âiãøm sau:
- Tän trng v qu mãún ngỉåìi lao âäüng.
- Tảo ra nhỉỵng âiãưu kiãûn âãø con ngỉåìi lm viãûc cọ nàng sút lao
âäüng cao, âm bo u cáưu ca doanh nghiãûp.
- Quan tám âãún nhỉỵng nhu cáưu váût cháút, tinh tháưn, âàûc biãût l
nhỉỵng nhu cáưu vãư tám l, x häüi ca con ngỉåìi.
- Lm cho con ngỉåìi ngy cng cọ giạ trë trong x häüi.
- Tháúy r âỉåüc cạc mäúi quan hãû tạc âäüng giỉỵa k thût, kinh tãú,
phạp lût, x häüi khi gii quút cạc váún âãư liãn quan âãún con ngỉåìi.
- Qun l con ngỉåìi mäüt cạch vàn minh, nhán âảo, lm cho con
ngỉåìi ngy cng cọ hảnh phục trong lao âäüng v trong cüc säúng.
Âọ l nhỉỵng âiãøm khäng phi dãù dng thỉûc hiãûn nhỉng váùn l nhỉỵng
âi hi máúu chäút âäúi våïi cạc nh qun l trong cạc täø chỉïc v cạc nhán viãn
chun män vãư qun trë nhán lỉûc trong thåìi âải hiãûn nay.
4. Qun trë nhán lỉûc l mäüt khoa hc v l mäüt nghãû thût
Qun trë nhán lỉûc l mäüt hãû thäúng cạc kiãún thỉïc, cạc ngun tàõc v cạc
phỉång phạp khoa hc â âỉåüc âục rụt v kiãøm nghiãûm qua thỉûc tãú âãø thỉûc
hiãûn cạc chỉïc nàng qun l con ngỉåìi, tảo âäüng lỉûc âãø thục âáøy hoảt âäüng ca
h, liãn kãút v phäúi håüp cạc hoảt âäüng ca con ngỉåìi. Lnh âảo v kiãøm tra
cạc hoảt âäüng ca con ngỉåìi âãø thỉûc hiãûn âỉåüc cạc chỉïc nàng qun l con
ngỉåìi âọ, ngỉåìi qun l phi biãút váûn dủng linh hoảt cạc kiãún thỉïc, phỉång
phạp qun l cho ph håüp våïi tỉìng ngỉåìi lao âäüng trong tỉìng trỉåìng håüp.
Qun trë nhán lỉûc â tri qua nhiãưu thãú k, âỉåüc nhiãưu nh qun l, nh
khoa hc nghiãn cỉïu, tçm hiãøu âục kãút thnh nhiãưu trỉåìng phại, âỉåüc thỉûc tiãùn
cháúp nháûn, ạp dủng v ngy nay ngỉåìi ta â viãút thnh sạch giạo khoa âãø
ging dảy, hồûc chun âãư âàng trãn bạo, ch âãư tun truưn, phäø biãún v ạp

dủng phäø biãún trong thỉûc tãú sn xút, cng nhỉ nhiãưu lénh vỉûc khạc.
Vç váûy "QTNL" thỉûc sỉû â tråí thnh mäüt khoa hc. Nhỉỵng chỉïc nàng
(näüi dung) ca nọ liãn quan våïi nhiãưu khoa hc chung, cng nhỉ khoa hc
chun ngnh (khoa hc tỉû nhiãn, khoa hc x häüi, khoa hc k thût, khoa
hc kinh tãú, khoa hc qun l, khoa hc täø chỉïc...).

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

15


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
QTNL liãn quan âãún con ngỉåìi, vç con ngỉåìi l âäúi tỉåüng ca qun l,
m trong quạ khỉï, hiãûn tải cng nhỉ tỉång lai, con ngỉåìi ln ln thay âäøi,
ln ln phạt triãøn, con ngỉåìi cọ âỉåüc kiãún thỉïc tỉì giạo dủc, cọ kinh nghiãûm
tỉì hoảt âäüng thỉûc tãú, hồûc tỉì quan sạt thỉûc tãú. Con ngỉåìi cọ vàn họa, cọ kiãún
thỉïc, cọ kinh nghiãûm thỉûc tãú âọ khäng chëu âỉïng n âãø nhçn âiãưu kiãûn hoảt
âäüng, kãút qu hoảt âäüng ca mçnh làûp lải nhỉ c hồûc xáúu âi, m ln ln
pháún âáúu vỉån lãn nhỉỵng âiãưu kiãûn täút âẻp hån. Con ngỉåìi khäng ngỉìng sạng
tảo ci tiãún k thût, cäng nghãû tiãn tiãún, âáúu tranh cho nhỉỵng quan hãû tỉû do
bçnh âàóng giỉỵa con ngỉåìi âãø lm cho sn xút ngy cng hiãûu qu, âåìi säúng
ngy cng âỉåüc náng cao. Ngỉåìi qun l tiãn tiãún phi tênh âãún nhỉỵng biãún
âäøi vãư cháút ca âäúi tỉåüng qun l, âäưng thåìi cng tênh âãún nhỉỵng âiãưu kiãûn
khạch quan, bàòng trê tỉåíng tỉåüng sạng tảo, cọ nhỉỵng dỉû âoạn chênh xạc âục
kãút thnh l lûn, kinh nghiãûm âãø ạp dủng kiãún thỉïc âọ. Mi biãún âäøi ca cạc
âiãưu kiãûn, úu täú nọi trãn âi hi ngỉåìi qun l phi cọ thay âäøi trong tỉ duy,
tçm nhỉỵng hçnh thỉïc, phỉång phạp, cå chãú qun l måïi, nhàòm âem lải hiãûu
qu cao trong Qun trë nhán lỉûc. Táút c âiãưu âọ khäng chè l mäüt khoa hc,

m cn l mäüt nghãû thût.
III. NH HỈÅÍNG CA MÄI TRỈÅÌNG ÂÄÚI VÅÏI QUN TRË NHÁN
LỈÛC
Hiãûn nay chụng ta âang säúng trong mäüt mäi trỉåìng ln thay âäøi v
thay âäøi våïi mäüt täúc âäü ráút nhanh. Cạc nh qun l phi âäúi màût våïi mäüt
nhiãûm vủ khọ khàn âọ l chøn bë cho sỉû thay âäøi âäưng thåìi cng phi thêch
nghi våïi nhỉỵng sỉû thay âäøi cho ph håüp våïi sỉû thay âäøi âọ. Båíi váûy, nháûn biãút
r ngưn gäúc ca sỉû thay âäøi l mäüt úu täú quan trng âäúi våïi cạc nh qun l
nọi chung v våïi cạc nhán viãn chun män nhán lỉûc nọi riãng.
Cọ 4 ngưn thay âäøi quan trng cọ thãø tạc âäüng mảnh m tåïi cạc hoảt
âäüng ca cạc nh qun l täø chỉïc.
- Mäi trỉåìng váût cháút v mäi trỉåìng kinh tãú: viãûc gia tàng dán säú v cản
kiãût vãư ti ngun, ä nhiãùm mäi trỉåìng lm cho sỉû cảnh tranh giỉỵa cạc vng,
cạc qúc gia, cạc cäng ty v tháûm chê cạc cạ nhán våïi nhau ngy cng tråí nãn
khäúc liãût hån. Sỉû tàng trỉåíng kinh tãú v täúc âäü lảm phạt âãưu cọ nh hỉåíng âãún
thu nháûp, âåìi säúng v cäng àn viãûc lm cho ngỉåìi lao âäüng.
- Mäi trỉåìng cäng nghãû - k thût, thäng tin: k thût hiãûn âải v cäng
nghãû sn xút måïi lm xút hiãûn mäüt säú ngnh nghãư måïi, âi hi ngỉåìi lao
âäüng phi âỉåüc trang bë nhỉỵng kiãún thỉïc v k nàng måïi. Thãm vo âọ nghãư

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

16


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
cuợ mỏỳt õi phaới coù õaỡo taỷo laỷi, bọửi dổồợng, nỏng cao trỗnh õọỹ vaỡ giaới quyóỳt
nhổợng ngổồỡi dọi ra. Khoa hoỹc kyợ thuỏỷt hióỷn õaỷi õaợ laỡm cho mọi trổồỡng thọng

tin ngaỡy caỡng phaùt trióứn vaỡ thọng tin trồớ thaỡnh mọỹt nguọửn lổỷc mang tờnh chỏỳt
sọỳng coỡn õọỳi vồùi tọứ chổùc.
- Mọi trổồỡng chờnh trở: Caùc tọứ chổùc kinh doanh seợ ngaỡy caỡng coù taùc
õọỹng maỷnh meợ hồn tồùi mọi trổồỡng chờnh trở thọng qua caùc saớn phỏứm dởch vuỷ
hay vióỷc laỡm do hoỹ taỷo ra õọỳi vồùi xaợ họỹi. Ngổồỹc laỷi mọi trổồỡng chờnh trở coù
aớnh hổồớng maỷnh meợ nhổ laỡ sổỷ ọứn õởnh caùc chờnh saùch kinh tóỳ.
- Mọi trổồỡng vn hoùa - xaợ họỹi: Xaợ họỹi phỏn chia thaỡnh nhióửu nhoùm
quyóửn lồỹi vaỡ caùc nhoùm naỡy seợ quan tỏm õóỳn nhổợng saớn phỏứm mang tờnh chỏỳt
cọỹng õọửng nhổ laỡ naỷn thỏỳt nghióỷp hồn laỡ mọỹt sọỳ saớn phỏứm kinh tóỳ nhổ laỡ lồỹi
nhuỏỷn...
Thóm vaỡo õoù lọỳi sọỳng, nhu cỏửu caùch nhỗn nhỏỷn vóử giaù trở con ngổồỡi
cuợng thay õọứi. Nhổợng thay õọứi naỡy coù aớnh hổồớng õóỳn caùch tổ duy vaỡ caùc chờnh
saùch vaỡ QTNL trong caùc tọứ chổùc.
Tổỡ sổỷ phỏn tờch trón coù thóứ chố ra mọi trổồỡng QTNL bao gọửm:
- Mọi trổồỡng bón ngoaỡi: gọửm caùc yóỳu tọỳ nhổ khung caớnh kinh tóỳ - chờnh
trở, dỏn sọỳ vaỡ lổỷc lổồỹng lao õọỹng trong xaợ họỹi, caùc õióửu kióỷn vn hoùa - xaợ họỹi
chung cuớa õỏỳt nổồùc, phaùt luỏỷt, khoa hoỹc kyợ thuỏỷt cọng nghóỷ, khaùch haỡng, õọỳi
thuớ caỷnh tranh.
- Mọi trổồỡng bón trong: gọửm caùc yóỳu tọỳ nhổ sổù maỷng, muỷc tióu, nhióỷm
vuỷ cuớa tọứ chổùc chờnh saùch chióỳn lổồỹc cuớa tọứ chổùc, bỏửu khọng khờ tỏm lyù xaợ
họỹi, cồ cỏỳu tọứ chổùc cuớa õồn vở.
Caùc yóỳu tọỳ õoù aớnh hổồớng tồùi sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn nguọửn nhỏn lổỷc,
tờnh chỏỳt nọỹi dung vaỡ caùch thổùc thổỷc hióỷn caùc hoaỷt õọỹng quaớn lyù nguọửn nhỏn
lổỷc trong tọứ chổùc.
IV. QUAẽ TRầNH HầNH THAèNH VAè PHAẽT TRIỉN QUAN TRậ
NHN LặC
Giai õoaỷn sồ khai cuớa QTNL bừt õỏửu thồỡi kyỡ trung cọứ, khi lao õọỹng coỡn
thổỷc hióỷn ồớ nhổợng hỗnh thổùc tổỷ nhión. Sổỷ phaùt trióứn thaỡnh phọỳ vaỡ laỡng maỷc õaợ
taỷo ra nhổợng nhu cỏửu mồùi vóử haỡng hoùa vaỡ dởch vuỷ cuợng nhổ vióỷc laỡm cho
nhổợng ngổồỡi muọỳn thoaùt khoới aùp bổùc, boùc lọỹt cuớa xaợ họỹi phong kióỳn. Nhổợng

ngổồỡi thồỹ thuớ cọng õaợ tỏỷp hồỹp nhau laỷi thaỡnh caùc phổồỡng họỹi, tổỷ tọứ chổùc quaù
trỗnh lao õọỹng cuớa mỗnh, theo nhổợng quy ổồùc, thổồỡng do ngổồỡi thồỹ caớ, ngổồỡi

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

17


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
thåü lnh nghãư nháút hồûc gia trỉåíng (täüc trỉåíng) âënh ra, âiãưu hnh phán cäng
lao âäüng giỉỵa nhỉỵng ngỉåìi lao âäüng trong nhỉỵng nhọm khäng låïn. Quan hãû
x häüi ca sn xút váût cháút åí giai âoản ny thãø hiãûn sỉû phủ thüc cạ nhán
ngỉåìi lao âäüng âäúi våïi nhỉỵng hçnh thỉïc bàõt büc ngoi kinh tãú ca lao âäüng.
Phạt triãøn cäng trỉåìng th cäng, âỉa âãún sỉû tiãúp cáûn måïi trong lnh âảo
hoảt âäüng lao âäüng. Phạ våỵ khn khäø xỉåíng th cäng, cäng trỉåìng th cäng
kãút håüp cạc xỉåíng th cäng âäüc láûp trỉåïc âọ âỉa phán cäng lao âäüng trỉûc tiãúp
vo quạ trçnh sn xút. Quan hãû lao âäüng tråí thnh quan hãû thäúng trë v phủ
thüc (giỉỵa ngỉåìi nàõm giỉỵ tỉ liãûu sn xút, hng họa v ngỉåìi lm th).
Trong hãû thäúng Qun trë nhán lỉûc th cäng, ngỉåìi lm th ca sn xút cäng
trỉåìng l lao âäüng kãút håüp. Âäúi tỉåüng ca qun l, chỉïc nàng QTNL (âiãưu
kiãûn lao âäüng chung, täø chỉïc hãû thäúng tiãưn lỉång (tiãưn cäng), chãú âäü lm viãûc,
theo di kiãøm tra viãûc thỉûc hiãûn...) l ca ngỉåìi ch sn xút - ngỉåìi th
mỉåïn lao âäüng.
Bỉåïc ngồût cäng nghiãûp thãú k XVIII - XIX, tỉì cäng trỉåìng th cäng
chuøn sang sn xút mạy mọc l sỉû thay âäøi cạch mảng ca lỉûc lỉåüng sn
xút, âäưng thåìi cng lm thay âäøi sáu sàõc vãư cháút trong hçnh thỉïc x häüi họa
lao âäüng. Khạc våïi cäng trỉåìng th cäng, cå såí sn xút l con ngỉåìi, l âäúi
tỉåüng ca qun l, giåì âáy tråí thnh hãû thäúng ca mạy riãng l âỉåüc kãút håüp

lải. Ngỉåìi cäng nhán phủ thüc vo sỉû váûn hnh ca mạy, lm theo nhëp âiãûu
v chỉïc nàng ca mạy. Cäng nghiãûp họa tỉ bn lm dëch chuøn trng tám (sỉû
chụ ) trong qun l sn xút vãư phêa úu täú váût cháút, lm hản hẻp âi sỉû tỉû
qun l.
Trong nhỉỵng âiãưu kiãûn phạt triãøn kinh tãú theo kiãøu cäng nghiãûp, hçnh
thnh QTNL theo k thût (qun l truưn thäúng), dỉûa trãn ngun tàõc phán
cäng lao âäüng täúi âa v chun män họa cäng nhán, cäng xỉåíng, tạch lao
âäüng sn xút v lao âäüng qun l, âënh hỉåïng hçnh thỉïc bàõt büc kinh tãú r
rng trong quan hãû lao âäüng.
Tiãún bäü k thût, khäng ngỉìng lm thay âäøi hãû thäúng cạc quan hãû lao
âäüng v cạc näüi dung ca QTNL. Âäưng thåìi, dỉåïi nh hỉåíng ca cạc chênh
sạch nh nỉåïc, nhỉỵng tçm kiãúm ca cạc nh khoa hc, cạc nh täø chỉïc QTNL
cng khäng ngỉìng âäøi måïi.
Màûc d ngỉåìi lao âäüng âỉåüc sỉí dủng våïi säú lỉåüng låïn, cạc ch doanh
nghiãûp (täø chỉïc) váùn duy trç sỉû lnh âảo v kiãøm soạt nhán lỉûc trong tay h.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

18


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC
Thåìi k phạt triãøn v bo ca cäng nghiãûp cúi thãú k 19 âáưu thãú k 20:
táûp trung họa sn xút, âäüc quưn họa tỉ bn åí M, Âỉïc, Anh v nhiãưu nỉåïc
khạc dáùn âãún sỉû táûp trung nhiãưu doanh nghiãûp låïn; âäng âo qưn chụng cäng
nhán gäưm cạc ngnh nghãư khạc nhau, lm nhỉỵng cäng viãûc chun män họa
hẻp âi hi êt vãư trçnh âäü lnh nghãư; qun l trỉûc tuún â tråí nãn phỉïc tảp v
khọ khàn hån, âi hi cọ sỉû tàng cỉåìng nghiãn cỉïu âãø náng cao sỉïc khe, an

ton cho ngỉåìi lao âäüng. Viãûc qun l theo kinh nghiãûm chuøn sang qun l
khoa hc, cáưn phi tàng cỉåìng nghiãn cỉïu cạc phỉång phạp, cạc thao tạc lm
viãûc, cạc tiãu chøn âënh mỉïc, cạc phỉång phạp tuøn chn, âo tảo, khuún
khêch, náng cao kh nàng lm viãûc ca ngỉåìi lao âäüng. Nhỉỵng tçm kiãúm thãø
hiãûn trong cạc trỉåìng phại l lûn ca Gilbret, Taylor, Emerson, Elton
Mayo... Nhiãưu nghiãn cỉïu tråí thnh cå såí ca qun l hiãûn âải. Nọ âënh
hỉåïng lnh âảo tỉìng ngỉåìi lao âäüng riãng l nhỉ "con ngỉåìi kinh tãú håüp l".
Vo nhỉỵng nàm 1920, nãưn cäng nghiãûp v thỉång mải thãú giåïi nàòm
trong tay nhỉỵng táûp âon låïn, chụng chi phäúi ton bäü nhán lỉûc c vãư sỉïc khe
v tinh tháưn, tháûm chê cn lng âoản c chênh quưn nh nỉåïc. Trong nhỉỵng
nàm ny hoảt âäüng håüp phạp ca cäng âon chỉa âỉåüc thỉìa nháûn, kẹo di âãún
hãút pháưn tỉ âáưu thãú k XX.
Nhỉỵng nàm 1930 - 1940, quạ trçnh táûp trung họa sn xút, vai tr ca
nh nỉåïc trong âiãưu chènh kinh tãú, trong lénh vỉûc sỉí dủng lao âäüng lm th
âỉåüc náng cao, nhỉỵng cng lm phỉïc tảp thãm nhỉỵng quan hãû lao âäüng v tỉ
bn trong sn xút, trong cạc doanh nghiãûp låïn åí M, Táy Áu, Nháût Bn, phäø
biãún phỉång phạp sn xút theo dáy chuưn. Khäng chè säú lỉåüng m trçnh âäü
thnh thảo ca cäng nhán l âiãưu kiãûn quan trng âãø náng cao hiãûu qu sn
xút. Âiãưu âọ âi hi cạc nh qun l phi hon thiãûn, tiãu chøn họa phỉång
phạp tuøn chn cạn bäü cäng nhán, hon thiãûn täø chỉïc v tr lỉång, phạt triãøn
hãû thäúng âo tảo trong doanh nghiãûp v náng cao trçnh âäü lnh nghãư cho nhán
viãn. Cạc nh sn xút â chụ thu hụt nhỉỵng nh tám l, nh x häüi hc
tham gia. Nhỉỵng tạc âäüng ny lm tàng tênh têch cỉûc ca ngỉåìi lao âäüng, náng
cao nàng sút lao âäüng, ci thiãûn báưu khäng khê x häüi trong doanh nghiãûp,
lm gim nhỉỵng âủng âäü giỉỵa lao âäüng v qun l. Trỉåìng phại "cạc quan hãû
con ngỉåìi" måí ra k ngun måïi trong qun l. Tuy váûy, thỉûc cháút nhỉỵng
phỉång phạp tám l x häüi thåìi âọ khäng lm thay âäøi cå såí ca QTNL
truưn thäúng, m chè lm thay âäøi hçnh thỉïc ca nọ.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

19


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
Cuọỹc khuớng hoaớng kinh tóỳ laỡm suỷp õọứ hồn 1/3 nóửn saớn xuỏỳt cọng
nghióỷp thóỳ giồùi, laỡm mỏu thuỏựn tọỹt õốnh quan hóỷ chờnh trở - xaợ họỹi, laỡm mỏỳt
nióửm tin vaỡo sổỷ huỡng maỷnh cuớa caùc õoỡn bỏứy kinh tóỳ truyóửn thọỳng dổỷa trón caùc
nguyón từc tổỷ do caỷnh tranh. Tng cổồỡng sổỷ can thióỷp cuớa Nhaỡ nổồùc vaỡo kinh
tóỳ, vaỡo lộnh vổỷc lao õọỹng laỡm thuó. Mọỹt trong nhổợng hổồùng chờnh laỡ phaới xaùc
õởnh nguyón từc chung cuớa vióỷc laỡm vaỡ quan hóỷ lao õọỹng. Mọỹt mỷt, Nhaỡ nổồùc
- chuớ thóứ QTNL vộ mọ, dổồùi daỷng taỷo ra hóỷ thọỳng cọng vióỷc xaợ họỹi, aùp duỷng
nghộa vuỷ lao õọỹng thồỡi chióỳn. Mỷt khaùc, õióửu chốnh hoaỷt õọỹng cuớa caùc chuớ
doanh nghióỷp trong lộnh vổỷc thuó mổồùn lao õọỹng bũng nhổợng luỏỷt haỷn chóỳ,
khọng chố xuỏỳt phaùt tổỡ lồỹi ờch ngổồỡi thuó mổồùn lao õọỹng maỡ coỡn tờnh õóỳn aùp
lổỷc tổỡ phờa ngổồỡi lao õọỹng, cọng õoaỡn, caùc lổỷc lổồỹng chờnh trở khaùc, chuớ quyóửn
chung cuớa toaỡn dỏn v.v...
QTNL thồỡi kyỡ naỡy thổỷc tóỳ phuỷ thuọỹc vaỡo lổỷc lổồỹng dỏn chuớ thọỳng trở.
Caùc nhaỡ nổồùc dỏn chuớ tổ saớn coù nhổợng chờnh saùch haỷn chóỳ mổùc õọỹ tổỷ do cuớa
õọỹc quyóửn trong nhổợng vỏỳn õóử õióửu kióỷn vióỷc laỡm, tióửn lổồng vaỡ chóỳ õọỹ laỡm
vióỷc. Myợ tọứng thọỳng Ruzovel aùp duỷng luỏỷt quy luỏỷt tióu chuỏứn baớo õaớm xaợ
họỹi (1930), baớo hióứm xaợ họỹi (1935), mổùc lổồng tọỳi thióứu, tióửn lổồng laỡm vổồỹt
giồỡ, õióửu kióỷn kyợ thuỏỷt an toaỡn vaỡ baớo họỹ lao õọỹng trong nhióửu ngaỡnh saớn xuỏỳt
(1936), tióu chuỏứn lao õọỹng (1938). Phaùp, Chờnh phuớ caùnh taớ lón nừm chờnh
quyóửn (1936), õổa luỏỷt mọỹt tuỏửn laỡm vióỷc 40 giồỡ, traớ lổồng nghố pheùp, tng
lổồng cho cọng nhỏn vión chổùc. Nhổợng nm sau chióỳn tranh Nhaỡ nổồùc tờch
cổỷc õióửu chốnh õióửu kióỷn vaỡ chóỳ õọỹ laỡm vióỷc. Nhỏỷt, sau chióỳn tranh xaùc õởnh
sổỷ kióứm soaùt tióửn lổồng vaỡ giaù caớ, aùp duỷng caùc tióu chuỏứn Nhaỡ nổồùc trong

quan hóỷ: õióửu kióỷn lao õọỹng, thồỡi gian laỡm vióỷc vaỡ traớ cọng laỡm ngoaỡi giồỡ
(Luỏỷt Tióu chuỏứn lao õọỹng 1947). Nhổợng thay õọứi trong quaớn lyù khọng chố
laỡm cng thúng maỡ coỡn laỡm nọứ ra nhổợng tranh chỏỳp (õuỷng õọỹ) giổợa ngổồỡi lao
õọỹng vaỡ ngổồỡi sổớ duỷng lao õọỹng. Coù thóứ noùi nhổợng nm cuọỳi chióỳn tranh vaỡ
sau chióỳn tranh, QTNL õaợ chuyóứn sang giai õoaỷn mồùi. Sổỷ thay õọứi trong caùc
quan hóỷ giổợa con ngổồỡi õaợ chố ra sổỷ thay õọứi tờch cổỷc cuớa cọng nhỏn trong baỡn
baỷc ra caùc quyóỳt õởnh, chóỳ õọỹ goùp yù kióỳn, sổỷ õọỳi thoaỷi trổỷc tióỳp coù thóứ laỡm tng
nng suỏỳt lao õọỹng rỏỳt nhióửu. Ngổồỡi ta nhỏỳn maỷnh õóỳn vióỷc nghión cổùu con
ngổồỡi vaỡ tng cổồỡng sổùc maỷnh cuớa lao õọỹng õổồỹc tọứ chổùc. Caùc chổồng trỗnh
õaỡo taỷo caùc nhaỡ quaớn lyù, caùc nhaỡ giaùm saùt õổồỹc tọứ chổùc õóứ hoỹ hióứu hồn nhổợng
ngổồỡi dổồùi quyóửn hoỹ (thaỡnh lỏỷp hóỷ thọỳng õaỡo taỷo nỏng cao trỗnh õọỹ caùn bọỹ
laợnh õaỷo tổỡ õọỳc cọng õóỳn quaớn lyù).

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

20


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
Phaùt trióứn kinh tóỳ nhổợng nm sau chióỳn tranh lión quan tồùi vai troỡ cuớa
caùc yóỳu tọỳ khoa hoỹc - kyợ thuỏỷt, vồùi hióỷn õaỷi hoùa kyợ thuỏỷt saớn xuỏỳt, õoỡi hoới phaới
tióỳp tuỷc phaùt trióứn hỗnh thổùc xaợ họỹi hoùa lao õọỹng, yù nghộa hồỹp taùc tng lón,
nhỏỳt laỡ trong lộnh vổỷc hoaỷt õọỹng nghión cổùu khoa hoỹc, õọửng thồỡi cuợng laỡm
mỏu thuỏựn cuớa QTNL truyóửn thọỳng tng lón. Do õióửu kióỷn lao õọỹng õồn õióỷu,
cổồỡng õọỹ lao õọỹng tng, sổớ duỷng quaù mổùc thồỡi gian laỡm ngoaỡi giồỡ... dỏựn õóỳn
thaùi õọỹ thồỡ ồ, boớ vióỷc cuớa ngổồỡi lao õọỹng trong doanh nghióỷp. Nhióửu nghión
cổùu thờ nghióỷm õóứ thu huùt moỹi ngổồỡi lao õọỹng, xoùa õi thaùi õọỹ thồỡ ồ, laỷnh nhaỷt
vồùi lao õọỹng, nhổ thu huùt nhổợng cọng nhỏn coù trỗnh õọỹ chuyón mọn, coù hoỹc

vỏỳn tham gia caùc vỏỳn õóử tọứ chổùc, quaớn lyù doanh nghióỷp, mồớ rọỹng caùc chổùc
nng lao õọỹng, quay voỡng cọng vióỷc, õởnh hổồùng cọng vióỷc cho tổỡng ngổồỡi.
Tuy vỏỷy, nhổợng nghión cổùu chổa gừn nhỏn õaỷo hoùa lao õọỹng vồùi hióỷn õaỷi hoùa
saớn xuỏỳt, mồớ rọỹng hióỷp taùc lao õọỹng trón cồ sồớ chỏỳt lổồỹng mồùi, phaùt trióứn chióỳn
lổồỹc "nguọửn tióửm nng con ngổồỡi".
Nhổợng tỗm kióỳm mồùi nhổ nhổợng hỗnh thổùc hồỹp taùc lao õọỹng trong saớn
xuỏỳt trổỷc tióỳp, hóỷ thọỳng khuyóỳn khờch vỏỷt chỏỳt, tọứ chổùc thồỡi gian laỡm vióỷc, sổỷ
tham gia quaớn lyù doanh nghióỷp v.v... nhổ tọứ chổùc caùc õọỹi tổỷ quaớn (ồớ Anh,
Thuỷy ióứn), sổớ duỷng caùc hỗnh thổùc tióửn lổồng dổỷa trón caùc õởnh mổùc chỷt cheợ
vaỡ õaùnh giaù chỏỳt lổồỹng cọng vióỷc, tióửn lổồng gừn vồùi kóỳt quaớ cuọỳi cuỡng cuớa
cọng vióỷc vaỡ cuớa doanh nghióỷp, hỗnh thổùc "tham gia vaỡo lồỹi nhuỏỷn chung",
xỏy dổỷng laỷi chóỳ õọỹ laỡm vióỷc õaợ õởnh, õổa ra tờnh õọỹc lỏỷp cuớa ngổồỡi thổỷc hióỷn
trong xaùc õởnh thồỡi gian laỡm vióỷc vaỡ nghố ngồi trong ngaỡy, trong tuỏửn, sổỷ tham
gia cuớa ngổồỡi thổỷc hióỷn trong xaùc õởnh thồỡi gian laỡm vióỷc vaỡ nghố ngồi trong
ngaỡy, trong tuỏửn, sổỷ tham gia cuớa ngổồỡi lao õọỹng trong quaớn lyù saớn xuỏỳt (õaỷi
dióỷn ngổồỡi lao õọỹng trong doanh nghióỷp).
Noùi chung, nhổợng nghión cổùu aùp duỷng cuớa thỏỷp kyớ 1960 - 1970 phaớn
aùnh khọng chố yóu cỏửu chờnh trở chung cuớa quỏửn chuùng cọng nhỏn trong quan
hóỷ dỏn chuớ, maỡ coỡn caớ kinh tóỳ, sổớ duỷng caùc tióửm nng vóử tọứ chổùc vaỡ tri thổùc
cuớa cọng nhỏn vión chổùc, khuyóỳn khờch nhổợng tỗm kióỳm thờ nghióỷm theo
hổồùng naỡy ồớ Myợ, Nhỏỷt, nhổợng hỗnh thổùc "hồỹp õọửng tỏỷp thóứ", ồớ Tỏy u, caùc
"Họỹi õọửng xờ nghióỷp", "Họỹi õọửng saớn xuỏỳt", "Uy ban nhaỡ maùy"... taỷo ra sổỷ
thoớa thuỏỷn thọỳng nhỏỳt hoaỷt õọỹng giổợa cọng nhỏn, cọng õoaỡn vaỡ laợnh õaỷo nhaỡ
maùy.
Khuớng hoaớng kinh tóỳ nhổợng nm 1970 - 1980 laỡm cho caùc nhaỡ saớn xuỏỳt
thỏỳy rũng quyóửn lổỷc, tióửm nng quan troỹng nhỏỳt cuớa laợnh õaỷo chờnh laỡ nhỏn

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

21


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
lổỷc, laỡ chọự dổỷa cỏửn tng cổồỡng sổỷ chuù yù õóứ nỏng cao tờnh tờch cổỷc cuớa con
ngổồỡi, sổớ duỷng nhổợng tióửm nng khaớ nng hióỷn coù, maỡ laỡ nhổợng khaớ nng saùng
taỷo, khaớ nng tọứ chổùc.
ọứi mồùi QTNL, khừc phuỷc nhổợng mỏu thuỏựn do hỗnh thổùc tọứ chổùc quaớn
lyù truyóửn thọỳng õỷt ra laỡ mọỹt trong nhổợng khờa caỷnh hióỷn nay cuớa õọứi mồùi tọứ
chổùc quaớn lyù lao õọỹng theo cồ chóỳ thở trổồỡng.
Cuỷ thóứ laỡ sau nhổợng nm 1980 õóỳn nay, QTNL coù sổỷ thay õọứi tỏỷn gọỳc róự
coù thóứ noùi coù mọỹt cuọỹc caùch maỷng trong QTNL vóử quan õióứm, tón goỹi cuợng
nhổ vóử cung caùch quaớn lyù.
Tổỡ quaớn trở nhỏn vión (quaớn trở nhỏn sổỷ - Personnel Management) thaỡnh
quaớn trở nguọửn nhỏn lổỷc (Human Resourses Management) coù nghộa laỡ chióỳn
lổồỹc con ngổồỡi õổồỹc coi laỡ mọỹt bọỹ phỏỷn quan troỹng haỡng õỏửu trong chióỳn lổồỹc
saớn xuỏỳt kinh doanh cuớa tọứ chổùc.
Quaớn trở nguọửn nhỏn lổỷc (hay quaớn lyù nguọửn nhỏn lổỷc) laỡ thuỏỷt ngổợ hióỷn
õaỷi õổồỹc thừng thóỳ vaỡo cuọỳi nhổợng nm 1980 laỡ dỏỳu hióỷu ghi nhỏỷn vai troỡ rọỹng
mồớ vaỡ cuợng laỡ sổỷ ghi nhỏỷn mọỹt cung caùch quaớn lyù nhỏn lổỷc mồùi: tổỡ quaớn lyù
cổùng nhừc coi con ngổồỡi chố laỡ lổỷc lổồỹng thổỡa haỡnh phuỷ thuọỹc cỏửn khai thaùc
tọỳi õa ngừn haỷn vồùi chi phờ tọỳi thióứu õaợ vaỡ õang chuyóứn sang mọỹt caùch quaớn lyù
móửm deớo hồn, linh hoaỷt hồn, taỷo õióửu kióỷn õóứ con ngổồỡi phaùt huy tờnh tờch
cổỷc, chuớ õọỹng saùng taỷo, vổỡa khai thaùc nng lổỷc cuớa hoỹ vổỡa coù kóỳ hoaỷch õỏửu tổ
daỡi haỷn sao cho chi phờ õổồỹc sổớ duỷng mọỹt caùch tọỳi ổu.

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

22


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC

TỌM TÀÕT NÄÜI DUNG
Qun trë nhán lỉûc l táút c cạc hoảt âäüng ca mäüt täø chỉïc âãø thu hụt,
xáy dỉûng, phạt triãøn, sỉí dủng, âạnh giạ, bo ton v giỉỵ gçn mäüt lỉûc lỉåüng lao
âäüng ph håüp våïi u cáưu cäng viãûc ca täø chỉïc c vãư màût säú lỉåüng v cháút
lỉåüng. Âäúi tỉåüng ca Qun trë nhán lỉûc l ngỉåìi lao âäüng våïi tỉ cạch l nhỉỵng
cạ nhán v cạc váún âãư cọ liãn quan âãún h trong täø chỉïc nhỉ cäng viãûc v cạc
quưn låüi, nghéa vủ ca h trong täø chỉïc. Mủc tiãu ca Qun trë nhán lỉûc
nhàòm náng cao sỉû âọng gọp cọ hiãûu sút ca ngỉåìi lao âäüng âäúi våïi nhỉỵng täø
chỉïc, âạp ỉïng u cáưu cäng viãûc trỉåïc màõt v trong tỉång lai ca täø chỉïc
cng nhỉ âạp ỉïng u cáưu phạt triãøn cạ nhán ca ngỉåìi lao âäüng. Thỉûc cháút
ca Qun trë nhán lỉûc l cäng tạc qun l con ngỉåìi trong phảm vi näüi bäü täø
chỉïc, l sỉû âäúi xỉí ca täø chỉïc våïi ngỉåìi lao âäüng.
Qun trë nhán lỉûc l mäüt lénh vỉûc quan trng ca qun l trong mi täø
chỉïc. Qun l cạc ngưn lỉûc khạc s khäng cọ hiãûu qu nãúu täø chỉïc khäng
qun l täút ngưn nhán lỉûc.
Cạc hoảt âäüng ch úu ca qun trë nhán lỉûc theo 3 chỉïc nàng ch úu:
thu hụt (hçnh thnh) ngưn nhán lỉûc; âo tảo v phạt triãøn ngưn nhán lỉûc;
duy trç ngưn nhán lỉûc. Củ thãø l:
 Kãú hoảch họa ngưn nhán lỉûc.
 Thiãút kãú v phán têch cäng viãûc.
 Biãn chãú nhán sỉû.
 Âạnh giạ thỉûc hiãûn cäng viãûc.
 Âo tảo v phạt triãøn nhán lỉûc.
 Th lao lao âäüng.

 Quan hãû lao âäüng v bo vãû lao âäüng.
Triãút l qun trë nhán lỉûc l nhỉỵng tỉ tỉåíng, quan âiãøm ca ngỉåìi lnh
âảo cáúp cao vãư cạch thỉïc qun l con ngỉåìi trong täø chỉïc. Tỉì âọ cạc täø chỉïc
cọ biãûn phạp, chênh sạch vãư qun trë nhán lỉûc v chênh cạc biãûn phạp, phỉång
phạp qun l âọ cọ tạc dủng nháút tåïi hiãûu qu, tinh tháưn, thại âäü lm viãûc ca
ngỉåìi lao âäüng.

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

23


Giaùo trỗnh QUAN TRậ NHN LặC
Quaớn trở nhỏn lổỷc laỡ mọỹt hóỷ thọỳng caùc kióỳn thổùc, caùc nguyón từc vaỡ caùc
phổồng phaùp khoa hoỹc õaợ õổồỹc õuùc ruùt vaỡ kióứm nghióỷm qua thổỷc tóỳ õóứ thổỷc
hióỷn caùc chổùc nng quaớn lyù cuớa con ngổồỡi, ngổồỡi quaớn lyù phaới bióỳt vỏỷn duỷng
linh hoaỷt caùc kióỳn thổùc, phổồng phaùp quaớn lyù cho phuỡ hồỹp vồùi tổỡng ngổồỡi
trong tổỡng trổồỡng hồỹp.
Caùc yóỳu tọỳ cuớa mọi trổồỡng bón trong vaỡ bón ngoaỡi coù aớnh hổồớng õóỳn sổỷ
hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn cuớa nguọửn nhỏn lổỷc cuợng nhổ caùch thổùc thổỷc hióỷn vaỡ
nọỹi dung caùc hoaỷt õọỹng quaớn lyù nguọửn nhỏn lổỷc trong tọứ chổùc.
Quaớn trở nhỏn lổỷc ra õồỡi tổỡ thồỡi kyỡ trung cọứ song phaùt trióứn maỷnh meợ
vaỡo cuọỳi thóỳ kyớ 19 õỏửu thóỳ kyớ 20. ỷc bióỷt laỡ nhổợng nm 80 trồớ laỷi õỏy, quaớn
trở nhỏn lổỷc coù sổỷ thay õọứi tỏỷn gọỳc róự, coù thóứ noùi coù mọỹt cuọỹc caùch maỷng trong
Quaớn trở nhỏn lổỷc vóử quan õióứm, tón goỹi cuợng nhổ cung caùch quaớn lyù.

CU HOI N TP
1. Thóỳ naỡo laỡ Quaớn trở nhỏn lổỷc trong tọứ chổùc? Vai troỡ, sổỷ cỏửn thióỳt cuớa

Quaớn trở nhỏn lổỷc?
2. Trỗnh baỡy nhổợng hoaỷt õọỹng chuớ yóỳu cuớa Quaớn trở nhỏn lổỷc?
3. Trióỳt lyù Quaớn trở nhỏn lổỷc laỡ gỗ? Tỏửm quan troỹng cuớa trióỳt lyù Quaớn trở
nhỏn lổỷc?
4. Trỗnh baỡy caùc quan nióỷm vóử con ngổồỡi lao õọỹng, caùc hoỹc thuyóỳt, caùc
trổồỡng phaùi Quaớn trở nhỏn lổỷc? Caùc nhaỡ quaớn lyù õaợ vỏỷn duỷng caùc trióỳt lyù naỡy
nhổ thóỳ naỡo khi xỏy dổỷng mọỹt chờnh saùch vóử quaớn lyù con ngổồỡi trong tọứ chổùc?
5. Haợy chổùng minh Quaớn trở nhỏn lổỷc laỡ mọỹt khoa hoỹc vaỡ cuợng laỡ mọỹt
nghóỷ thuỏỷt?
6. Thóỳ naỡo laỡ mọi trổồỡng Quaớn trở nhỏn lổỷc? Noù aớnh hổồớng nhổ thóỳ naỡo
tồùi caùc hoaỷt õọỹng Quaớn trở nhỏn lổỷc trong tọứ chổùc?
7. Trỗnh baỡy sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn cuớa Quaớn trở nhỏn lổỷc?

Trổồỡng aỷi hoỹc Kinh tóỳ Huóỳ

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

24


Giạo trçnh QUN TRË NHÁN LỈÛC

CHỈÅNG II. SỈÛ PHÁN CHIA TRẠCH NHIÃÛM QUN
L NGƯN NHÁN LỈÛC TRONG TÄØ CHỈÏC
I. SỈÛ PHÁN CHIA TRẠCH NHIÃÛM QUN L NGƯN NHÁN
LỈÛC TRONG TÄØ CHỈÏC
1. Sỉû phán chia trạch nhiãûm qun l ngưn nhán lỉûc giỉỵa bäü pháûn chỉïc
nàng v nhỉỵng ngỉåìi qun l khạc
Nhỉ â âãư cáûp åí Chỉång I, qun l ngưn nhán lỉûc ngy cng cọ táưm
quan trng trong cạc täø chỉïc. Cạc hoảt âäüng ngưn nhán lỉûc cáưn phi âỉåüc âàût

ngang hng våïi chiãún lỉåüc kinh doanh v tham gia vo viãûc âảt cạc mủc tiãu
ca täø chỉïc. Tuy nhiãn, qun l ngưn nhán lỉûc chè cọ thãø thỉûc sỉû tham gia
têch cỉûc vo thàõng låüi kinh tãú ca täø chỉïc khi cọ sỉû phán âënh r rng v sỉû
nhçn nháûn cng chia s vãư cạc trạch nhiãûm v quưn hản qun l ngưn nhán
lỉûc giỉỵa nhỉỵng ngỉåìi qun l khạc trong täø chỉïc v bäü pháûn chỉïc nàng vãư
ngưn nhán lỉûc cng nhỉ cọ sỉû kãút håüp hoảt âäüng mäüt cạch kiãn âënh giỉỵa h
våïi nhau.
Trạch nhiãûm qun l ngưn nhán lỉûc trỉåïc hãút thüc vãư nhỉỵng ngỉåìi
qun l v lnh âảo åí cạc cáúp, cạc bäü pháûn trong täø chỉïc nhỉ Täøng giạm âäúc,
Giạm âäúc, Qun âäúc phán xỉåíng, Trỉåíng phng, ban... D hoảt âäüng åí lénh
vỉûc no, âm nhiãûm åí vë trê no trong täø chỉïc v våïi mäüt quy mä nhỉ thãú no
thç táút c nhỉỵng ngỉåìi qun l âãưu phi trỉûc tiãúp gii quút cạc váún âãư vãư
ngưn nhán lỉûc vç âọ chênh l nhỉỵng váún âãư cäút li âäúi våïi mäüt ngỉåìi qun l.
Bäü pháûn chỉïc nàng vãư ngưn nhán lỉûc ca cäng ty cọ trạch nhiãûm tråü
giụp cho cạc cạn bäü qun l v lnh âảo thỉûc hiãûn cạc hoảt âäüng qun l
ngưn nhán lỉûc trong bäü pháûn ca mçnh. Chàóng hản, phng ngưn nhán lỉûc
xáy dỉûng cạc máùu phiãúu âãø giụp nhỉỵng ngỉåìi qun l âo lỉåìng âỉåüc sỉû thỉûc
hiãûn cäng viãûc ca nhỉỵng ngỉåìi dỉåïi quưn, cn viãûc âạnh giạ thç âỉåüc thỉûc
hiãûn båíi chênh nhỉỵng ngỉåìi qun l âọ. Nọi cạch khạc, bäü phán chỉïc nàng vãư
ngưn nhán lỉûc chëu trạch nhiãûm trỉåïc hãút vãư viãûc giụp cho täø chỉïc cọ thãø âảt
âỉåüc cạc mủc tiãu kinh doanh thäng qua viãûc thiãút kãú cạc chỉång trçnh ngưn
nhán lỉûc, cn nhỉỵng ngỉåìi qun l khạc l nhỉỵng ngỉåìi thỉûc hiãûn cạc chỉång

Trỉåìng Âải hc Kinh tãú Hú

PDF by ttp://www.ebook.edu.vn

25